миелит
- 2. • Халдвар харшлын шалтгаант тархины
үрэвсэлт өвчнийг энцефалит хэмээн
нэрлэдэг.
• Энцефалит шалтгаан зүйн хувьд анхдагч,
хоёрдогч хэлбэрт хуваагдана.
- 3. Анхдагч энцефалит
Анхдагч энцефалит нь халдварын хүчин зүйл
цус тархины хоригийг нэвтрэн гарч, тархины
эсүүдийг гэмтээх оньсон хүчнээр үүсдэг бие
даасан өвчин юм. Үүнд:
Вирүст энцефалит (Арбовирүст,улирлын хамааралт,
завсрын тээгчээр дамжина. )
• Хачигт хавар зуны
• Японы шумуулт
• Австралийн муррейн хөндийн
• Америкийн сент-луисийн
- 4. Вирүст, улирлын хамааралт бус
• Энтеровирүст Коксаки
• Херпест
• Галзуугийн үеийн
• Ретровирүст
Тодорхой бус вирүст
• Тахалт энцефалит
Микробын ба риккетсиозын шалтгаант
• Мэдрэлийн тэмбүүгийн үеийн
• Бөөсний хижгийн үеийн
• Нейроборрелизиозын шалтгаант
- 5. Хоёрдогч энцефалит
Вирүст
• Улаанбурханы үеийн
• Салхинцэцгийн үеийн
• Улаануудын үеийн
• Паповирүст
Вакцинжуулалтын дараах
Микробын ба риккетсиозын шалтгаант
• Стафилакоккт
• Стрептококкт
• Хумхайт
• токсоплазмоэт
- 7. Тархвар судлал
• Вирүсийн халдвар хоол хүнс, цус сорогч
шавьж, агаар дуслын замуудаар халдварлана.
• Эх уурхай нь өвчтэй хүн, вирүс тээгчид
хамаарагдана.
• Анхдагч энцефалит дэгдэлт хэлбэрээр буюу
тохиолдлын шинж чанартай гарна.
Арбовирүсийн энцефалит дулааны улиралд,
байгалийн тодорхой бүсэд тохиолдоно.
• Хоёрдогч энцефалит халдварт өвчний дараа 5-
7 дахь өдөр эсвэл вакцины дараагаар үүсч
цочмог илэрнэ.
- 8. Морфологийн өөрчлөлт
Анхдагч энцефалитын үед:
• Тархины эдэд хаван,
• Цус түрэлт,
• Бичил цус харвалт,
• Үрэвслийн голомтот ба тархмал нэвчдэс,
• Үхжлийн голомт
• Нейроны эвдрэл зэрэг өөрчлөлт зонхилон
тархины бор бодисын хүрээнд
тодохойлогдоно.
- 9. Хоёрдогч энцефалитын үед:
• Тархины судсыг дагасан үрэвслийн нэвчдэс,
• Цагаан бодисын тархмал гэмтэл,
• Миелит ширхгүүдийн задрал,
• Микроглийн ургалт тодорхойлогдоно.
- 11. Эмнэлзүй
1. Ерөнхий халдварын шинжүүд: өвчний эхэн үед
бие сулрах, бүх биеийн булчин өвдөх, халуурах,
хамар, хөөмийн салст улайх, ходоод гэдэсний
хямрал ажиглагдана.
2. Тархины ерөнхий шинжүүд: толгой өвдөх,
бөөлжих, толгой эргэх, уналт таталт өгөх, хөөрөх,
дэмийрэх, ухаан балартах, комын байдалд орох
зэрэг шинжүүд илэрнэ.
3. Голомтот шинжүүд: голомтын байршлынх нь
хамаарлаар тархины баганын, бага тархины, их тал
бөмбөлгийн хүрээний хам шинжүүдэд ангилан авч
үздэг.
- 12. Тархины баганан хэсэг эмгэг процесст
зонхилон өртсөн тохиолдолд
• Нүдний зовхи буух
• Нүд гадагш юмуу дотогш хялар болох
• Хамар уруулын нугалаас ижил бишдэх
• Дуу хоолой бүдгэрэх
• Гунших
• Юм залгихад хахаж цацах
- 13. Бага тархи, тэнцвэрийн хүрээний бүтцүүд
нэрвэгдсэн бол:
• Толгой эргэх
• Нүдэнд нистагм илрэх
• Гар хөлийн хөдөлгөөний тэнцвэр алдагдах
- 14. Тал бөмбөлгийн гадрын бүтцийн
нэрвэгдлийн үед
• Эпилепсийн хэсэгчилсэн ба ерөнхий уналт
таталт
• Саа, саажил
• Эмгэг хөдөлгөөн
• Хэлгүйдлийн шинжүүд илрэн гарч, эдгээр нь
янз бүрийн хослолоор нэгдэн нийлж
голомтот хам шинжүүдийг бүрдүүлнэ.
- 15. • Шинж тэмдэг бүдэг, хөнгөн явцтай үед
толгой өвдөх, халуурах, толгой эргэх,
хүзүүний булчин чангарах, нүдэнд юм
хоёрлож харагдах, гар хөл бадайрах гэх мэт
мэдрэлийн бичил шинжүүд ажиглагдана.
• Хүнд явцтай үед гэнэт өндөр халуурах,
толгой нэн хүчтэй өвдөх, ухаан алдах, татах,
комын байдалд орох зэрэг шинжээр илэрч
хэдэн цагаас хэдэн өдрийн дотор үхэлд
хүргэнэ.
- 16. Оношлогоо
• Анамнез
• Ийлдэс судлалын шинжилгээ
• Полимеразын гинжин урвал
• Нүдний уг дурандах
• Тархи нугасны шингэний шинжилгээ
• ЭЭГ
• КТ
• СРТ
- 17. • ТНШ-ний шинжилгээгээр шингэний даралт
өндөр, лимфоцит эсийн тоо олширсон (1
мкл эзэлхүүнд 20-100 хүртэл), уургийн
хэмжээ ялимгүй ихэссэн үзүүлэлт гарна.
• Нүдний уг дурандахад нүдний угт зарим
тохиолдолд харааны мэдрүүлийн хөлөгт
хаван илэрдэг.
• СРТ-ийн шинжилгээгээр тархины бодист
үрэвсэл, миелин задралын голомтыг
илрүүлж болно.
- 20. Шалтгаан
• Анхдаг цочмог миелит :
вирүсийн шалтгаантай / herpes zoster,
poliovirus, rabdovirus/
- 21. Шалтгаан
• Хоёрдогч миелит :
Улаан бурхан
Томуу
Галзуу
ХДХВ-ийн халдвар
Тэмбүү
Сүрьеэ
Лаймын өвчин
Холбох эдийн тогтолцооны эмгэг
Идээт голомт, үжил халдварын хүндрэл зэргийн үед
хоёрдогчоор үүсдэг.
- 22. Шалтгаан
• Гэмтлийн миелит :
нуруу-нугасны ил , битүү гэмтлийн үед
хоёрдогч халдварын нөлөөгөөр гэмтлийн
миелит үүсдэг.
- 23. Ангилал
• Шалтгаанаар нь :
1. Анхдагч
2. Хоёрдогч
• Эмнэлзүйгээр нь : /миелитийн байршлын
түвшин/
1. Нугасны цээж хэсгийн
2. Нугасны бүсэлхийн хэсгийн
3. Нугасны хүзүүний бүдүүрэлтийг хамарсан гэх
мэт
- 24. Эмнэлзүйд илрэх шинж тэмдэг
Бие сулрах
Халуурах
Жихүүдэс хүрэх зэрэг ерөнхий халдварын
угтвар шинжүүдээр цочмог эхэлдэг.
- 25. Эмнэлзүйд илрэх шинж тэмдэг
Үүний дараагаар :
Цээж нуруугаар өвдөх
Хоёр хөл бадайрах шинжүүд илэрнэ
1-3 хоногийн дотор :
• хөдөлгөөний өөрчлөлт
• мэдрэхүйн өөрчлөлт
• аарцгийн эрхтний саа үүснэ.
- 26. • Мэдрэлийн -
саажлын
шинжүүд нь
миелитийн
байршлын
түвшингээс
хамаарч өөр
өөрөөр илэрдэг.
- 27. • Нугасны цээжний хэсэг гэмтэхэд доод
мөчдийн хос саа үүсч , мэдрэхүй дамжих
хэвшинжээр алдагдан, шээс хаагдана.
• Өвчин цочмог эхэлж, саа хурдан үүссэн
тохиолдолд булчингийн тонус суларсан,
рефлексүүд үүсгэгдэхгүй, хөдөлгөөний
өөрчлөлт сул саажсан байна.
- 28. • Нугасны бүсэлхийн хэсгийн миелитийн үед
хоёр хөлд сул хоссаа үүсч, булчингийн тонус
сулран , рефлексүүд арилна , мэдрэхүй
дамжих хэв шинжээр алдагдаж, шээс
задгайрна.
• Аажмаар саажсан мөчний булчин
хатангиршина.
- 29. • Нугасны хүзүүний бүдүүрэлтийн хэсгийг
хамарсан миелитийн үед дээд мөчинд сул
хоссаажил , доод мөчинд хөшүүн саажил
үүснэ.
- 30. • Хүзүүний дээд хэсгийн миелит дөрвөн
мөчний хөшүүн саажил, өрцний булчингийн
сулралаар илэрч, заримдаа уртавтар
тархины саажилтай хавсрах тул амьсгалын
дуталд хүргэх аюултай.
• Мэдрэхүй голомтын түвшингээс доош
дамжих хэвшинжээр буурна.
• Өвчин хүнд явцтай тохиолдолд ууц,
өгзөгний орчимд цооролт үүсдэг.
- 31. • Цочмог үхжилт миелитийн тохиолдолд
эхлээд нугасны бүсэлхий-ууцны хэсэг
гэмтэж, улмаар эмгэг процесс өгсөн,
нугасны дээд хэсэг, түүгээр ч зогсохгүй
уртавтар тархийг хамран саажуулж үхэлд
хүргэнэ.
- 33. Тодорхойлолт
• Зах хязгаарын мэдрэлийн эмгэгийг
невропати/ неврит/ гэж нэрлэдэг
• Төв мэдрэлийн тогтолцоо буюу тархи ,
нугаснаас ирэх сэрлийг гүйцэтгэгч эрхтэнд
дамжуулдаг тархи болон нугаснаас гарсан
мэдрүүлүүдийн үрэвсэлт өвчин.
- 34. Ангилал
I. Мононевропати – нэг мэдрүүлийн эмгэг
II. Олон невропати – захын хэд хэдэн мэдрүүл
нэгэн зэрэг юмуу дараалан гэмтэх
III. Полиневропати, полирадикулоневропати –
хэд хэдэн мэдрүүл биеийн 2 талд тэгш хэмтэй
гэмтэх
IV. Плексопати – мэдрүүлийн сүлжээний гэмтэл
V. Радикулопати – мэдрүүлийн язгуурын эмгэг
VI. Невралги – мэдрүүл янтах өвдөлт
- 35. Шалтгаан
• Гадаад болон дотоод шалтгаантай. Голлох
тохиолдолд халдварын шалтгаанаар
полиневропати үүсдэг.
• Халдварын
Herpes simplex virus
Varicella zoster virus
Mycobacterium leprae гэх мэтчилэн
вирусууд.
- 36. Шалтгаан
• Эм , химийн бодисоос шалтгаалсан
• Гэмтлтийн шалтгаант
• Цацрагийн шалтгаант
• Холбох эдийн тогтолцооны эмгэг
• Чихрийн шижин
• Удамшлын гарвалтай биохимийн гажгийн
суурин дээр үүсч болно.
- 37. Эмнэлзүй
• Аль хэсгийн мэдрэлийн ширхэг үрэвсэж
гэмтсэн бэ гэдгээс шалтгаалж эмнэлзүйд
өөр өөр шинжээр илэрдэг .
• Мэдрэхүйн өөрчлөлт :
Хэсэг газрын өвдөлт
Невралги
• Хөдөлгөөний өөрчлөлт:
Булчингийн парализ.
- 38. Полиневропати
• Халдвар харшлын шалтгаан:
Herpes simplex virus
Cytomegalo virus
Ebstein barr virus
Corynebacterim diphtheria
- 39. • Дээд доод мөчинд тэгш хэмт сул саа үүсэх
• Рефлекс арилах
• Мэдрэхүй захын хэв шинжээр
буурах*бээлий , оймс маягаар
• Гар , хөлийн булчин хатангирах
• Арьс хумсны өнгө өөрчлөгдөх
• Хөлрөх
• Вегетатив мэдрэлийн өөрчлөлт.
- 40. Сахуугийн үеийн полиневропати
• Эрт илрэх залгиур-хоолойн саажил
/миелины уургийн нийлэгжил саатах/
• Хожуу илрэх өгсөх саажил /дархлааны
гажуудалтай холбоотой/
• Залгиурын салст бүрхүүл үрэвссэнээс хойш
2-3 хоногоос эхэлдэг. Халдварын анхны
голомтын хамаарлаар хэл-залгиур,хэрэгч
мэдрэл гэмтсэнээс үүснэ.зөөлөн тагнай,
төвөнх, дууны хөвч, өрц, хавирган
- 41. Эрт үеийн саа
• Зөөлөн тагнайн саа болж дуу гунших, уусан
зүйл хамраар гоожих
• Хүүхэн хэл эрүү тийшээ татагдана.
• Хүүхэн харааны зохицуулга алдагдаж нүд
бүрэлзэх, номын үсэг танихгүй, жижиг дүрс
ялгахгүй болдог.
• Цөөн тохиолдолд нүдний алим хөдлөхгүй
болж , зовхи буух ба нүүрний мэдрэл
үрэвсдэг
- 42. Хожуу илрэх саа
• Өвчний 4-5 дахь 7 хоногт
полирадикулоневрит байдлаар илэрнэ
• Шөрмөсний рефлекс суларч , тэнцвэр нь
алдагдаж явдал өөрчлөгдөнө.
• Хүзүү , их биеийн булчин гэмтвэл сууж,
толгойгоо цэх барих чадваргүй болдог.
• Залгиурын саа үүсвэл ханиалгаж, гэдсээ
мэхийлгэж чадахгүй болдог.
