2. Θέμα:Θέμα:
Στα μονοπάτια του ΜουρικίουΣτα μονοπάτια του Μουρικίου
Δημοτικό σχολείο
Αναρράχης –Εμπορίου
Τάξη : ΣΤ΄
Σχολικό έτος : 2002-
2003
Νίνα Σαουλίδου
3. Α΄ ΦάσηΑ΄ Φάση
ΒήματαΒήματα
Επιλογή του θέματος
Προσδιορισμός του θέματος
Προσδιορισμός ορίων του θέματος
Καθορισμός στόχων
Σχεδιασμός
Χρονοδιάγραμμα
Καθορισμός ομάδων εργασίας
Κατανομή εργασιών
Νίνα Σαουλίδου
4. Επιλογή του θέματοςΕπιλογή του θέματος
Το αυξημένο ενδιαφέρον των μαθητών για
το θέμα.
Η ανάγκη για ευαισθητοποίηση και
εμπλοκή των μαθητών στη μελέτη θεμάτων
που έχουν τοπικό ενδιαφέρον.
Η δυνατότητα διαθεματικής προσέγγισης με
τα υπόλοιπα μαθήματα.
Νίνα Σαουλίδου
5. Προσδιορισμός του θέματοςΠροσδιορισμός του θέματος
Γίνεται διερεύνηση της υπάρχουσας γνώσης
για το θέμα , δημιουργούνται τα πρώτα
ερωτήματα .
Τι ξέρω για το θέμα;
Τι θέλω να μάθω;
Πώς θα το μάθω;
Νίνα Σαουλίδου
6. Προσδιορισμός ορίων τουΠροσδιορισμός ορίων του
θέματοςθέματος
Δημιουργούνται οι θεματικοί άξονες:
Γενικές πληροφορίες για την περιοχή
Είδη χλωρίδας
Είδη πανίδας
Εξάλειψη των ειδών
Νίνα Σαουλίδου
7. Καθορισμός στόχωνΚαθορισμός στόχων
( γίνεται από το δάσκαλο και τους μαθητές)( γίνεται από το δάσκαλο και τους μαθητές)
Οι μαθητές να καταγράψουν και να ταξινομήσουν τα είδη χλωρίδας
και πανίδας του τόπου τους.
Να διερευνήσουν ποια είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση και να
αναζητήσουν τις πιθανές αιτίες μείωσης του πληθυσμού τους.
Να αγαπήσουν και να σεβαστούν τη φυσική μας κληρονομιά.
Να αναπτύξουν στάσεις , αξίες και συναισθήματα ενδιαφέροντος προς
το περιβάλλον.
Να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους με τη συμμετοχή τους σε
διάφορες δραστηριότητες.
Να αναπτύξουν ερευνητικές δραστηριότητες.
Να καλλιεργήσουν πνεύμα συνεργασίας και υπευθυνότητας.
Να κοινωνικοποιηθούν και να εξοικειωθούν με τρόπους συνεργασίας
σε ευρύτερους κοινωνικούς χώρους.
Νίνα Σαουλίδου
8. ΣχεδιασμόςΣχεδιασμός
(υποθέματα- επισκέψεις- συναντήσεις)(υποθέματα- επισκέψεις- συναντήσεις)
Εντοπίστηκαν τα υποθέματα : η αξία του ορεινού
όγκου ,η σημασία των δασών , αλληλεξάρτηση
φυτών και ζώων,σπάνια είδη ζώων , λαθροθηρία,
μέτρα προστασίας.
Σχεδιάστηκαν οι επισκέψεις (Κ.Π.Ε. Καστοριάς,
Δημαρχείο, συχνοί περίπατοι σε κοντινά δάση)
Καθορίστηκαν τα πρόσωπα από τα οποία θα
παίρναμε πληροφορίες.
Νίνα Σαουλίδου
9. ΧρονοδιάγραμμαΧρονοδιάγραμμα
Διάρκεια του προγράμματος : 8 μήνες
Μία ώρα κάθε μήνα από το μάθημα της
Γεωγραφίας.
Αξιοποίηση σχολικών περιπάτων.
Διαθεματική προσέγγιση: Γλώσσα-Φυσική-
Γεωγραφία- Τοπική Ιστορία- Κοινωνική και
Πολιτική Αγωγή- Αισθητική Αγωγή
Νίνα Σαουλίδου
10. Καθορισμός ομάδων εργασίαςΚαθορισμός ομάδων εργασίας
Η τάξη χωρίστηκε σε 3 ομάδες :
Τα Ηλιοτρόπια με θέμα τη χλωρίδα
Οι Λύκοι με θέμα τα θηλαστικά ζώα
Οι Αετοί με θέμα τα πουλιά
Νίνα Σαουλίδου
15. Β΄ΦάσηΒ΄Φάση
Αναζήτηση ΠληροφοριώνΑναζήτηση Πληροφοριών
( Μερικές πηγές παρέχονται από το δάσκαλο, ενώ( Μερικές πηγές παρέχονται από το δάσκαλο, ενώ
άλλες εντοπίζονται από τους ίδιους τους μαθητές)άλλες εντοπίζονται από τους ίδιους τους μαθητές)
Εξοικείωση των παιδιών με τη μεθοδολογία
Συλλογή πληροφοριών από ειδικούς, τοπικούς φορείς,
υπηρεσίες
Φωτογράφηση της περιοχής
Συλλογή πληροφοριών από το διαδίκτυο
Ταξινόμηση και ανάλυση πληροφοριών
Καταγραφή πηγών και βιβλιογραφίας
Παρουσίαση πληροφοριών στην τάξη
Αξιολόγηση της πορείας της εργασίας
Νίνα Σαουλίδου
16. Εξοικείωση των παιδιών με τηΕξοικείωση των παιδιών με τη
μεθοδολογίαμεθοδολογία
Καταρχήν τα παιδιά μαθαίνουν πώς να συνεργάζονται .
Κατανέμονται διάφοροι ρόλοι, όπως του συντονιστή, του
γραμματέα,του αναγνώστη,του παρατηρητή . Κάθε μέλος
αναλαμβάνει υποχρεώσεις ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες
και τα ενδιαφέροντά του.
Επισημαίνεται η αναγκαιότητα της συμμετοχής όλων των
μελών κι ότι το έργο του δασκάλου περιορίζεται στο ρόλο
του συνεργάτη και βοηθού.
Έχουν φάκελο συγκέντρωσης υλικού, κρατούν
σημειώσεις.
Εξοικειώνονται ,επίσης ,στην αναζήτηση πληροφοριών
από εγκυκλοπαίδειες ,από το διαδίκτυο και από άλλες
πηγές. Νίνα Σαουλίδου
17. Πηγές πληροφόρησηςΠηγές πληροφόρησης
Κ.Π.Ε. Καστοριάς
Δημαρχείο
Δασαρχείο
Ορνιθολογική Εταιρεία
Γεωπόνος
Κυνηγετικός Σύλλογος
Το οικείο οικογενειακό περιβάλλον ,οι κάτοικοι
Επίσκεψη σχετικών ιστοσελίδων
Βιβλία ,Εγκυκλοπαίδειες , περιοδικά ,άλλα
σχετικά έντυπα. Νίνα Σαουλίδου
21. Ταξινόμηση και ανάλυσηΤαξινόμηση και ανάλυση
πληροφοριώνπληροφοριών
Οι μαθητές ,αφού κατέγραψαν τα είδη χλωρίδας
και πανίδας , χρειάστηκε να τα ταξινομήσουν .
Στο στάδιο αυτό η προηγούμενη γνώση και η
συμβολή του δασκάλου ήταν πιο επιτακτική.
Έτσι, χρειάστηκε να ανατρέξουμε στο βιβλίο της
Φυσικής της Ε΄ τάξης ,και να ξαναθυμηθούμε την
ταξινόμηση ζώων (θηλαστικά –ερπετά-αμφίβια-
πτηνά αποδημητικά και ενδημικά) και φυτών
(δέντρα-θάμνοι -πόες).
Νίνα Σαουλίδου
22. Παρουσίαση πληροφοριώνΠαρουσίαση πληροφοριών
στην τάξηστην τάξη
Όταν οι μαθητές έκριναν απαραίτητο ,
έχοντας τελειώσει ένα μέρος της εργασίας
τους , παρουσίαζαν τα αποτελέσματα της
έρευνάς τους στην ολομέλεια της τάξης.
Νίνα Σαουλίδου
23. ΑξιολόγησηΑξιολόγηση
Καθώς αλληλοενημερώνονταν οι ομάδες ,
ακολουθούσε συζήτηση ,ώστε να αποκτήσουν οι
μαθητές συνολική άποψη για το θέμα , δίνονταν
διευκρινήσεις και επισημαίνονταν πιθανές
παραλείψεις .
Αυτό αποτελούσε μια άτυπη διαμορφωτική
αξιολόγηση , που είχε ως στόχο από τη μια την
επεξεργασία και τη σύνθεση του υλικού και από
την άλλη να διευκολύνει τον περαιτέρω
προγραμματισμό.
Η αξιολόγηση αφορούσε ,επίσης, τη
λειτουργικότητα των ομάδων και το θετικό κλίμα
της.
Νίνα Σαουλίδου
24. Γ΄ ΦάσηΓ΄ Φάση
Πραγματοποίηση τηςΠραγματοποίηση της
εργασίαςεργασίας
Οργάνωση και αξιοποίηση του υλικού
Εκπόνηση εργασιών
Παρουσίαση εργασιών στην τάξη, συζήτηση για
τις προτάσεις και λύσεις που προτείνουν οι
μαθητές.
Σύνθεση των εργασιών των ομάδων και
δημιουργία κοινής εργασίας.
Νίνα Σαουλίδου
25. Κάθε ομάδα επεξεργάστηκε το υλικό που είχε
συγκεντρώσει, διασταύρωσε τις πληροφορίες δίνοντας
προσοχή στην εγκυρότητά τους, κατέγραψε τα
συμπεράσματά της.
Δημιούργησε νέα κείμενα επιλέγοντας τα σημαντικότερα
στοιχεία.
Η καταγραφή των κειμένων έγινε στο μάθημα της
Γλώσσας με αφορμή την εξάσκηση των μαθητών στις
τεχνικές περίληψης.
Έγινε η σύνθεση της εργασίας από κάθε ομάδα , και η
παρουσίασή της στην τάξη. Η δουλειά αυτή γίνεται πιο
εύκολα, αν έχουν προηγηθεί επιμέρους συνθέσεις των
στοιχείων που συλλέγονται κατά τη διάρκεια της έρευνας.
Ακολούθησε η τελική σύνθεση των εργασιών και των
τριών ομάδων και η δημιουργία κοινής εργασίας .
Νίνα Σαουλίδου
26. Δ΄ ΦάσηΔ΄ Φάση
Αξιολόγηση ΣυνθετικήςΑξιολόγηση Συνθετικής
εργασίαςεργασίας
Γίνεται από το δάσκαλο και από τους μαθητές με βάση τους στόχους
που τέθηκαν στην Α΄ φάση.
Μετά από συζητήσεις στην τάξη και μελετώντας τα κείμενα σε κάθε
είδους γραπτή έκφραση των παιδιών διαπιστώθηκε ότι ήταν μια
ξεχωριστή εμπειρία που δεν πρόσφερε μόνο γνώσεις, αλλά προκάλεσε
αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών θετικών προς το περιβάλλον .
Όπως είπαν τα παιδιά :
<< Κανείς δε φανταζόταν ότι υπάρχει τόση ποικιλία ζωής στον τόπο
μας κι αυτό μας γεμίζει χαρά και περηφάνια>>.
<< Τώρα βλέπουμε, ακούμε, καταλαβαίνουμε, νοιαζόμαστε για τα ζώα
που σκοτώνονται, για τα δέντρα που καίγονται, για τη φύση>>.
Νίνα Σαουλίδου
29. Ε΄ ΦάσηΕ΄ Φάση
ΥλοποίησηΥλοποίηση
Τελική σύνταξη:
Αφού έγιναν οι τελευταίες διορθώσεις και
τροποποιήσεις , πραγματοποιήθηκε η τελική σύνταξη της
εργασίας .
Αξιοποίηση,διάχυση των αποτελεσμάτων:
Η έκδοση ενός εύχρηστου φυλλαδίου με έγχρωμες
εικόνες ήταν επιθυμία των παιδιών , γιατί θεώρησαν πως
έτσι θα αναδείξουμε καλύτερα τη φυσική μας κληρονομιά.
Δημοσίευση άρθρων στη μαθητική εφημερίδα του
σχολείου.
Παρουσίαση της εργασίας στη σχολική κοινότητα και
την τοπική κοινωνία. Νίνα Σαουλίδου
31. Μετακίνηση στο πεδίο μελέτηςΜετακίνηση στο πεδίο μελέτης
Υιοθέτηση κοντινής περιοχής και παρακολούθηση των αλλαγών
σε διαφορετικές εποχές
Αναγνώριση ζώων από τα ίχνη τους πάνω στο χιόνι
Νίνα Σαουλίδου
32. Καταγραφή των
οργανισμών που ζουν σ’
ένα δέντρο
Παρατήρηση των νεκρών
οργανισμών και της
αποσύνθεσής τους
Συζήτηση για το ρόλο των
αποικοδομητών
Προσέγγιση του δάσους
με όλες τις αισθήσεις
Νίνα Σαουλίδου
33. Σχολικοί περίπατοι -ΔραστηριότητεςΣχολικοί περίπατοι -Δραστηριότητες
Παρατήρηση και
καταγραφή της χλωρίδας
και της πανίδας
Μέτρηση της
θερμοκρασίας εδάφους
και αέρα
Προσανατολισμός με τη
βοήθεια πυξίδας και με
άλλους πρακτικούς
τρόπους
Φωτογράφηση
Νίνα Σαουλίδου
35. Άλλες δραστηριότητεςΆλλες δραστηριότητες
Παιχνίδι ρόλων
Κατασκευή φυτολογίου και αναγνώριση των
δέντρων από τα φύλλα τους
Συλλογή παροιμιών, φράσεων και παρομοιώσεων
που αναφέρονται στη χλωρίδα και την πανίδα του
τόπου.
Μελέτη λογοτεχνικών κειμένων με θέμα τη φύση,
συνάντηση και γνωριμία με τη συγγραφέα Στέλλα
Βλαχοπούλου στη Βιβλιοθήκη Πτολ/δας , όπου
πραγματοποιήθηκαν πολλές δραστηριότητες και
περιβαλλοντικά παιχνίδια..Νίνα Σαουλίδου
38. ΠαρατηρήσειςΠαρατηρήσεις
Το γεγονός ότι το θέμα είχε άμεση σχέση με την περιοχή
αποτελούσε σημαντικό κίνητρο που εξασφάλιζε την
κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών.
Οι συγκρούσεις, οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί που
υπήρχαν στην αρχή μεταξύ των μελών σιγά- σιγά
μειώθηκαν.
Τα παιδιά έμαθαν να συνεργάζονται , να ακούν και να
σέβονται τη γνώμη του άλλου και να εκτιμούν τη
συνεισφορά του καθενός.
Ιδιαίτερα αισθητή ήταν η κινητοποίηση μαθητών με
χαμηλή επίδοση ,των οποίων η συνεισφορά ήταν πολύ
σημαντική , ενώ η συμμετοχή τους στα υπόλοιπα
μαθήματα ήταν σχεδόν ανύπαρκτη.
Έτσι, ενισχύθηκε η αυτοεκτίμησή τους και κέρδισαν τηνΝίνα Σαουλίδου
39. Πες μου τι βλέπεις ποιητή;
Βλέπω πολύχρωμα λουλούδια σε καταπράσινα λιβάδια
κι ολόγυρά τους μέλισσες και πεταλούδες
πάνω στις ματωμένες παπαρούνες
Βλέπω δέντρα φορτωμένα
και στα κλαδιά δυο σκιουράκια να παίζουνε κρυφά
Βλέπω πουλιά να φτερουγίζουν ελεύθερα στον ουρανό
και σύννεφα να ταξιδεύουν σ’ένα ταξίδι μακρινό
Ακούω το κελάρυσμα του νερού στο ποτάμι δίπλα να κυλάει
Ακούω το τραγούδι των πουλιών
το θρόισμα των φύλλων
το μουρμούρισμα των ζουζουνιών
το γέλιο των παιδιών
Νιώθω τη ρίγανη και το φλισκούνι να μοσχοβολάει
και μαζί την ευωδιά όλης της πλάσης
Νιώθω το αγκάλιασμα του αέρα
-σα χάδι η δροσιά στο πρόσωπό μου-
Νιώθω το κάλεσμα της φύσης σ’ένα μεθυστικό χορό
Νιώθω μια αγάπη για το καθετί
Ανοίγω την αγκαλιά μου
κι αισθάνομαι τα χέρια μου
ν’ αγγίζουν τη φύση όλη
Ομαδική εργασία Νίνα Σαουλίδου
40. •Η πλούσια βλάστηση του βουνού το καθιστά έναν από τους
σημαντικότερους πνεύμονες της περιοχής.
•Εδώ μπορεί κανείς να συναντήσει εντυπωσιακή ποικιλία βιοτόπων
και οικοσυστημάτων.
•Το Μουρίκι αποτελεί βιότοπο σπάνιων ειδών , όπως της αρκούδας
και του λύκου.
•Εδώ, επίσης , βρίσκουν καταφύγιο σπάνια αρπακτικά πουλιά ,όπως
ο χρυσαετός ,ο φιδαετός ,η γερακίνα και το βραχοκιρκίνεζο
• Σε πολλά είδη ζώων παρουσιάζεται σημαντική μείωση του
πληθυσμού τους και για ορισμένα μπορούμε να μιλήσουμε για
εξαφάνιση π.χ. η πεδινή και ορεινή πέρδικα, η μπεκάτσα ,ο λαγός , η
τσίχλα ,η αγριόπαπια, το ζαρκάδι και η βίδρα.
ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα
Νίνα Σαουλίδου
41. Η καταστροφή των βιοτόπων π.χ. οι φωτιές στις καλαμιές και
ο αναδασμός στον κάμπο είχε ως συνέπεια την καταστροφή
θαμνώνων, όπου φώλιαζαν πολλά ζώα.
Το παράνομο κυνήγι.
• Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων.
• Η εξόντωση με δηλητηριασμένα δολώματα των «επιβλαβών
ζώων», όπως θεωρούνται οι λύκοι , οι αλεπούδες, τα κουνάβια ,
έχει ως θύματα και άλλα ζώα κυρίως αρπακτικά ,που πεθαίνουν
τρώγοντας έστω και λίγο από τα πτώματα των δηλητηριασμένων
ζώων.
• Ενόχληση των τόπων φωλιάσματος, διατροφής και
ξεκούρασης.
Αιτίες μείωσης και εξαφάνισηςΑιτίες μείωσης και εξαφάνισης
των ειδώντων ειδών
Νίνα Σαουλίδου
42. Ερευνώντας το ερώτημα αυτό μάθαμε ότι δεν έχει γίνει επίσημη
καταγραφή των ζώων από κανένα φορέα, αλλά υπάρχει μία
έκταση 19.000 στρεμμάτων ( περιοχή Αναρράχης προς Βλάστη
που έχει οριστεί ως καταφύγιο θηραμάτων και αποτελε
προστατευόμενη περιοχή , όπου απαγορεύεται παντελώς το
κυνήγι. Επίσης ,για την προστασία της περιοχής υπάρχουν δύο
δασοφύλακες από το Δασαρχείο Πτλ/δας και δύο θηροφύλακες
από τον Κυνηγετικό Σύλλογο .Αξίζει να σημειωθεί πως σ’όλη την
Ελλάδα οι θηροφύλακες είναι υπάλληλοι της Κυνηγετικής
Συνομοσπονδίας!!!
Είναι αρκετά τα μέτρα πουΕίναι αρκετά τα μέτρα που
λαμβάνονται για τηνλαμβάνονται για την
προστασία της άγριας ζωήςπροστασία της άγριας ζωής;;
Νίνα Σαουλίδου
43. • Να αυξηθούν τα μέτρα προστασίας για τα δάση.
• Να γίνει καταγραφή των σπάνιων ειδών που ζουν στην περιοχή και της άγριας
ζωής γενικότερα.
• Να υπάρχει αυστηρός έλεγχος της κυνηγετικής δραστηριότητας στο χώρο με
σκοπό την πάταξη του λαθροκυνηγιού και την προστασία σπάνιων ειδών.
• Να αυξηθεί η έκταση της προστατευόμενης περιοχής (του καταφύγιου
θηραμάτων).
• Να γίνει στην περιοχή Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ,όπου ειδικοί
επιστήμονες θα μελετήσουν τα προβλήματα της ευρύτερης περιοχής και θα αναλάβουν
πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος.
Η ανάγκη διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος, προβάλλει ακόμα πιο έντονα αν
σκεφτούμε πως γειτονεύουμε με μία από τις πιο υποβαθμισμένες περιβαλλοντικά
περιοχές της χώρας μας, την Πτολ/δα . Επιβάλλεται, λοιπόν, με κάθε τρόπο να
διατηρήσουμε την πλούσια βλάστηση και να προστατέψουμε την πανίδα . Ο ορεινός μας
ΠροτάσειςΠροτάσεις
Νίνα Σαουλίδου
