T.C. Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi "1991-1994 Seçimlerii" Başlıklı Siyasal İletişim Dersi Notu (Mustafa Cıngı)

1. SİYASAL İLETİŞİM
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İLETİŞİM FAKÜLTESİ
DERS PREZENTASYONU
(1991-1994 SEÇİMLERİ)

2. 1991 SEÇİMLERİ
KAMPANYALARI

3. Türkiye’de ilk kez bu seçimlerde seçime katılan
tüm siyasal partiler, reklam ajanslarıyla geniş
kapsamlı işbirliğine girmişlerdir.
Siyaset, 1991 seçimleri itibariyle reklamcılığa
gereğinden fazla teslim olmuştur.
1990’ların başında yıkılan Berlin Duvarı
ülkemizde partilerin arasındaki ideolojik
duvarların da yıkılmasını sağlamıştır.
Farklılıklar azalınca, oluşturulabilecek olan en
önemli farklılık imaj farklılığı olacaktır.
KAMPANYA DÖNEMİ

4. KAMPANYA DÖNEMİ

5. Anavatan Partisi
«Çünkü Daha Yapacak Çok İş Var»
ANAP 1991 seçimlerinde Fransız reklamcı
Seguela ile çalışır. Seguela özellikle Mitterand’a
yaptığı kampanyalarla Türkiye’de
tanınmaktadır.
Seguela ve ajansı RSCG, o dönemde Türkiye’de
Ena İletişim tarafından temsil edilmektedir.
KAMPANYA DÖNEMİ

6. Gazeteler, Seguela’nın Başbakan Mesut
Yılmaz’a seçimlerle ilgili 10 Altın Öğüt verdiğini
yazarlar. Bunlar:
KAMPANYA DÖNEMİ
• Seçimleri ideoloji değil, liderler kazanır.
• Seçimlerde geçmiş için değil, gelecek için oy
verilir.
• Oy umut için verilir, program için değil.
• Seçim, siyasal olmaktan öte, psikolojik bir
olaydır.
• Devlet adamı olmak isteyen her siyasetçi
kendi efsanesini geliştirmelidir.
• Lider, bağımsız kişiliğini vurgulamalıdır.
• Devlet adamı, ilkesinin yapısını yansıtmalı,
bugünden yarını temsil etmelidir.
• Lider, ülke içi imajı kadar dış imajına da
önem vermeli ve onu geliştirmelidir.
• Seçimi lider kazanır, ama yalnız olmadığını
unutmamalıdır. Politika dışı ilişkilerine de
önem vermelidir.
• Zamana zaman tanımak gerekir. Lider orta
ve uzun vadeli düşünmemeli ve bunları
yansıtabilmelidir.

7. Anavatan Partisi
«Çünkü Daha Yapacak Çok İş Var»
Seguela, Türkiye’de o döneme değin
rastlanmayan bir şekilde kampanya stratejisi
uygulamıştır.
Bütün medya planlamasını Magic Box’a
vermiştir.
Planlamaya göre Yılmaz, 1 Ekim’den itibaren
ekrana bizzat çıkıp kendisi için oy isteyecektir.
Bütün kampanya Yılmaz’ın kişiliği üzerine
kurulacaktır.
KAMPANYA DÖNEMİ

8. Bu kampanyada zamanlama
ciddi öneme sahiptir. Zira
Fransız uzman, seçimlerin
artık bir medya savaşları
olduğunu kabul etmekte ve
bir kampanyanın uzun süre
aynı tempo ve yoğunlukta
sürdürülemeyeceğini
söylemektedir.
Kampanyadaki en önemli
şeylerden birinin de medya
planlaması olduğunu
söylemektedir.
Yılmaz’ın hangi dozda
çıkması gerektiğinin hesabını
yapmaktadır. Televizyona
fazla çıktığı takdirde itici
olunabileceğini
vurgulamaktadır.
KAMPANYA DÖNEMİ

9. Seguela, çeşitli kitaplarında ve sektörel yayınlarda çıkan makale ve söyleşilerinde, siyasal reklamcılıkta, negatif
kampanyaların yeri olmadığını hep vurgulamıştır.
Seguela, negatif kampanyaların, kaybedenlerce yapıldığına inanmaktadır.
Ona göre rakiplere saldırmak yerine politikacı kendi efsanesini oluşturmalı ve geçmişi unutmalıdır. Zira seçmen
düne değil, yarına oy vermektedir.
KAMPANYA DÖNEMİ

10. KAMPANYA DÖNEMİ

11. KAMPANYA DÖNEMİ

12. KAMPANYA DÖNEMİ

13. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
Demirel, aydınları, sanatçıları, bilim
adamlarıyla entellektüelleri ve özellikle de
gazetecileri kazanmadan seçmene
erişebilmenin mümkün olmadığını anlamıştır.
Bu kesime ulaşabilmek için kavgacı, anti
demokrat ve uzlaşmaz Demirel sicilini
temizlemesi gerekmektedir.
KAMPANYA DÖNEMİ

14. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
Yenilenmiş, demokrat ve tecrübeli siyaset
adamı kimliğini, şefkatli devlet adamı kimliğiyle
birleştiren «Baba» imajı böyle doğar.
Konuşan Türkiye söylemi ve sloganı böyle
ortaya çıkar.
KAMPANYA DÖNEMİ

15. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
20’nin üzerinde renkli ve siyah
beyaz tam sayfa, 30 civarında
çeyrek sayfa basın ilanı,
neredeyse, ülkede yayınlanan
hemen hemen tüm ulusal
basında yer alır.
Her gün çık sayıda gazete ve
dergide; spor bir ceket
giyinmiş, bir eli cebinde, tam
boy Demirel resminin
bulunduğu büyük puntolu,
frapan yeşil, pembe, kırmızı
renkli başlıklarıyla tam sayfa en
az bir ilanın yanı sıra 2-3 ayrı
çeyrek sayfalık DYP ilanı
yayınlanır.
KAMPANYA DÖNEMİ

16. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
Demirel’in vaatleri öylesine büyüktür ki…
Değil 50 Milyar Dolar’ın üzerindeki borcuyla o
günkü Türkiye’nin, ABD hükumetinin bile bir
iktidarlık dönemde bu vaatlerin yarısını
gerçekleştirebilmesinin imkânı bulunmaktadır.
KAMPANYA DÖNEMİ

17. KAMPANYA DÖNEMİ

18. KAMPANYA DÖNEMİ

19. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
• Herkese 2 anahtar
• İhtiyacı olan herkese yeşil kart
• İşsizlik sigortası
• Türkiye’yi doğudan batıya, güneyden
kuzeye bağlayacak 8’i Japonya’daki gibi
hızlı, 12 demiryolu güzergahı…
• Her biri bir ülke bütçesiyle
gerçekleştirilebilecek 11 otoyol
• İstanbul’a tüp geçit
• İzmit, Çanakkale ve İstanbul’a birer asma
köprü
• 30 ihtisas hastanesi
• 1.000 (bin) devlet hastanesi
• 10.000 (On bin) sağlık merkezi
• 50.000(Elli bin) sağlık evi
• 9 uluslararası havalimanı
• 29 havaalanı
KAMPANYA DÖNEMİ

20. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
DYP’nin televizyonda aynı oranda etkili bir
iletişim dili tutturabildiğini söylemek zordur.
Kentli, çağdaş dünya görüşüne yatkın, sol
tandansa eğilimli, 45 yaş ve daha genç bir
hedef kitleye seslenen DYP kampanyası için
üretilmiş olan film, bu kitleden çok, eğitim
düzeyi düşük kırsal seçmene uygun filmler
olmuştur.
KAMPANYA DÖNEMİ

21. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
Geçmişteki muhafazakar ve köy orijinli seçmenlerin partisi
kimliğini tümden değiştirerek, kentli ve çağdaş bir parti kimliğine
bürünen DYP’nin televizyon mecrasında; bağırıp çağıran bir dil
yerine, tartıştıran, düşündüren ve belki de güldürebilen bir dil
yakalayabilmesi gerekirdi.
Bilinçli ya da bilinçsiz, DYP basında kentlilere, TV’de ise kırsal
kesime yönelmiştir denilebilir.
KAMPANYA DÖNEMİ

22. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
Axajans kadrosunun, belki de gençlik günlerinden beri rüyasını gördükleri
bir ülkeyi anlattıkları kampanya, 20 Ekim günü meyvelerini vermiştir.
Kampanyada sözü edilen vaatler o kadar büyük, çizilen Türkiye tablosu o
kadar gerçek üstüdür ki…
Bir kısım seçmen belki de gerçek olmadığını bile bile buna inanmak
istemiş ve «Demokrat Baba»ya oy vermiştir.
KAMPANYA DÖNEMİ

23. Doğru Yol Partisi
«Konuşan Türkiye»
DYP deyim yerindeyse bir sosyal demokrat parti kimliğine bürünmüş
ve var olan iki sosyal demokrat partiden daha radikal bir demokrasi
programını seçmene vaat etmiştir.
Kampanyada kullanılan yüksek yayın stratejisi ve Demirel’in her
kesimden bir defaya mahsus ödünç oy isteme taktiği işe yaramıştır.
KAMPANYA DÖNEMİ

24. KAMPANYA DÖNEMİ

25. KAMPANYA DÖNEMİ

26. Sosyaldemokrat Halkçı Parti
«Sandıkta Güller Açacak»
SHP, Yorum Ajans’la çalışmaya devam eder. SHP, 1991 seçimlerinde MEGA-10 /
Demokrasi Kanalı adıyla bir televizyon kanalı kurdurarak siyasal iletişim sürecinde
boyutu, kanal mülkiyetine kadar vardırır.
Kampanyaya ilk startı veren parti SHP olur.
Mega 10 kanalının ardından, Matruşka Bebekli kampanya başlatılır.
KAMPANYA DÖNEMİ

27. KAMPANYA DÖNEMİ

28. KAMPANYA DÖNEMİ

29. Sosyaldemokrat Halkçı Parti
«Sandıkta Güller Açacak»
SHP’nin matruşka bebekleri, kreatif ancak işlevsellikten yoksundur.
Ogilvy’nin dediği gibi, güzeldir fakat harekete geçiricilikten uzaktır.
Mesajların dağınıklığı bir yana, stratejik olarak Türk toplumuna
yabancı bir simgenin kullanılmış olması kampanyayı zayıflatmıştır.
SHP, diğer partilere yüklenmekten kendini ve programını anlatacak
zamanı bulamamıştır.
KAMPANYA DÖNEMİ

30. KAMPANYA DÖNEMİ

31. Refah Partisi
«Yeni Bir Dünya»
1991 seçimlerinde RP çatısı altında bir araya
gelen Milliyetçi Çalışma Partisi - MÇP (MHP) ve
Islahatçı Demokrasi Partisi – IDP (Millet Partisi),
seçimlere «kutsal ittifak» şeklinde tek parti
olarak katılmışlardır.
Anajans tarafından hazırlanan ve uygulanan
kampanyanın taşıyıcı sloganı, «Refah Partisi:
Yeni Bir Dünya»dır. Partinin bilahare temel
siyasi stratejisi olacak olan Adil Düzen söylemi
ve sloganı ilk kez bu kampanyada kullanılmıştır.
KAMPANYA DÖNEMİ

32. KAMPANYA DÖNEMİ

33. KAMPANYA DÖNEMİ

34. KAMPANYA DÖNEMİ

35. KAMPANYA DÖNEMİ

36. KAMPANYA DÖNEMİ

37. KAMPANYA DÖNEMİ

38. KAMPANYA DÖNEMİ

39. KAMPANYA DÖNEMİ

40. KAMPANYA DÖNEMİ

41. Demokratik Sol Parti
«Gözün Aydın Türkiye, Ak Güvercin Geliyor»
Cenajans/Grey, 20 Ekim 1991 seçimlerinde DSP’ye hizmet vermiştir.
Seçim kampanyası 6 Eylül’de Gözünaydın Türkiye, Ak Güvercin Geliyor.
Güçlendikçe DSP, halkın yüzü gülüyor sloganı ile başladı.
KAMPANYA DÖNEMİ

42. KAMPANYA DÖNEMİ

43. KAMPANYA DÖNEMİ

44. KAMPANYA DÖNEMİ

45. KAMPANYA DÖNEMİ
Parti Genel başkanı Oy % Sandalye
Doğru Yol Partisi Süleyman Demirel 6.600.726 27,03 178
Anavatan Partisi Mesut Yılmaz 5.862.623 24,01 115
Sosyaldemokrat Halkçı Parti Erdal İnönü 5.066.571 20,75 88
Refah Partisi Necmettin Erbakan 4.121.355 16,87 62
Demokratik Sol Parti Bülent Ecevit 2.624.301 10,74 7
Sosyalist Parti Doğu Perinçek 108.369 0,44 0
Bağımsız 32.721 0,13 0

46. 500 Gün Yeter! Üstü Kalsın!
1991 Seçimleri boyunca DYP lideri Süleyman Demirel,
yürüttüğü kampanya boyunca iktidara gelmeleri halinde
Türkiye’nin sorunlarını 500 günde çözeceklerini vaat etmiştir.
Ultra Ajans’ın sahibi Sinan Ünal, DYP-SHP iktidarının 500 güne
yaklaştığı dönemde bir kampanya hazırlar.
Bu kampanya, ülkemizde bir siyasi partinin seçim dönemleri
haricinde reklama para ayırdığı ilk muhalefet kampanyası
sayılabilir.
Kampanya ANAP’a, İzmir Milletvekili Işın Çelebi’ye teklif edilir.
Kabul edilir.
KAMPANYA DÖNEMİ

47. KAMPANYA DÖNEMİ

48. KAMPANYA DÖNEMİ

49. KAMPANYA DÖNEMİ

50. 1994 YEREL
SEÇİMLERİ

51. REFAHLI BELEDİYELER DÖNEMİ
1991-1994 yılları arasındaki 3 yıllık kısa
dönemde siyasi sistemin üst yapısında önemli
değişiklikler olur.
• Cumhurbaşkanı Turgut Özal vefat eder.
• Süleyman Demirel cumhurbaşkanı seçilir.
• Tansu Çiller DYP başkanlığı koltuğuna
oturur.
• CHP’nin yeniden açılmasıyla Deniz Baykal
SHP’den istifa ederek CHP’nin başına geçer.
• Erdal İnönü siyasetten çekilir, SHP’nin
başına Ankara Büyükşehir Belediyesi
Başkanı Murat Karayalçın geçer.
• PKK terörü iyice büyümüştür.
Böyle bir atmosfer içinde seçime gidilir.
1994 YEREL SEÇİMLERİ

52. 1994 seçimleri
Refah Partisi Anajans ile,
Doğru Yol Partisi Cenajans/Grey ile,
Sosyal Demokrat Halkçı Parti Ajans Ultra ile,
Anavetan Partisi Toplam İletişim ile çalışırlar.
1994 YEREL SEÇİMLERİ

53. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

54. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

55. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

56. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

57. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

58. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

59. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

60. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

61. 1994 YEREL SEÇİMLERİ

62. 1994 YEREL SEÇİMLERİ
Parti Genel başkanı Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı
Doğru Yol Partisi Tansu Çiller 6.027.095 % 21,40
Anavatan Partisi Mesut Yılmaz 5.937.031 % 21,08
Refah Partisi Necmettin Erbakan 5.388.195 % 19,13
Sosyaldemokrat Halkçı Parti Murat Karayalçın 3.807.921 % 13,52
Demokratik Sol Parti Bülent Ecevit 2.463.853 % 8,75
Milliyetçi Hareket Partisi Alparslan Türkeş 2.239.117 % 7,95
Cumhuriyet Halk Partisi Deniz Baykal 1.297.371 % 4,60
Büyük Birlik Partisi Muhsin Yazıcıoğlu 355.271 % 1,26
Demokrat Parti Aydın Menderes 148.719 % 0,52
Millet Partisi Aykut Edibali 126.118 % 0,44
Yeniden Doğuş Partisi Hasan Celal Güzel 104.285 % 0,37
Bağımsızlar 96.913 % 0,34
Sosyalist Birlik Partisi Sadun Aren 80.714 % 0,28
İşçi Partisi Doğu Perinçek 79.588 % 0,28
Toplam 28.152.191 % 100,00
1994 seçimlerinin
mutlak mağlubu
SHP, mutlak galibi
ise Refah Partisi
olmuştur.
SHP, %13,5 oy
oranı ile büyük bir
yenilgi yaşamıştır.

63. 1994 YEREL SEÇİMLERİ
Şehir Kazanan Parti
Adana Aytaç Durak Anavatan Partisi
Ankara Melih Gökçek Refah Partisi
Antalya Hasan Subaşı Doğru Yol Partisi
Bursa Erdem Saker Anavatan Partisi
Diyarbakır Ahmet Bilgin Refah Partisi
Erzurum Ersan Gemalmaz Refah Partisi
Eskişehir Aydın Arat Doğru Yol Partisi
Gaziantep Celal Doğan Sosyaldemokrat Halkçı Parti
İstanbul Recep Tayyip Erdoğan Refah Partisi
İzmir Burhan Özfatura Doğru Yol Partisi
Kayseri Şükrü Karatepe Refah Partisi
Kocaeli Sefa Sirmen Sosyaldemokrat Halkçı Parti
Konya Halil Ürün Refah Partisi
Mersin Okan Merzeci Anavatan Partisi
Samsun Muzaffer Önder Cumhuriyet Halk Partisi
Büyükşehir belediyelerinde büyük önem arz eden
belediyeler Refah Partisi’ne geçmiştir.

64. KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
TRT TÜRK Seçim Hatırası Programı

65. TEŞEKKÜRLER
Öğr. Gör. Mustafa CINGI
mcingi@erciyes.edu.tr
T.C. Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi