82 article text-132-1-10-20170407

1. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٧٥:٥٤‫رہ‬:١–٢
The Coherence in the Quranic Suras:
A Comparative Study of Far┐h┘ and Husain
Ali’s Concept of Nzam
Siafullah ‫ﺦ‬
ABSTRACT
Mawl┐n┐ ╓am┘d al-D┘n Farah┘ (1930 AH) was a very
erudite Quranic scholar of Indian subcontinent. He
presented his well-known theory of Na╘m-i Qur’┐n
according to which every Quranic S┴rah has a distinctive
theme and the whole verses revolve around it. He started
an Arabic interpretation Ni╘┐m al-Qur‘┐n but could not
complete it. Another Pakistani scholar Mawl┐n┐ ╓usain
‘Al┘ Alwani (1944 AH) was also of the view of a particular
na╘m. He discusses the literal and intrinsic links among
Quranic verses and surahs with the summaries of surahs.
This article focuses and compares the features of na╘m
according to Farah┘ and Alwan┘ .
‫ﺦ‬‫ﺦ‬‫ﺦ‬‫ﺦ‬‫ﺦ‬‫ﺦ‬
‫ﺦ‬
Lecturer, Islamic Studies, Government Postgratuatte College, Okarah.
)saifullahfaizi@yahoo.com(

2. Fikr-o Nazar ٧٦ Vol:54, Issue: 1-2
‫و‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫آ‬:
ِ ‫ا‬ ‫و‬
‫ ا‬‫خ‬
‫ل‬ ‫ ر‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ں‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ز‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ ز‬ ِ ‫م‬ ‫ر‬
‫۔‬ ‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ر‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ دو‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ب‬‫ اد‬‫ى‬ ‫ ا‬
‫ا‬‫﷫‬)‫م‬١٩٣٠‫ء‬()١(
‫ر‬ ِِ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ ا‬‫ن‬‫آ‬ ،‫ ا‬ ‫ وا‬‫ں‬ ‫ب‬ ‫ح‬
‫ وا‬ ‫ ر‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ف‬‫و‬‫﷫‬)٢(
‫ر‬ ِ ‫ى‬ ، ‫و‬ ‫ ر‬
‫د‬ ، ‫ر‬ ‫ب‬‫اد‬‫۔‬
‫ا‬ ‫ا‬‫﷫‬ ‫۔‬ ‫ ر‬‫ق‬‫ ذو‬‫ص‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ ر‬‫ر‬‫ او‬ ‫ں‬ ‫ر‬
‫ زا‬ ‫ل‬ ‫ہ‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ ا‬‫ى‬ ‫ہ‬‫ و‬، ‫و‬ ‫ف‬‫ر‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫آ‬
‫ن‬ ‫ ا‬‫م‬ ‫﷫‬ ‫ہ‬ ‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬‫﷫‬ ‫ا‬‫آن‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫پ‬‫ آ‬‫۔‬ ‫م‬
‫ا‬‫ﺑﻠﻐ‬‫ﺔ‬‫ﰲ‬ ‫اﳊﲑان‬‫اﻟﻔﺮﻗﺎن‬ ‫آﻳﺎت‬ ‫رﺑﻂ‬‫ر‬ ‫ۂ‬‫ر‬ ‫ۂ‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫ ار‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫س‬ ‫ ا‬
‫ہ‬‫ر‬ ‫۔‬ ‫ت‬‫را‬ ‫س‬ ‫ى‬‫ور‬
‫ و‬‫و‬‫۔‬ ‫ى‬‫ د‬ ‫ و‬ ‫م‬
‫خ‬ ،‫ر‬‫م‬ ِ‫ن‬ ،‫ڑہ‬ ‫ او‬، ‫ر‬ ، ‫ ا‬‫۔‬)saifullahfaizi@yahoo.com(
–١ ‫ وا‬ ‫پ‬‫ آ‬‫۔‬ ‫ر‬‫ دا‬ ‫ ر‬ ‫۔‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ‫ ا‬
‫ہ‬ ‫ و‬‫ھ‬ ‫ ا‬‫ح‬ ‫ ا‬ ‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬‫د‬ ‫ آ‬‫ر‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫پ‬‫ آ‬‫۔‬ ‫ص‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫م‬ ‫آ‬ ‫۔‬ ‫ ر‬
‫ ا‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ر‬ ‫د‬‫ﺗ‬ ‫و‬ ‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫ﻧﻈﺎم‬‫ﺄ‬‫ﺑﺎﻟﻔﺮﻗﺎن‬ ‫اﻟﻔﺮﻗﺎن‬ ‫وﻳﻞ‬ ‫پ‬‫ آ‬‫۔‬
‫ز‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫د‬‫آن‬ ‫۔‬ ‫و‬‫ ارد‬
–٢ ) ‫م‬١٣٦٣‫ھ‬( ‫ں‬‫ا‬ ‫ل‬‫ وا‬)‫ب‬ ‫ا‬ ( ‫ د‬ ‫ا‬ ‫ ا‬‫۔‬ ‫ا‬
‫پ‬‫ آ‬‫پ‬‫ آ‬ ‫ہ‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫۔‬ ‫ ا‬‫پ‬‫ آ‬‫۔‬ ‫ا‬ ‫ و‬‫ر‬‫ او‬ ‫ن‬ ‫و‬
‫ر‬ ‫د‬ ‫پ‬‫ آ‬‫۔‬ ‫ص‬ ‫۔‬ ‫ى‬‫ڑ‬

3. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٧٧:٥٤‫رہ‬:١–٢
‫و‬ ‫م‬ ‫و‬
‫ى‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ى‬ :”‫ﺧﺮزا‬ ‫ﻧﻈﻤﮏ‬ ‫اﻟﻨﻈﻢ‬
‫ﺑﻌﻀ‬‫ﻪ‬‫إ‬‫ﰲ‬ ‫ﺑﻌﺾ‬ ‫ﻟﯽ‬‫و‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﻧﻈﺎم‬‫ﻫ‬‫ﰲ‬ ‫ﻮ‬‫ﳾ‬ ‫ﻛﻞ‬‫ﻷ‬ ‫ﻟﻴﺲ‬ ‫ﻗﻴﻞ‬ ‫ﺣﺘﯽ‬ ‫ء‬‫ﻣﺮ‬‫ه‬‫ﻧﻈﺎم‬...‫واﻟﻨﻈﺎم‬
‫اﳉﻮا‬ ‫ﻣﻦ‬ ‫اﻟﻌﻘﺪ‬‫ﻫ‬‫وﻧﺤﻮ‬ ‫واﳋﺮز‬ ‫ﺮ‬‫ﻫ‬‫وﺳﻠﻜ‬ ‫ﺎ‬‫ﻪ‬‫ﺧﻴﻄ‬‫ﻪ‬.“)٣(
) ‫ آ‬ ‫ں‬ ‫و‬
‫۔‬ ‫ در‬ ‫س‬‫ ا‬ ، ‫م‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ر‬‫ او‬ (
‫۔‬ ‫ہ‬ ‫ و‬‫ر‬ ‫ں‬ ‫ر‬‫ او‬‫ت‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ر‬‫او‬
‫ ا‬ ‫ى‬ ‫دى‬ ‫ آ‬‫وز‬‫﷫‬ :”‫اﻟﺘﺎ‬ ‫اﻟﻨﻈﻢ‬‫ﻟﻴﻒ‬
‫ﳾ‬ ‫وﺿﻢ‬‫ء‬‫إ‬‫ﻳﻨﻈﻤ‬ ‫اﻟﻠﺆﻟﺆ‬ ‫وﻧﻈﻢ‬ ‫آﺧﺮ‬ ‫ﺷﯽء‬ ‫ﻟﯽ‬‫ﻪ‬‫ﻧﻈﻤ‬ ‫و‬ ‫ﻧﻈﺎم‬‫ﻪ‬‫اﻟﻔ‬‫ﻪ‬‫وﲨﻌ‬‫ﻪ‬‫ﻓﺎﻧﺘﻈﻢ‬ ‫ﻓﻴﺴﻠﮏ‬
‫ﺑ‬ ‫ﻳﻨﻈﻢ‬ ‫ﺧﻴﻂ‬ ‫ﻛﻞ‬ ‫واﻟﻨﻈﺎم‬ ‫وﺗﻨﻈﻢ‬‫ﻪ‬‫وﻧﺤﻮ‬ ‫ﻟﺆﻟﺆ‬‫ه‬.“)٤(
) ‫ى‬ ‫ دو‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ڑ‬
‫۔‬ ‫اﻟﻠﺆﻟﺆ‬ ‫ﻧﻈﻢ‬‫ﻧﻈﻤ‬‫ﻪ‬‫ﻧﻈﻤ‬ ‫و‬ ‫ﻧﻈﲈ‬‫ﻪ‬ ‫ ا‬ ‫و‬ ‫ں‬ ‫ح‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ د‬
‫و‬ ‫ح‬ ‫ اور اس‬ ‫م اس د‬ ‫ اور‬ ‫ط‬ ‫ے‬ ‫دو‬
‫۔‬(
‫س‬‫ ا‬ ‫ د‬ ‫ درا‬ ‫ آ‬ ‫ہ‬‫د‬ ‫ ز‬‫م‬ ‫ى‬
‫ ا‬‫۔‬ ‫و‬ :
‫ﻫ‬‫ﻞ‬‫ﳘ‬‫ﻋﻴﻨﺎ‬ ‫ﻠﺖ‬‫ي‬‫ﰲ‬‫ﻏﺪو‬ ‫اﻟﺪار‬‫ة‬
‫اﳌﺘ‬ ‫اﻟﻠﺆﻟﺆ‬ ‫ﻛﻨﻈﻢ‬ ‫ﺑﺪﻣﻊ‬‫ﻬ‬‫ﺎﻟﮏ‬)٥(
) ‫ د‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ آ‬ ‫ ا‬ ‫ں‬ ‫ آ‬‫ى‬ ‫ے‬
‫ى‬ ‫۔‬(
–٣ ‫ ا‬ ‫ا‬ ،‫ى‬ ‫ا‬‫اﻟﻌﲔ‬ ‫ﻛﺘﺎب‬ ،، ‫ى‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ‫ ا‬، ‫و‬)‫ﻣﻜﺘﺒ‬‫ﺔ‬‫اﳍ‬‫ﻼل‬‫ ن‬‫س‬ ،(،١٧٠‫۔‬
–٤‫ ا‬ ،‫دى‬ ‫وزآ‬ ‫ب‬ ‫اﳌﺤﻴﻂ‬ ‫اﻟﻘﺎﻣﻮس‬)‫وت‬:‫داراﳉﻴﻞ‬‫ ن‬‫س‬،( ،٤:١٤‫۔‬
–٥ ‫ ا‬ ،‫م‬ ‫ا‬‫ا‬ ، ‫ ا‬‫س‬‫و‬‫اﳊﲈﺳ‬ ‫دﻳﻮان‬‫ﺔ‬‫ﻣ‬‫ﴍح‬ ‫ﻊ‬‫اﻟ‬‫ﺘﱪﻳﺰ‬‫ي‬)‫وت‬:‫اﻟﻘﻠﻢ‬ ‫دار‬‫ ن‬‫س‬ ،( ،٢:١٠٦‫۔‬

4. Fikr-o Nazar ٧٨ Vol:54, Issue: 1-2
‫ے‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬‫ز‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ و‬‫ظ‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ى‬ ‫ دو‬‫ى‬ ‫ ا‬،‫ں‬
، ‫س‬ ‫م‬ ،‫۔‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ ا‬
‫ز‬‫ا‬ ‫ ر‬‫ں‬ ‫ے‬‫ر‬ ‫ا‬:”‫ﻣﺮﺗﺒ‬ ‫واﳉﻤﻞ‬ ‫اﻟﻜﻠﲈت‬ ‫ﺗﺎﻟﻴﻒ‬‫ﺔ‬‫اﳌﻌﺎﲏ‬‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺒ‬‫ﺔ‬
‫ﻳﻘ‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫ﺣﺴﺐ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬ ‫اﻟﺪﻻﻻت‬‫ﺘﻀﻴ‬‫ﻪ‬‫اﻟﻌﻘﻞ‬.“) ‫ں‬ ‫ر‬‫ او‬‫ں‬ ‫ وا‬‫ت‬ ‫ د‬ ‫ر‬‫ او‬
‫۔‬ ‫ڑ‬ ‫ں‬ (‫وﻗﻴﻞ‬:‫ا‬‫ﻷ‬‫اﳌﱰﺗﺒ‬ ‫ﻟﻔﺎظ‬‫ﺔ‬‫اﳌﺴﻮﻗ‬‫ﻪ‬‫اﳌﻌﺘﱪ‬‫ة‬‫دﻻﻻﲥ‬‫ﻳﻘﺘﻀﻴ‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬ ‫ﺎ‬‫ﻪ‬
‫اﻟﻌﻘﻞ‬.“)٦(
ِ ‫ن‬ ‫ر‬‫ او‬‫ح‬‫ر‬ ‫د‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ا‬ ‫﷫‬ ‫ل‬ ‫ ا‬‫ح‬ ‫ ا‬ ‫م‬
‫۔‬
‫پ‬‫ آ‬ ‫م‬:
‫ﺑﺎﻟﻨﻈﺎم‬ ‫ﻣﺮادﻧﺎ‬‫أ‬‫اﻟﺴﻮر‬ ‫ﺗﻜﻮن‬ ‫ن‬‫ة‬‫ﻣﻨﺎﺳﺒ‬ ‫ذات‬ ‫ﺗﻜﻮن‬ ‫ﺛﻢ‬ ‫واﺣﺪا‬ ‫ﻛﺎﻣﻼ‬‫ﺔ‬‫ﺑﺎﻟﺴﻮر‬‫ة‬‫اﻟﺴﺎﺑﻘ‬‫ﺔ‬‫واﻟﻼﺣﻘ‬‫ﺔ‬
‫أ‬‫ﺑﺎﻟﺘ‬ ‫و‬‫ﻲ‬‫ﻗﺒﻠ‬‫ﻬ‬‫وﺑﻌﺪ‬ ‫ﺎ‬‫ﻫ‬‫ﰲ‬ ‫ﻗﺪﻣﻨﺎ‬ ‫ﻛﲈ‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫ﺑﻌﺪ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬ ‫ﺎ‬‫ﺑﻌﻀ‬ ‫اﻵﻳﺎت‬ ‫ﻧﻈﻢ‬‫ﻬ‬‫ﻓﻜﲈ‬ ‫ﺑﻌﺾ‬ ‫ﻣﻊ‬ ‫ﺎ‬‫أ‬‫رﺑﲈ‬ ‫اﻵﻳﺎت‬ ‫ن‬
‫ﻣﻌﱰﺿ‬ ‫ﺗﻜﻮن‬‫ﺔ‬‫اﻟﺴﻮر‬ ‫ﺗﻜﻮن‬ ‫رﺑﲈ‬ ‫ﻓﻜﺬﻟﮏ‬‫ﻣﻌﱰﺿ‬‫ﺔ‬‫وﻋﻠﯽ‬‫ﻫ‬‫اﻷ‬ ‫ﺬا‬‫ﻛﻠ‬ ‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫ﺗﺮی‬ ‫ﺻﻞ‬‫ﻪ‬‫ﻛﻼﻣﺎ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒ‬ ‫ذا‬ ‫واﺣﺪا‬‫ﺔ‬‫ﰲ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫و‬‫أ‬‫ﺟﺰاﺋ‬‫ﻪ‬‫اﻷ‬ ‫ﻣﻦ‬‫ول‬.)٧(
‫و‬ ‫ ا‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫ہ‬‫ و‬ ‫۔‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫ و‬ ‫ ا‬‫ہ‬‫ر‬ ‫ى‬‫ر‬ ‫د‬‫ا‬ ‫ى‬‫ر‬ ‫م‬
‫ت‬ ‫ آ‬ ، ‫ ر‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫ آ‬ ‫ و‬ ‫س‬‫ ا‬
‫۔‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ح‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫آ‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫ آ‬ ‫ح‬ ‫ ا‬
‫س‬‫ ا‬‫۔‬ ‫ ا‬ ‫ آ‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ آ‬ ‫ت‬ ‫ و‬ ‫ ا‬‫ن‬‫آ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ د‬
‫ص‬‫۔‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ح‬
‫ ا‬‫ر‬ ‫ا‬:”‫اﻟﻨﺴﺐ‬:‫اﻟﻘﺮاﺑ‬‫ﺔ‬:‫ﻓ‬ ‫ﻓﻼﻧﺎ‬ ‫ﻳﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﻓﻼن‬‫ﻬ‬‫ﻧﺴﻴﺒ‬ ‫ﻮ‬‫ﻪ‬‫أ‬‫ﻗﺮﻳﺒ‬ ‫ی‬‫ﻪ‬
‫اﳌﻨﺎﺳﺒ‬‫ﺔ‬‫اﳌﺸﺎﻛﻠ‬‫ﺔ‬.“)٨(
) ‫ہ‬‫ و‬‫۔‬ ‫ ر‬ ‫ں‬ ‫ں‬ ‫ا‬
‫ر‬‫ او‬ ‫۔‬ ‫ب‬ ‫ف‬ ‫س‬‫ا‬‫۔‬ ‫س‬‫ ا‬‫ت‬‫ر‬ ‫و‬ (
–٦ ‫ ا‬ ‫ا‬ ،‫اﻟﺘﻌﺮﻳﻔﺎت‬‫ﻛﺘﺎب‬ ،‫ﻧﻮن‬‫ﺑﺎب‬)‫وت‬:‫اﻟﻌﻠﻤﻴ‬‫اﻟﻜﺘﺐ‬‫دار‬‫ﻪ‬ ،١٩٨٣‫ء‬( ،٢٤٢‫۔‬
–٧ ‫ا‬‫ا‬ ، ‫ا‬‫اﻹ‬ ‫رﺳﺎﺋﻞ‬‫اﻟﻔﺮا‬ ‫ﻣﺎم‬‫ﻫﻲ‬‫ﰲ‬‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫ﻋﻠﻮم‬)‫ھ‬ ‫ا‬:، ‫ا‬ ‫ہ‬ ‫دا‬٢٠٠٥‫ء‬( ،٨٧‫۔‬
–٨ ، ‫ ا‬‫م‬ ‫ ا‬‫ل‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫اﻟﻌﺮب‬ ‫ﻟﺴﺎن‬‫ب‬ ،:‫اﻟﻨﻮن‬ ‫ﻓﺼﻞ‬)‫وت‬:‫اﻟﻌﻠﻤﻴ‬ ‫اﻟﻜﺘﺐ‬ ‫دار‬‫ﻪ‬ ،
١٤١٢‫ھ‬(،١:٧٥٥‫۔‬

5. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٧٩:٥٤‫رہ‬:١–٢
‫ن‬ ‫ں‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ و‬ ‫ ر‬‫ن‬ ‫ ا‬‫ع‬:”‫ﺑﺎﳌﻨﺎﺳﺒ‬ ‫اﳌﺮاد‬‫ﺔ‬‫ﻫ‬‫وﺟ‬ ‫ﻨﺎ‬‫ﻪ‬
‫اﳉﻤﻠ‬ ‫ﺑﲔ‬ ‫اﻻرﺗﺒﺎط‬‫ﺔ‬‫واﳉﻤﻠ‬‫ﺔ‬‫ﰲ‬‫اﻵﻳ‬‫ﺔ‬‫اﻟﻮاﺣﺪ‬‫ة‬‫اﳌﺘﻌﺪد‬ ‫اﻵﻳﺘﲔ‬ ‫ﺑﲔ‬‫ة‬‫أ‬‫اﻟﺴﻮر‬ ‫ﺑﲔ‬ ‫و‬‫ة‬‫أ‬‫و‬
‫اﻟﺴﻮرﺗﲔ‬‫أ‬‫اﻟﺴﻮر‬ ‫و‬.“)٩(
) ‫ن‬‫آ‬ ‫د‬‫ا‬ ‫ں‬ِ ‫د‬ ، ‫ں‬ ‫ آ‬ ‫ ا‬
‫۔‬ ‫و‬ ‫ ر‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫و‬‫ د‬‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ت‬ ‫ آ‬‫و‬‫ د‬ ‫ت‬ ‫آ‬(
‫ا‬ ‫﷫‬ ‫ر‬‫ او‬‫﷫‬‫ر‬ ِ
‫ ا‬ ‫ وا‬ ‫م‬‫ا‬ ‫ وا‬‫م‬ ‫ ا‬ ‫ و‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫آ‬ ‫ ر‬ ‫ دا‬ ‫ت‬‫ر‬
‫ع‬ ‫ ر‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫و‬‫ د‬‫ر‬‫او‬ ، ‫ں‬ ‫ن‬‫ ا‬ ‫اد‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ‫آ‬
‫ا‬ ‫ ور‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ و‬‫ط‬ ‫ ار‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ،
‫ن‬‫آ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫و‬ ‫ں‬ ‫ر‬
‫ب‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ‫۔‬ ‫اﻟﻨﻈﺎم‬ ‫دﻻﺋﻞ‬ ‫ﰲ‬ ‫اﻟﻜﻼم‬‫ﺑﻌﻀ‬ ‫ﺳﻮر‬ ‫ﻧﻈﻢ‬‫ﻬ‬‫ﺑﻌﺾ‬ ‫ﻣﻊ‬ ‫ﺎ‬ ‫ ز‬
‫ا‬ ‫ى‬ ‫پ‬‫و‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ، ‫پ‬‫و‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫ا‬ ‫پ‬‫و‬
‫۔‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ت‬‫ر‬ )١٠(
‫ ا‬ ‫ ا‬‫﷫‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫د‬‫ا‬ ‫ى‬ ‫پ‬‫و‬ ‫ں‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬‫ے‬‫ را‬،
‫۔‬ ‫پ‬‫و‬ ‫ت‬ ‫پ‬‫و‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫د‬ ‫۔‬ ‫آن‬
،” ‫ى‬ ‫م‬ ‫ن‬‫آ‬“ ‫ن‬‫ا‬ :
‫ آ‬ ‫ف‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ ا‬ ‫ہ‬‫ و‬ ‫ ڈا‬ ‫ ا‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ا‬
‫پ‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ا‬ ‫ ا‬‫پ‬‫و‬
‫ر‬ ‫پ‬‫و‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ زا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫زا‬
‫۔‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫ ا‬،)١١(
–٩ ‫ع‬‫ا‬،‫ن‬‫ﰲ‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺚ‬‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫ﻋﻠﻮم‬)‫واﻟﺘﻮزﻳﻊ‬ ‫ﻟﻠﻨﴩ‬ ‫اﳌﻌﺎرف‬ ‫ﻣﻜﺘﺒﺔ‬ ،١٩٩٦‫ء‬(،٩٦‫۔‬
–١٠‫ا‬، ‫ا‬ ‫ر‬،١٠٥‫۔‬
–١١ ، ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ا‬‫آن‬ ، )‫ر‬: ‫ؤ‬ ‫ن‬‫را‬ ،٢٠٠٩‫ء‬( ،٢٥‫۔‬

6. Fikr-o Nazar ٨٠ Vol:54, Issue: 1-2
‫ا‬ ‫ح‬ ‫﷫‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫آ‬ ‫ں‬ ،‫ ا‬ ‫ح‬
‫﷫‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ں‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ‫؛‬ ‫ں‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫﷫‬
‫د‬ ‫و‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ں‬‫۔‬ )١٢(
‫اﳊﲑان‬ ‫ﺑﻠﻐﺔ‬‫ر‬ ‫ۂ‬ ‫ظ‬ ‫ ا‬‫ن‬‫ ا‬‫ز‬ ‫ آ‬ :
، ‫ر‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ن‬ ‫ ا‬ ‫ﷲ‬ ‫اﳊﻤﺪ‬ُ َ َِ ‫۔‬ ‫ع‬‫و‬
‫ں‬ ‫ے‬ ‫ے‬ ‫و‬‫ د‬:
١– ‫ں‬ ‫ا‬ ،‫ر‬ ، ‫ا‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ۂ‬
ِ ‫۔‬ ‫ن‬ ‫ وا‬‫ى‬
٢– ‫ن‬ ‫ا‬ ‫دو‬ ‫ ا‬ ‫ وا‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ ا‬‫ے‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ت‬
‫رو‬ ، ‫ب‬‫ا‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ں‬ ‫۔ ان دو‬ ‫ر‬ ‫ا‬
‫۔‬ ‫ د‬‫ر‬‫ا‬ ‫ں‬‫ا‬ ‫ آ‬ ‫ا‬ ‫ او‬ ‫۔‬ ‫ن‬ ‫ا‬
‫۔‬ ‫ ذ‬ ‫ل‬‫ا‬ ‫ ا‬ )١٣(
‫آن‬ ‫ ا‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ۂ‬ ‫ز‬ ‫ آ‬ :” ‫ت‬ ‫ہ‬‫د‬ ‫ ز‬‫ن‬‫آ‬ ‫ آ‬ ‫ا‬
‫س‬‫ ا‬، ‫ن‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ )‫ر‬ ‫ۂ‬ ( ‫ آ‬
‫ د‬‫ر‬‫ا‬ ‫ں‬‫ا‬‫۔‬ “)١٤(
‫اﳊﲑان‬ ‫ﺑﻠﻐﺔ‬ ‫ر‬‫ او‬‫ﺟﻮا‬‫ﻫ‬‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫ﺮ‬ ‫ر‬ ‫ وا‬‫ت‬ ‫ت‬‫را‬ ‫ہ‬‫ر‬
‫ آ‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫﷫‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫د‬ ‫ں‬‫۔‬
‫ا‬ ‫ح‬ ‫﷫‬‫ ا‬ ‫ر‬‫ او‬‫﷫‬ ‫د‬ ‫ت‬‫ر‬ )‫ن‬ ‫ى‬(
‫ر‬‫ او‬ ‫د‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ت‬ ‫ آ‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ط‬ ،‫ا‬ ‫ ا‬ ‫﷫‬ ‫ى‬ ‫د‬ ‫ت‬‫ر‬
‫ى‬ ‫ د‬‫س‬‫ ا‬‫ت‬ ‫ آ‬ ‫ز‬‫ا‬ ‫ ا‬‫س‬‫ ا‬ ‫ت‬ ‫ آ‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬
‫۔‬
–١٢ ، ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫آن‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ ا‬‫م‬ ،)‫ى‬ ‫راو‬: ‫ ر‬ ( ،٣:٩٥٢‫۔‬
–١٣ ، ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ﺗﺴ‬‫ﻬ‬‫ﰲ‬ ‫اﳊﲑان‬ ‫ﺑﻠﻐﺔ‬ ‫ﻴﻞ‬‫اﻟﻔﺮﻗﺎن‬ ‫آﻳﺎت‬ ‫رﺑﻂ‬‫ ڈا‬، ،‫ن‬ ‫ ا‬‫م‬ ، ‫م‬ ‫ ا‬‫ج‬‫ا‬
)‫ور‬:، ‫ ا‬ ‫ا‬٢٠٠٨‫ء‬( ،٢٧٨١‫۔‬
–١٤ ، ‫ا‬ ‫ا‬‫آن‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ،٣٢٥٩‫۔‬

7. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٨١:٥٤‫رہ‬:١–٢
ِ‫ر‬ ‫ا‬ ِ ‫ى‬‫د‬ ‫د‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫۔‬ ‫ا‬ ‫ و‬
‫ ڈا‬ ‫ رو‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫د‬ ، ‫﷫‬ ‫ج‬‫ در‬ ‫ر‬ ‫ ا‬
‫ذ‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ت‬:
‫ ا‬ ‫ن‬ ‫ى‬ ‫د‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ ا‬‫م‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫۔‬ ‫پ‬‫ آ‬
‫ى‬‫ور‬ ‫د‬ ‫س‬‫ ا‬‫۔‬ ‫ا‬ ‫ و‬‫ر‬‫ او‬‫م‬ ‫م‬ ‫ہ‬‫ و‬ ‫د‬، ‫ں‬ِ ‫ر‬‫ او‬‫م‬
‫ا‬ ‫ ا‬ ‫د‬ ‫۔‬ ‫د‬ ‫اﻟﻨﻈﻢ‬ ‫ﻓﻦ‬‫ﻋﻤﻮﻣ‬ً‫ﺎ‬ ‫ ز‬
‫ز‬‫ا‬ ‫ ر‬‫ن‬‫ا‬:
‫أﻣﺎاﻟﻌﻤﻮد‬:‫ﻓ‬‫ﻬ‬‫ﻣﻄﺎ‬ ‫ﲨﺎع‬ ‫ﻮ‬‫ﻓ‬ ،‫اﳋﻄﺎب‬ ‫ﻟﺐ‬‫ﺈ‬‫ﻟﻴ‬‫ﻪ‬‫و‬ ‫اﻟﻜﻼم‬ ‫ﳎﺮی‬‫ﻫ‬‫ﻣﻨ‬ ‫واﳌﻘﺼﻮد‬ ‫اﳌﺤﺼﻮل‬ ‫ﻮ‬‫ﻪ‬.‫ﻓﻠﻴﺲ‬
‫أﺟﺰا‬ ‫ﻣﻦ‬‫ه‬‫اﻟﱰﺗﻴﺒ‬‫ﺔ‬‫وﻟﻜﻨ‬‫ﻪ‬‫ﻓﻴ‬ ‫ﻳﴪی‬‫ﻪ‬‫ﴍﺣ‬ ‫واﻟﻜﻼم‬ ‫واﻟﴪ‬ ‫ﻛﺎﻟﺮوح‬‫ﻪ‬‫وﺗﻔﺼﻴﻠ‬‫ﻪ‬‫و‬‫إ‬‫ﻧﺘﺎﺟ‬‫ﻪ‬‫وﺗﻌﻠﻴﻠ‬‫ﻪ‬،
‫ﳛﺴﻦ‬ ‫ورﺑﲈ‬‫إ‬‫ﺧﻔﺎء‬‫ه‬‫ﻋﻠﻴ‬ ‫ﻳﻄﻠﻊ‬ ‫ﻓﻼ‬‫ﻪ‬‫إ‬‫ﻓﻴ‬ ‫واﻟﺘﺪﺑﺮ‬ ‫اﻟﻜﻼم‬ ‫اﺳﻴﻔﺎء‬ ‫ﺑﻌﺪ‬ ‫ﻻ‬‫ﻪ‬...‫ﻋﻠﻴ‬ ‫ﻳﻄﻠﻊ‬ ‫ﻻ‬‫ﻪ‬‫ﺑﺎﻟﺼﺤ‬‫ﺔ‬
‫إ‬‫ﰲ‬ ‫اﻟﻨﻈﺮ‬ ‫رﺟﻊ‬ ‫ﺑﻌﺪ‬ ‫ﻻ‬‫ا‬‫و‬ ‫اﳉﻤﻼت‬ ‫رواﺑﻂ‬ ‫وﻋﻠﻢ‬ ‫ﻟﻨﻈﻢ‬‫إ‬‫ﺣﺎﻃ‬‫ﺔ‬‫ﲨﻠ‬ ‫اﳌﻄﺎﻟﺐ‬‫ﺔ‬.‫ﺛﻢ‬‫إ‬‫وﺟﺪت‬ ‫ن‬
‫وأﻗﺮب‬ ‫ﺑﺎﻟﻨﻈﻢ‬ ‫وﻓﻖ‬ ‫اﳌﻔﺮوض‬ ‫اﻟﻌﻤﻮد‬‫إ‬‫زﻳﺎد‬ ‫ﻟﯽ‬‫ة‬‫ﻓﻘﺪ‬ ،‫اﻟﺘﻨﻈﻴﻢ‬ ‫وﺣﺴﻦ‬ ‫اﻟﺘﻮﺿﻴﺢ‬‫أ‬‫و‬ ‫ﺻﺒﺖ‬‫إ‬‫ﻓﻼ‬ ‫ﻻ‬
‫آﺧﺮ‬ ‫ﻋﻤﻮد‬ ‫ﻃﻠﺐ‬ ‫ﻣﻦ‬ ‫ﺑﺪ‬.)١٥(
‫د‬ ‫ ا‬ ‫م‬ ‫ وا‬ ‫ ر‬ ‫ا‬ ‫ و‬‫ر‬‫ او‬‫م‬(‫ازہ‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫ے‬‫ر‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ او‬
‫ر‬‫ او‬‫ب‬ ‫و‬‫۔‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫د‬ ، ‫ى‬‫ر‬ ‫ و‬‫ى‬‫ر‬ ‫ح‬ ‫ح‬‫ رو‬ ‫س‬‫ ا‬
‫م‬ ‫اور‬) ‫ ا‬ ‫ا‬(‫ اس‬‫۔‬ ‫ د‬‫ر‬‫ او‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ر‬
‫م‬ ‫ وا‬ ‫س‬‫ ا‬‫۔‬ ‫ت‬‫ور‬ ‫و‬ ‫ے‬ ‫م‬
‫ ا‬‫ح‬ ‫ ا‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫و‬‫ در‬ ‫ں‬ ،‫ے‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ آد‬ ‫ى‬‫ور‬
‫ د‬ ‫ رو‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ آ‬ ‫د‬ ‫ و‬‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬‫۔‬‫ے‬ ‫م‬
‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ے‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ ا‬‫۔‬
‫ے۔‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ دو‬ ‫ك‬
‫ا‬ ‫﷫‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫د‬ ، ‫س‬‫ ا‬ ‫۔‬ ‫ح‬ ‫ح‬‫ رو‬
‫د‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ ا‬ ، ‫ى‬‫ور‬ ‫ت‬ ‫ہ‬‫د‬ ‫ ز‬ ‫ں‬ ‫م‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ہ‬‫ و‬
–١٥ ، ‫ا‬ ‫ ر‬ ،٨٥ ، ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫م‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ د‬‫د‬ ‫ز‬‫ ا‬‫س‬ ‫ ا‬ ‫؛‬ِ ‫ل‬ ‫ ا‬ ‫ن‬‫آ‬ ، ‫و‬ ،
‫د‬)‫ر‬:ِ ‫ہ‬‫ادار‬‫آن‬ ، ‫ و‬١٩٩٩‫ء‬( ،١٣٢‫۔‬

8. Fikr-o Nazar ٨٢ Vol:54, Issue: 1-2
‫ د‬‫م‬ ‫ہ‬‫از‬ ، ‫ل‬ ‫۔‬ ‫ ا‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫ہ‬‫ و‬ ‫ظ‬ ‫ن‬ ‫ں‬
‫ر‬ ‫ر‬‫ۂ‬‫ آ‬‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ر‬ :﴿‫واﻻرض‬‫ﻮت‬ ‫اﻟ‬‫ﻧﻮر‬‫اﰍ‬ِ
ْ ُ َْ ْ َ
ِ
ٰ ٰ ُ ُ َ
﴾ ‫ب‬ ‫ آ‬‫ح‬ ِ ‫ں‬
‫ر‬ ،‫ ر‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫ہ‬‫ و‬‫د‬ ‫و‬ ‫س‬‫ ا‬ ، ‫ن‬ ‫ ا‬
‫ں‬ ‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬‫د‬ ‫ر‬‫۔‬ ‫ب‬‫ اد‬)١٦(
‫س‬‫ ا‬ ‫ب‬‫ا‬ ‫ل‬‫ا‬ ‫س‬‫ ا‬‫؟‬ ‫ زا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬‫د‬ ‫ت‬‫ر‬
:” ‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫د‬ ، ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ں‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ او‬ ‫ ا‬
‫۔‬ “)١٧(
‫ا‬ ‫د‬‫﷫‬‫ در‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫ ذ‬‫ج‬
:
١–‫۔‬ ‫ ا‬‫ف‬ ‫د‬ ‫ت‬‫ر‬ )١٨(
٢–‫۔‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫م‬ ‫د‬
٣– ‫۔‬ ‫ى‬‫ر‬ ‫و‬ ‫ى‬‫ر‬ ‫ح‬ ‫ح‬‫ رو‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫م‬ ‫د‬)١٩(
٤– ‫ر‬‫ او‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫د‬ ‫م‬‫۔‬ ‫و‬
٥– ‫۔‬ ‫ ا‬‫ہ‬‫د‬ ‫ ز‬ ‫ ر‬ ‫م‬ ‫د‬)٢٠(
٦– ‫د‬ ‫ى‬‫ور‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ ا‬ ، ‫۔‬ ‫ى‬‫ور‬ ‫ت‬ ‫ہ‬‫د‬ ‫ ز‬ )٢١(
‫ا‬ ‫ا‬‫﷫‬‫ر‬ ِ ‫ت‬‫ر‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ے‬ ‫ د‬ ‫ و‬
‫د‬ ‫ں‬ ‫ا‬ ِ‫۔‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ ا‬‫﷫‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫ے‬‫ا‬ ‫ در‬‫ر‬‫ او‬ ‫ل‬ ‫ت‬‫ر‬
–١٦ ، ‫ا‬ ‫ ا‬‫ا‬ ، ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬، )‫ر‬: ، ‫ؤ‬ ‫ن‬‫را‬١٩٩٨‫ء‬(٤٧ ‫؛‬ ، ‫ا‬ ‫ ا‬
‫ل‬ ‫ ا‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫و‬ ،، ‫د‬ )‫ر‬: ، ‫ و‬‫ن‬‫آ‬ ‫ہ‬‫ادار‬١٩٩٩‫ء‬(،١٣٣‫۔‬
–١٧ ، ‫ا‬ ،،‫آن‬ ‫ ا‬‫م‬ ٤٧‫۔‬
–١٨، ‫ا‬ ،٤٧‫۔‬
–١٩ ، ‫ا‬ ‫ر‬،٨٥‫۔‬
–٢٠ِ‫ر‬ ‫۔‬
–٢١ ، ‫ا‬ ،٤٧‫۔‬

9. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٨٣:٥٤‫رہ‬:١–٢
‫ں‬ ‫ در‬ ‫ى‬ ‫ دو‬ ‫ در‬ ‫ و‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ ا‬ ‫خ‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ در‬‫ح‬ ،
‫ى‬ ‫ دو‬‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ آ‬ ‫ت‬‫ر‬ ، ‫ آ‬ ‫ز‬ ‫۔‬ ‫ د‬ ‫ د‬‫ز‬ ‫ت‬‫ر‬)٢٢(
‫ى‬ ‫ ر‬‫د‬ ‫پ‬‫آ‬‫﷫‬‫ د‬‫اے‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫د‬ ِ ‫ل‬ ‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬
‫۔‬‫ د‬ ‫ے‬ ‫ظ‬ ‫ ا‬‫ن‬‫ ا‬ :”‫اﻟﺴﻮر‬ ‫دﻋﻮی‬‫ة‬‫ﻋﻠﻴ‬ ‫ذﻛﺮ‬ ‫ﻣﺎ‬‫ﻬ‬‫اﻟﺪﻻﺋﻞ‬ ‫ﺎ‬
‫ﰲ‬‫اﻟﺴﻮر‬ ‫ﺗﻠﮏ‬‫ة‬‫ﳌﻨﻜﺮﳞ‬ ‫واﻟﺘﺨﻮﻳﻒ‬‫و‬ ‫ﺎ‬‫ﻫ‬‫ﺬ‬‫ه‬‫اﻟﺴ‬ ‫ﻋﻤﻮد‬‫ﻮرة‬‫ﺗﺘﻤﻴ‬‫ﺰ‬‫ﲠ‬‫اﻟﺴﻮر‬ ‫ﺎ‬‫ة‬‫اﻵﺧﺮ‬ ‫ﻣﻦ‬.“)٢٣(
) ‫ں‬ ‫ وا‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ى‬ ‫ د‬‫س‬‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ ذ‬ ‫ د‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫د‬‫ا‬ ‫ى‬ ‫ د‬ ‫ت‬‫ر‬
‫ز‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ى‬ ‫ دو‬‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬ ‫د‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ د‬‫ف‬‫۔‬(‫ﺑﻠﻐﺔ‬
‫اﳊﲑان‬ ‫ر‬‫ او‬‫ا‬‫آن‬ ‫ ا‬‫ ا‬ ‫ا‬‫ د‬ ‫اے‬‫ر‬ ‫ آ‬ ‫ت‬ ‫ ذ‬‫ج‬‫ در‬ ‫ت‬:
١–‫د‬‫اے‬‫۔‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ‫ت‬‫ر‬
٢–‫ ا‬‫ز‬ ‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ا‬‫وى‬ ‫د‬‫۔‬
٣– ‫۔‬ ‫ت‬‫ا‬ ‫د‬ ‫ں‬ ‫ دو‬ ‫ں‬ ‫ى‬‫و‬ ‫ د‬‫و‬‫د‬)٢٤(
٤–‫ ا‬ ‫ر‬ ‫م‬ ، ‫ر‬ ‫ے‬‫ا‬ ‫د‬‫۔‬ ‫ ذ‬ ‫ر‬ ‫و‬‫ د‬‫ت‬‫ر‬ )٢٥(
٥–‫ در‬‫ى‬ ‫ د‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ آ‬ ‫ ا‬ ‫ن‬ ‫۔‬ ‫ں‬ ‫و‬ )٢٦(
٦–‫ر‬‫ۂ‬‫۔‬ ‫ز‬ ‫ آ‬‫ى‬ ‫ د‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ ا‬
‫ا‬ ‫ت‬‫را‬ ‫ہ‬‫ر‬‫﷫‬‫ ا‬‫ت‬‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ر‬‫و‬‫﷫‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ى‬ ‫ د‬ ‫ ا‬
‫م‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫۔‬ ‫ ر‬ ‫ وا‬ ‫ق‬
، ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫﷫‬‫۔‬ ‫س‬‫ ا‬
–٢٢‫ا‬ ‫ا‬ ،‫آن‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ،٢‫۔‬
–٢٣،‫ى‬ ‫ﰲ‬ ‫اﻟﻌﺮﻓﺎن‬‫أ‬‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫ﺻﻮل‬)‫ا‬: ، ١٤٢٨‫ھ‬(،٦٨‫۔‬
–٢٤ ، ‫ا‬ ‫ا‬‫ان‬ ‫ ا‬٢:١٣٦–١٣٧‫۔‬
–٢٥ ، ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫آن‬ ‫ا‬،٢:٧٩٤‫۔‬
–٢٦ِ‫ر‬ ،٢:٧٧٢‫۔‬

10. Fikr-o Nazar ٨٤ Vol:54, Issue: 1-2
‫ا‬ ‫﷫‬ ‫د‬ ‫ ا‬‫ف‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬‫ں‬ ،‫ا‬ ‫ ا‬ ‫﷫‬
‫۔‬ ‫ت‬‫ا‬ ‫د‬ ‫ى‬‫و‬ ‫ د‬‫و‬‫ د‬‫ت‬ ‫ او‬ ، ‫ى‬‫و‬ ‫ د‬ ‫ زا‬ ‫ ا‬ ‫د‬‫ا‬ ‫ ا‬‫﷫‬
‫ت‬ ‫ آ‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ن‬ ‫ در‬‫ى‬ ‫ د‬ ‫ ا‬ ‫د‬ ‫ ا‬‫ں‬ ؒ ‫ا‬ ، ‫و‬
‫۔‬
‫ا‬ ‫﷫‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ر‬‫او‬‫﷫‬ ‫ں‬ ‫ دو‬‫د‬ ‫م‬ ،‫ى‬ ‫ د‬‫و‬ ‫د‬ ‫ں‬ ‫ب‬ ‫و‬
‫ا‬ ‫ ا‬ ‫۔‬‫﷫‬‫ر‬ ‫ل‬ ‫ۂ‬ ‫ا‬ ‫ ا‬‫ى‬ ‫د‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ ا‬، ‫ا‬
‫ا‬ ‫ں‬ ‫۔‬ ‫ر‬ ‫ ا‬‫ں‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫س‬‫ا‬‫ت‬ ‫ن‬ ‫ ا‬
‫ى‬‫ور‬ ، ‫ت‬ ‫ى‬‫ور‬ ،‫ا‬ ‫ ا‬ ‫﷫‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ” ‫آ‬“
‫د‬ ‫ا‬‫۔‬ ‫ د‬‫ ار‬ ‫رت‬ ‫ا‬ ‫﷫‬ ‫د‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫آ‬ ‫اﻟﻨﻈﺎم‬ ‫دﻻﺋﻞ‬ ‫ﻋﻤﻮد‬
‫اﻟﺴﻮر‬‫إ‬‫ﲨﺎﻻ‬ ‫ ذ‬‫ن‬‫ا‬ ‫ ز‬ ‫ ذ‬‫د‬ ‫پ‬‫و‬ ،)٢٧(
‫ا‬ ‫ ا‬
‫ں‬ ‫ر‬ ‫آ‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ى‬ ‫ د‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫ر‬ٰ ‫ں‬ ‫۔‬ ‫ ذ‬ ‫ى‬‫و‬ ‫ د‬
‫ د‬‫ر‬‫ا‬ ‫ آ‬‫د‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬‫ى‬ ‫ د‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ح‬، ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ‫ى‬‫و‬ ‫ د‬
‫م‬ ‫ ا‬ ‫ د‬‫ر‬‫ا‬ ‫ د‬‫ں‬ ،:
‫ہ‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫اب‬ ‫ ا‬
‫ى‬ ‫د‬:‫ى‬ ‫د‬:‫ر‬‫ى‬ ‫د‬: ‫ ا‬‫ر‬ ‫ وا‬‫ف‬
‫ف‬ ‫ ا‬ ‫س‬ ‫ ا‬
‫ى‬ ‫د‬: ،‫ى‬ ‫ ا‬‫ر‬ ‫و‬ ‫ت‬‫د‬‫ى‬ ‫د‬:‫ت‬ِ‫و‬ ‫ ا‬)٢٨(
–٢٧ ، ‫ا‬ ‫ر‬ ،١٠٥
–٢٨ ، ‫ا‬ ‫ا‬‫ﺑﻠﻐ‬‫ﺔ‬‫اﳊﲑان‬،١:٢‫۔‬

11. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٨٥:٥٤‫رہ‬:١–٢
‫د‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫د‬ ‫ا‬ ” “ ‫۔‬)٢٩(
‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ح‬ ‫ا‬‫﷫‬
‫ى‬ ‫ د‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ں‬ٰ‫اﳍ‬ُ ٰ ِ‫اﻟ‬ ‫ُﻢ‬‫ﻜ‬ٰ ِ
ْ‫ﻪ‬ٌ‫واﺣ‬ِ
‫ﱠ‬‫ﺪ‬ٌ ‫۔‬ )٣٠(
، ‫ا‬ ‫ل‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت‬‫ دا‬ ‫م‬ ‫ۂ‬ ‫ھ‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ،‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫ۂ‬‫ ا‬ ‫ۃ‬
‫ آ‬٦:﴿‫واﺣ‬‫اﻟﮧ‬‫اﻟﮩﮑﻢ‬‫ﺎ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ﻳﻮ‬‫ﻣﺜﻠﮑﻢ‬ ‫ا‬‫ﺎ‬ ‫ا‬‫ﻗﻞ‬ِ
ُ ْ ٌُ ٰ ٰ َ ْ
ِ ِ ِ ِ
ْ ْ ّ َ َ َُ ُٓ َٓ ََ َُ ْ
ِ
ٌ ُ
‫ﻐﻔﺮوھ‬ ‫واﺳ‬‫اﻟﻴﮧ‬‫ﻮا‬ ‫ﻓﺎﺳﺘﻘ‬‫ﺪ‬
ُ ْ ْ ْ ْ ٌْ ُ َ ْ َ
ِ ِ
َ
ِ ِ
َ ُ َ
‫ﺚ‬‫ووﻳﻞ‬
ٌ ْ َ َ
‫ﮐ‬ ‫ﻟﻠﻤ‬
َ ْ
ِ ِ
ْ ُ ْ
ِ
ّ
﴾)٣١(
:”‫أ‬‫وﻧﻈﻤ‬ ‫اﻟﻜﻼم‬ ‫ﺳﻠﻮب‬‫ﻪ‬‫اﻟﻜﺘﺎب‬ ‫ﻣﻘﺼﺪ‬ ‫أن‬ ‫ﻋﻠﯽ‬ ‫ﻳﺪل‬‫ﻫ‬‫ﻮ‬
‫و‬ ،‫اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ‬‫ﻫ‬‫اﻷ‬ ‫ﻮ‬‫ﳉﻤﻴﻊ‬ ‫ﺻﻞ‬‫أ‬‫اﳋﲑ‬ ‫ﻋﲈل‬.“)٣٢(
) ‫ ر‬ ‫ د‬ ‫ت‬ ‫س‬‫ ا‬‫م‬ ‫ اور‬‫ب‬ ‫ا‬
‫ ا‬‫ب‬ )‫د‬( ‫ر‬‫ او‬ ‫۔‬ ‫ ا‬‫و‬ ‫س‬ ‫ ا‬ ‫ل‬ ‫ ا‬‫م‬( ‫ر‬‫ او‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ا‬
‫ں‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ح‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ا‬
‫۔‬ ‫ ر‬‫ظ‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫س‬‫ا‬
‫ر‬ ‫ا‬ ‫ۂ‬ ‫ آ‬‫ى‬ ‫ آ‬ :﴿‫اﻟﻔﺠﺮة‬‫اﻟﮑﻔﺮة‬‫ﮨﻢ‬‫اوﻟﰋﮏ‬
ُ ْ ُ َْ َ َُ ََ َ َُ ُ
﴾)٣٣(
:” ‫ن‬ ‫ا‬
‫ ا‬‫ر‬‫ او‬‫ر‬ ‫و‬ ‫س‬‫ ا‬‫ر‬‫ او‬‫ج‬ ‫ وا‬ ‫ اورا‬‫ى‬ ‫ و‬ ‫ط‬ ‫ ار‬ ‫ں‬ ‫ دو‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ٰ
‫م‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬‫ل‬ ‫ر‬ ‫و‬‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫۔‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ہ‬“)٣٤(
‫ا‬ ‫ا‬‫﷫‬‫ر‬ ‫ۂ‬ ‫ط‬ ‫ا‬ ‫ا‬ :
‫اﻟﻘﺮان‬ ‫ﻋﻠﻴﮏ‬ ‫ﻓﺮض‬ ‫اﻟﺬی‬ ‫ان‬َ ٰ ُ َ ‫ﱠ‬ْ َْ َ ‫ﱠ‬َ ْ َْ َ ِ ِ‫ ا‬‫ل‬ ‫ ر‬ ‫ﷺ‬ ‫ د‬‫ل‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ر‬ ‫ى‬‫ د‬‫ت‬‫ر‬
‫ں‬‫و‬ ‫ دا‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ ا‬ ‫ آ‬ ‫ر‬‫او‬‫۔‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ ا‬  ،
‫ح‬ ‫۔‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫آ‬ ‫ ا‬ ‫ر‬‫ او‬
‫ك‬ ‫ن‬‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ دا‬ ‫ن‬‫ ا‬ ،‫۔‬ ‫پ‬‫ آ‬‫ح‬ ‫ ا‬ ‫و‬‫ ڈر‬
–٢٩ ، ‫ا‬‫آن‬ ،٨:٤٧٩‫۔‬
–٣٠ ، ‫ا‬ ‫ ا‬‫ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت‬) ‫ا‬‫ھ‬:٢٠١٠‫ء‬( ،٢:١٨٨‫۔‬
–٣١‫اﻟﻘﺮآن‬٤١:٦‫۔‬
–٣٢ ، ‫ا‬‫ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت‬،٢:١٨٨‫۔‬
–٣٣‫اﻟﻘﺮآن‬٨٠:٤٢‫۔‬
–٣٤، ‫ا‬ ،٢٧٨‫۔‬

12. Fikr-o Nazar ٨٦ Vol:54, Issue: 1-2
‫ وا‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ ر‬ ‫آ‬:‫ﻣﺎ‬ ‫و‬َ َ‫رﲪ‬ ‫اﻻ‬ ‫اﻟﻜﺘﺐ‬ ‫اﻟﻴﮏ‬ ‫ﻳﻠﻘﯽ‬ ‫ان‬ ‫ﺗﺮﺟﻮا‬ ‫ْﺖ‬‫ﻨ‬‫ﻛ‬َ ْ ٰ َ ََ ْ‫ﱠ‬ ْ َ ِْ ِ ِ
ُ ْ ‫ﱡ‬ ْٓ َُ ٰٓ ْ َ ُ‫ﺔ‬ً ‫ د‬‫ر‬
، ‫پ‬‫ آ‬ ‫ل‬‫ز‬ ‫پ‬‫ آ‬‫ب‬ ‫ف‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ ا‬
‫پ‬‫ آ‬ ‫ ا‬‫ح‬ ‫ ا‬، ‫ آ‬ ‫پ‬‫ آ‬‫ب‬ ‫ ا‬ ‫ل‬ ‫ر‬‫ او‬‫ا‬ ‫ں‬ ‫ دا‬
‫۔‬)٣٥(
‫ا‬ ‫﷫‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ر‬‫ او‬‫﷫‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ر‬‫ او‬‫ل‬ ‫ ا‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫ں‬ ‫ دو‬ ‫ر‬‫ا‬
‫ا‬ ‫۔‬ ‫د‬‫﷫‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ں‬ ‫۔‬ ‫م‬ ‫ں‬ ‫ن‬‫آ‬)٣٦(
‫ا‬ ‫ ا‬‫﷫‬
‫ر‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ن‬‫ ا‬‫۔‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫د‬ ‫ۂ‬
‫۔‬ ‫د‬ )٣٧(
‫ر‬ ‫ں‬‫رو‬ ‫ن‬‫ ا‬‫پ‬‫ آ‬ ‫اد‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ‫ ا‬‫ۂ‬ ،
‫۔‬ ‫ط‬
‫ا‬ ‫﷫‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت‬‫ر‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫م‬ ‫ۂ‬‫ر‬ ‫ۂ‬ ‫س‬‫ د‬
، ‫ل‬ ‫ ا‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ن‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ‫پ‬‫ آ‬:”‫اﳊﺪﻳﺪ‬ ‫ﻣﻦ‬‫إ‬‫اﻟﺘﺤﺮﻳﻢ‬ ‫ﻟﯽ‬
‫ﰲ‬ ‫ﺳﻮر‬ ‫ﻋﴩ‬‫اﳌ‬ ‫وﲢﺬﻳﺮ‬ ‫اﳌﻨﺎﻓﻘﲔ‬ ‫أﻣﺮ‬‫ﺆ‬‫ﻋﺎداﲥ‬ ‫ﻋﻦ‬ ‫ﻣﻨﲔ‬‫وﻛﻔ‬ ‫ﻢ‬‫ﻬ‬‫ﻢ‬‫ﻣﻮﲥ‬ ‫ﻋﻦ‬‫ﻢ‬...‫اﻋﻠﻢ‬‫أ‬‫ن‬‫ﻫ‬‫ﺬ‬‫ه‬
‫ﻋﻤﻮد‬ ‫اﻟﻌﴩ‬‫ﻫ‬‫ﺗﻜﻤﻴﻠ‬ ‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﰲ‬ ‫ﻢ‬‫اﻟﻄﺎﻋ‬‫ﺔ‬‫وا‬‫ﻹ‬‫ﺳﻼم‬.‫و‬‫ﻫ‬‫اﷲ‬ ‫ﺗﻘﻮی‬ ‫ﻮ‬‫وﻃﺎﻋ‬‫ﺔ‬‫اﻟﻨﺒ‬‫ﻲ‬.“)٣٨(
) ‫ہ‬‫ر‬
‫ ڈرا‬ ‫ اور‬‫دات‬ ‫ ان‬ ‫ن‬ ‫ ا‬ ‫، ا‬ ، ‫ر‬ ‫ دس‬ ‫رہ‬
‫ اس‬، ‫ و‬ ‫د‬ ‫ں‬ ‫رر‬ ‫ دس‬‫۔ان‬ ‫ اور‬ ‫ر‬ ‫ ا‬‫ى‬ ‫ ا‬‫اد‬
‫ﷺ‬ ‫ں‬‫۔‬ ‫ى‬‫دار‬(
‫ر‬ ‫س‬‫ د‬‫ن‬‫ا‬‫ا‬ ‫م‬ ‫ں‬‫﷫‬ ‫ن‬‫ ا‬، ‫ت‬ ‫ت‬
‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ”“ ‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ۂ‬‫ر‬ ، ‫ۂ‬
‫ر‬ ‫ر‬‫او‬‫ۂ‬ ”‫ﺳ‬َ‫ﺒ‬‫ﱠ‬‫ﺢ‬َ“‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬‫۔‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ۂ‬ :‫ﻳﺎﳞ‬َ ‫ﱡ‬ َ‫اﻣﻨﻮا‬ ‫اﻟﺬﻳﻦ‬ ‫ﺎ‬ْ َ ُْ َ ٰ ‫ﱠ‬ِ ‫ت‬
–٣٥ ، ‫ا‬ ‫ا‬‫ﺗﺴ‬‫ﻬ‬‫ﺑﻠﻐ‬ ‫ﻴﻞ‬‫ﺔ‬‫اﳊﲑان‬ ،٢:١٢٦‫۔‬
–٣٦ ، ‫ا‬ ،٧٩ ‫؛‬ ، ‫ا‬‫ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت‬،١:٩ ، ٢:٥١٤ ‫؛‬ ، ‫ا‬‫رﺳﺎﺋﻞ‬ ،١٠٥‫۔‬
–٣٧ ، ‫ا‬ ‫ا‬‫آن‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ،١:٢‫۔‬
–٣٨ ، ‫ا‬‫ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت‬ ،٢:٣١٨–٣١٩‫۔‬

13. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٨٧:٥٤‫رہ‬:١–٢
‫ر‬ ‫ى‬ ‫ دو‬، ‫ا‬ ‫ ا‬‫ۂ‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ۂ‬ ‫ﻳﺴﺒﺢ‬ُ ‫ﱢ‬ َُ‫ر‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ع‬،
‫ز‬ ‫آ‬ ‫ر‬‫ او‬‫ق‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫و‬‫د‬‫ﻳﺎﳞ‬َ ‫ﱡ‬ َ ٰٓ‫اﻟﻨﺒﯽ‬ ‫ﺎ‬‫ﱡ‬ ِ ‫ﱠ‬‫۔‬ ‫ب‬
‫ا‬ ‫﷫‬ ‫د‬ ‫ﺳﺒﺢ‬ ‫ﻳﺴﺒﺢ‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬‫۔‬ ‫م‬ ‫ع‬‫ر‬ ‫ۂ‬
‫ق‬‫ﻳﺎﳞ‬َ ‫ﱡ‬ َ ٰٓ‫اﻟﻨﺒﯽ‬ ‫ﺎ‬‫ﱡ‬ ِ ‫ﱠ‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫ۂ‬ ‫ز‬ ‫ آ‬ :‫ﻳﺎﳞ‬َ ‫ﱡ‬ َ‫اﻣﻨﻮا‬ ‫اﻟﺬﻳﻦ‬ ‫ﺎ‬ْ َ ُْ َ ٰ ‫ﱠ‬ِ ‫م‬ ‫۔‬
‫ن‬ ‫ظ‬ ‫د ان ا‬ ‫ں‬ ‫م‬ ‫آپ ان‬:”‫ﺑﲔ‬ ‫اﻟﺘﺴﻮﻳﺔ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬ ‫ﻳﺪل‬ ‫ذﻟﮏ‬
‫ﻓﯽ‬ ‫اﻟﻌﺒﺎد‬‫اﻟﻨﺒ‬ ‫ﻛﻮن‬ ‫ﻋﻠﯽ‬ ‫وﻳﺪل‬ ‫اﻟﻄﺎﻋﺔ‬ ‫اﻟﺘﺰام‬‫ﻲ‬‫ﷺ‬‫ﻋﻦ‬‫أ‬‫ﻧﻔﺴ‬‫ﻬ‬‫ﻢ‬...‫وﻓﻴ‬‫ﻪ‬‫وﺗﻨﺒﻴ‬ ‫اﳌﻮﻣﻨﲔ‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﺔ‬‫ﻪ‬
‫اﻟﻨﺒ‬‫ﻲ‬‫ﷺ‬‫ذﻣﺘ‬ ‫ﺛﻘﻞ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬‫ﻪ‬.“)٣٩(
)‫ د‬ ‫ت‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ں‬ ‫و‬ ‫ ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ى‬‫دار‬
‫ د‬ ‫ں‬ ‫ و‬، ‫ا‬ ‫ﷺ‬ ، ‫ں‬ ‫ن‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫س‬‫ا‬ ‫ر‬‫ او‬
‫ﷺ‬‫ر‬ ‫ن‬‫ ا‬‫ ذ‬‫ى‬‫۔‬ ‫ى‬‫ دار‬(
‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ں‬ ‫﷫‬‫ دس‬‫ن‬‫ ا‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ن‬ ‫ں‬ ‫ر‬
‫ر‬ ‫د‬ ‫پ‬‫ آ‬‫۔‬ ‫ د‬‫ر‬‫ا‬ ‫ا‬‫ۂ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫و‬‫ د‬ :
١–‫۔‬ ‫ ا‬ ‫ق‬ ‫ا‬٢– ‫د‬
‫ر‬‫ۂ‬‫ر‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ے‬ ‫ دو‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ۂ‬
‫ع‬ ‫ن‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬‫ۂ‬‫ر‬ ‫ۂ‬ ‫ہ‬‫د‬ ‫ ا‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ‫ دو‬
‫۔‬)٤٠(
‫ب‬ ‫ى‬ ‫ت‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫ ا‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫۔‬ ‫ن‬ ‫ت‬‫ر‬‫﷫‬ ‫ر‬‫ او‬
‫ ا‬‫﷫‬ ‫د‬ ‫پ‬‫و‬ ‫ى‬ ‫ آ‬‫ہ‬‫د‬ ‫۔‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ر‬‫او‬
‫ى‬ ‫ د‬ ‫پ‬‫و‬ ‫ى‬ ‫آ‬)‫د‬( ‫و‬ ‫ ا‬‫ت‬)‫ار‬ ‫ا‬(‫۔‬ ‫ل‬‫ا‬ ‫ ا‬‫ر‬‫او‬)٤١(
‫ر‬‫ او‬ ‫ ا‬
‫ں‬ ‫ظ‬ ‫ ا‬ ‫۔‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫د‬ ‫پ‬‫و‬ ‫ى‬ ‫آ‬:” ‫ر‬‫ا‬ ‫ ا‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫پ‬‫و‬ ‫ے‬‫ر‬ ‫س‬‫ا‬
–٣٩ِ‫ر‬ ،٢:٣١٩‫۔‬
–٤٠ ، ‫ا‬ ‫ا‬‫ﺑﻠﻐ‬‫ﺔ‬‫اﳊﲑان‬،٢:٤٤٩–٤٥٠‫ ا‬‫؛‬ ، ‫ا‬‫آن‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ،٣:١٢١٩‫۔‬
–٤١ ، ‫ا‬ ‫ا‬ِ‫ر‬ ،٣:٩٥٢‫؛‬، ‫ا‬ ‫ ا‬‫ان‬ ‫ ا‬،٢:١٨٧‫۔‬

14. Fikr-o Nazar ٨٨ Vol:54, Issue: 1-2
‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬‫۔‬ ‫ز‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ و‬‫ز‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ن‬‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ ر‬ ‫ر‬‫ دو‬ ‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ز‬
‫ر‬ ‫ﷺ‬ ‫ل‬‫ا‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ ا‬‫س‬‫ ا‬، ‫ر‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ھ‬ ‫ہ‬
‫۔‬ ‫ى‬‫ر‬ “)٤٢(
‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ہ‬‫ر‬‫﷫‬ ‫ر‬‫ او‬‫ا‬‫﷫‬ ‫۔‬ ‫ظ‬ ‫ ا‬
‫ا‬ ‫ا‬‫﷫‬ ، ‫ل‬‫ا‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫و‬ ‫ ا‬‫ت‬ ، ‫ ا‬ ‫﷫‬ ‫ل‬‫ا‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬‫ر‬‫ا‬ ‫ ا‬، ‫ظ‬ ‫ ا‬
‫۔‬
‫ا‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ں‬‫و‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫و‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫آ‬
‫۔‬ ‫ں‬‫ ۔‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ہ‬‫ و‬ ‫ر‬ ‫ہ‬ ‫آ‬
‫ ر‬ ‫ظ‬ ‫ ا‬‫ن‬ ‫ در‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ، ‫ ا‬ ‫م‬ ‫ت‬‫ر‬
‫ر‬ِ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ د‬ ‫ا‬‫۔‬ ‫ر‬ ‫ں‬‫د‬ِ ‫ن‬ ‫ى‬‫د‬ ‫ت‬‫ر‬
‫۔‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ن‬‫ ا‬‫۔‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫د‬ ‫پ‬‫آ‬
‫۔‬ ‫ وا‬ ‫م‬ ‫ن‬‫ ا‬‫ا‬ ، ‫د‬ ‫د‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ ا‬‫م‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ، ‫م‬
‫ل‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬‫م‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫د‬ ‫آپ‬‫ر‬‫ۂ‬‫۔‬ ‫ وا‬ ‫م‬ )٤٣(
‫ا‬‫﷫‬ ‫ د‬‫ر‬‫ا‬ ‫م‬ ‫آ‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ح‬ ‫ى‬ ‫ ز‬ ‫ت‬ ‫ف‬‫و‬ ‫د‬ ‫ر‬‫او‬
‫۔‬ ‫ د‬ ‫ك‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫د‬ ‫ر‬‫ او‬‫ج‬‫ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ك‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ں‬)٤٤(
‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫د‬
‫ زا‬ ‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ آ‬‫ت‬ ‫ﻋﺴﻖ‬ ‫ﺣﻢ‬ٓ ٓ ٓ ٰ ‫س‬‫ ا‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ت‬ ‫س‬‫ ا‬
‫۔‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ى‬ ‫ دو‬ ‫ں‬ ‫ص‬)٤٥(
، ‫ط‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ وا‬ ‫م‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫و‬
‫ ا‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ا‬ ِ ‫ا‬‫ ا‬‫ل‬)‫ا‬ ‫ ا‬( ‫د‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ت‬‫ر‬
‫۔‬
–٤٢ ، ‫ا‬‫آن‬ ،٨:٤٧٩‫۔‬
–٤٣ ، ‫ا‬ ،٦٠‫۔‬
–٤٤ ، ‫ا‬‫ر‬ِ ،٧:١٧،٧٧ ،١٣٩‫۔‬
–٤٥‫ر‬ِ‫۔‬

15. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٨٩:٥٤‫رہ‬:١–٢
‫ا‬ ‫﷫‬ ‫ ا‬ ‫ر‬‫ او‬‫﷫‬‫ا‬‫م‬ )ِ‫م‬ ‫ ا‬( ‫ت‬‫ر‬ ‫د‬
‫ر‬‫ او‬ ‫ا‬ ‫۔‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ط‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ت‬
‫۔‬ ‫ط‬ ‫ل‬ ‫ ا‬‫و‬ ‫ب‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ت‬‫ر‬
‫ر‬‫ۂ‬ ‫ت‬
﴿‫ﻳﻮﻣﻨﻮن‬‫ﻌﺪھ‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ‬‫ﻓﺒﺎی‬
َ َْ ُ َ ْ َُ ۫ ْ ّ
ِ ِ ِ
َ
ِ
َ
﴾)٤٦(
‫ز‬‫ا‬ ‫ ر‬ ‫ا‬ :” ‫ ا‬
‫ف ا‬ ‫م‬ ‫ن‬‫ ا‬ ‫ آ‬ ‫ و‬ ‫ و از‬ ‫ د‬ ‫ از‬ ‫ دى‬ ‫ ا‬
‫۔‬ ‫ن‬ ‫او‬“)٤٧(
ِ ‫ا‬ ‫ہ‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ دو‬‫ں‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ دو‬‫ح‬ ‫۔‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫ ار‬ ‫ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬
‫م‬ ‫و‬ ‫ اور‬ ، ‫ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫و‬‫ د‬‫ح‬ ‫ ا‬
‫۔‬
‫ ا‬‫﷫‬‫ر‬ ‫ۂ‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬‫ہ‬ ‫ۂ‬‫ا‬ٰ ‫ل‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ط‬:” ‫س‬‫ا‬
‫ت‬ ‫آ‬)١٩٠-٢٠٠(‫رہ‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫از‬ ‫ا‬ ‫م‬
‫ر‬‫ۂ‬ ‫ہ‬ ‫رہ‬ ‫ د‬‫ اس‬ ‫ وہ‬ ‫ د‬ ‫اس‬ ‫ر‬ ‫ص‬ ، ‫ہ‬
‫۔‬“)٤٨(
، ‫ف‬‫و‬ ‫م‬ ‫ذ‬ ،‫ں‬ ‫ر‬ ‫و‬‫ د‬‫ى‬ ‫ آ‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ر‬‫ او‬‫ذ‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫۔‬ ‫ت‬ ‫﷫‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ و‬ ‫ ر‬‫ن‬ ‫ در‬ ‫ں‬ ‫ر‬
‫ز‬ ‫ آ‬ ‫ز‬ ‫ آ‬ ‫س‬ ‫ ا‬‫ہ‬‫ر‬ ‫۔‬ ‫ن‬ ‫ در‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫ اورا‬‫ذ‬ ‫د‬
:”‫ﺑﺎﻻﺳﺘﻌﺎذ‬ ‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫اﺑﺘﺪأ‬‫ه‬‫وﺧﺘﻤ‬‫ﻪ‬‫ﲠ‬‫ﺎ‬.“)٤٩(
)‫ں‬ ‫دو‬ ‫ہ‬‫ذ‬ ‫ ا‬) ‫ہ‬ ‫ن‬
(‫۔‬(
–٤٦‫اﻟﻘﺮآن‬٧٧:٥٠‫۔‬
–٤٧ ، ‫ا‬ ،٢٤٥‫۔‬
–٤٨ ، ‫ا‬‫ر‬ِ،١:٢٢٣‫۔‬
–٤٩ ، ‫ا‬،٨٢‫۔‬

16. Fikr-o Nazar ٩٠ Vol:54, Issue: 1-2
‫ا‬ ‫﷫‬‫ر‬ ‫ۂ‬‫آن‬ ‫ص‬ ‫ ا‬ِ ‫ار د‬ :” ‫آن‬
‫ر‬‫ او‬‫ى‬ ‫ل‬ ‫ ا‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ر‬ ‫ د‬‫ر‬‫ او‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ ا‬ ‫ آ‬ ‫و‬ ‫ر‬
‫ہ‬‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ت‬ ‫ض‬ ‫ر‬‫ او‬ ،‫ت‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ا‬
‫۔‬ ‫ر‬‫دا‬ ‫ى‬ ‫ آ‬‫ص‬ ‫ا‬“)٥٠(
‫ب‬ ‫ا‬‫اﻟﻨﻈﺎم‬ ‫دﻻﺋﻞ‬ ‫ اور‬‫آن‬ ‫ں‬ ‫آن‬ ‫ط‬:
”‫ﺳﻮر‬‫ة‬‫واﺣﺪ‬‫ة‬)‫اﻹ‬‫ﺧﻼص‬(‫ﻛﺎﳋﺎﲤ‬‫ﺔ‬‫ﻟﻠﻘ‬‫ﺮآن‬...‫و‬‫ﻫ‬‫ﻲ‬‫ﻣﺸﺎﲠ‬‫ﺔ‬‫ﺑﺎﻟﻔﺎﲢ‬‫ﺔ‬‫ﰲ‬‫أوﳍ‬‫ﺗﻮﺣﻴﺪ‬ ‫ﺎ‬
‫وآﺧﺮ‬‫ﻫ‬‫ﺎ‬‫إ‬‫ﺑﺪﻋ‬ ‫ﺑﻄﺎل‬‫ﺔ‬‫اﻟﻴ‬‫ﻬ‬‫واﻟﻨﺼﺎری‬ ‫ﻮد‬.“)٥١(
) ‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬‫س‬‫ا‬)‫ص‬ ‫ا‬( ‫ن‬‫آ‬
........‫ر‬ ‫اور‬‫ۂ‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ اورا‬ ‫ز‬ ‫ آ‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ح‬ ‫س‬‫ ا‬
‫و‬ ‫ى‬‫ر‬)‫ك‬(‫ ا‬ ‫ل‬‫۔‬(
‫ا‬ ، ‫آن اور‬ ‫ن‬ ‫ظ‬ ‫ ان ا‬ ‫ و‬ ‫آن‬
:”‫اﻟﻔﺎﲢ‬‫ﺔ‬‫واﳋﺎﲤ‬‫ﺔ‬‫ﻣﺘﺸﺎﲠ‬‫ﻣﺜﻼ‬ ‫ﺘﺎن‬) :‫ﻧﺴﺘﻌﲔ‬ ‫اﻳﺎک‬ ‫و‬ ‫ﻧﻌﺒﺪ‬ ‫اﻳﺎک‬ُ ْ ْ
ِ ِ َِ َ ُ ََ َ‫ﱠ‬ َ ُ ْ ‫ﱠ‬(‫ﻳﺸﺒ‬‫ﻪ‬)ُ‫ﷲ‬‫ا‬َ‫اﻟﺼﻤﺪ‬ُ َ ‫ﱠ‬(
‫و‬)‫ﻳﻠﺪ‬ ‫ﱂ‬ْ ِ
َ ْ َ(‫ﰲ‬‫اﻟﻴ‬‫ﻬ‬‫ﻮد‬)‫ﻋﻠ‬ ‫اﳌﻐﻀﻮب‬َ ََْ ُِ ْ ْ‫ﻴ‬ْ‫ﻬ‬ِ‫ﻢ‬ْ(،)‫ﻳﻮﻟﺪ‬ ‫وﱂ‬ْ َ َْ ُ َْ(‫ﰲ‬‫ﻣﺜﻞ‬ ‫اﻟﻨﺼﺎری‬)‫اﻟﻀﺂﻟﲔ‬َ ‫ﱠ‬ْ ‫ﱢ‬(‫ﻓ‬‫ﻬ‬‫ﻣﻦ‬ ‫ﺬا‬
‫اﻟﺒﺪ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬ ‫اﻟﻌﻮد‬‫ء‬.)٥٢(
) ‫ہ‬‫ر‬‫ اور‬ ‫ں‬ ‫ دو‬‫ن‬‫آ‬ ‫ﻣﺘﺸﺎﺑ‬‫ﻪ‬ ‫ر‬‫ او‬:)‫و‬ ‫ﻧﻌﺒﺪ‬ ‫اﻳﺎک‬َ ُ ْ ‫ﱠ‬ُ َ َ ِ
‫ﻧﺴﺘﻌﲔ‬ ‫اﻳﺎک‬ُ ْ ْ
ِ َِ َ َ ‫ﱠ‬()ُ‫ﷲ‬‫ا‬َ‫اﻟﺼﻤﺪ‬ُ َ ‫ﱠ‬( ‫ﻣﺘﺸﺎﺑ‬‫ﻪ‬)‫ﻳﻠﺪ‬ ‫ﱂ‬ْ ِ
َ ْ َ(‫ر‬ ‫د‬ ‫ے‬)‫ﻋﻠﻴ‬ ‫اﳌﻐﻀﻮب‬ْ َْ ََْ ُِ ْ‫ﻬ‬ِ‫ﻢ‬ْ(
‫ اور‬ )‫ﻳﻮﻟﺪ‬ ‫وﱂ‬ْ َ َْ ُ َْ( ‫ے‬‫ر‬ ‫ى‬‫ر‬)‫اﻟﻀﺂﻟﲔ‬َ ‫ﱠ‬ْ ‫ﱢ‬( ‫ر‬‫ او‬ ‫۔‬ ‫ﻋﻮد‬
‫اﻟﺒﺪ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬‫ء‬‫۔‬ ‫ب‬ ‫ ا‬(‫ا‬ ‫﷫‬ ، ‫ت‬ ‫ آ‬ ‫آ‬ ‫ح‬ ‫د‬
‫ر‬ ‫ح‬ ‫س‬‫ا‬ ‫ح‬ ‫س‬‫ ا‬‫ظ‬ ‫ ا‬ ‫پ‬‫ آ‬، :”‫ﻛﲈ‬‫أ‬‫ﺗﻜﻮن‬ ‫رﺑﲈ‬ ‫اﻵﻳﺎت‬ ‫ن‬
‫ﻣﻌﱰﺿ‬‫ﺔ‬‫ﻣﻌﱰﺿ‬ ‫اﻟﺴﻮر‬ ‫ﺗﻜﻮن‬ ‫رﺑﲈ‬ ‫ﻓﻜﺬﻟﮏ‬‫ﻪ‬.“)٥٣(
–٥٠ ، ‫ا‬‫ر‬ ،١١٠‫۔‬
–٥١ِ‫ر‬ ‫۔‬
–٥٢ِ‫ر‬
–٥٣ ، ‫ا‬‫رﺳﺎﺋﻞ‬ ،٨٧‫۔‬

17. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٩١:٥٤‫رہ‬:١–٢
‫ت‬ ‫ آ‬ ‫آ‬ ‫ں‬”‫اض‬ ‫ا‬“‫ زر‬ ‫ل‬ ‫ ا‬‫﷫‬ ،
‫﷫‬ ‫ع‬ ‫ و‬‫و‬ ‫م‬‫و‬ ‫و‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫آ‬ ‫م‬ ‫ ا‬ ‫ وا‬ ‫ر‬
‫ں‬، ‫ں‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ در‬ ‫ں‬ ‫ر‬
‫۔‬
‫ں‬ ‫ ا‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫ڑ‬ ‫ا‬‫ڑ‬ ‫ں‬ ‫ر‬، ‫ں‬‫ر‬ ‫ۂ‬
‫ر‬ ‫ اور‬‫ۂ‬ ‫ا‬ ‫﷫‬ :”‫ﺗﻮ‬ ‫واﳌﺪﺛﺮ‬ ‫اﳌﺰﻣﻞ‬‫أ‬‫ﰲ‬ ‫ﻣﺎن‬‫اﻟﻨﺒ‬ ‫ﺣﺚ‬‫ﻲ‬‫ﷺ‬
‫واﻟﺼﻠﻮ‬ ‫واﻟﺼﱪ‬ ‫اﻟﻨﺎس‬ ‫دﻋﻮة‬ ‫و‬ ‫اﻟﺘﺸﻤﲑ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬‫اﻟﺬ‬ ‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫واﻟﺮﺟﺎءﻣﻦ‬ ‫ة‬‫ي‬‫ﳞ‬‫ﺪ‬‫ي‬‫اﷲ‬‫ﺑ‬‫ﻪ‬‫ﻣﻦ‬
‫ﻳﺸﺎ‬‫ء‬“)٥٤(
) ‫ہ‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫ں‬‫وا‬ ‫ن‬‫ ا‬،‫ﷺ‬ ‫ں‬ ، ‫ى‬ ‫م‬ ) ‫م‬ ‫ا‬
‫ف‬ ( ، ‫ ا‬ ‫ ذر‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫س‬‫ ا‬‫ر‬‫ او‬‫ز‬ ،
‫۔‬ ‫ د‬ ‫ا‬ (
‫﷫‬‫ر‬ ِ ‫ى‬‫ز‬ ‫ ا‬
‫ں‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ وہ‬ ‫ر‬ ‫ہ‬ ‫آ‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ف‬ ‫ام‬ ‫ ا‬ ‫﷫‬‫۔‬
‫ا‬ ‫ا‬‫﷫‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ در‬ ‫ ر‬ ‫ح‬ ‫ دو‬‫ن‬:
١–‫۔‬ ‫م‬ ‫ ر‬ ، ‫ ا‬ ‫ر‬
٢–‫ى‬ ‫ ر‬
‫۔‬ ‫ن‬ ‫ى‬ ‫ ر‬ ‫ ر‬ ‫ ر‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ر‬‫ۂ‬ ‫م‬ ‫ ا‬
‫ ا‬ ‫ ر‬ ‫ہ‬)( ‫ن‬ :” ‫ہ‬ ‫ت‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ا‬) ‫د‬
‫ان‬( ‫ل‬‫ز‬ ، ‫ث‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ ا‬ )‫ں‬ ‫ر‬‫ او‬‫ں‬( ‫ ا‬ ‫ اور‬‫و‬‫ د‬ ‫ز‬ ‫ ا‬
‫و۔‬ “)٥٥(
‫ ر‬ ‫ں‬ ‫ا‬ ‫ى‬‫﷫‬ ‫ر‬‫ او‬‫ ا‬‫﷫‬ ‫ں‬ ‫ر‬
‫م‬ ‫ ا‬ ‫س‬‫ ا‬‫ن‬ ‫در‬‫ا‬ ‫۔‬‫﷫‬‫ ا‬ ‫ر‬‫ او‬‫﷫‬ِ ‫ ر‬‫ں‬ ‫۔‬ ‫ ذ‬ ‫ ا‬
–٥٤ ، ‫ا‬‫ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت‬ ،٢:٣٩٣‫۔‬
–٥٥ ، ‫ا‬ ‫ا‬‫آن‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ،١:٣٠٥‫۔‬

18. Fikr-o Nazar ٩٢ Vol:54, Issue: 1-2
‫ا‬ ‫ ا‬‫﷫‬ ‫ن‬ ‫ط‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫پ‬‫ آ‬
، ‫ر‬‫ او‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫پ‬‫ آ‬:‫ر‬‫ۂ‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ل‬ ‫ ا‬:”‫ر‬‫ۂ‬ ‫ل‬ ‫ ا‬
‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫۔‬ ‫و‬‫د‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫ ر‬ )‫اﻟﻨﺼﲑ‬ ‫ﻧﻌﻢ‬ ‫و‬ ‫اﳌﻮﻟﯽ‬ ‫ﻧﻌﻢ‬ُ ْ َ َ
ِ ‫ﱠ‬ ْ َ ْ ْ
ِ ِٰ َْ( ‫ر‬‫ او‬
‫س‬‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫دو‬)‫ﻏﻨﻤﺘﻢ‬ ‫اﻧﲈ‬ ‫واﻋﻠﻤﻮا‬ْ ْ َ ُُ ‫ﱠ‬ِ َ َ َْ َْ( ‫ آ‬ ‫ت‬‫ر‬ ، ‫ں‬ ‫ دو‬ ‫و‬‫ د‬ ‫ں‬
‫ن‬ ‫ن‬:‫و‬ ‫ ا‬ ‫ل‬ ،‫ اول‬‫ن‬، ‫ا‬ ،‫ دوم‬‫ن‬
‫د۔‬“)٥٦(
‫ا‬ ‫ ا‬‫﷫‬ ‫ت‬ ‫د‬‫ادا‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ى‬‫د‬ ‫ ا‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫۔‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ آپ‬
‫ن‬ ‫ر‬ ‫ زا‬ ‫ ا‬ ‫ ر‬ ،:‫ر‬‫ۂ‬ ‫م‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬‫ف‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫ ر‬ ‫ح‬
‫ا‬ ‫ ا‬ ‫۔‬‫﷫‬ ‫د‬ ‫ط‬ ‫ت‬ ‫ آ‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬ ، ‫ں‬ ‫ر‬
‫ ا‬‫ت‬ ‫ او‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬ ‫۔‬ ‫د‬ ‫و‬
‫ر‬ ، ‫ا‬ ‫ز‬ ‫آ‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ن‬ ‫ن‬‫ ا‬
‫۔‬ ‫ ر‬ ‫ت‬‫ر‬
‫ا‬ ‫﷫‬‫ر‬ ‫ۂ‬ ‫ص‬ ‫ ا‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ے‬‫ د‬‫ر‬‫ۂ‬ ‫ں‬ ‫۔‬ ‫ط‬
‫ا‬ ‫ا‬ؒ‫ر‬ ‫پ‬ ‫آ‬ ‫ ا‬ ‫ۂ‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ص‬ ‫ ا‬ ‫د‬‫ار‬،
‫ر‬‫ۂ‬ ‫س‬ ‫ ا‬‫ر‬ ‫ا آپ‬ ، ‫ل‬ ‫ۂ‬ ‫ص‬ ‫ ا‬‫ر‬ ‫س‬ ‫رة ا‬‫ۂ‬‫ب‬
‫۔‬ ‫ن‬ ‫ں‬ ‫ ر‬‫رت‬”‫ر‬‫ۂ‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ :‫اﳊﻤﺪ‬ُ ْ َ ْ َ‫ﷲ‬ِ‫رب‬‫ﱢ‬ َ
‫اﻟﻌﻠﻤﲔ‬َ ْ
ِ َ ْٰ‫ وا‬ ‫ا‬ ،‫ر‬ ‫ۂ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫ ا‬‫اﻟﻨﺎس‬ ‫ﺑﺮب‬ ‫اﻋﻮذ‬ِ ‫ﱠ‬ ‫ﱢ‬ َْ ِ ُ َُ :‫ﻣﻠﮏ‬ِ ِ
ٰ
‫اﻟﺪﻳﻦ‬ ‫ﻳﻮم‬ِ ْ ْ َ‫ﱢ‬ ِ‫ر‬‫ۂ‬ ‫س‬ ‫ ا‬:‫اﻟﻨﺎس‬ ‫ﻣﻠﮏ‬ِ ‫ﱠ‬ ِ ِ
َ :‫اﻳ‬ ‫و‬ ‫ﻧﻌﺒﺪ‬ ‫اﻳﺎک‬‫ﱠ‬ َ ُ ْ ‫ﱠ‬
ِ ُِ َ َ‫ﻧﺴﺘﻌﲔ‬ ‫ﺎک‬ُ ْ ْ
ِ َ َ َ‫ر‬ ،‫ۂ‬ ‫س‬ ‫ ا‬
: ‫۔‬ ‫س‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬‫ہ‬‫ و‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ت‬‫د‬ ‫ہ‬‫و‬“
‫پ‬‫ آ‬ ‫ز‬ ‫ ا‬ ‫ از‬‫ہ‬‫و‬:
١–‫۔‬ ‫ن‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ط‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫آ‬
–٥٦ ، ‫ا‬ ‫ا‬‫ﺑﻠﻐ‬‫ﺔ‬‫اﳊﲑان‬ ،١:٣٠٩‫۔‬

19. ‫و‬ ……….‫د‬ ‫ آ‬‫م‬ ‫ا‬٩٣:٥٤‫رہ‬:١–٢
٢– ‫ آ‬ ‫ا‬‫۔‬ ‫ د‬‫ر‬‫ا‬ ‫ت‬‫ر‬
٣–‫۔‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ا‬
٤–‫۔‬ ‫ د‬‫ر‬‫ا‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ آ‬ ‫ا‬
‫ا‬‫﷫‬ِ ‫ر‬ ِ ‫ى‬‫ر‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ا‬ ‫۔‬ ‫م‬ ‫د‬
‫ ا‬‫پ‬‫ آ‬‫ دل‬ ‫و‬ ‫ف‬‫ر‬ ‫آ‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ر‬ ‫ى‬ ‫پ‬‫آ‬ ‫ں‬ ‫ وا‬ ‫ ر‬
‫ت‬ ‫ر‬ ‫ں‬ ، ‫د‬ ‫ت‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫ و‬‫ق‬ ‫ ا‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ن‬‫آ‬
‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ِ ) ‫چ‬ ‫ر‬‫دا‬( ‫ں‬ ‫ر‬ ‫ے‬‫ا‬
‫ا‬ ‫ى‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ ا‬‫۔‬‫ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت‬ ‫م‬ ، ‫ن‬‫آ‬ ‫ا‬
‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ر‬ ‫۔آپ‬ ، ‫ ر‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫ون‬
‫ ر‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ا‬ِ ‫ر‬‫ زو‬ ‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫۔‬ ‫ر‬‫و‬
‫ ر‬ ‫ ا‬ ‫آ‬ ‫ق‬ ‫ل‬‫و‬ ‫ن‬ ‫د‬‫ ذر‬ ‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫د‬ ‫ ا‬
‫ل‬ ،‫ر‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ں‬ ‫ از‬‫ہ‬‫و‬ ِ ‫ ور‬‫ى‬، ‫ وا‬‫ں‬ ‫ن‬‫ ا‬
‫۔‬ ‫ت‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫﷫‬‫ا‬ ‫ ا‬ ‫﷫‬‫ ر‬ ‫ہ‬‫د‬ ‫ن‬ ‫ ا‬ِ ‫ن‬‫آ‬
‫م‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫پ‬‫ آ‬‫۔‬ ‫ ر‬‫ب‬ِ ‫ن‬‫آ‬ ‫د‬ ‫ف‬ ، ‫ ا‬
‫س‬‫ ا‬ ‫ہ‬ ‫ دى۔‬
‫ در‬‫م‬ ‫ دا‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬ ‫د‬ ‫پ‬‫ آ‬ ‫ر‬ ‫ ذ‬‫ج‬‫ے‬ :
،
١–‫ د‬ ‫اے‬ ‫ت‬‫ر‬ ٢–‫ د‬
٣–‫ى‬ ‫ د‬‫ى‬٤–
٥– ٦–‫ى‬
٧– ٨– ‫ر‬ ‫ ا‬

20. Fikr-o Nazar ٩٤ Vol:54, Issue: 1-2
٩–‫ج‬ ‫ ا‬١٠–‫ ا‬ ‫ اد‬
١١–‫ہ‬ ١٢–
١٣– ١٤– ‫ا‬ ‫ہ‬‫د‬ ‫ا‬
١٥–
‫ا‬ ‫ ا‬‫﷫‬‫د‬ ‫ د‬‫ت‬‫ر‬ ‫ ا‬‫ح‬ ‫اے‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫ رو‬ ‫ت‬‫ر‬
‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ت‬ ‫ و‬ ‫و‬ ‫؛‬ ‫ و‬ ‫ ذ‬ :
‫ت‬‫ر‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ب‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ آ‬ ‫ع‬‫و‬ ‫۔‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫ض‬ ‫ا‬
‫ د‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ہ‬‫د‬ ‫ن‬ ‫ا‬،‫ن‬ ِ ‫ اور‬‫ل‬‫و‬
ِ ‫ر‬ ‫۔‬ ‫ف‬ ‫ ا‬‫و‬ ‫ر‬ ‫ ا‬ ‫ ر‬‫ظ‬ ‫ر‬ ‫س‬‫ ا‬ ‫ت‬ ‫روا‬
‫د‬ ‫ر‬‫ او‬ ‫ا‬‫ د‬، ‫ہ‬ ‫پ‬‫ آ‬‫ر‬‫ او‬‫پ‬‫ آ‬ ‫اے‬ ‫ن‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫ر‬‫ او‬‫ت‬‫ر‬
ِ ‫د‬ ‫ را‬‫۔‬ ‫ف‬ ‫ ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ ا‬‫ر‬‫ او‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫آ‬
‫ د‬ ، ‫ن‬‫ ا‬ ‫ہ‬ ‫۔‬ ‫ف‬‫ا‬ ‫ ا‬
‫ﺦ‬‫ﺦ‬‫ﺦ‬‫ﺦ‬‫ﺦ‬