16-17 красавіка 2015 г.

1. БЕЛАРУСКАЯ ДРУКАВАНАЯ КНИГА ПАЧАТКУ
XVIII-КАНЦА ХХ СТ. У ФОНДЗЕ НАВУКОВА-
ПЕДАГАГІЧНАЙ БІБЛІЯТЭКІ
Люцко Наталля Михайлаўна,
магістр педагагічных навук,
бібліятекар I категорыі
адзела электронных ресурсаў
НПБ ГИАЦ Минадукацыі РБ
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі

2. Фонд рэдкіх і каштоўных выданняў
з'яўляецца складовай часткай асноўнага
бібліятэчнага фонду Навукова-
педагагічнай бібліятэкі Галоўнага
інфармацыйна-аналітычнага цэнтра
Міністэрства адукацыі Рэспублікі
Беларусь.
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

3. Ён складаецца з друкаваных выданняў (кнігі, брашуры, часопісы) і
уяўляе сабой збор дакументаў на рускай і замежных мовах,
выдадзеных з канца XVIII ст. да 1945 г. уключна, а таксама гісторыка-
кніжных калекцый, сфармаваных з выданняў пазнейшага перыяду на
рускай мове.
Склад фонда:
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

4. • старадрукаваныя выданні (выданні кірылічнага і рускага грамадзянскага друку да 1830 г.);
• выданні 40-х - 90-х гг. XIX ст.;
• выданні пачатку XX ст., прыярытэтныя - перыяду Першай рускай рэвалюцыі 1905 - 1907 гг.;
• выданні першых гадоў савецкай улады (1917-1921 гг.);
• выданні 1923-1940 гг., у тым ліку дзіцячая літаратура 20-30-х гг.;
• выданні часоў Вялікай айчыннай вайны ( 1941-1945 гг. );
• выданні з цікавым лёсам (трафейныя, вернутыя з аддзела спецхрана, што падвяргаліся цэнзурным
праўкам і г.д.);
• рэпрадукаваныя (рэпрынтныя і факсімільныя) выданні;
• лепшыя серыйныя выданні ("Жыццё выдатных людзей" Ф.Паўленкава, "Fcademija", "Педагагічная
акадэмія" і інш.);
• выданні, размножаныя незвычайным спосабам, размаляваныя ад рукі, аформленыя ілюстрацыямі
вядомых мастакоў;
• выданні з аўтографамі аўтараў у падарунак бібліятэцы;
• выданні з уладальніцкімі прафененцыямі: экслібрысамі, суперэкслібрысамі, заўвагамі ўладальнікаў,
цэтлікамі, аўтарскімі надпісамі, аўтографамі вядомых людзей і г.д.;
• выданні, якія з'яўляюцца рэдкімі ўзорамі паліграфічнай тэхнікі: (мініяцюрныя выданні, выданні
незвычайных формаў, сувенірныя і г.д.).
Напрыклад:
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

5. • дарункі;
• кнігаабмен;
• капіяванне;
• аблічбоўка рэдкіх кніг.
Крыніцы камплектавання:
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

6. Прыведзены факты з жыцця
беларускага асветніка XII ст. Кірылы
Тураўскага.
Словарь исторический о бывших
в России писателях духовного
чина греко-российской церкви.
т. 1 : [Авг - Корн]. - 2-е изд., испр.
и умнож. - СПб. : тип. И.
Глазунова, 1827. - 343 с.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

7. Змешчаны дадзеныя аб гарадзішчах і
курганах Мінскай губерні.
«Всех курганов насчитывают в губернии
до 15 000: Особенно обилен ими
Бобруйский уезд, в котором их 3 934».
Древняя и новая Россия : ил. ежемес.
ист. сб. Т. I : 1875 [сент.; окт.; нояб.;
дек.] / [изд. В. Грацианский ; ред. С.
Шубинский]. - СПб. : Тип. В. И.
Грацианского, [1875]. - 408 стб.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

8. Ўтрымліваецца гісторыка-літаратурны
очарк аб Сімяоне Полацкім.
Древняя и новая Россия : ил. ежемес.
ист. сб. Т. III : 1875 [сент.; окт.; нояб.;
дек.] / [изд. В. Грацианский ; ред. С.
Шубинский]. - СПб. : Тип. В. И.
Грацианского, [1875]. - 408 стб.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

9. Опыт описания Могилёвской губернии :
в ист., физико-геогр., этногр., пром. с.-х.,
лесном, учеб., мед. и стат. отношениях с
двумя карт. губернии и 17 рез. на
дереве грав. видов и типов. в трёх кн.
кн.1. / cост. по программе и под. ред.
пред. Могилёв. губерн. стат. ком. А. С.
Дембовецкаго. - Могилёв на Днепре :
Тип. Губерн. Правления, 1882. - 783 с.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Апавядае пра сямідзённае знаходжанне ў 1780
году Імператрыцы Кацярыны II і Імператара
Германскага Іосіфа II у Магілёве і Шклове.

10. Словарь белорусского наречия / сост.
И. И. Носович. - изд. Отд-ния Рус. яз. и
словесности Император. Акад. Наук. -
СПб. : Тип. Император. Акад. Наук,
1870. -756 с.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Кніга была высока ацэнена ў навуковых кругах і
атрымала прэстыжную Дзямідаўскую прэмію
(палову яе). Наступнае перавыданне кнігі было
ажыццёўлена праз 125 гадоў рэпрынтным
спосабам у 1983 годзе.

11. Общий отчет, представленный его
императорскому величеству по
Министерству народного
просвещения за 1840 год . - СПб. :
Тип. Император. Акад. наук, 1841.
– 149 с.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Гаворыцца, што Віленскі Дваранскі
інстытут займае першае месца паміж
Навучальнымі ўстановамі беларускай
навучальнай акругі. Справаздача
прадстаўлена за 1840 год і выдадзена
ў 1841 годзе.

12. Сборник постановлений
по министерству
народного просвещения.
Т.2 : Царствование
императора Николая I.
1825-1855. Отд-ние
первое. 1825-1839. - СПб :
Тип. император. Акад.
наук, 1864. - 1223, 62с.,
42с.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Утрымліваецца
артыкул 160 ад 1 мая
1932 г. «Аб закрыцці
Віленскага
ўніверсітэта» у сувязі з
паўстаннем 1830-31 гг.

13. Янсон, Ю. Пинск и его районы / Ю.
Янсон. - СПб. : Тип. В. Безобразова и
комп., 1869. – 179 с.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Надрукавана у Санкт-Пецярбургу у 1869 годзе у
Тыпаграфіі В. Безабразава.

14. Вильна и окрестности : путеводитель и
ист. книжка, с пл. города Вильны, 9-ю
рис. и карт. Вилен. губернии. - Вильна :
Тип. А. Г. Сыркина, 1883. - 318 с.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

15. Литовская метрика : отд. первый-
второй. Ч. 3, т.1, [кн. 2, 4, 5, 6, 7] :
Книги публичных дел / изд.
Император. археогр. комис. - Юрьев :
Тип. К. Маттисена , 1914. - IV, 30 с., 896
стб. - (Русская историческая
библиотека ; Т.XXX).
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

16. Краткий отчет о состоянии Виленской
2-ой гимназии за 1887-88 учебный
год . - Вильна : Тип. А. Минскера, 1888.
– 55 с.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Справаздача надрукавана ў Віленскай друкарні А.
Мінскера у 1888 годзе.

17. Материалы по организации
школьного обучения на началах
научной педагогики. Вып. VI . -
Вильна : Тип. А.Г.Сыркина, 1915. –
128 с. - (Прил. к циркулярам по
Вилен. учеб. округу).
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

18. 1. Первая всеобщая перепись населения
Российской империи, 1897 г. . V : Витебская
губерния : тетр. 1 / изд. Центр. стат. ком. М-
ва внутр. дел ; под ред. Н. А. Тройницкого. -
Б.м.и. : [Тип. СПб. акц. общ. Е. Евдокимов],
1899. - 51 с.
2. Первая всеобщая перепись населения
Российской империи, 1897 г. вып. XXIII :
Могилёвская губерния / изд. Центр. статист.
ком. М-ва внутр. дел; под ред. Н. А.
Тройницкаго. - [СПб.] : Тип. СПб. акц. общ.
печ. и писчебум. дела в России "Слово",
1903. - XVI, 275 c.
3. Первая всеобщая перепись населения
Российской империи, 1897 г. Вып. IV, тетр.
3 : Виленская губерния / изд. Центр. статист.
ком. М-ва внутр. дел; под ред. Н. А.
Тройницкаго. - [СПб.] : Тип. СПб. акц. общ.
"Слово", 1904. - XI, 179 c.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

19. Матэрыялы прадстаўленыя ў кнігах даюць цікавы матэрыял аб
мовах і веравызнаннях беларускіх губерняў:
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Мова Губерня
Віленская
губерня
Віцебская
губерня
Магілёўская
губерня
Беларуская 892 000 789 000 1 390 000
Вялікаруская 78 000 198 000 58 000
Літоўская 280 000 2 000 -
Польская 129 000 50 000 17 000
Табліца 1 – Матрыца моў насельніцтва беларускіх губерняў (па перапісу 1897 г.)

20. Матэрыялы прадстаўленыя ў кнігах даюць цікавы матэрыял аб
мовах і веравызнаннях беларускіх губерняў:
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.
Табліца 2 – Матрыца веравызнанняў насельніцтва беларускіх губерняў (па перапісу 1897 г.)
Веравызнанне Губерня
Віленская
губерня
Віцебская
губерня
Магілёўская
губерня
Праваслаўная 415 000 826 000 140 000
Рымска-каталіцкая 936 000 357 000 50 000
Іўдзейская 205 000 176 000 -
Стараверская 25 000 83 000 23 000

21. Флеров, Вс. В белорусской школе /
Вс. Флеров // Русская школа. –1910.
– № 1.– С. 64–81.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

22. Овсянников, А. В стране болот /
А.Овсянников // Детское чтение.-
1883 – т. XXXYII-С. 142-169.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

23. Волотовский, М. Очерки Полесья /
М. Волотовский // Семейные вечера.
– 1876 - февраль. – С.153 -180.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

24. Де–Пуле, М. Последний Король
Польский в Гродне и Литве в исходе
XVIII века / М. Де-Пуле //
Осмнадцатый век : ист. сб. / П.
Бартенев (изд. “Рус. Архива”). – М.,
1869. – Кн. 4. – С. 97-206.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

25. Конисский, Г. История русов или
малой России / Г. Конисский. - М. :
Университет. тип., 1846. - 45 c.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

26. Усе пералічаныя выданні ўваходзяць у
склад «Калекцыі літаратуры канца ХVIII
– пачатку ХХ стагоддзя» Навукова-
педагагічнай бібліятэкі ГІАЦ Мінадукацыі
Рэспублікі Беларусь.
Кнігі з гэтай калекцыі неаднаразова
станавіліся экспанатамі на шматлікіх
выставах для педагогаў. Апошняя выстава
прайшла 21 мая 2012 года ў Мінскім
абласным інстытуце развіцця адукацыі.
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
Copyright (C) 2015, Natallia Liutsko
Scientific and pedagogical library
of establishment "Main information-analytical centre
of the Ministry of Education of Republic of Belarus"
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.

27. Дзякуй за ўвагу!
Люцко Наталля Михайлаўна,
магістр педагагічных навук
бібліятэкар I катэгорыі
адзел электронных ресурсаў
НПБ ГИАЦ Минадукацыі РБ
e-mail: autonpb@npb.unibel.by,
nativia1988@gmail.com
тэл.: +375(17)294-24-96
Нацыянальная
бібліятэка
Беларусі
XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».
16-17 красавіка 2015 г.