Sana po makatulong,

1. PAGBATI
NANG
KAPAYAPAAN!

2. TAYUTAY
Ito ang pinakamakapangyarihang
paraan ng pagpapahayag ng isang
kaisipang natatangi para sa isang
makata.

3. Rubin (1986), ang tayutay ay isang sinadyang paglayo sa
ordinaryong paggamit ng salita. Kaiba ang pagkakalahad. Di tahas
ang kahulugan kaya’t masasabing lumilikha ito ng larawan o
imahen.
Di karaniwan ang pagkakapahayag, natatangi ang bisa nito,
maharaya, kaakit-akit at matulain. Ang pahayag ay hindi tiyakang
tinutukoy. Sa halip ang pagpapahayag ay dinaraan sa paggamit ng
pahiwatig o figurative expression.

4. URI NG
TAYUTAY

5. 1. PAGTUTULAD (SIMILE)
 ito ay isang simpleng paghahambing ng dalawang bagay na
magkaiba sa pangkalahatang anyo ngunit may mga magkakatulad
na katangian na sukat ipagkaugnay ng dalawa.
 ito’y gumagamit ng mga salita’t pariralang tulad ng, katulad
ng, para ng, kawangis ng, animo’y, gaya ng, tila, at iba pa.

6. HALIMBAWA (PAGTUTULAD/ SIMILE)
1. Gaya ng halamang lumaki sa tubig
2. Ako’y tila isang nakadipang kurus
3. Parang hinahagkan ang paa ng Diyos
4. Ang buhay ay tulad ng isang batis

7. 2. PAGWAWANGIS (METAPHOR)
 ito ay isang tayutay na nagsasagawa ng paglilipat ng mga
salitang nangangahulugan ng isang bagay sa pagpapahayag ng
ibang bagay.
 dito inaalis ang hambingang salita’t papiralang ginamit sa
pagtutulad o simile.
 Sa pagtutulad, ang A ay gaya ng B at sa pagwawangis ang A
ay B.

8. HALIMBAWA (PAGWAWANGIS/METAPHOR)
Ang kanyang kahapon ay isang tanghalan
Ng mga lihim nya’t mga karanasan
Ang buhay nyang hiram ay naging tanghalan
Sa kanyang gunita ay ayaw alpasan.
MBM

9. PAUNAWA
 Ang pagwawangis ay karaniwan nang maaring palawakin sa
isang pagtutulad, isang pahalintulad o alinman sa dalawang huli na
maaring tipiin naman sa isang pagwawangis.

10. HALIMBAWA
PAGTUTULAD  Kaakit-akit ang KANYANG MGA MATANG
ANAKI’Y BITUIN.
PAGWAWANGIS  Kaakit-akit ang kanyang mga MATANG
BITUIN.

11. 3. PAHALINTULAD (ANALOGY)
 ito ay isang tayutay na may isang tambalang paghahambing
na nangangahulugan ng pagkakawangki ng mga pagakkaugnay.
 Balangkas: Ang ugnayang AB ay tulad ng ugnayang CD.

12. HALIMBAWA (PAHALINTULAD/ANALOGY)
“At siya’y namangha at kanyang namalas
Naganap ang tagpo’y mistulang pangarap.
SAANMAN TUMITIG
DILAG AY NAGLIGID
SIYA’T TANGING SIYA ANG PARUPARONG GUBAT
“MANDI’Y ISANG TINIK SA LIPON NG ROSAS.”
-sa tulang HIMALA”
Dominador B. Silos

13. 4. PAHAMBING (COMPARISON)
 ito ay tayutay na naghahambing ng tao o bagay sa iba, o
nagpapalagay na ang dalawa’y magkawangis sa isang katangian o
kauring kapwa angkin ng mga ito.
 BALANGKAS: Si A ay ............. ni B.

14. HALIMBAWA (PAHAMBING/COMPARISON)
MABANGONG BULAKLAK! ....... SIMBANGO
ng di pa nahahagkang PISNGI ng isang dalaga.....
MAPUTING BULAKLAK! ...... SIMPUTI ng PURING alaalaga pa ng
napakahinhi’t mutyang dalagita.
- Sa tulang “SAMPAGITA”
- Pedro Gatmaitan

15. TANDAAN
Ang paghahambing sa tayutay na ito’y karaniwang ginagamitan ng
unlaping sing-, magsing-, at magkasing-, at iba pang anyong
maramihan ng mga ito; gayundin ay maaring gamitin ang gaga- o
gangga- bilang unlapi sa hambingang magkatulad.

16. 5. PAGSASATAO (PERSONIFICATION)
 ito ay tayutay na nauukol sa paglilipat ng katangian ng
isang tao sa mga walang buhay.

17. HALIMBAWA (PAGSASATAO/PERSONIFICATION)
PATI ULAP AY SUMAYAW SA BAYO NG HANGIN
Sa bugso ng ulan pati langit ay nagdilim
IBONG NAGSASAYA sa may dakong papawirin
Ay biglang nawala dahil sa bagyong darating.
ANG UNOS NA SUMAPIT AY NAGPAPAALALANG
Ang tao ay marupok sadyang makasalanan
Ang gawang mabuti’y kanyang kinalilimutan
Ang gawang masama’y kanyang kaluwalhatian.

18. 6. PAURINTAO (TRANSFER EPITHET)
 ito ay isang tayutay na paharaya at pasalaysay ang paraan
ng pagbibigay katauhan sa isang bagay na walang buhay o
kaisipan, naipapahayag ito ng pang-uri.

19. HALIMBAWA (PAURINTAO)
“Kung minsa’y Buwan kang
Ang MAYUMING GANDA at iwing liwanag
Sa TULOG KONG PUSO’Y
Kay limit sugpuin ang TUKSONG PANGARAP;
Ang katauhan ko:
Likas mang pihikan sa kaway ng galak
Di mamakailang
Binalisa mo rin kung ilang magdamag
Pagkaumaga na.....
Ang iyong karikta’y siyang hinahanap
Subalit Buwan kang
Kaydaling maglahong luningning at dilag!”
Sa tulang “O, “Babae”
Leonicio S. Gonzales

20. 7. PANAWAGAN (APOSTROPHE)
 ito ay isang tayutay na may kagyat na pagtutol sa naunang
paraan ng pagpapahayag, at panawagan sa ikalawang panauhan ng
isang tao o bagay, karaniwan nang isang patay o isang harayahing
bagay.

21. HALIMBAWA (PANAWAGAN)
“Nakapugal ako sa kasunong saklap
Na sa aking dibdib ay halos gumahak
Kaluluwa ko’y tigib, puso ko ay wasak,
Sa piitang sakit, aliping nalagmak...
O ibon, maamong sa iyong paglipad,
Isakay mo ako sa angkin mong pakpak.
Tutulungan mo nganing sa dusa’y umalpas,
Ibig kong malimot ang huling magdamag!
Sa tulang “O Ibon”
Batumbalani

22. 8. PADAMDAM (EXCLAMATION)
 ito ay isang tayutay na nagmumula sa bulalas ng isang
masidhi o pananalitang nagpapahayag ng matinding damdamin o
isang talata na may gayong pananalita.

23. HALIMBAWA (PADAMDAM)
“Ayan, ang kabaong na pasan ng tao.
Irog, sumama ka at kakilala mo!
May ilaang karamay, korona’t musiko,
Ihahatid na raw sa wakas ng mundo!
Nang ihuhulog na ang kabaong.... NAKU!
Ako pala’y siyang ililibing ninyo!!!!
Sa tulang “Hindi Man Lamang Nakita”
Jose Corazon de Jesus

24. 9. PATALINGHAGA (ALLEGORY)
 ito ay isang tayutay na ang kahulugan ay hindi tahasang
ipinapahiwatig sa tula at ang taludturan ay kinapapalooban ng mga
talinghaga.

25. 1. HALIMBAWA (PATALINGHAGA)
“Nag-alama ang lunggati, sa budhi ay sumikad,
Kalayaan, kalayaan ang tuwina’y hinahangad.
Dumadamba, dumadamba kapag renda’y hinahatak
O, kay hirap na supilin! May latigo ka mang hawak.”
Sa tulang “Erotique”
Federico Licsi Espino Jr.

26. 2. HALIMBAWA (PATALINGHAGA)
“Ang magdamag niya
Ay nakipaglamay sa gabing naidlip
Na may simulaing
May bigkis na giting na hindi mapatid,
Taglay ang pag-asa
At init, adhikaing hindi rin manlamig
Sa huling hantungang
Hihimlayan niyang sariling daigdig
Saknong sa tula ni Graciano Lopez Jaena
na walang pamagat.

27. 10. PANGITAIN (VISION)
 Sa tayutay na ito, ang nagsasalita at ang nilalarawan ng
isip ay animo’y tunay na kaharap o nakikita ng makata.

28. 2. HALIMBAWA (PANGITAIN)
Tayo na pangarap at ating galain
Ang di nakikitang pook-salamisim
ANG TATAHAKAN AY MAPUTING TANAWIN
AT ANG MGA TALA’Y ATING DALAWIN
Tayo ay magpakpak
Ng bagwis ng hangin
At kita’y lalapag
Sa may panginorin.
Sa tulang “Isang Patunguhan”
A.G. Angeles

29. 11. BALINTUNA (IRONY)
 ito ay isang tayutay na sa pamamagitan nito ang
kahulugang patitik ng isang anyo ng pananalita ay kabaligtaran ng
tangkang sabihin, dahil sa isang bagay na sinabi ay may ibang
pakahulugan at ginamit sa pangungutya o katuwaan lamang.

30. HALIMBAWA (BALINTUNA)
“Ang tao kung minsa’y batang nagagalak,
Utal pa ang dila, kung mangusap, pantas!
Ipako si Kristo ang sabi ng lahat
At ang pakawala’y itong si Barrabas.......!
Sa tulang “Ang Sasabihin ng Tao”
Jose Corazon de Jesus

31. 12. PAUROY O MAPANG-UYAM (SARCASM)
 ito ay isang tayutay, na ipinapahiwatig sa paraan o tono
ng pagsasalita. Ito’y isang panunudyo o pangungutya sa tao, bagay
at pangyayari.

32. HALIMBAWA (PAUROY)
1. Iginagalang. Dinarakila sa gawaing niyang banal.
Niyuyukuran. Pinupuri ng balana; siya ay
Minamahal. Sa paglilingkod sa kapwa’t sa bayan,
Siya ay ikinarangal ngunit sa kaban pala ng bayan, siya ay
isang halimaw.

33. HALIMBAWA (PAUROY)
2. Anong yaman ng babae upang siya ay magtiis sa bahay na
gumigiray at kayrami pa ng ipis.
3. Kay talino ni Felipe upang siya ay maloko ng lalaking ang
layunin, bilugin ang kanyang ulo.

34. TANDAAN
Sa pauroy, ang taong tinutudyo ay tahasang inilalagay sa anyong
katawa-tawa, iyan ang kaibhan nito sa balintuna, gayunpaman, ang
tunguhin ang balintuna ay ang hayaang ganapin ang tungkulin ng
pauroy.

35. 13. PAGMAMALABIS (HYPERBOLE)
 ito ay isang tayutay na ang kaigtingan ay sobra sa normal
na katangian ng bagay o tao na nais ipahayag. Maari ito’y
pagpapakulang sa tunay na kalagayan upang makatawag pansin o
kaya’y isang lampas-lampas na pagpapahayag ng katangian ng
malayo sa tunay na katotohanan.

36. HALIMBAWA (PAGMAMALABIS)
Dadanak ang dugo sa lupaing ito,
Kapag di nangyari itong aking gusto,
Susumpain ka pa ng dinidiyos mo!
Daraanan mo ibabaw ng bangkay ko!

37. 14. PARADOHA (PARADOX)
 ito ay isang tayutay na ang tinutukoy ay isang pahayag na
sa biglang akala’y magkasalungat ngunit kung masusuing lilimiin o
ipaliliwanag ay nagpapahayag ng isang katotohanan.

38. HALIMBAWA (PARADOHA)
“Ako’y di inutil,” ang iyak ng pilay
“Kaya kong tumayo’t gumawang mahusay!”
Kung ito’y totoo, siya ay bulaan.
Lirio G. Mendoza

39. TANDAAN
Ang paradoha ay maaring higit pa sa paglalaro sa salita. Kung
sasabihin ng makata na ang itim ay puti, o ang pag-ibig ay
pagkamuhi, ang ginagawa niya ay paglulubid na rin ng salita.
Gumagamit siya ng paradoha para galitin ang mambabasa at upang
ipabatid na sadyang masalimuot at mahiwaga ang daigdig.

40. 15. PAGPAPALIT-SAKLAW (SYNECDOCHE)
 ito ay isang tayutay na bumabanggit sa bahagi ng isang
bagay o kaisipan bilang katapat at kabuuan. Maaring ang kabuuan
naman ay katapat ng isang bahagi.

41. HALIMBAWA (PAGPAPALIT-SAKLAW)
1. “Libu-libong kaluluwa ang umaasa sa iyo
2. Pitumpu’t apat na buhay ang ibubuwis ko
3. Ipakilala natin sa buong bayan na tayo’y may pagkakaisa

42. 16. PAGPAPALIT-TAWAG (METONOMY)
 ito ay isang tayutay na ginagamit ang pagpapalit ng
pagtukoy o pagtawag sa bagay o tao na pinatutungkulan. Ito’y
pansamantalang pagpapalit-tawag sa mga bagay na magkaugnay.
Ito’y palasak sa mga karaniwang usapan.

43. HALIMBAWA (PAGPAPALIT-TAWAG)
“Siya’y laking iskwater,” – basagulero o palaaway
“Si Bonifacio ay buhat sa paaralan ng karanasan.” – natuto sa
sariling sikap at mga karanasan.

44. HALIMBAWA (PAGPAPALIT-TAWAG)
“Ang pananalig ay ating kaligtasan
Banal na pag-ibig at katotohanan.”
Pananalig - sandata

45. 17. PATAMBIS (ANTITHESIS)
 ito ay isang pagpapalagay ng isang sugnay o ibang bahagi
ng pangungusap laban sa isa pa na sinasalungatan niyon.

46. HALIMBAWA (PATAMBIS)
“Ang bangan ng lahi kong ibig mapuno,
Sa akin ay pawis ang dapat ibugso;
Sudsod hindi sundang! Punla hindi punlo!
Binhi hindi bomba! Pawis hindi dugo!”
Sa tulang “Pawis Hindi Dugo”
Teo S. Baylen

47. 18. PATIWAS (EPIGRAM)
 ito ay isang mahayap o patambis na kasabihang tungo at
nagwawakas sa isang malundo o matalinong pihit ng kaisipan.

48. HALIMBAWA (PATIWAS)
At ang kanyang anak, sa yama’y mag-angkin
Ang tawag ng bayan ay maginoo rin!
Ating ugali nang ang sawi ng saging,
Gadangkal pa lamang saging nang tawagin!
Mana-manang yaman sa habang panahon,
Walang anu-ano ang bata’y naulol!
At ang mga tao ay nakapagtanong:
“Kayamanang tao, bakit nagkaganon?”
At ang pangyayari ang sumagot naman:
“iyang ama nya’y baliw nang namatay
Naman ang pilak, ano’t pagtatakhang
Manahin sa ama’t pati kabaliwan.
Sa tulang “Ang Maginoo”
Jose Corazon de Jesus

49. 19. PABUGTONG (RIDDLE)
 Ito ay isang tanong, mungkahi, tugma na papikit-mata o
pampalitong sinasalita upang maging pahulaan

50. HALIMBAWA (PABUGTONG)
Kung babayan mong ako ay mabuhay
Yaong kamataya’y dagli kong kakamtan;
Datapwat pag ako’y minsang pinatay
Ang buhay kong ingat lalong magtatangal.
Sa tulang “KANDILA”

51. 20. PASALIWA (ANASTROPHE)
 Ito ay isang pagsasadiwa ng kinagawian o katutubong ayos
ng mga salita.

52. HALIMBAWA (PASALIWA)
“Ang hilaw na hinog sa pilit ay hilaw pa rin ,
Namnamin man ay mapait.”
Kasabihan
“Ngunit ang mabuting pilit, pinasama man ay mabuti rin kahit.”
Simon A. Mercado

53. 21. PAHIDWA (OXYMORON)
 Ito ay isang paraan ng pagpapahayag na nagbubunga ng
isang bias sa pamamagitan ng mandi’y pansariling paghihidwa.

54. HALIMBAWA (PAHIDWA)
Noon ko nakitang ANG MALUNGKOT AY SUMAYA
Dahil sa pagdating ng kanyang ama at ina
No’n ko nadama ang SARAP NG PANGUNGULILA
Pagkat sa LUMBAY N’YA AY NAROON ANG PAG-ASA.

55. 22. PAG-UULIT (GERMINATION)
 Ito ay isang paraan ng kagyat ng pag-uulit ng isang salita
saan mang bahagi ng mga taludtod ng tula.

56. HALIMBAWA (PAG-UULIT)
“Taghoy ng pagkasing sa lambing at timyas
Ay di naman taghoy;
Tinghoy na ang ningas ay nagluluningning
Kaya’t hindi tinghoy;
Luoy na talutot na ang angking bango’y
Bangong di naluoy:
Lamuymoy ng sintang maging hinaing
Ay gintong lamuymoy.”
Sa tulang “Ang Tula”
Fernando B. Monleon

57. 23. PASINTUNOG (ONOMATOPOEIA)
 Ito ay paggamit ng mga salitang kung ano ang gamit o
tunog ay siyang kahulugan.

58. HALIMBAWA (PASINTUNOG)
“Magbuhat na noo’y pinagkakatakutan,
Ayaw nang pasukin ang Lumang Simbahan;
Saka ang isa pang sa baya’y gumimbal
ANG KAMPANANG BASAG BA BAHAW NA BAHAW
KUNG ANO’T TUMUTUNOG SA MADALING ARAW
AT ANG TINUGTOG AGUNYAS NG PATAY;
Saka nang dumating ang kinabukasan
May PUNTOD nang LIBING SA HARAP NG ALTAR.
Sa tulang “Ang Lumang Simbahan”
Florentino Collantes

59. 24. PAGTANGGI (LITOTES)
 Ang salitang HINDI ang pangunahing hudyat ng ganitong
uri ng tayutay na sa biglang tingin ay pasalungat, pagtutol o di
pagsang-ayon. Ang ganito ay pangkukunwari lamang o sadyang
kabaligtaran ng tunay na kahulugan.

60. HALIMBAWA (PAGTANGGI)
Hindi, sapagkat ang tao ay marupok!
Madaling mapaso’t medaling matupol;
Hindi nga’t sapagkat sya’y nga ay alabok!
Madaling magmaliw medaling mapagod!

61. MARAMING SALAMAT
SA PAKIKINIG!
Inihanda ni
G. Fampulme, Melecio Jr. y, Ferraro
Filipino