2.  Baleiro + materia
1.1 UNIVERSO OBSERVABLE
 Galaxia: sistema masivo de estrelas, nubes de
gas, planetas, po e materia escura unidos
gravitacionalmente.
 Nebulosa: rexións do universo formadas por
gases e po.
 Estrella: cúmulo de materia en estado de
plasma.
 Plasma: Estado da materia formado por átomos
sen electróns.
 Composición química do cosmos: 75% H, 20% He,
5% resto elementos químicos.

3.  Galaxia da Vía Láctea
Nebulosa de Orión

4. 1.2 A MATERIA ESCURA
 A atracción gravitatoria entre a materia é moi
alta para a pouca materia observable.
 Explicación: Esta atracción é debida á materia
escura non observable e que non emite
radiación detectable.
 10% materia observable- 90% materia escura
(da que descoñecemos as súas propiedades)

5. COMO DETECTAMOS OS ELEMENTOS DUNHA
ESTRELA?
 Espectro de absorción: amosa a radiación
electromagnética que un material absorbe.

6.  A materia non está distribuída uniformemente.
 As distancias mídense en anos-luz (distancia que
percorre a luz nun ano viaxando a 300.000 Km/s)
 Universo Supercúmulo de Virgo Grupo Local
Via LácteaSistema Solar
 Universo: Máis de 100.000 millóns de galaxias
 Supercúmulo de Virgo: Milleiros de galaxias
 Gruplo local: 30 galaxias (unha delas a nosa)
 Via Láctea: 100.000 millóns de estrelas
 Sistema Solar: Dominado polo Sol.

8.  Nada permanece inmóbil.
3.1 A FORZA DA GRAVEDADE
 Lei da gravitación universal (Newton): os
corpos atráense canto máis próximos están, e
canta máis masa teñan.
 Todas as galaxias atráense cara ó centro do
Supercúmulo de Virgo (Gran Atractor)

9. 3.2 OS BURATOS NEGROS
 Son concentracións de materia de altísima
densidade. Campo gravitatorio tan elevado que
nin a luz pode fuxir.
 Sabemos que existen, aínda que non emiten
luz, pola emisión de radiación (Raios X) da
materia antes de caer no burato negro.
 A Vía Láctea ten no seu centro a Saxitario A*.
 Canta máis materia caia maior será a súa
masa maior será a súa atracción.
 O punto de non retorno dun burato negro é 7.7
millóns de Km. (Distancia mínima de
seguridade)

11.  Orixe do universo: hai 13.700 millóns de anos
cunha grande explosión. (Big bang)
4.1. COMO XURDIU A IDEA DO BIG BANG
 As liñas do espectro que representan os elementos
químicos están desprazadas. A luz que emiten as
galaxias aparece cunha lonxitude de onda máis longa
(vermello).
 As galaxias están a se afastar unhas das outras.
 Efecto Doppler: Se o emisor se achega (lonxitude de
onda máis curta). Se o emisor se afasta (lonxitude de
onda máis longa)
 Se as galaxias se afastan, entón no pasado estiveron
máis cerca, concentradas nunha zona pequena.

12.  Efecto Doppler

13. 4.2 A CONFIRMACIÓN DO BIG BANG
 En 1964, Wilson e Penzias descubriron que
desde todos os puntos do universo chegaba
radiación moi débil (Radiación cósmica de
fondo)
 Esta radiación era o “eco” do Big Bang.
 Esta radiación son os restos daquela grande
explosión.
Cores vermellos e
amarelos, maior
densidade do Universo.

14. 4.3 O BIG BANG E A HISTORIA DO UNIVERSO
1 Etapa de inflación: Big bang. O universo
supercomprimido expandiuse a gran velocidade.
Formación da materia: sopa de partículas subatómicas
2
(electróns, quarks) bañadas en fotóns arrefría. Fórmanse
protóns e neutróns.
3 Primeiros átomos: 300.000 anos despois fórmanse
átomos de H e He.
O acendido do universo: Protóns e electróns interfiren
4
cos fotóns. A luz viaxa polo espacio. Xorde a radiación
cósmica de fondo.
5
A formación de estrelas e galaxias: 400 millóns de anos
despois, reunindo materia e formando nebulosas, planetas
e estrelas.
A enerxía escura: 9.000 millóns de anos. As galaxias
6
aumentan de velocidade. A enerxía escura actúa contra a
atracción gravitatoria.

15. 1 2 3 4 5 6

16.  FUTURO DO UNIVERSO:
 Big Rip: Se a densidade do cosmos é inferior a un
valor crítico e existe suficiente enerxía escura, o
universo expandiríase até producirse un
desgarramento da materia, destruíndose os átomos
e quedando só radiación. Teoría máis aceptada.
 Big Crunch: Se a densidade do cosmos é superior a
un valor crítico, o universo expandiríase durante un
tempo; deteríase, e despois contraeríase até volver
a un punto.
 Big Bounce: A partir do Big Crunch, podería volver a
orixinarse outro Big Bang, formando un novo
Universo (Teoría do Universo Oscilante) seguindo un
modelo cíclico. Teoría controvertida.

17. 6.1 A ORIXE DO SOL
 Hai 4.570 M.A. unha nebulosa comenzou a contraerse,
formando o Sol e os planetas.
 Por que se contraeu a nebulosa?
 A explosión dunha supernova cercana emitiu ondas de
choque que provocaron a contracción da nebulosa e
aportou novos materiais (po e gas).
 Pasos:
 1-Estoupa unha supernova
 2-Xéranse ondas de choque
 3-As ondas achéganse a unha nebulosa.
 4-Estas ondas comprimen á nebulosa.
 5-Os choques entre as partículas quentan o centro da
nebulosa. A 10 millóns de grados o H forma He, libérase
enerxía Sol.

18. 6.2 A FORMACIÓN DOS PLANETAS
 1- Hai 4.570 M.A. a nebulosa comprímese e
transfórmase nun disco.
 2-No centro hai máis choques (máis calor).Os
elementos lixeiros emigran cara ó exterior
máis frío.
 3-En diferentes partes do disco empezan a
formarse planetas atraendo materiais da súa
zona de influencia gravitatoria.
 4-Na zona interiorpequenos planetesimais
que chocan entre sí (como no caso da Terra)
 5-Co resto do material formáronse os satélites
(excepto la Lúa)

19. 1
2
3
4
5

20.  Tipos de planetas:
 Planetas exteriores: Xúpiter, Saturno, Urano,
Neptuno. Son xigantes formados principalmente por
gas, con núcleos de rocha.
 Planetas interiores: Mercurio, Venus, Terra e
Marte. Son terrestres, formados de material sólido
(rocha e metal).
 Coñécense máis de 300 planetas no Universo.

21. 8.1 DESCUBRIMENTO DE EXOPLANETAS
 Planetas que orbitan unha estrela diferente ó Sol.
 O 1º en descubrirse foi en 1995, o Pegasi b.
 Detéctanse indirectamente (oscilación da estrela e
o cambio no seu brillo.
 A maioría son planetas xigantes.
 En 2007 descubríronse as primeiras superterras.
 Ensínannos as diferentes configuracións dos
sistemas solares, moi diferentes ó noso.

22. 8.2 CONDICIÓNS PARA A VIDA NOS PLANETAS
 Distancia do planeta á estrela. Condiciona a presenza
de auga líquida.
 Unha gravidade suficiente para reter a atmosfera.
 Un núcleo metálico fundido. (Magnetosfera)
 Presenza dun satélite grande (Lúa) que estabilice o
eixe de rotación, evitando grandes cambios
climáticos.
 O tempo de vida da estrela. Estrelas de tipo solar
(medianas) ou máis pequenas que o Sol son máis
estables.
 Planetas xigantes cercanos que desvíen os asteroides
e protexendo a outros planetas.
 Situación dentro da galaxia. Lonxe do centro, para
evitar as radiacións das supernovas.