1. Лекц 9
Цэцгийн бүтэц, үүрэг, Баг цэцэг

2. Цэцгийн бүтэц

4. • Апокарп
• Ценокарп
• Синкарп
• Паракарп
• Лизикарп

6. Цэцгийн шадар эрхтэн
дан давхар

7. Цоморлиг
дан давхар

8. Цоморлигийн үүрэг
•Хамгаалах
•Фотосинтез явуулах

9. Дэлбэ
нийлэнгэ саланги
•

10. Дэлбийн үүрэг
• Үр боловсрох орон,
дохиурыг хамгаалах
• Шавьжийг дуудах
• Андроцей
• Актиноморф
• Зигоморф-асимметрик

11. Эм цэцэг Эр цэцэг

12. Дохиур ҮБО

13. Үр боловсрох орны бүтэц

14. ¯ð
áîëîâñðîõ
îðíû á¿òýö
/¯ÁÎ/
¿ðýâ÷ áàãàíà àìñàð
¯ÁÎ-íû
äîîä òàëûí
ö¿ëõýãýð õýñýã
¿ðýâ÷íèé
äýýä òàëûí
íàðèéí õýñýã
õàìãèéí
äýýä õýñýã

15. Үрэвчний хана гадна, дотно талаасаа
эпидермисээр хучигдана.
Гадаад эпидермис олон тооны амсартай,
кутикултай байна.
Үрэвчийн хана хөвсгөр паренхимээс
тогтоно. Эсүүд нь харьцангуй жижиг, нимгэн
бүрхүүлтэй, том бөөмтэй.
Түүний мезофилл, эпидермист хлоропласт
агуулагддаг.
Үрэвч

16. Үр боловсрох орны
байрлал

17. ҮБО-ны амсар нь тоосыг хүлээж авах хэсэг юм.
Амсрын гадаргуу дамжуулагч эдээр хучигдаж баганын
дагуу сунаж тогтоно. Дамжуулах эд эпидермисийн эсээс
үүснэ. Энэ нь ялгаруулах үүрэг гүйцэтгэнэ. Эсүүд нь
том нимгэн ханатай, цитоплазм, тэжээлийн бодисоор
баялаг. Дамжуулах эд тоосны хоолойн хөгжилд
тохиромжтой нөхцөл бүрдүүлнэ.
ҮБО-ны амсар уг цэцгийн тоос хүртээх зохилдолгооны
дагуу бөөрөнхий, салбанлаг, хавтгай утаслаг,өдлөг
зэрэг олон хэлбэртэй байдаг.
Үр боловсрох орны амсар, баганын тоо ширхэгээр тэр
үр боловсрох орныг бүрдүүлсэн үрт навчны тоог
тогтоож болно.
Амсар

18. ҮБО-ны амсар, баганын тоо ширхэгээр
тэр ҮБО-ыг бүрдүүлсэн үрт навчны тоог
тогтоож болно.
ҮБО бол дохиурын нэгэн адил бэлгийн
эсийг төрүүлэн түүнийгээ хамгаалан
битүүмжилсэн дүрс хувирсан навч
бөгөөд ҮБО ныг үүсгэж байгаа
навчинцар биеийг үрт навч гэнэ.

20. Үр тогтосны дараа үрэвчнээс үр жимс бий болдог.

22. Öýöýã
Á¿ðýí
öýöýã
Äóòóó
öýöýã
нүцгэн цэцэг Ýì öýöýã Ýð öýöýã
Шадар эрхтэн
эр, эм цогц
Øàäàð
ýðõòýíã¿é
Äîõèóðã¿é ¯ÁÎ-ã¿é
ñàëàíãè
áýëýãòýé
öýöýã

23. Ñàëàíãè áýëýãòýé
öýöýã á¿õèé óðãàìàë
Íýã ãýðò óðãàìàë
Õî¸ð ãýðò óðãàìàë
Íýã óðãàìàë äýýð
саланги бэлэгтýé эр, эм
öэцгүүд õàìò áàéíà
Эр эм цэцэг нь тус бүр
өөр ургамал дээр ургадаг

24. Балавч нь амтлаг чихэрлэг шингэн ялгаруулдаг
тусгай булчирхай юм.
Балавч цэцгийн аль ч хэсэгт байрласан байж
болно. Жишээлбэл: цэцгийн суурь дээр, дэлбийн
ёроолд, дохиурын уг, цомирлогийн илтсүүд дээр
гэх мэт.
Балавчнаас гарах амтлаг шингэнийг цэцгийн
бал гэнэ. Тэр нь уураг эрдэс бодис нүүрс ус,
витамин зэрэг шим тэжээлийн бодисоор баялаг
байдаг.

30. Цорын ганц цэцэг Баг цэцэг

31. Баг цэцгийн ангилал
Баг цэцэг
цимоз ботриз

32. ТолгойТолгой
ШүхэрШүхэр
БоргоцойБоргоцой СагсСагс
ТүрүүТүрүү
БамбайБамбай
ЦацагЦацаг
Ботриз
баг
цэцэг
Ботриз
баг
цэцэг

33. Цацаг баг цэцэг

34. Түрүү баг цэцэг

35. Шүхэр баг цэцэг

36. Бамбай баг цэцэг

37. Толгой баг цэцэг

38. Сагс баг цэцэг

39. Боргоцой баг цэцэг

40. Цимоз баг цэцгийн ангилал
Цимоз баг цэцэг
монохази дихази плейохази

41. Монохази баг цэцэг

42. Дихази баг цэцэг

43. Плейохази баг цэцэг

44. Цэцгийн томъёо, диаграмм
Цэцгийн томъёо гэдэг нь цэцгийн
бүрэлдэхүүн хэсгүүд, тэдгээрийн
тоо ширхэг, таних тэмдгийн тоо
болон латин цагаан толгойн үсгээр
хураангуйлан томъёолж
тэмдэглэснийг хэлдэг.

45. Шадар эрхтэн (Perigonium, perianthum)- P
Цоморлиг (Calyx, Kalyx) - Ca, K
Дэлбэ (Corolla) - Co, C
Дохиур (Androccum, Androceum) - A
Үр боловсруулах орон (Gynoceum) - G
Зөв бүтэцтэй цэцэг (Актиноморф)- ⊗, ∗
Буруу бүтэцтэй цэцэг (Зигоморф) - %, ↑

46. Олон дохиур (12-оос дээш) - ∝
Эм цэцэг (ҮБО-т цэцэг) -
Эр цэцэг (Дохиурт цэцэг) -
Мушгиа байрласан цэцэг (Спираль) - @
Цэцгийн хэсгүүдийн цагиргын тоо - +
Хоёр талт цэцэг (Дисимметр) - х
Хос бэлэгт цэцэг -
Тэгш хэмт бус хэмт цэцэг (Асимметр) -
Үрэвч дээр байршилтай - (1)
Үрэвч дунд байршилтай - (1)-
Үрэвч доор байршилтай -
(1)