ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ Β΄ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΟΥΡΝΑΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΗΛΙΑΝΑ, ΣΚΑΡΤΣΙΟΥΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ, ΤΡΙΑΝΤΗ ΜΑΡΙΑ, ΤΣΙΩΤΑΣ ΛΟΥΚΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

1. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ Β΄ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΟΥΡΝΑΣ
ΕΡΓAΣΤΗΚΑΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:
OIKONOMOY HΛIANA ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
ΣΚΑΡΤΣΙΟΥΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
ΤΡΙΑΝΤΗ ΜΑΡΙΑ
ΤΣΙΩΤΑΣ ΛΟΥΚΑΣ

2. ΤΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ
ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥΣ

3. Η ΤΕΧΝΗ
Σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία ,η τέχνη αποτελεί μέρος ενός σύνθετου
συνόλου από πεποιθήσεις και τελετουργίες , κοινωνικούς και ηθικούς
κώδικες , μαγεία και επιστήμη , μύθο και ιστορία. Βρίσκεται κάπου
ανάμεσα σε ότι αντιλαμβάνονται και ότι πιστεύουν , ότι ποθούν και ότι
είναι σε θέση να πραγματοποιήσουν , οι άνθρωποι . Εκτός από μέσο
επικοινωνίας, η τέχνη είναι μερικές φόρες και μέσο άσκησης έλεγχου
(όπως περίπου και η μαγεία), προσπαθώντας να επιβάλει την τάξη στο
φυσικό περιβάλλον, να καθηλώσει το χρόνο, ή να εξασφαλίσει την
αθανασία. Σε κάθε κοινότητα, μικρή ή μεγάλη, τα μοτίβα και τα θέματα
της τέχνης είναι σε μεγάλο βαθμό κοινά τα εκφραστικά μέσα και
ιδιώματα περιορίζονται από τα διαθέσιμα υλικά και εργαλεία, από τις
κληροδοτημένες γνώσεις και τεχνογωσίες, από κάποιες ιδιαίτερες
συμβάσεις.

4. ΡΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
1 Αναγέννηση
2 Μανιερισμός
3 Κλασικισμός
4 Μπαρόκ
5 Ροκοκό
6 Νεοκλασικισμός
7 Ρομαντισμός
8 Ρεαλισμός
9 Νατουραλισμός
10 Ιμπρεσιονισμός
11 Μετά-ιμπρεσιονιστές
12 Ντιβιζιονισμός ή
Πουαντιγισμός
13 Συμβολισμός
14 Αρ Νουβώ
15 Εξπρεσιονισμός
16 Φωβισμός
17 Κυβισμός
18 Ντανταϊσμός
19 Υπερρεαλισμός ή
Σουρεαλισμός
20 Μπαουχάους
21 Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός
22 Ποπ Αρτ
23 Οπ Αρτ

5. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
O όρος ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ αναφέρεται σε μια περίοδο της ιστορίας της
Δυτικής Ευρώπης που αρχίζει από τις αρχές του 14ου ως το 16ο αιώνα
περίπου. Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα κίνημα ,ένα
πνεύμα αναγέννησης στην τέχνη και τη λογοτεχνία. Βασικά γνωρίσματα
της Αναγέννησης είναι η εμπιστοσύνη στη λογική ικανότητα του
ανθρώπου, η διεύρυνση των γνώσεων, η εμφάνιση μεγάλων κοινωνικών
αλλαγών και νέων αντιλήψεων σε σχέση με εκείνες που επικρατούσαν
την προηγούμενη εποχή, δηλαδή το Μεσαίωνα. Η ιδέα της αναγέννησης
στην τέχνη αναπτύχθηκε από το φλωρεντινό κριτικό τέχνης Τζόρτζιο
Βαζάρι (1511-1574), ο οποίoς στο έργο του Βίοι των επιφανών ζωγράφων,
γλυπτών και αρχιτεκτόνων (1550) υποστήριζε ότι η τέχνη ξαναγεννήθηκε
στην Ιταλία γύρω στο 1250 κι εξελίχθηκε από την «παιδική της ηλικία» και
τη «νεότητα» προς την ωριμότητα του 16ου αιώνα.

6. Σήμερα έχοντας το πλεονέκτημα της ιστορικής προοπτικής, θεωρούμε ότι
η Αναγέννηση συνέχισε εποικοδομητικά παρά ήρθε σε ρήξη με τη
μεσαιωνική της κληρονομιά, ενώ η Β.Ευρώπη θεωρείται εξίσου σημαντική
με την Ιταλία στη ανάπτυξη των νέων ιδεωδών και τεχνών. Βόρεια και
νότια από τις Άλπεις δημιουργήθηκε ένα νέο ενδιαφέρον για το
νατουραλισμό. για τους Ιταλούς, το αρχαίο ρωμαϊκό παρελθόν, είχε το
κλειδί για την αλήθεια στην τέχνη, ενώ οι φλαμανδοί θα το έβρισκαν στην
παρατήρηση της φύσης. Η αλληλεπίδραση των δύο αυτών προσεγγίσεων
ήταν ένας από τους παράγοντες που καθόρισαν το ύφος της Αναγέννησης.

7. Τα κέντρα της Αναγέννησης
Η Αναγέννηση καλύπτει μια τόσο εκτεταμένη χρονική περίοδο και
αγκαλιάζει μια τόσο μεγάλη γεωγραφική περιοχή που χρειάζεται να τη
διαιρέσουμε σε περισσότερες περιόδους για να τη μελετήσουμε. Η
«πρώιμη Αναγέννηση» η οποία αναφέρεται συνήθως στην ιταλική τέχνη
στην Τοσκάνη γύρω στο 1400 έως 1500 εστιάζοντας στην πόλη-κράτος της
Φλωρεντίας και το έργο ζωγράφων όπως οι Τζιότο, Μαζάτσιο, Ντονατέλλο
και Μποτιτσέλι. Η «Ώριμη Αναγέννηση» αναφέρεται στην τέχνη της
παπικής Ρώμης, της Φλωρεντίας και της Βενετίας, από το 1500 έως το
1540-1580, εστιάζοντας στον Μιχαήλ Άγγελο, τον Ραφαήλ, τον Λεονάρντο
ντα Βίντσι και τον Τιτσιάνο. Η «Βόρεια Αναγέννηση» περιλαμβάνει την
τέχνη των χωρών της Βόρειας Ευρώπης(του «Βορρά») από το 1400 ως το
1550, και πολύ διαφορετικούς καλλιτέχνες, όπως ο Ντύρερ από την
Νυρεμβέργη και ο Βαν Άικ από την Μπριζ.

8. Κυριότεροι Εκπρόσωποι
. GIOTTO DI BONDONE
. MASACCIO TOMMASO DI SER GIOVANNI GUIDI
. TIZIANO VECELLIO Η VECELLI (ΤΙΤΣΙΑΝΟ)
. SANDRO BOTTICELLI
. ΔΟΜΗNΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ(EL GRECO)
. ΜICHELANGELO(ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ)
. RAFFAELLO SANZIO(ΡΑΦΑΗΛ)
. LEONARDO DA VINCHI
. JAN VAN EYCK
. ALBRECHT DURER

9. TZIOTO( GIOTTO DI BONDONE)
Ο Τζιότο ντι Μποντόνε ή απλώς Τζιότο ήταν ζωγράφος και αρχιτέκτονας
από την Φλωρεντία και θεωρείται από τις σπουδαιότερες μορφές της
τέχνης στα τέλη του Μεσαίωνα και πρόδρομος της Αναγέννησης.
O Τζιότo γεννήθηκε το 1267 περίπου,σε ένα χωριό κοντά στην Φλωρεντία
και θεωρείται ο ιδρυτής της κύριας παράδοσης της δυτικής ζωγραφικής,
επειδή το έργο του αποστασιοποιήθηκε από τις τυποποιήσεις της
βυζαντινής τέχνης, εισάγοντας νέα νατουραλιστικά ιδεώδη και
δημιουργώντας μια πειστική αίσθηση του εικονογραφημένου χώρου.
Οι πρώτες καλλιτεχνικές εργασίες τού Τζιότο έγιναν το 1290 στην
εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου στην Assisi. Το σημαντικότερο έργο του
έγινε στα χρόνια 1304-06 και είναι τα fresco (νωπογραφίες= ζωγραφική
σε αστέγνωτο ακόμη σοβά) στο παρεκκλήσι Αρένα της Πάδοβα. Τα
επόμενα έργα ο αξεπέραστος ζωγράφος τα φιλοτέχνησε στα χρόνια 1317-
28 στη Φλωρεντία στο παρεκκλήσι του Santa Croce και στην Cappella
Peruzzi. Μετά από εργασίες στη Νάπολη, σχεδίασε το καμπαναριό του
καθεδρικού τής Φλωρεντίας, το περίφημο Campanile, που όμοιό του δεν
ξανάγινε από τότε. Επίσης διακόσμησε με μικρογραφίες θρησκευτικά
βιβλία.

10. Ο Τζιότο απελευθέρωσε τη ζωγραφική από τις αμετακίνητες επίπεδες
φιγούρες της βυζαντινής εικονογραφίας, τοποθέτησε τα πρόσωπα και τα
αντικείμενα με φυσικό τρόπο στο χώρο και τους προσέδωσε μνημειακή
μορφή. Η επίδραση τού μεγάλου ζωγράφου στην ευρωπαϊκή ζωγραφική
διήρκεσε πολλούς αιώνες. Του ανατέθηκαν έργα σ’ ολόκληρη την Ιταλία, ο
βασιλιάς της Νάπολης έγινε φίλος του όπως κι ο περίφημος Δάντης, ενώ
ο Βοκάκκιος τον συμπεριέλαβε και στις απολαυστικές νεανικές ιστορίες
στο «Δεκαήμερο». Πέθανε στις 8 Ιανουαρίου του 1337 σε ηλικία περίπου
70 ετών στη Φλωρεντία.

13. ΜΑΖΑΤΣΙΟ ΤΖΙΟΒΑΝΙ(MASACCIO TOMMASO DI SER
GIOVANNI GUIDI
Ο Μαζάτσιο είναι ένα φαινόμενο της παγκόσμιας τέχνης, ένας
επαναστάτης που σφράγισε την εποχή του με τη συμβολή του στην
επεξεργασία της φόρμας, στην οργάνωση του χώρου, στη χρήση των
κανόνων της προοπτικής, αν και πέθανε πολύ νέος στη Ρώμη, μόλις 27
ετών. Γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1401,στην Ιταλία. Μάλιστα για τη
ζωή του ως τα 22 δεν μαθαίνουμε σχεδόν τίποτε και κυρίως αναπάντητο
για τους ιστορικούς παραμένει σε ποιον δάσκαλο οφείλει την καλλιέργεια
του ταλέντου του. Τότε εγγράφεται στο περίφημο Συνδικάτο των Τεχνιτών
και αφήνει τ’ αχνάρια του. Από τα πρώτα ιλιγγιώδη έργα του είναι ένα
τρίπτυχο με την ένθρονη Παναγία, το Θείο Βρέφος, αγγέλους και αγίους
για το Σαν Τζιοβενάλε στη Φλωρεντία. Ήδη σε τούτο το έργο φαίνεται ο
εκλεκτικός δυναμισμός ενός άρτια ολοκληρωμένου ζωγράφου. Το
επόμενο μεγάλο έργο του το συναντούμε στην Πίζα, δείγμα της φήμης
του, με παρόμοιο θέμα : την Παναγία. Τα αριστουργήματά του είναι
πάντως οι νωπογραφίες για το παρεκκλήσι Brancacci στη Φλωρεντία.

14. Η καινοτομία που εισάγει είναι όταν, ως τόπο των θρησκευτικών εικόνων,
περιγράφει δρόμους και τοπία της Τοσκάνης, από εκείνα που αναγνωρίζει
εύκολα ο θεατής του, ανυψώνοντας έτσι τις εντυπώσεις και εξαίροντας το
ανθρωποκεντρικό του νόημα. Πέθανε το 1428, στη Ρώμη.

18. ΤΙΤΣΙΑΝΟ(TIZIANO VECELLIO Η VECELLI)
O Τιτσιάνο Βετσέλλιο ,ευρύτερα γνωστός και ως Τισιανός ή Τιτσιάνο,
ήταν Ιταλός ζωγράφος της Αναγέννησης. Γεννήθηκε κατά την περίοδο
1488-90. Ανήκει στη σχολή της Βενετίας και θεωρείται ένας από τους
σπουδαιότερους ζωγράφους της, του οποίου το έργο αντιπροσωπεύει τη
μετάβαση από την παράδοση του 15ου αιώνα στην τεχνοτροπία που
υιοθετήθηκε κατά τον 16ο. Επηρέασε σημαντικούς ζωγράφους του
επόμενου αιώνα, όπως τον Ρούμπενς και τον Βελάσκεθ. Διακρίθηκε
εξίσου σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, φιλοτεχνώντας προσωπογραφίες,
αλληγορίες, θρησκευτικά έργα, ιστορικές και μυθολογικές σκηνές. Η
μέθοδος ζωγραφικής που ακολουθούσε ο Τιτσιάνο υπήρξε καινοτόμος για
την εποχή του. Σύμφωνα με τις περιγραφές του Βαζάρι, εργαζόταν σχεδόν
αποκλειστικά με το χρώμα, δίνοντας πολύ μικρή σημασία σε
προπαρασκευαστικά σχέδια. ο Τιτσιάνο συνήθιζε να ξεκινά ένα έργο
απλώνοντας μία μεγάλη ποσότητα χρώματος στην επιφάνεια του πίνακα,
λειτουργώντας ως βάση για ό,τι θα σχεδίαζε πάνω από αυτή.

19. Μετά την ολοκλήρωση των βασικών στοιχείων και μορφών του έργου,
συχνά εγκατέλειπε τον πίνακα, ακόμα και για μερικούς μήνες, χωρίς να
τον παρατηρεί. Αργότερα επανερχόταν και συνέχιζε το έργο του με
μεγαλύτερη προσοχή, εφαρμόζοντας συμπαγείς επιστρώσεις χρώματος.
Στα τελικά στάδιά του, εναρμόνιζε τα χρώματα μεταξύ τους,
χρησιμοποιώντας πιο συχνά τα δάχτυλά του και λιγότερο κάποιο
χρωστήρα. Σήμερα είναι επίσης γνωστό πως αρκετές από τις συνθέσεις
του περιέχουν στοιχεία αυτοσχεδιασμού, καθώς έχουν παρατηρηθεί
αλλαγές στα διαδοχικά στάδια ολοκλήρωσης αρκετών έργων. Πέθανε στις
27 Αυγούστου 1576 στη Βενετία.

22. ΣΑΝΤΡΟ ΜΠΟΤΙΤΣΕΛΙ (ALESSANDRO DI MARIANO DI
VANNI FILIPEPI)
Ο Σάντρο Μποτιτσέλι (Αλεσάντρο ντι Μαριάνο Φιλιπέπι) ήταν από τους
σπουδαιότερους ζωγράφους της Αναγέννησης, η φήμη του οποίου άρχισε
να εξανεμίζεται στις αρχές του 16ου αιώνα όταν οι φιλοσοφικές ιδέες
που διαπερνούσαν τα έργα του άρχισαν να εκτοπίζονται. Η αναγνώριση
που έχει μέχρι σήμερα οφείλεται στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος
για το έργο του που προέκυψε στα μέσα του 19ου αιώνα.
Γεννήθηκε στη Φλωρεντία την 1η Μαρτίου 1445 και ήταν το τελευταίο
παιδί του βυρσοδέψη Μαριάνο ντι Βάνι.
Νέος δούλεψε ως χρυσοτέχνης. Στα 18 του χρόνια αποφάσισε να
ασχοληθεί με τη ζωγραφική. Μαθήτεψε στο πλευρό ενός από τους
διασημότερους ζωγράφους της Φλωρεντίας, του Φρά Φιλίπο Λίπι, στο
Πράτο. Ο πρώτος πίνακας που φιλοτέχνησε ήταν η Προσκύνηση των
Μάγων κατά την περίοδο 1465-67. Στη συνέχεια επέστρεψε στη γενέτειρά
του όπου απέκτησε δικό του εργαστήριο.

23. Στη δεκαετία του 1470, ο Μποτιτσέλι ολοκλήρωσε αρκετές
προσωπογραφίες επιφανών μάλιστα προσωπικοτήτων της εποχής, μέσα
από τις οποίες εδραιώθηκε η φήμη του. Στις σημαντικότερες από αυτές,
ανήκει η Προσωπογραφία του Τζουλιάνο των Μεδίκων.
Τον επόμενο χρόνο επισκέφτηκε τη Ρώμη, προσκεκλημένος του πάπα
Σίξτου Δ', προκειμένου να διακοσμήσει μαζί με άλλους διακεκριμένους
ζωγράφους της εποχής, τους τοίχους της Καπέλα Σιξτίνα. Ο Μποτιτσέλι
φιλοτέχνησε, για το σκοπό αυτό, δύο νωπογραφίες στις οποίες
απεικονίζονταν οι Πειρασμοί του Χριστού και η Εξέγερση των Εβραίων.
Επέστρεψε στη Φλωρεντία την άνοιξη του 1482 και τα επόμενα χρόνια
ολοκλήρωσε αρκετά αλληγορικά έργα, με θέματα δανεισμένα από τη
μυθολογία, χωρίς ωστόσο να εγκαταλείψει τις θρησκευτικές συνθέσεις.
Στα τελευταία του έργα ο Μποτιτσέλι χρησιμοποίησε ένα πιο
απλουστευμένο ύφος προκειμένου να μην αποσπάται η προσοχή του
θεατή απο το κεντρικό θέμα εξαιτίας "περιττών" διακοσμητικών
στοιχείων. Αυτό ενίσχυε και την διδακτική λειτουργία των έργων του. Στο
τέλος της ζωής του, έμεινε μακριά απ' την αγαπημένη του τέχνη εξαιτίας
διάφορων ασθενειών αλλα και της αναπηρίας εξαιτίας παραμόρφωσης
της πλάτης του. Πέθανε στις 17 Μαΐου του 1519 και θάφτηκε στο
κοιμητήριο της εκκλησίας των Αγίων Πάντων.

26. ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ(EL GRECO)
(ΔΟΜΙΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ)
Γύρω από το χρόνο και τον τόπο γέννησης του ελληνικής καταγωγής
μεγάλου ζωγράφου, Ελ Γκρέκο υπάρχουν πολλές και ποικίλες εκδοχές. Η
επικρατέστερη είναι πως γεννήθηκε στο Ηράκλειο(Χάνδακα) της
Κρήτης(υποστηρίζεται από πολλούς πως γεννήθηκε στο χωριό Φόδελε
του Μαλεβιζίου) στις 5 Νοεμβρίου 1541 και πέθανε στο Τολέδο της
Ισπανίας στις 7 Απριλίου 1614. Στην Κρήτη σπούδασε ζωγραφική, κλασικά
γράμματα, αρχαία ελληνικά και λατινικά. Στο Χάνδακα, μια πόλη πλούσια
σε καλλιτεχνικά ερεθίσματα, ο Γκρέκο εξοικειώθηκε από νωρίς με έργα
Ιταλών καλλιτεχνών που κοσμούσαν τις καθολικές εκκλησίες της πόλης.
Ζωγράφιζε κυρίως φορητές εικόνες στο ύφος της μεταβυζαντινής
Κρητικής σχολής. Δάσκαλοί του στην Κρήτη ήταν ο Μιχαήλ Δαμασκηνός, ο
Γεώργιος Κλόντζας και ο Θεοφάνης Στρελίτζας.
Στα έργα που ζωγράφισε στην Κρήτη κυριαρχεί η βυζαντινή παράδοση.
Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι η απόδοση της πνευματικότητας των
μορφών. Απουσιάζουν η τρίτη διάσταση και η προοπτική, στοιχεία της
τεχνοτροπίας της Αναγέννησης, που θα υιοθετήσει αργότερα, όταν θα
βρεθεί στη Βενετία.

27. Το 1567 ο Θεοτοκόπουλος ή όπως έμεινε στην ιστορία ως Ελ Γκρέκο, πήγε
στην Ιταλία και συγκεκριμένα στη Βενετία. Γνωρίζει πολύ σημαντικούς
ζωγράφους, τον Τιτσιάνο, τον Τιντορέτο, το Βερονέζε και τον Μπασάνο.
Έμαθε να ζωγραφίζει συνθέσεις με ψηλόλιγνες μορφές, χρησιμοποιώντας
πλούσια φωτεινά χρώματα και να αποδίδει την προοπτική του βάθους,
ξεπερνώντας έτσι το βυζαντινό ύφος που τον χαρακτήριζε μέχρι τότε.
Όμως και στη Βενετία δεν παρέμεινε αρκετό καιρό. Έφυγε για τη Ρώμη
για να τελειοποιήσει αυτά που είχε μάθει. Εκεί συνάντησε πολλούς
διανοούμενους, διευρύνοντας έτσι τον κύκλο των γνωριμιών
του. Το 1577 καταγράφεται η παρουσία του Γκρέκο στην Ισπανία. Αρχικά
εγκαταστάθηκε στη Μαδρίτη και αργότερα στο Τολέδο, πόλη που
αποτελούσε τότε θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο της Ισπανίας. Εκεί
δημιούργησε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα της ώριμης περιόδου του
και γνώρισε την καθιέρωση. Εκεί απέκτησε ένα γιο, τον Χόρχε Μανουέλ
(Γεώργιος Εμμανουήλ), με την Χερόνιμα ντε λας Κουέβας. Πέθανε στις 7
Απριλίου του 1614 και αρχικά θάφτηκε στην εκκλησία του Αγίου
Δομήνικου στο Τολέδο. Το 1619, ο γιος του μετέφερε το λείψανό του στην
εκκλησία του Σαν Τορκουάτο, η οποία αργότερα κατεδαφίστηκε με
αποτέλεσμα να χαθεί το φέρετρό του.

28. Στην απογραφή που συνέταξε ο γιος του μετά το θάνατο τού Γκρέκο,
αναφέρονταν 143 ολοκληρωμένοι πίνακες, 45 γύψινα ή πήλινα
προπλάσματα, 150 σχέδια, 30 σχέδια για ρετάμπλ
(θρησκευτικολειτουργικές κατασκευές, οι οποίες περιλαμβάνουν έναν ή
περισσότερους πίνακες και κοσμούν τον χώρο πίσω από την αγία τράπεζα
των καθολικών εκκλησιών), καθώς και 200 χαρακτικά έργα.

32. ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ (MICHELANGELO DI LODOVICO
BUONARROTI SIMONI)
Ο Μικελάντζελο ντι Λοντοβίκο Μπουοναρότι Σιμόνι γνωστός περισσότερο
ως Μιχαήλ Άγγελος, ήταν γλύπτης, ζωγράφος, αρχιτέκτονας και ποιητής
της Αναγέννησης. Γεννήθηκε στο Καπρέζε της Ιταλίας, μια κωμόπολη 60
χλμ μακριά από τη Φλωρεντία, στις 6 Μαρτίου 1475. Ήταν γιος του
Λουντοβίκο ντι Μπουοναρότι ντι Σιμόνι και της Φραντσέσκα ντι Νέρι ντελ
Μινιάτο ντι Σιένα.
«Αν ήθελε κανείς να εξαγριώσει τον Μικελάντζελο, δεν είχε παρά να τον
αποκαλέσει ζωγράφο. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του γλύπτη»
Το 1487 ξεκίνησε ως μαθητευόμενος στο εργαστήριο ζωγραφικής του
Ντομένικο Γκιρλαντάγιο. Εκεί ήρθε σε επαφή με την τεχνική της
νωπογραφίας και εξασκήθηκε στο σχέδιο. Σαν καλλιτέχνης πάντως υπήρξε
επι της ουσίας αυτοδίδακτος.Η κατάρτισή του αποκτήθηκε μελετώντας
κυρίως τα αρχαία ελληνικά αγάλματα και τα έργα των Τζιόττο και
Μασάτζιο.

33. Μαζί με το φίλο του ζωγράφο Francesco Granacci, ξεκινά να επισκέπτεται
τον Κήπο των Μεδίκων (1490-92). Εκεί θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει
τον επιφανή άρχοντα της Φλωρεντίας, τον Λορέντσο των Μεδίκων και
όλη την πνευματική ελίτ της εποχής. Το 1496 βρίσκεται στη Ρώμη. Ο
Μιχαήλ Άγγελος έμεινε στην πόλη της Ρώμης για περίπου πέντε χρόνια
και στη συνέχεια επέστρεψε στην Φλωρεντία. Χάρη στη φήμη που είχε
αποκτήσει στη Ρώμη, ανέλαβε αρκετές παραγγελίες έργων. Το 1505, ο
Μιχαήλ Άγγελος επέστρεψε στη Ρώμη μετά από πρόσκληση του νέου
Πάπα Ιουλίου Β΄και παίρνει διαταγή από τον Πάπα να ζωγραφίσει με την
τεχνική της νωπογραφίας την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Έπρεπε να
ζωγραφίσει περίπου χίλια τετραγωνικά!!! Ξεκινά στις 10 Μαΐου του 1508
και ως το 1512 ζωγράφισε περίπου 300 μορφές. Από αυτό το έργο ο
Μιχαήλ Άγγελος εξασφάλισε αιώνια δόξα. Από το 1536 ως τα
Χριστούγεννα του 1541 δουλεύει το έργο «Δευτέρα Παρουσία». Πέθανε
στις 18 Φεβρουαρίου του 1564. Σύμφωνα με τον Βαζάρι, διατύπωσε τη
διαθήκη του λέγοντας πως αφήνει "την ψυχή του στο Θεό, το σώμα του
στη γη και τα υλικά αγαθά στους πιο κοντινούς συγγενείς".

36. ΡΑΦΑΗΛ(RAFFAELLO SANZIO)
O Ραφαήλ ή Ραφαέλο Σάντσιο ήταν Ιταλός ζωγράφος και αρχιτέκτονας της
ύστερης Αναγέννησης. Ο Ραφαήλ γεννήθηκε το 1483 στο δουκάτο
Ουρμπίνο. Ο πατέρας του, Τζοβάνι Σάντι, ήταν διακεκριμένος ζωγράφος
που συχνά πρόσφερε τις υπηρεσίες του στην Αυλή του δούκα Φεντερίκο
ντα Μοντεφέλτρο και υπήρξε ο πρώτος δάσκαλος του γιου του στη
ζωγραφική. Αργότερα μαθήτευσε στο πλευρό του Περουτζίνο. Η πρώτη
επίσημη καταγραφή της δραστηριότητάς του χρονολογείται στις 10
Δεκεμβρίου του 1500. Οι μεγάλοι πίνακες του Ραφαήλ μοιάζουν τόσο
άνετα εκτελεσμένοι, που δεν τους συνδέεις συνήθως με σκληρή και
εντατική δουλειά. Για πολλούς ειναι ο ζωγράφος που έκανε τις γλυκιές
Παναγίες, οι οποίες έγιναν τόσο γνωστές ώστε να μην τις
αντιμετωπίζουμε πια σχεδόν σαν ζωγραφική.. Ο Ραφαήλ αν και πολύ νέος
ακόμα, πεθαίνει μετά από "επίπονο και δυνατό πυρετό" που κράτησε 8
μέρες στις 6 Απρίλη του 1520, Μ. Παρασκευή στις 3 το πρωί. Όπως όταν
είχε γεννηθεί!!

39. ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ (LEONARDO DI SER PIERO DA
VINCI)
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ήταν Ιταλός αρχιτέκτονας, ζωγράφος, γλύπτης,
μουσικός, εφευρέτης, μηχανικός, ανατόμος, γεωμέτρης και επιστήμονας
που έζησε την περίοδο της Αναγέννησης.Γεννήθηκε στις 15 Απριλίου
1452. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, υπήρξε ακόμα σημαντικός εφευρέτης και
επιστήμονας, με σημαντική συνεισφορά στην ανατομία, και την
αστρονομία. Νόθος γιος του δικηγόρου Πιέρο ντα Βίντσι και της χωρικής
Κατερίνας, γεννήθηκε στην πόλη Αντσιάνο, κοντά στο Βίντσι της Ιταλίας.
Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών στάλθηκε ως μαθητευόμενος στο
εργαστήριο του φλωρεντίνου ζωγράφου και αρχιτέκτονα Αντρέα ντελ
Βερόκιο, στο πλάι του οποίου παρέμεινε έως το 1480. Αυτή την περίοδο
έγιναν και οι πρώτες δημιουργίες του, στις οποίες αναδεικνύεται το
ταλέντο του στο σχέδιο, αλλά και η πειθαρχημένη προσοχή του στη
λεπτομέρεια όπως και σε όλες του τις σπουδές.

40. Οι σπουδές αυτές της φύσης (εκ του φυσικού) είχαν άμεση εφαρμογή σε
μεταγενέστερα έργα του, αφού σχεδόν σε κάθε πίνακα του διακρίνεται
και ένα τοπίο στο φόντο. Εν καιρώ θα ερευνήσει το πώς επιδρά η
ατμόσφαιρα στο χρώμα των μακρινών αντικειμένων. Εξαιρετικά και τα
σχέδια του, όπως ένα σχέδιο με το κρίνο. Τότε σχεδίαζε με μεταλλική
ακίδα και το φτερό της εποχής. 20 χρονών ήταν πια ανεξάρτητος
καλλιτέχνης αφού τον βρίσκουμε ως μέλος της συντεχνίας των
Φλωρεντινών ζωγράφων. Ο Ντα Βίντσι είχε εξίσου πάθος με την
συγγραφή. Έγραφε σχεδόν ασταμάτητα. Κρατούσε σημειώσεις και πάνω
στα σκίτσα του. Από εκεί μαθαίνουμε ότι τα πρώτα χρόνια του στη
Φλωρεντία ζωγράφιζε μικρούς πίνακες με την Θεοτόκο. Και ένα
αξιοπερίεργο γενικότερα για τις σημειώσεις του: για να διατηρηθούν με
πλήρη μυστικότητα όλες οι σημειώσεις του, γιατί ίσως να φοβόταν μη
θεωρηθούν αιρετικές, τις έγραφε από τα δεξιά προς τα αριστερά -
"κατοπτρική γραφή", όπου διαβάζεται μόνο μέσα από καθρέφτη,
αναγραμματίζοντας επίσης και κάποιες λέξεις για να τις κρατήσει
απόλυτα κρυφές. Ο Ντα Βίντσι ήταν αριστερόχειρας.

41. Οι πρώτοι πίνακες του Λεονάρντο δείχνουν πως δεχόταν αρχικά μικρές
παραγγελίες. Την ίδια περίοδο που ο ντα Βίντσι ξεκινούσε την πορεία του,
ζωγράφοι όπως ο Μποτιτσέλι ή ο Ντομένικο Γκιρλαντάγιο (δάσκαλος του
Μιχαήλ Άγγελου) βρίσκονταν στο αποκορύφωμα της καριέρας τους. Ήδη
από τη δεκαετία του 1470, ο ντα Βίντσι φαίνεται πως είχε καθιερωθεί ως
σημαντικός ζωγράφος. Η περίοδος μέχρι το 1482 αποτελεί κατά κάποιο
τρόπο την πρώτη εποχή της δημιουργίας του. Το 1482 ο Λεονάρντο ντα
Βίντσι μετακομίζει στο Μιλάνο επιχειρώντας ένα νέο ξεκίνημα ως
καλλιτέχνης. Την περίοδο 1487 - 1490 έγινε μέλος της αυλής του ηγεμόνα
του Μιλάνου, Λουδοβίκου Σφόρτσα. Εκεί καθιερώθηκε ως
προσωπογράφος . Το διάστημα 1495-1498, έπειτα από παραγγελία του
Λουδοβίκου Σφόρτσα, ζωγράφισε τον «Μυστικό Δείπνο» στο μοναστήρι
της Σάντα Μαρία ντε λε Γκράτσιε, που σε συνδυασμό με τη
μεταγενέστερη δημιουργία της Μόνα Λίζα απογείωσαν τη φήμη του.

42. Τον Δεκέμβριο του 1499 εγκαταλείπει το Μιλάνο και περνά ένα διάστημα
στη Βενετία, για να επιστρέψει το 1500 στη Φλωρεντία, όπου ξεκινά ίσως
η παραγωγικότερη περίοδός του ως ζωγράφος. Την περίοδο 1508-1512
ζει σχεδόν αποκλειστικά στο Μιλάνο, παρέχοντας τις υπηρεσίες του στον
κυβερνήτη της πόλης Σαρλ Ντ’ Αμπουάζ. Το Σεπτέμβριο του 1513 ο
Λεονάρντο επισκέπτεται τη Ρώμη υπό την προστασία του αδελφού του
πάπα Λεόντα Ι’, Τζουλιάνο των Μεδίκων. Στο περιβάλλον της παπικής
αυλής καταπιάνεται με διάφορα επιστημονικά πειράματα και μελέτες. Το
1516, δέχεται την πρόσκληση του βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκου Α’ και
εργάζεται ως ζωγράφος της βασιλικής αυλής. Στις 23 Απριλίου του 1519
συντάσσει τη διαθήκη του και τελικά πεθαίνει στις 2 Μαΐου του 1519 στο
Κλου της Γαλλίας, κοντά στον βασιλικό πύργο του Αμπουάζ.

47. ΓΙΑΝ ΒΑΝ ΑΙΚ(JAN VAN EYCK)
Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς γεννήθηκε ο Βαν Άικ· Υποθέτουν γύρω
στο 1385. Ο διασημότερος ζωγράφος της Πρώιμης Ολλανδικής Σχολής .
Αμέσως μετά το θάνατό του έγινε γνωστός στη βόρεια και κεντρική
Ευρώπη ως ζωγράφος μεγάλου βεληνεκούς και σπουδαιότητας. Ο βαν Άικ
οφείλει την επιτυχία του κυρίως στην ανανέωση της τεχνικής της
ελαιογραφίας και η φήμη του έμεινε ανέγγιχτη από το πέρασμα του
χρόνου. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για τη μαθητεία του .Το όνομά του
πρωτοαναφέρεται το 1422 στη Χάγη , όπου προσλήφθηκε στην υπηρεσία
του κόμη της Ολλανδίας, Ιωάννη της Βαυαρίας. Το 1425, μετά τον θάνατο
του Ιωάννη της Βαυαρίας, ο βαν Άικ εντάσσεται στο καλλιτεχνικό
δυναμικό του Φιλίππου του Καλού, στην υπηρεσία του οποίου θα
παραμείνει για το υπόλοιπο της ζωής του. Ο κύριος όγκος του έργου του
βαν Άικ προέρχεται από τις παραγγελίες της βασιλικής αυλής στη Μπρυζ.
Εντούτοις, δεν έλλειπε η ιδιωτική πελατεία του. Αντίθετα με ότι
συνηθιζόταν στην εποχή του, ο βαν Άικ συχνά υπέγραφε τα έργα του και
χρονολογούσε τις κορνίζες τους. Πέθανε στις 5 Ιουλίου του 1441στη
Μπρυζ του Βελγίου.

51. ΑΛΜΠΡΕΧΤ ΝΤΥΡΕΡ(ALBRECHT DÜRER)
Ο Άλμπρεχτ Ντύρερ ήταν Γερμανός ζωγράφος, χαράκτης και μαθηματικός.
Υπήρξε σημαντικός καλλιτέχνης της εποχής του και με την πολύπλευρη
δραστηριότητά του σημειώνει την έναρξη της Αναγέννησης στη Βόρειο
Ευρώπη. O Ντύρερ ήταν διάσημος ήδη εν ζωή. Γεννήθηκε στη
Νυρεμβέργη στις 21 Μαΐου το 1471 και ήταν ο τρίτος γιος της οικογένειας
του Άλμπρεχτ Ντύρερ και της Βαρβάρας Χόλπερ. Η οικογένεια Ντύρερ
ίσως ήταν ουγγρικής καταγωγής. Ο πατέρας του ήταν χρυσοχόος στο
επάγγελμα, με αποτέλεσμα να διδαχθεί και ο Ντύρερ σε νεαρή ηλικία την
τέχνη της χρυσοχοΐας. Παρά την παράδοση της οικογένειας του που
σύμφωνα με αυτή θα έπρεπε να διαδεχθεί τη δουλειά του πατέρα του,
τον ενδιέφερε περισσότερο η ζωγραφική και το σχέδιο καθώς εκεί είχε
πολύ μεγάλη κλίση. Του επετράπη λοιπόν να μαθητεύσει κοντά στον
ζωγράφο Michael Wolgemut (Μίχαελ Βόλγκεμουτ) το 1486 σε ηλικία 15
ετών. Διδάχθηκε για τέσσερα χρόνια την τέχνη της χαρακτικής πάνω σε
ξύλο και χαλκό, υδατογραφία και ελαιογραφία.

52. Το 1494 ταξίδεψε στην Ιταλία για να σπουδάσει καλύτερα την τέχνη του
αλλά και για να ξεφύγει απ την επιδημία της πανώλης. Στην επιστροφή
του στην γενέτειρα του, ο Ντύρερ δημιούργησε το δικό του εργαστήριο
ξυλογραφίας, χαλκογραφίας και σχεδίου. Σύντομα απέκτησε φήμη και
είχε πολλές παραγγελίες. Το 1498, δημιούργησε μια σειρά ξυλογραφιών,
αποτελούμενη από 16 κομμένες ξύλινες πλάκες, όπου πάνω τους χάραξε
16 σκηνές επηρεασμένες απ την Αποκάλυψη του Ιωάννη.Μέσα από αυτή
τη συλλογή, ο Ντύρερ έκανε γνωστή την επιρροή που του ασκείται απ τη
θρησκεία και τη θεολογία.Το 1505 πραγματοποίησε το δεύτερο ταξίδι του
στην Ιταλία. Στην Ιταλία το έργο του γνώρισε μεγαλύτερη αναγνώριση.Την
Άνοιξη του 1507, επέστρεψε στη Νυρεμβέργη και παρέμεινε στη
Γερμανία μέχρι το 1520. Η περίοδος 1507-1511 αποτελεί διάστημα στο
οποίο ο Ντύρερ ασχολήθηκε περισσότερο με τη ζωγραφική,
ολοκληρώνοντας σημαντικά έργα του. Από το 1512, ο Ντύρερ εργάστηκε
για τον αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό Α' των Αψβούργων. Το καλοκαίρι του
1520 και μετά το θάνατο του Μαξιμιλιανού Α΄ επισκέφθηκε την
Ολλανδία. Κατά την παραμονή του προσβλήθηκε από κάποια ασθένεια
που τον επηρέασε μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε τον Απρίλιο του
1528, σε ηλικία 57 ετών και ενταφιάστηκε στο Ναό του Αγίου Ιωάννου,
στη Νυρεμβέργη.

56. ΜΑΝΙΕΡΙΣΜΟΣ
Ο όρος Μανιερισμός προέρχεται από την ιταλική λέξη maniera, που
σημαίνει τρόπος. Αναφέρεται συνήθως στην περίοδο 1520 έως 1580
περίπου. Τα μανιεριστικά έργα είναι επιτηδευμένα, εκλεπτυσμένα και
τεχνικά άψογα, είναι συνειδητά στιλιζαρισμένα , ανάγοντας το όμορφο
και συναρπαστικό της παράδοξης και φανταστικής εικονογράφησης σε
ιδεώδες. Με τον καιρό ,ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται με αρνητική
έννοια για κάποιους ζωγράφους του 16 ου αιώνα, που τα έργα τους
διακρίνονται για τα ασυνήθιστα βίαια χρώματα τους, τις συσπάσεις των
προσώπων και των σωμάτων, και την παράξενη ή ανορθόδοξη προοπτική
τους. Η επίσημη, τέλος υιοθέτηση του όρου Μανιερισμός για την
περίοδο που ακολούθησε την Ακμή της Αναγέννησης είναι πολύ πιο
πρόσφατη και συνδέεται με διαφορετικές συχνά εκτιμήσεις και ερμηνείες
για την τέχνη της εποχής. Υπάρχουν απόψεις που θεωρούν το
Μανιερισμό ένα είδος προέκτασης της αντίδρασης στην τέχνη της ακμής
της Αναγέννησης, ενώ άλλες τον βλέπουν ως σύμπτωμα της πνευματικής
κρίσης της εποχής ή ακόμα και ως μια πρώτη απόπειρα εφαρμογής του
δόγματος «η τέχνη για την τέχνη» και των αντιλήψεων που αυτό
συνεπάγεται.

57. Κυριότεροι εκπρόσωποι
. GIROLAMO FRANCESCO MARIA MAZZOLA DETTO IL PARMIGIANINO
. GIULIO ROMANO
. JACOPO PONTORMO
. ΒΡΟΝΤΖΊΝΟ(ANGELO DI COSIMO)
. ΤΙΝΤΟΡΕΤΟ(JACOPO ROBUSTI )
. ΤΖΟΥΖΕΠΕ ΑΡΤΣΙΜΠΟΛΤΙ(GIUSEPPE ARCIMBOLDI )
. ΡΌΣΟ ΦΙΟΡΕΝΤΊΝΟ (GIOVANNI BATTISTA DI JACOPO)

58. ΤΖΟΥΛΙΟ ΡΟΜΑΝΟ (GULIO PIPPI).
Ο Τζούλιο Ρομάνο(καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ιταλού αρχιτέκτονα και
ζωγράφου Τζούλιο Πίπι . Γεννήθηκε το 1499 στην Ρώμη και εργάστηκε
στη Μάντοβα . Αγαπημένος μαθητής και αρχιβοηθός του Ραφαήλ και μια
από τις σημαντικότερες μορφές του Μανιερισμού. Το 1515 ο Τζούλιο
εργάστηκε στην Αίθουσα της φωτιάς του Ραφαήλ και μετά το θάνατο του
δασκάλου του το 1520 έγινε ο σημαντικότερος εκτελεστής του
ολοκληρώνοντας μερικά από τα ημιτελή έργα του. Το 1524 έφυγε για τη
Μάντοβα και έμεινε εκεί όλη την υπόλοιπη ζωή του κυριαρχώντας στα
καλλιτεχνικά γεγονότα της Αυλής των Γκονζάγκα. Το σημαντικότερο
επίτευγμά του ήταν το Παλάτσο ντελ Τε.
Πέθανε το 1546 στη Μάντοβα.

62. ΠΑΡΜΙΤΖΙΑΝΙΝΟ(GIROLAMO FRANCESCO MARIA
MAZZOLA DETTO IL PARMIGIANINO)
Ο Παρμιτζανίνο γεννήθηκε στη Πάρμα το 1503 και το κανονικό του όνομα
ήταν Τζιρόλαμο Φραντσέσκο Μαρία Ματσόλα. Στα 2 του χρόνια έχασε
τον πατέρα του και τον μεγάλωσαν οι δυο θείοι του που ήταν ζωγράφοι
στο εργαστήριο των οποίων και μεγάλωσε. Σε ηλικία 16 ετών του
ανατίθεται εικονογράφηση νωπογραφιών για τον ναό του Αγίου Ιωάννη
του Ευαγγελιστή της Πάρμας. Στα 24 χρόνια του φεύγει για την Ρώμη
όπου γίνεται εγκάρδια δεκτός και όπου κάποιοι βλέπουν στο ταλέντο του
τη Ανάσταση του Ραφαήλ. Ξεπερνώντας τις ποικίλες επιρροές, ο
Παρμιτζιανίνο έφτασε στα χρόνια της ωριμότητάς του, στη διαμόρφωση
ενός προσωπικού στυλ. Το τυπικό κάλλος έχει αντικατασταθεί στο έργο
του από μια κομψότητα, που εκφράζεται σε εξωπραγματικές μορφές, με
επιμήκεις αναλογίες. Οι Μαντόνες του, ραδινές σιλουέτες, με λεπτότατα
χέρια, έχουν μια ιδιαίτερη γοητεία. «Η Παναγία με τον μακρύ λαιμό»,
εκτελεσμένη στην τελευταία περίοδο της ζωής του, είναι το
αριστούργημα του ζωγράφου, γεμάτο πνευματική έξαρση και αβρή χάρη.

63. Υπήρξε ονομαστός προσωπογράφος και χάραξε στον χαλκό πολλά σχέδιά
του, που με τη διάδοσή τους επέδρασαν στον ευρωπαϊκό μανιερισμό.
Το 1531 φυλακίζεται γιατί αδυνατεί να ολοκληρώσει νωπογραφίες που
είχε αναλάβει σε ναό της Πάρμας και δεν επέστρεψε τα χρήματα της
προκαταβολής για την εργασία του. Στα 37 χρόνια του πέθανε σε ένα
χωριό της Πάρμας αφήνοντας μιαν άνιση κληρονομιά: χίλια εκατό σχέδια
και χαρακτικά και μόλις 50 πίνακες και τοιχογραφίες.

67. TINTOΡETO(JACOPO ROBUSTI )
Ο Τιντορέττο, πραγματικό όνομα Τζάκοπο Ρομπούστι ήταν σημαντικός
ζωγράφος της Βενετικής Σχολής, ο οποίος έζησε και δημιούργησε στη
Βενετία του 16ου αιώνα. Γεννήθηκε το 1518ή 1519. Ήταν γιος του βαφέα
μεταξωτών Μπατίστα Ρομπούστι και από το επάγγελμα του πατέρα του
(ιταλικά tintore) πήρε το όνομα Τιντορέττο (μικρός βαφέας). Μαζί με τον
ήταν ο σημαντικότερος ζωγράφος του τέλους του 16ου αιώνα. Ο
Τιντορέττο προσπάθησε να συνδυάσει το χρώμα, για το οποίο έγινε
διάσημη η Σχολή της Βενετίας, με το σχέδιο της ρωμαϊκής και
φλωρεντινής Σχολής. Λέγεται - σύμφωνα με το βιογράφο του Ριντόλφι -
πως είχε γράψει στην είσοδο του εργαστηρίου του: «Σχέδιο Μιχαήλ
Αγγέλου και χρώμα Τιτσιάνο». Ζωγράφιζε δε με τόσο εξαιρετικά
απίστευτη ευχέρεια και ταχύτητα, ώστε οι συνάδελφοί του του έδωσαν
το παρωνύμιο ο «μαινόμενος».

68. Τα περισσότερα έργα του έγιναν σε τοιχογραφίες και κτίρια της πόλης του
και παραμένουν ακόμη εκεί: Ύστερα από τις καταστροφικές πυρκαγιές
στο Παλάτι των Δόγηδων (1574 και 1577) οι Καναλέττο και Βερονέζε ήταν
αυτοί στους οποίους ανατέθηκε η ανακατασκευή του εσωτερικού. Ο
Τιντορέττο ζωγράφισε, μεταξύ άλλων, το γιγαντιαίο πίνακα "Παράδεισος"
στον κεντρικό χώρο υποδοχής, ο οποίος θεωρείται ως ο μεγαλύτερος
πίνακας σε καμβά που έχει ποτέ δημιουργηθεί. Από τις σημαντικότερες
εργασίες του είναι η σειρά πινάκων που δημιούργησε για τη Σχολή του
San Rocco (Scuola Grande di San Rocco) στη Βενετία κατά το χρονικό
διάστημα 1565 - 1587, αν και εκεί συνέχισε να εργάζεται ως το θάνατό
του το 1594. Γενικότερα ο Τιντορέττο θεωρείται ως ο Βενετός ζωγράφος
που υιοθέτησε όσο κανείς συμπατριώτης του τις συναισθηματικές
απόψεις του Μανιερισμού, καθώς ήταν φανατικός θαυμαστής του
Μιχαήλ Αγγέλου, η επίδραση του οποίου είναι έντονη στο έργο του.
Πέθανε στις 31 Μαΐου 1594.

72. ΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΣ
Καλλιτεχνικό ρεύμα που ξεκίνησε γύρο στα 1550 ως αντίδραση στον εξεζητημένο
μανιερισμό και θεωρεί ως ιδανικό την ελληνο-ρωμαϊκή αρχαιότητα. Οι
καλλιτέχνες κάνουν στροφή στην αρχαιότητα. Η λογική κυριαρχεί πάνω
στο συναίσθημα και τη φαντασία. Επιδιώκεται η τελειότητα, η αρμονία
και η ισορροπία. Εκφράζει την επιστροφή στο ρετρό, προτείνοντας
συγκροτημένη κίνηση, απαλές αντιθέσεις και αυστηρά περιγράμματα.
Κυριότεροι εκφραστές είναι: Nikolas Poussin, Annibale Carracci, Claude
Lorrain
O κλασικισμός το 16ο αιώνα δημιουργείται ως αντίδραση προς τις
ακρότητες της τέχνης του μανιερισμού και αργότερα προς τις ακρότητες
του μπαρόκ και αναπτύσσεται παράλληλα με αυτή κατά το 16ο αιώνα μΧ.
Ο κλασικισμός προτείνει μια ήρεμη και αρμονική σύνθεση, σχέδιο με
σωστές αναλογίες, ρυθμική κίνηση και φωτοσκιάσεις απαλές με
απαλότερο πλάσιμο των όγκων. Ο κλασικισμός εμφανίζεται αρχικά στην
Ιταλία με κύριο εισηγητή του το ζωγράφο Άννιμπαλε Καράτσι. Όμως ο
αξιολογότερος κλασικιστής είναι ο γάλλος Νικολά Πουσέν. Με τον όρο
κλασικισμός εκφράζεται η αισθητική θέση εκείνων των καλλιτεχνών των
συγγραφέων και των κριτικών που υποστηρίζουν ότι το αντικείμενο της
τέχνης είναι μια παγκόσμια, αιώνια και αναλλοίωτη ιδέα του ωραίου. Με
αυτήν την γενική έννοια ο κλασικισμός παρουσιάζεται σε κάθε εποχή και
χώρα .

73. Κυριότεροι εκπρόσωποι
. NICOLAS POUSSIN
. ANNIBALE CARRACCI
. CLAUDE LORRAIN

74. ΝΙΚΟΛΑ ΠΟΥΣΕΝ(NICOLAS POUSSIN)
Ο Νικολά Πουσέν γεννήθηκε στο Λεζ Αντέλ της Νορμανδίας το 1594.
Ξεκίνησε τα μαθήματα ζωγραφικής αλλά και την κύρια ενασχόληση του
με την ζωγραφική στη Γαλλία. Το 1624 αποφάσισε να φύγει για τη Ρώμη
όπου και ζωγραφίζοντας άρχισε να γίνεται διάσημος. Η φήμη του έφτασε
και στα αυτιά του παντοδύναμου καρδινάλιου Ρισελιέ ο οποίος και τον
κάλεσε να επιστρέψει στην πατρίδα. Επέστρεψε στο Παρίσι αλλά έμεινε
μόνο 2 χρόνια για να επιστρέψει το 1642 στη Ρώμη, όπου και έμεινε έως
τον θάνατο του. Υπήρξε υπέρμαχος του κλασικισμού στη ζωγραφική και
για τον σύγχρονό του Caravaggio πίστευε ότι είχε έρθει στον κόσμο για
να καταστρέψει τη ζωγραφική . Πέθανε το φθινόπωρο του 1665 και
ενταφιάστηκε στον Σαν Λορέντζο ιν Λουτσίνα, την εκκλησία της ενορίας
του στη Ρώμη.

75. Τα θέματά του τα αντλούσε από την ελληνική και ρωμαϊκή ιστορία και
μυθολογία, από την Αγία Γραφή και ζωγράφιζε σκηνές σε γαλήνιο και
αρμονικό βάθος, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα εντελώς διαφορετική
από την ατμόσφαιρα του ιταλικού μπαρόκ. Κάθε κίνηση στους πίνακές
του είναι συγκρατημένη και η οικονομία του χώρου διέπεται από
μαθηματικές αναλογίες. Ο κλασικισμός του αναπτύσσεται ανάμεσα στη
δύναμη της φαντασίας και στην αυστηρή πειθαρχία των εκφραστικών του
μέσων. Η συγκινησιακή ένταση υπάρχει αλλά είναι ελεγχόμενη.

80. ΑΝΙΜΠΑΛΕ ΚΑΡΑΤΣΙ(ANNIBALE CARRACCI)
Ο Ανίμπαλε Καράτσι γεννήθηκε στην Μπολόνια το 1560. Για μεγάλο
χρονικό διάστημα, συνεργάστηκε μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό του
Αυγουστίνο και τον ξάδελφό του Λουδοβίκο Καράτσι. Μαζί ξεκίνησαν και
ένα καταξιωμένο εργαστήριο-σχολή ζωγραφικής- στην γενέτειρά τους. Το
οικογενειακό τους περιβάλλων δεν είχε και την καλλίτερη σχέση με τις
τέχνες μιας και ο ξάδελφος του ήταν γιος χασάπη και ο πατέρας του
ράφτης.
Ο Ανίμπαλε ταξίδεψε μελετώντας και ζωγραφίζοντας στη Βενετία, στη
Πάρμα και στη Ρώμη.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα
υγείας, κυρίως την κατάθλιψη που τον βρήκε το 1603 και τον έκανε να
χάσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρων που είχε για τη ζωγραφική.
Πέθανε το 1609, στα 49 του χρόνια στη Ρώμη.

84. ΚΛΩΝΤ ΛOPΡΕΝ(CLAUDE LORRAIN GELLÉE)
Γεννήθηκε στη Γαλλία στις αρχές του 17ου αιώνα. Έζησε έως το τέλος της
ζωής του στη Ρώμη, όπου είχε εγκατασταθεί από τη νεανική του ηλικία.
Θεωρείται από τους μεγαλύτερους τοπιογράφους και χαλκογράφους.
Πρώτος δάσκαλός του ήταν ο Αγκοστίνο Τάσι, ζωγράφος τοπίων και
διακοσμητικών αρχιτεκτονημάτων. Στην εξέλιξή του έπαιξαν σημαντικό
ρόλο οι επαφές με τους συγχρόνους του Νικολά Πουσσέν και Πέτερ βαν
Λερ, η μελέτη του τοπίου των Καρράτσι και των οπαδών τους και οι
Φλαμανδοί και Γάλλοι ζωγράφοι. Το έργο του Λορραίν, που ανήκει στη
λεγόμενη ιδανική τοπιογραφία, χαρακτηρίζει ο πλούτος της φαντασίας σε
συνδυασμό με την ακρίβεια στη μίμηση της φύσης και ιδιαίτερα στην
απόδοση των παραλλαγών του φωτός.

85. Στο ώριμο, προσωπικό ύφος του διακρίνεται η προτίμηση για το κλασικό
τοπίο, η παρατήρηση της φύσης σε διάφορες ώρες και με τις διάφορες
επιπτώσεις του φωτός και κυρίως η ερμηνεία του τοπίου σύμφωνα με το
ιδανικό του κάλλους και της αρμονίας. Σημαντική θέση στο έργο του
κατέχουν τα θαυμάσια σχέδιά του και ιδιαίτερα τα 195 σχέδια του
«Βιβλίου της Αλήθειας» που φυλάσσεται στο Βρετανικό Μουσείο, πιστά
αντίγραφα των ελαιογραφιών του από το 1635 και ύστερα, τα οποία
αποτελούν πλήρη τεκμηρίωση του έργου του και εκτελέστηκαν με σκοπό
να παρεμποδίσουν την κυκλοφορία των πλαστών πινάκων που είχαν
αρχίσει να κατασκευάζονται ενώ ακόμη ζούσε. Πέθανε στη Ρώμη στις 23
Νοεμβρίου 1682.

89. ΜΠΑΡΟΚ
Ο όρος Μπαρόκ προέρχεται πιθανόν από την πορτογαλική λέξη
‘’barroco’’, που σημαίνει ‘’ακανόνιστο’’ μαργαριτάρι. Χρησιμοποιήθηκε
αρχικά με αρνητική μάλλον σημασία, για να περιγράψει έργα τέχνης,
κυρίως αρχιτεκτονικής του 17ου αιώνα, τα οποία θεωρούσαν
ανορθολογικά γιατί ο καλλιτέχνης δεν τηρούσε τους κανόνες των
αναλογιών, αλλά αντίθετα ακολουθούσε μια εκφραστική ελευθερία.
Αργότερα χρησιμοποιήθηκε για να προσδιορίσει την τέχνη της
συγκεκριμένης αυτής εποχής με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Κατά
την περίοδο την οποία εξετάζουμε ο καθολικός κόσμος της Δύσης
χωρίστηκε στα δύο: Μεταρρύθμιση και Αντιμεταρρύθμιση είναι οι δύο
όροι που χρησιμοποιούνται για να ορίσουν την επανάσταση των
διαμαρτυρομένων κατά της Καθολικής Εκκλησίας και την αντίδραση των
καθολικών αντίστοιχα.

90. Αποτέλεσμα των παραπάνω συγκρούσεων ήταν το μοίρασμα της
Ευρώπης σε δύο θρησκευτικές περιοχές.
Το σύνολο της βόρειας Ευρώπης ασπάστηκε τον προτεσταντισμό, ενώ η
νότια Ευρώπη παρέμεινε καθολική. Επίσης, σε πολιτικό επίπεδο ο 17ος
αιώνας χαρακτηρίζεται ως ο αιώνας της απολυταρχίας. Ενισχύεται,
δηλαδή, η εξουσία των ηγεμόνων, με αποτέλεσμα το κράτος να γίνει
ισχυρότερο όσο ποτέ άλλοτε. Ως άμεση απόρροια των παραπάνω
θεωρείται η ενίσχυση και η ισχυροποίηση της αστικής τάξης των βόρειων
περιοχών της Ευρώπης. Η τέχνη του Μπαρόκ υπηρετεί ταυτόχρονα τόσο
την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία.
Πρωτοεμφανίστηκε στην Ρώμη και σύντομα επεκτάθηκε όχι μόνο στην
υπόλοιπη Ευρώπη , αλλά και στις αποικίες της Κεντρικής και Νότιας
Αμερικής .
Κυρίαρχο στοιχείο της τέχνης του Μπαρόκ είναι η έξαρση των
συναισθημάτων, η επιβλητικότητα και η υπερβολή. Στα έργα της
περιόδου αυτής ο χώρος γίνεται πολύπλοκος, οι μορφές παρουσιάζουν
κινητικότητα και ροή, και γενικά αυτό που επιδιώκεται είναι η σύνθεση
αντίθετων στοιχείων, όπως το κοίλο και το κυρτό ή το φωτεινό και το
σκοτεινό. Τα χρώματα είναι έντονα, ενώ τα παιχνίδια της σκιάς και του
φω τός αποκτούν μεγάλη σημασία. Η σύνθεση της μορφής καθορίζεται
από την κίνηση και την έκφραση και όχι από τις αναλογίες.

91. Κυριότεροι εκπρόσωποι
• PETER PAUL RUBENS
• ANTHONY VAN DYCK
• FRANS HALS
• REMBRANDT HARMENSZOON VAN RIJN
• JOHANNES VERMEER
• ANNIBALE CARRACCI
• MICHELANGELO MERISI DA CARAVAGGIO
• DIEGO RODRIGUEZ DA SILVA Y VELAZQUEZ

92. ΠΕΤΕΡ ΠΑΟΥΛ ΡΟΥΜΠΕΝΣ(PETER PAUL RUBENS)
Γεννήθηκε το 1577 στο Σίγκεν της Βόρειας Βεστφαλία από Φλαμανδούς
προτεστάντες γονείς και σε ηλικία μόλις 10 ετών αναγκάστηκε να
μεταναστεύσει με τη μητέρα του στην Αμβέρσα, λόγω των θρησκευτικών
ταραχών που ξέσπασαν στη γενέτειρά του. Εκεί ξεκινά σπουδές
ζωγραφικής που διαρκούν από το 1589 μέχρι το 1598, στο πλευρό
επιφανών ζωγράφων της εποχής. Σε ηλικία 23 ετών, ο Ρούμπενς ταξίδεψε
στην Ιταλία για να βελτιώσει την ζωγραφική του παιδεία. Καθώς φαίνεται
εκείνη την εποχή επηρεάστηκε ανεξίτηλα από τα χρώματα και τις
συνθέσεις των Veronese και Tintoretto, καθώς και από το ύφος του
Τισιάνο, πράγμα που είναι εμφανές σε μεταγενέστερα έργα του. Το 1608,
μετά τον θάνατο της μητέρας του, επέστρεψε στην Αμβέρσα και έγινε ο
ευνοούμενος καλλιτέχνης του Ισπανού κυβερνήτη των Κάτω Χωρών,
εύνοια την οποία διατήρησε μέχρι τον θάνατό του. Τα επόμενα χρόνια
και μέχρι το τέλος της ζωής του, εργάζεται ως ο επίσημος ζωγράφος σε
διαφορετικές αυλές, παράγοντας κατά κύριο λόγο πίνακες κατά
παραγγελία.

93. Μέχρι το θάνατό του, το 1640, είχε μέσα του ασίγαστη την επιθυμία να
επιστρέψει τουλάχιστον 1 φορά στην ιταλική χερσόνησο, επιθυμία που
ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε, παρά το γεγονός ότι ταξίδεψε στη Γαλλία,
την Αγγλία και την Ισπανία. Οι πίνακές του χαρακτηρίζονται κυρίως από
θέματα θρησκευτικού περιεχομένου ή εμπνευσμένα από τη μυθολογία.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του αποσύρθηκε στον Πύργο του Στέεν,
όπου και ζωγράφισε (παρά την ασθένειά του) μια σειρά από υπέροχα
τοπία και σκηνές από την αγροτική ζωή.
Πέθανε το 1640, σε ηλικία 63 ετών, από καρδιακή προσβολή.
Το σπίτι στην Αμβέρσα όπου έζησε τα τελευταία του χρόνια λειτουργεί
σήμερα ως μουσείο.

97. ΡΕΜΠΡΑΝΤ ΧΑΡΜΕΝΣΟΟΝ ΒΑΝ ΡΕΙΝ(REMBRANDT
HARMENSZOON VAN RIJN)
Ο Ρέμπραντ γεννήθηκε στην Ολλανδία στο Λέυντεν στις 15 Ιουλίου του
1606. Ήταν μείζων Ολλανδός ζωγράφος και χαράκτης του 17ου αιώνα,
που σήμερα συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων ζωγράφων όλων των
εποχών. Το όνομά του συμβολίζει την περίοδο της «χρυσής εποχής» της
Ολλανδίας, στην οποία ανήκει χρονικά το έργο του. Φιλοτέχνησε
συνολικά περίπου 400 πίνακες, περισσότερα από 1000 σχέδια
ζωγραφικής και περίπου 290 χαρακτικά, αν και μέρος των έργων που
αποδίδονται στον Ρέμπραντ –κυρίως έργα ζωγραφικής και σχέδια–
αμφισβητείται. Το Μάιο του 1620 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του
Λέιντεν, ωστόσο σύμφωνα με τον Orlers δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του
καθώς, κατόπιν επιθυμίας του ίδιου, ξεκίνησε να εκπαιδεύεται ως
ζωγράφος. Αρχικά μαθήτευσε, για τρία χρόνια, στο πλευρό του
διακεκριμένου Ολλανδού ζωγράφου Γιάκομπ φαν Σβάνενμπουρχ, ο
οποίος διέθετε εργαστήριο στο Λέιντεν και είχε εργαστεί στο παρελθόν
στην Ιταλία Δεύτερος δάσκαλος του Ρέμπραντ, για διάστημα έξι μηνών,
υπήρξε ο φημισμένος ζωγράφος Πίτερ Λάστμαν, που εργαζόταν στο
Άμστερνταμ.

98. Το 1626, ο Ρέμπραντ επέστρεψε στο Λάιντεν με σκοπό να εργαστεί ως
αυτόνομος ζωγράφος. Εκείνη την εποχή ζωγραφίζει όλα τα μέλη της
οικογένειας του, εκτός από τον εαυτό του. o Ρέμπραντ προσπάθησε από
νωρίς να διακριθεί ως «ιστορικός ζωγράφος», ασκούμενος στην έκφραση
των προσώπων και των χειρονομιών, έτσι ώστε να αποδώσει πιστά τα
ανθρώπινα «πάθη», δηλαδή την ψυχική κατάσταση και έκφραση των
μορφών. Μία ριζική αλλαγή στο ύφος των έργων του παρατηρήθηκε στα
τέλη του 1626 και αφορούσε στη χρήση του φωτός. Ο Ρέμπραντ επέλεξε
να φωτίζει πολύ έντονα τις σημαντικές στιγμές της δράσης, πρακτική που
ακολούθησε σχεδόν σε όλα τα μεταγενέστερα έργα του, αφήνοντας
παράλληλα μεγάλο τμήμα του χώρου στη σκιά. Οι προσωπογραφίες του
Ρέμπραντ δεν ανταποκρίνονταν πάντα στις παραδοσιακές μορφές
παρουσίασης. Συχνά συνέθετε πορτρέτα στα πρότυπα των ιστορικών
πινάκων του, ενώ σε περιπτώσεις που οι παραγγελιοδότες του δεν το
επέτρεπαν, ακολουθούσε την παραδοσιακή τεχνοτροπία που
κυριαρχούσε. To γεγονός πως έλαβε παραγγελίες από επιφανείς
προσωπικότητες αποτελεί ένδειξη πως οι προσωπογραφίες του ήταν
εξαιρετικά ακριβείς και ρεαλιστικές απεικονίσεις.

99. Το αστέρι του Ρέμπραντ θα λάμψει όλη τη δεκαετία του 1630.
Μεσουρανεί.
Οι παραγγελίες των πελατών του πολλαπλασιάζονται, καθώς και οι μ
αθητές του.
Παράλληλα με τις προσωπογραφίες που αναλάμβανε, ο Ρέμπραντ
συνέχισε να φιλοτεχνεί ιστορικά θέματα, δανεισμένα κυρίως από τη
Βίβλο και την κλασική αρχαιότητα. O Ρέμπραντ επηρεάστηκε γενικά από
το έργο των Φλαμανδών ζωγράφων και ειδικότερα του Ρούμπενς. Η
τροπή των γεγονότων στην προσωπική ζωή του Ρέμπραντ και ειδικότερα
ο θάνατος της συζύγου του επέδρασαν καταλυτικά στο έργο του,
περιορίζοντας σημαντικά την επιθυμία του να αναλάβει παραγγελίες.
Από το 1642 και για τα επόμενα δέκα περίπου χρόνια, η παραγωγικότητά
του μειώθηκε σε μεγάλο βαθμό, ενώ τα έργα που φιλοτέχνησε
παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις σε σύγκριση με τα προγενέστερα. Την
περίοδο 1642-43 αλλά και μετά το 1647, ζωγράφισε ελάχιστα, γεγονός
που συνιστά ένα από τα «αινίγματα» της καλλιτεχνικής του πορείας. Το
1649 δεν καταγράφεται επίσης κανένας πίνακας ζωγραφικής του
Ρέμπραντ, παρά μόνο χαρακτικά έργα του.

100. Πεθαίνει στις 4 Οκτωβρίου του 1669.
Ο Ρέμπραντ δεν ταξίδεψε πουθενά έξω από την χώρα του. Δεν πήγε στη
Ρώμη όπως έκαναν όλοι οι ζωγράφοι της εποχής του. Βαριόταν τα
ταξίδια, πολύ περισσότερο που θα τον αποσπούσαν από
τον εντατικό ρυθμό της δουλειάς του.
Οι κριτικοί τέχνης μέχρι τον 19ο αιώνα
χαρακτήρισαν το ύφος του έργου του χυδαίο. Οι ρομαντικοί του 19ου
αιώνα το επανεκτίμησαν και οι ιμπρεσιονιστές πήραν από αυτόν την
ακατέργαστη χρήση του χρώματος του. Ο Βαν Γκογκ λάτρευε τις πινελιές
του Ρέμπραντ.

105. ΚΑΡΑΒΑΤΖΙΟ(MICHELANGELO MERISI DA
CARAVAGGIO)
Ο Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζιο, γνωστός περισσότερο απλά ως
Καραβάτζιο, ήταν Ιταλός ζωγράφος, το έργο του οποίου ανήκει χρονικά
στα τέλη του 16ου έως τις αρχές του 17ου αιώνα. Γεννήθηκε στις 29
Σεπτεμβρίου του 1571.Έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους πρώτους
μοντέρνους ζωγράφους, ενώ σημαντική θεωρείται η συνολική επίδρασή
του στην ευρωπαϊκή ζωγραφική. Παρά την επίδραση που είχε το έργο του
στην εποχή του, αλλά και τις ισχυρές αντιδράσεις που προκάλεσε,
περιέπεσε σε λήθη τους αιώνες που ακολούθησαν το θάνατό του, για να
επανέλθει στο προσκήνιο κυρίως στη διάρκεια του 20ού αιώνα,
καταλαμβάνοντας και διατηρώντας έως σήμερα περίοπτη θέση στην
ιστορία της ευρωπαϊκής τέχνης. Πέθανε στις 18 Ιουλίου του 1610.

109. ΒΕΛΑΘΚΕΘ(DIEGO RODRIGUEZ DA SILVA Y VELAZQUEZ)
Ο Ντιέγο Ροντρίγκεθ ντε Σίλβα Βελάθκεθ, γεννήθηκε στη Σεβίλλη στις 5
Ιουνίου του 1599, γόνος οικογένειας που ανήκε στην κατώτερη
αριστοκρατία. Η κλίση του στη ζωγραφική φάνηκε από μικρή ηλικία. Σε
ηλικία μόλις 18 ετών παίρνει τον τίτλο του δασκάλου ζωγραφικής, μιας
και ήταν ο καλλίτερος μαθητής. Στις αρχές του 1620, η φήμη του είχε
αρχίσει να εδραιώνεται στη Σεβίλλη και το 1622 αποφάσισε να
εγκατασταθεί στη Μαδρίτη. Την άνοιξη του 1623 κατάφερε να γίνει
αυλικός ζωγράφος στην Ισπανική αυλή του Φιλίππου Δ' για όλη του τη
ζωή. Ως ζωγράφος της αυλής διακρίθηκε κυρίως ως δεξιοτέχνης
προσωπογράφος. Η πρώτη παραγγελία που του ανατέθηκε ήταν μία
προσωπογραφία του ίδιου του Φιλίππου Δ', πράγμα που του εξασφάλισε
και το προνόμιο να είναι ο αποκλειστικός προσωπογράφος του βασιλιά.
Το 1629 τον βρίσκουμε στην Ιταλία να μελετά τα έργα του Ραφαήλ και του
Μιχαήλ Άγγελου. ο Βελάθκεθ επέστρεψε στη Μαδρίτη το 1631. Τον
Ιανουάριο του 1649, ο Βελάθκεθ αναχώρησε ξανά για την Ιταλία και
επέστρεψεστη Μαδρίτη το 1651.

110. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Βελάθκεθ βρισκόταν στο απόγειο
της σταδιοδρομίας του ως αυλικός ζωγράφος και αξιωματούχος. Το 1659,
ο βασιλιάς αποφάσισε να του απονείμει τον τίτλο του ιππότη. Πέθανε
στις 6 Αυγούστου 1660. Η ταφή του έγινε στην εκκλησία του Σαν Χουάν
Μπαουτίστα, παρουσία ευγενών και αυλικών. Ο Βελάθκεθ κατέχει μία
θέση ανάμεσα στους σημαντικότερους ζωγράφους στην ιστορία της
τέχνης, ενώ η δεξιοτεχνία και η τεχνική του, τον έκαναν να ξεχωρίσει από
τους υπόλοιπους καλλιτέχνες του «χρυσού αιώνα» της ισπανικής
ζωγραφικής, θεωρούμενος ένας από τους πατέρες της ισπανικής σχολής.
Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του περιλαμβάνει προσωπογραφίες,
ατομικές ή και ομαδικές. Σε πολύ μικρότερο βαθμό, επιδόθηκε στο είδος
των θρησκευτικών συνθέσεων. Ο Βελάθκεθ κατάφερε να γνωρίσει εν ζωή
μεγάλη αποδοχή ως ζωγράφος, αλλά και κύρος στην αυλή του Φίλιππου
Δ‘. Σε αντίθεση όμως με την περίπτωση του Ρούμπενς, που καταξιώθηκε
την ίδια περίπου περίοδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το έργο του Βελάθκεθ
παρέμεινε ελάχιστα γνωστό εκτός των ισπανικών συνόρων.

111. Τόσο ο Ρούμπενς όσο και ο Βελάθκεθ, υπήρξαν σημαντικοί δεξιοτέχνες
του χρώματος, ωστόσο ενώ ο φλαμανδός ζωγράφος διακρίθηκε για τον
έντονο δυναμισμό των έργων του, ο Βελάθκεθ προσέγγιζε τα θέματά του
με έναν απλούστερο, πιο άμεσο και απέριττο τρόπο. Κατά το δεύτερο
μισό του 19ου αιώνα, το έργο του αποτέλεσε πρότυπο για τα κινήματα
του ρεαλισμού και του ιμπρεσιονισμού. Ο Εντουάρ Μανέ τον αποκάλεσε
«ζωγράφο των ζωγράφων» και από τότε αρκετοί καλλιτέχνες της
μοντέρνας τέχνης, όπως ο Πάμπλο Πικάσσο ή ο Σαλβαδόρ Νταλί,
συνέχισαν να του αποδίδουν φόρο τιμής, αναπαράγοντας ορισμένους
από τους δημοφιλέστερους πίνακές του.

115. ΡΟΚΟΚΟ(ROCCOCO)
Η ονομασία roccoco εμφανίζεται στη Γαλλία γύρω στα 1715 ως
αντίδραση στη διακόσμηση του ανακτόρου των Βερσαλλιών και είχε
μικρή διάρκεια, περίπου 4 δεκαετίες. Προέρχεται από τη λέξη ΄΄rocaille΄΄
που σημαίνει όστρακο. Οι καμπύλες των διακοσμητικών στοιχείων του
ροκοκό μοιάζουν αρκετά στις γραμμές των οστράκων, των κοχυλιών. Αν
και το ροκοκό έχει τις ρίζες του στις καθαρά διακοσμητικές τέχνες,
εκφράστηκε και μέσω της ζωγραφικής. Οι ζωγράφοι του ροκοκό
χρησιμοποίησαν ντελικάτα χρώματα και πολλές καμπύλες, διακοσμώντας
τους πίνακες τους με μυθολογικά στοιχεία και αγγέλους. Η ζωγραφική
πορτραίτων ήταν πολύ διαδεδομένη την εποχή του ροκοκό. Σε αντίθεση
με το μπαρόκ η ζωγραφική του ροκοκό ξέφυγε από τα μέχρι τότε στενά
περιθώρια που επέβαλλε η εκκλησία, απεικονίζοντας ευχάριστες
καθημερινές σκηνές, με ειδυλλιακά τοπία και πρόσωπα από την
αριστοκρατία σε διάφορες ασχολίες. Τα χρώματα στη ζωγραφική είναι
φωτεινά και διάφανα με τόνους παστέλ, χωρίς βαθιές φωτοσκιάσεις.

116. Kυριότεροι εκπρόσωποι
ΓΑΛΛΙΑ:
ANTOINE WATTEAU
JEAN HONORE FRAGONARD
FRANCOIS BOUCHER
ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ:
GIOVANNI BATTISTA TIEPOLO
ΑΓΓΛΙΑ:
WILLIAM HOGARTH

117. ΖΑΝ ΑΝΤΟΥΑΝ ΒΑΤΤΩ (JEAN-ANTOINE WATTEAU)
ΟΖαν-Αντουάν Βατό γεννήθηκε στη Valenciennes στις 10 Οκτωβρίου
1684.Γιος ενός εμπόρου υφασμάτων ή κατ' άλλους γιος οικοδόμου, ο
Αντουάν Βαττώ έζησε σε μια πολυμελή οικογένεια. Ήδη σε ηλικία 10 ετών
ξεκίνησε να ασχολείται με την ζωγραφική σε ηλικία 15 ετών παίρνοντας
μαθήματα από έναν επαγγελματία ζωγράφο, αρκετά γνωστό στη
γενέτειρά του. Το 1702 κατέφυγε στο Παρίσι, μόνος, χωρίς προστασία και
οικονομική βοήθεια και ξεκίνησε να δουλεύει περιοδικά στα εργαστήρια
πολλών ζωγράφων. Το 1709 ο Βαττώ προσπάθησε να πετύχει στο
διαγωνισμό της Γαλλικής Ακαδημίας αλλά απορρίφθηκε. Προσπάθησε
ξανά το 1712 και πέτυχε όχι μόνο να γίνει δεκτός αλλά να αναγνωριστεί
ως πλήρες μέλος της Ακαδημίας. Ο Βαττώ είναι ο πιο χαρακτηριστικός
εκπρόσωπος του «ροκοκό» στη ζωγραφική, τεχνοτροπίας που διαδέχτηκε
το «μπαρόκ».

118. Η τεχνική του η οποία χαρακτηρίζει τον Αντουάν Βαττώ, είναι τα ωραία
χρώματα, ο απαλός φωτισμός και τα ειδυλλιακά θέματα των πινάκων του.
Πηγή έμπνευσης η φύση, απεικονίζει μια ζωή χωρίς δυσκολίες και
καθημερινότητα, χαρούμενες εξορμήσεις στα βουνά, χρώματα απαλά,
πλούσιος διάκοσμος στα έργα του, όμορφες γυναίκες και ερωτευμένα
ζευγάρια. Ονομαστές είναι, οι περίφημες «fêtes galantes» (σκηνές από
υπαίθριες γιορτές). Η υγεία του Βαττώ ήταν εύθραυστη όταν το 1720
ταξίδεψε γι αυτόν ακριβώς το λόγο στο Λονδίνο, για να συμβουλευτεί το
γιατρό του. Είχε εκφράσει στους φίλους του την βαθιά ανησυχία για την
υγεία του, που μάλλον ήταν χρόνια και παρέπεμπε στα παιδικά του
χρόνια. Επέστρεψε στο Παρίσι και έζησε τους τελευταίους μήνες της ζωής
του. Πέθανε στις 18 Ιουλίου του 1721 σε ηλικία μόλις 36 ετών. Άφησε
γύρω στους διακόσιους πίνακες, πλήθος σχεδίων και αρκετά χαρακτικά.
Και όλα αυτά μέσα σε 15 μόλις χρόνια.

122. ΖΑΝ ΟΝΟΡΕ ΦΡΑΓΚΟΝΑΡ(JEAN-HONORÉ
FRAGONARD )
Γεννήθηκε στις 5 Απριλίου 1732 στο Γκράς της Γαλλίας. Στην ηλικία των
έξι ετών ο Ζαν Ονορέ Φραγκονάρ εγκαταλείπει την γενέτειρά του, για να
εγκατασταθεί μαζί με την οικογένεια του στο Παρίσι, όπου θα περάσει
ολόκληρη σχεδόν την υπόλοιπη ζωή του. Ήδη από πολύ μικρός λάτρευε
την ζωγραφική και οι γονείς του, βλέποντας το αυτό, τον έστειλαν σε
ηλικία 14 ετών στο καλλιτεχνικό εργαστήρι του Φρανσουά Μπουσέ. Είχε
εμπνευστεί από την ολλανδική ζωγραφική του 17ου αιώνα και ήταν ένας
από τους πιο παραγωγικούς καλλιτέχνες της εποχής του. Τα αισθησιακά
και ερωτικά θέματα τα οποία ζωγράφιζε ο Φραγκονάρ μάγεψαν τους
μεγαλοαστούς και τους αριστοκράτες και γρήγορα απέκτησε μεγάλη
απήχηση στην Γαλλία.

126. Νεοκλασικισμός
Με τον όρο ΄΄Νεοκλασικισμός΄΄ εννοούμε το ρεύμα της τέχνης που
επικράτησε από το 1750 περίπου έως τις πρώτες δεκαετίες του 19ου
αιώνα και εξέφρασε το θεωρητικό προβληματισμό της εποχής, την
επαναστατική ορμή και τα υψηλά οράματα της κοινωνίας. Η νεοκλασική
τέχνη είναι το αποτέλεσμα της αντιδράσεως στο μπαρόκ και στο ροκοκό.
Σκοπός της τέχνης είναι να πραγματοποιήσει το ιδανικό κάλλος,
απομιμούμενη τη φύση. Θεμελιώδεις χαρακτήρες του ‘’ωραίου’’, είναι η
απλότητα και η ηρεμία , η στάση και η ανάπαυση είναι ανώτερες από την
κίνηση. Με τις έννοιες του δυναμισμού συνδέονται η κίνηση, η στιγμή ,το
αίσθημα ενώ με τις στατικές έννοιες συνδέονται το μεγαλείο, το κάλλος
και το αιώνιο. Το σχήμα είναι νοητό και έγκυρο, το χρώμα είναι
πρόσκαιρο. Το ιδανικό κάλλος είναι, όπως το νερό, τόσο καλύτερο, όσο
είναι καθαρότερο, και τόσο πιο ακίνητο. Το ωραίο δεν υπάρχει στην
φύση, αλλά το δημιουργεί ο καλλιτέχνης με την νοητική του δύναμη,
αλλά το ιδανικό αυτό κάλλος μόνο οι Έλληνες το έφτασαν. Από τις έννοιες
αυτές προκύπτουν η υπεροχή του σχήματος αντί του χρώματος, του
κλειστού περιγράμματος αντί της αυθόρμητης γραμμής, του όγκου αντί
της κηλίδας, της συνθέσεως αντί της εντυπώσεως και προ παντός του
εξιδανικευμένου ανθρώπινου γυμνού.

127. Ιεράρχηση αξιών με βάση τις αξίες που περιέρχονται στο θέμα,
αλληγορική σύνθεση, ιστορική σύνθεση, γυμνή ανθρώπινη μορφή,
προσωπογραφία, τοπίο, νεκρή φύση.
Το μεγαλύτερο μέρος από τα παλαιότερα έργα παριστάνουν, φυσικά,
θρησκευτικά θέματα από την Αγία Γραφή και τους βίους των Αγίων. Την
ελληνική μυθολογία με τους έρωτες και τις έριδες των θεών, τις ηρωικές
ιστορίες των Ρωμαίων με τα παραδείγματα θυσίας και ανδρείας και τα
αλληγορικά θέματα που εικονογραφούν μια γενική αλήθεια
προσωποποιώντας τη. Όλα αυτά άλλαξαν στην περίοδο της Γαλλικής
Επανάστασης. Ο καλλιτέχνης αισθάνθηκε ελεύθερος να διαλέξει για θέμα
του οτιδήποτε ερέθιζε τη φαντασία του και τραβούσε το ενδιαφέρον του.
Ο νεοκλασικισμός ξεκίνησε σαν άρνηση του ακαδημαϊσμού, αλλά
κατέληξε σε ένα άγονο ακαδημαϊσμό.

128. Κυριότεροι εκπρόσωποι
• THOMAS JEFFERSON
• ANNE–LOUIS GIRODET–TRIOSON, DIT GIRODET DE ROUCY
• FRANÇOIS PASCAL SIMON GÉRARD
• ANTOINE-JEAN GROS
• SIR JOHN EVERETT MILLAIS
• JACQUES-LOUIS DAVID
• JEAN-AUGUSTE-DOMINIQUE INGRES

129. ΑΝ–ΛΟΥΙ ΖΙΡΟΝΤΕ–ΤΡΙΟΖΟΝ ( ANNE–LOUIS GIRODET–
TRIOSON, DIT GIRODET DE ROUCY)
Ο Αν–Λουί Ζιροντέ–Τριοζόν, επονομαζόμενος Ζιροντέ ντε Ρουσύ,
ήταν Γάλλος ζωγράφος. Γεννήθηκε το 1767. Τριοζόν ήταν το επίθετο του
θετού πατέρα του. Ήταν μαθητής του Ζακ–Λουί Νταβίντ, ενός από τους
πιο σημαντικούς εκπροσώπους του νεοκλασικισμού, το έργο του οποίου
ενέπνευσε και επηρέασε την καλλιτεχνική του πορεία, αν και αργότερα
απομακρύνθηκε από το δάσκαλό του. Το 1789, ο Ζιροντέ – Τριοζόν
κέρδισε το Βραβείο της Ρώμης (Prix de Rome) και παρέμεινε πέντε χρόνια
στην Ιταλία. Η τεχνοτροπία του Ζιροντέ–Τριοζόν προανήγγειλε το κίνημα
του ρομαντισμού στη Γαλλία. Ο διασημότερος πίνακάς του «Ο
ενταφιασμός της Άταλα» , εμπνευσμένος από ένα έργο του Σατωμπριάν,
αποτελεί τόσο από την άποψη του θέματος όσο και του τρόπου
παρουσίασής του ένα από τα πρώτα δείγματα του γαλλικού
ρομαντισμού. Tο 1815 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας των Καλών
Τεχνών. Στη συνέχεια, αφοσιώθηκε στην προσωπογραφία.
Πέθανε στο Παρίσι το 1824.

133. ΓΚΡΟ, ΑΝΤΟΥΑΝ-ΖΑΝ (ANTOINE-JEAN GROS)
Ο Γκρο, Αντουάν-Ζαν ήταν Γάλλος ζωγράφος. Γεννήθηκε το 1771 στο
Παρίσι. Μαθητής από το 1785 του Ζακ-Λουί Νταβίντ, μελετούσε
συγχρόνως τη βενετική, τη φλαμανδική και την ολλανδική ζωγραφική στο
κατάστημα του ονομαστού παλαιοπώλη Λεμπρέν. Τον Ιανουάριο του
1793, εποχή της Τρομοκρατίας, κατέφυγε στην Ιταλία και παρέμεινε στη
Φλωρεντία και στη Γένοβα. Εκεί γνώρισε τα έργα του Ρούμπενς στις
διάφορες ιδιωτικές συλλογές και ο θαυμασμός του για τον μεγάλο
Φλαμανδό δάσκαλο διατηρήθηκε αναλλοίωτος σε όλη του τη ζωή. Το
1835 και πάνω σε μια κρίση απελπισίας, αυτοκτόνησε πέφτοντας στον
Σηκουάνα.

138. ΖΑΝ ΩΓΚΥΣΤ ΝΤΟΜΙΝΙΚ ΕΝΓΚΡ (JEAN-AUGUSTE-
DOMINIQUE INGRES)
Ο Ζαν Ωγκύστ Ντομινίκ Ενγκρ ήταν Γάλλος νεοκλασσικός ζωγράφος.
Γεννήθηκε το 1780. Αν και ο ίδιος θεωρούσε τον ευατό του ως ζωγράφο
ιστορικών σκηνών, η μεγάλη του αναγνώριση οφείλεται κυρίως στα
πορτρέτα που φιλοτέχνησε είτε ως σχέδια είτε ως πίνακες. Ο Ενγκρ
γεννήθηκε στο Μοντωμπάν στη νότια Γαλλία στις 29 Αυγούστου 1780. Ο
πατέρας του ήταν αυτός που ενθάρρυνε τον μικρό Ζαν να ζωγραφίσει και
να παίξει μουσική, διδάσκοντάς τον ο ίδιος. Το 1789 ο πατέρας του τον
έγραψε στη Βασιλική Ακαδημία Ζωγραφικής, Γλυπτικής και
Αρχιτεκτονικής στην Τουλούζη. Το 1797 ο νεαρός Ενγκρ πήγε στο Παρίσι,
όπου άρχισε μαθήματα ζωγραφικής από τον μεγαλύτερο τότε εν ζωή
ζωγράφο, τον Ζακ Λουί Νταβίντ στον οποίο μαθήτευσε επί τετραετία. Τον
Οκτώβριο του 1799 έγινε δεκτός στο τμήμα ζωγραφικής της École des
Beaux-Arts του Παρισιού όπου διακρίθηκε λαμβάνοντας, το 1800,
υποτροφία για τη Ρώμη για το επόμενο έτος.Ο Ενγκρ παρέμεινε στη Ρώμη
μέχρι το 1820 και στη συνέχεια μετέβη στη Φλωρεντία, όπου παρέμεινε
επί τέσσερα χρόνια. Η επίδραση των Ιταλών ζωγράφων (και ιδιαίτερα του
Ραφαήλ) είναι εμφανέστατη στο έργο του.

139. Στην Ιταλία άρχισε να ζωγραφίζει όχι μόνον ιστορικές σκηνές αλλά και
πορτρέτα, στα οποία όφειλε την αναγνώρισή του. Το 1824 επέστρεψε
στο Παρίσι Το 1825 δημιούργησε το δικό του εργαστήρι διδασκαλίας στο
Παρίσι, το οποίο εξελίχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα της χώρας. το
1835 επέστρεψε στην Ιταλία, όπου θα παραμείνει ως το 1840. Επέστρεψε
στο Παρίσι, όπου έζησε, δημιούργησε και δίδαξε ως το θάνατό του, στις
13 Ιανουαρίου του 1867. Τάφηκε στο Κοιμητήριο "Περ Λασέζ" του
Παρισιού.

142. ΡΟΜΑΝΙΣΜΟΣ
Ο όρος ρομαντισμός προέρχεται από την αγγλική γλώσσα που
προσδιορίζει τις όψεις της φύσης, που άλλοτε – χάρη στην ανθρώπινη
επέμβαση – δείχνει να ευνοεί την ονειροπόληση και το συναίσθημα.
Τέλος σε συνδυασμό με τη γερμανική φιλοσοφία, η έννοια του
ρομαντισμού μπορεί να θεωρηθεί ως μια ψυχολογική κατηγορία που
απαντάται σε όλες τις περιόδους της ανθρωπότητας και βρίσκεται στους
αντίποδες του Κλασικισμού. Ο Ρομαντισμός είναι ένα κίνημα ευρωπαϊκό
αλλά ουσιαστικά βόρειο, αφού δε συνδέεται καθόλου ούτε με τις
λατινογενείς χώρες του Νότου ούτε με τη Μεσόγειο. Μολονότι γεννιέται
στην Αγγλία, τις γερμανικές και τις σκανδιναβικές χώρες επινοεί νέα
εκφραστικά μέσα, κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία. Με το
Ρομαντισμό, το ενδιαφέρον στρέφεται στο γοτθικό Μεσαίωνα στους
πρωτογόνους Γερμανούς, Φλαμανδούς και Ιταλούς του 14ου και 15ου αι.

143. Κυριότεροι εκπρόσωποι
• FRANCISCO JOSÉ DE GOYA Y LUCIENTES
• JOHN CONSTABLE
• FERDINAND VICTOR EUGÈNE DELACROIX
• JEAN-BAPTISTE CAMILLE COROT
• JEAN-LOUIS-THÉODORE GERICAULT
• JOSEPH-MALLORD-WILLIAM TURNER
• CASPAR DAVID FRIEDRICH
• JEAN BAPTISTE GREUZE
• HONORÉ DAUMIER