1. Ligjerata e 1,2 Nxjerr dhe përpiluar nga St:Gentian R.Krasniqi
1.Çka është Puna?
- Puna eshte veprimtari e ndergjegjshme dhe e vullnetshme, e natyrshme por e mundimshme , per
faktin se ajo permban perpjekje, per krijimin ose perpunimin e nje veprimtarie te dobishme,
materiale ose jo materiale (intelektuale).
2.Për nga natyra e saj, çfare mund te jete puna?
- Per nga natyra e saj puna mund te jete:
1.Materiale ose
2.Intelektuale, kjo ndarje behet ne baze te elementit nderkombetare te saj fizik ose intelektual.
3.Çka eshte e Drejta e Punes?
- E Drejta e punes, eshte shkence e cila merret me studimin teorik dhe praktik te ligjeve dhe
dispozitave te tjera nga kjo fushe, si dhe studimin e praktikes se subjekteve dhe faktoreve te tjere
– punetore , punedhenes , subjekteve shteterore, gjykatave etj, marre brenda shtetit ne nivel
nderkombetare, duke i keqyrur edhe aspektet e gjitheperfshirese shoqerore.
Paraqitja dhe zhvillimi i te drejtes se punes
4.Kur u paraqit e drejta e punes?
- E drejta e punes eshte paraqiture ne fund te shek XIX dhe ne fillim te shek XX.
- E Drejta e punes u paraqit atehere kur u be evidente se subjektet e marrdhenieve te punes duhet
ti kene te drejtat e tyre, sepse zhvillimi dhe qeshtjet qe u lajmeruan gjate ketij zhvillimi , nuk kane
mundur te zgjidhen ne kuader te ndonje dege tjeter te se drejtes.
5.Si u be zhvillimi i te drejtes se punes?
- Zhvillimi i te drejtes se punes u be ne 4 periudha:
1.Periudha e pare – perfshine pjesen e pare te shek XIX, ku vjen deri te formimi i shoqatave te
para te punetoreve.Keto shaqata I inicuan disa levizje me qellim te mbrojtjes te te drejtave me
elementrare te punetoreve..Qellimi kryesore I luftes se punetoreve ishte permiresimi I kushteve
tejet te veshtira te punes dhe te jetes se tyre.
2.Periudha e dyte – fillon ne fund te shek XIX dhe ne fillim te shek XX dhe zgjate deri ne
mbarim te luftes se pare boterore.
- Ne kete periudhe shenohet nje intervenim shume me I madh I shtetit ne fushen e rregullimit te
marrdhenieve te punes.Nxirren po ashtu shume ligje me te cilat rregullohen disa qeshtje nga fusha
e marrdhenieve te punes,ndersa numri I ketyre qeshtjeve gjithnje e me shume rritet.Keshtu perveq
kohes se punes, mbrojtes se grave dhe femijeve, sigurimit social me ligj rregullohet edhe qeshtja
e pushimit javor,punes se nates,pagave minimale, ndihmes per te pa punet etj.

2. 3.Periudha e trete – perfaqeson periudhen ne mes te dy lufterave boterore (1919-1939),
karakteristike e kesaj periudhe eshte intenziteti I madh i legjislacionit te mbrojtjes se punetoreve ,
ne kete periudhe vazhdohet ne mase te madhe me kodifikimin e te drejtes se punes, keshtu
psh:nxirren ligjet e veqanta ne Holand , Belgjike,Itali, Austri, Gjermani, Shba etj.
4.Periudha e katert – perfaqeson periudhen nga perfundimi I luftes se dyte boterore.E drejta e
punes jo vetem ne vendet e zhvilluara industrialisht por pothuajse ne te gjitha vendet e botes qofte
me te zhvilluara apo me pak te zhvilluara eshte dege e te drejtes nacionale kombetare.Dispozitat e
mehershme te kesaj dege modifikohen zgjerohen apo nxirren ligjet krejtesisht te reja.
E Drejta bashkekohore e punes – karakteristikat e saj
6.Cilat jane karakteristikat e te drejtes bashkekohore te punes?
- Karakteristikat e te drejtes bashkekohore te punes jane:
1.Tendenca per zgjerimin e vazhdueshem,
2.Organizimi I punetoreve ne sindikata,
3.Kontraktimi kolektiv, dhe
4.Integriteti.
1.Tendenca per zgjerim te vazhdueshem – si karakterisite e te drejtes bashkekohore te punes,
rrjedh nga fakti se me nuk trajtohet vetem puna , krijimi , sherbimet publike , organizimi, por
trajtohen edhe dukurite te tjera te cilat jane te lidhura me te drejten e punes.
- Zgjerimi I vazhdueshm I te drejtes se punes ne kushtet bashkekohore mund te provohet edhe me
ate se e drejta e punes nuk ka te beje vetem me punetoret te cilet punojne per paga, por iu
referohen edhe kategorive te tjera,perosnave te cilet mirren me ushtrimin e veprimtarive te tjera
personale psh:e drejta ne greve, e drejta ne organizim sindikal, sigurim social etj.
2.Organizimi I punetoreve ne sindikata – Sindikata si asociacion i punetoreve ne shume
vende , e sidomos ne shtetet me sisteme juridike bashkekohore eshte bere faktore I
pazevendesueshem ne realizimin e shume te drejtave per punetoret si:sigurimin social, kushtet me
te mira te punes, paga me te larta dhe me te sigurta, orarin me te shkurter te punes, mbrojtjen ne
pune, mbrojtjen nga nderpreja e paarsyeshme e marrdhenie se punes dhe te ngjashme.
3.Kontraktimi kolektiv – per shkak te kompleksitetit te marrdhenieve te punes dhe te
pamundesise qe qdo gje qe ka te beje me to te percaktohet me ligj, kontratat kolektive gjithnje e
me shume po behen instrument i rendesishem per rregullimin e kushteve te punes, te drejtave dhe
obligimeve ne mes te punedhenesve dhe te punemarresve krahas dispozitave shteterore te cilat
percaktojne bazen e ketye marrdhenieve.
- Rendesia e kontraktimit kolektiv qendron edhe ne ate se ne te drejten bashkekohore te punes ka
tendenca per krijimin e nje te drejte te re “E Drejta Kolektive” ose legjislacioni autonom I punes
ne kuptim te gjere.
4.Integriteti – paraqitet si rrjedhoje e cilesise se veqante te punes, e ajo eshte fuqia e madhe
integrative e saj.Puna eshte ajo qe me se tepermi I bashkon njerezit si dhe ata te racave te
ndryshme ne nje fis, te cilet duke ushtruar veprimtari te ndryshme racionale dhe te leverdishme I
sigurojne vetes ekzistencen.

3. E Drejta e krahasuar e punes
7.Çka është e drejta e krahasuar e punes?
- E Drejta e krahasuar e punes eshte rezultat I normave juridike nderkombetare, sidomos
konventave te Organizates Nderkombetare te punes dhe ne kohet e fundit akteve te unionit
Evropian duke u bazuare ne faktin se shumica e vendeve kane miratuare konventa me te
rendesishme ( per kohen e punes, mbrojtjen e nenave te rinjeve , femijeve, per pushimin e
paguare vjetore , mbrojtjen e veqante, xehtarine , ndertimtarine dhe nje numer te konventave nga
fusha sociale , kjo nxiti interesim per incizimin, krahasimin dhe trajtimin e legjislacionit te punes
dhe atij social e njekohesish edhe dallimet ne vendet e Evropes.
Perkufuzimi (DEFINIMI) i te drejtes se punes
8.Si e perkufizojne definojne te drejten e punes autoret?
- Për disa autore e drejta e punes eshte:
1.Dege e se drejtes qe rregullon dhe administron marrdheniet qe lindin nga kryerja e nje pune te
varur,kryerja e nje pune per llogari te tjetrit, pra behet fjale per pune te varur , te kryere ne dobi te
punedhenesit , zakonishte pronare I mjeteve, pajisjeve dhe vegaleve te punes (P.Durant).
2.Dege e se drejtes e cila permbane norma qe rregullojne marrdheniet kontraktuese dhe punen e
subordinuare (Barassi),
3.Dege e se drejtes qe trajton dhe studion legjislacionin e punes , respektivishte legjislacionin
intervecional mbrojtes ne dobi te punetoreve (Paul Pic),
4.E drejte qe perfshine teresine e normave juridike te cilat aplikohen ne marrdheniet individuale
dhe kolektive te punes qe lindin ne mes te punedhenesit privat dhe te atyreve te cilet punojne nen
mbikqyerjen e tij (Jean Rivero dhe Jean Sevattier).
- Perfundimishte mund te thuhet se e drejta e punes si dege e sistemit pozitiv – juridik
perfshine normat shteterore, kontratat kolektive , dhe dispozitat autonome qe I referohen
marrdhenieve te punes ne ndermarrje institucionale, tek punedhenesit dhe subjektet te tjera.
Emërtimet per Lëndën e te Drejtes se Punes
9.Cilat jane Emertimet per te drejten e punes?
- Emertimet per te drejten e punes jane:
1.E Drejta e fabrikes (legjislacion industrial),
2.E Drejta e legjislacionit te punetoreve,
3.E Drejta sociale,
4.E Drejta sindikale, dhe
5.E Drejta e punes.
1.E Drejta e fabrikes – respektivishte legjislacioni industrial , si emertim ne periudhen fillestare
te zhvillimit te se drejtes se punes iu ka pergjigje objektit qe rregullonte kjo dege, sepse ne kete
faze normat juridike te kesaj dege kufizoheshin ne organizimin e punes ne fabrika ose ne
industri.

4. 2.E Drejta e legjislacionit te punetoreve – ky emertim eshte perdorur nga shkaku se dispozitat e
para mbrojtese iu kane referuar punetoreve (psh:dispozita mbi kufiziin e kohes se punes, per gra
dhe femij ), por per nje kohe te gjate vetem per te punesuarit ne industri.
3.E Drejta Sociale – emertimi “E Drejt Sociale” ka lindure nen ndikimin e zhvillimit te sigurimit
social te punetoreve, dhe nuk e shpreh sakte objektin e kesaj dege te se drejtes sepse qdo
dispozite juridike , qdo e drejte ne thelb eshte sociale , ne kuptimin qe buron nga shoqeria, shteti.
4.E Drejta Sindikale – si emertim eshte lajmeruar nen ndikimin e rritjes se rolit dhe te rendesise
se sindikates ne fushen e marrdhenieve te punes dhe perfshine:organizimin sindikal,
regjistrimin,mbrojtjen, respektivishte perfaqesimin e te drejtave te punetoreve , raportet me
organizatat e punedhenesve , organet shteterore etj.
5.E Drejta e Punes – ne emertimin e kesaj dege akceptohet puna edhe pse objekt qendrore I
kesaj dege juridike jane marrdheniet e punes si dhe institucioneve dhe situatave te cilat direkt apo
indirect jane te lidhura me te.
Raporti i te drejtes se punes me dege te tjera Juridike
10.Me cilat dege te se drejtes eshte ne raport e drejta e Punes?
1.Raporti I te drejtes se punes me te drejten kushtetuese
- E drejta e punes eshte ne raport te drejtperdrejt me te drejten kushtetuese.Kushtetuta si
instrument apo akt juridike me I larte, permbane parimet dhe normat e pergjithshme mbi
rregullimin e sistemit ekonomik – shoqerore te nje vendi.
- Me dispozitat kushtetuese zakonishte institucionalizohen keto parime:e drejta per pune, liria e
punes, (ndalimi I punes se dhuneshme ap ote detyruare), liria sindikale, barazia e personave ne
marrdhenie te punes, e drejta ne sigurim social etj.
2.Raporti I te drejtes se punes me te drejten civile
- E Drejta e punes ne fillim ishte nen ndikimin e te drejtes civile, por me vone e drejta e punes
dalngadal eshte ndare nga e drejta civile dhe ne shume shtete eshte formuare si dege e pavarur e
sistemit juridik.Edhe sot e drejta e punes eshte ne raport me te drejten civile me rastin e zgjdhjese
se disa problemeve.
- E drejta e punes ende sherbehet me disa institucione te se drejtes civile (psh:vleresimi I
vlefshmerise se punes juridike , vlefshmeria e kontrates mbi vepren , parashkrimi I afateve per
kerkesa, parimi I kompenzimit te demit per demin e shkaktuare material.
3.Raporti I te drejtes se punes me te drejten administrative
- Objekt I te drejtes se punes kryesishte jane marrdheniet juridike te punes te cilat paraqiten ne
mes te punetoreve dhe punedhenesve.Objekt I te drejtes administrative eshte organizimi dhe
funksionimi I administrates edhe ne fushen e punes dhe marrdheniet e punes , mbrojtjes dhe
inspektimit te punes, si dhe disa procedurave te veqanta administrative lidhure me to.
4.Raporti I te drejtes se punes me te drejten ekonomike
- E Drejta e punes ka nje raport te ngushte edhe me te drejten ekonomike.
- Para luftes se dyte boterore ne disa vende evropiane , pas ndarjes nga e drjta civile e drejta e
punes eshte studiuare ne kuader te se drejtes ekonomike , dhe studiohet si lende e perbashket e
drejta ekonomike dhe e drejta e punes.
- Nje gje e tille rrjedhe nga shkaku se ekzistojne nje mori institucionesh , apo qeshtjesh per te
cilat jane te instrumentuara qe te 2 keto disciplina (organizimi i ndermarrjes , subjektiviteti
juridik, organet e udheheqjes e te ngjashme , aftesia afariste dhe e punes, kontratat afariste ) te
cilat kane edhe elemente te marrdhenieve te punes por edhe te qeshtjeve te tjera te cilat shpesh
jane ngushte te nderlidhura.

5. Vendi I te drejtes se punes ne sistemet juridike
- Me zhvillimin e te drejtes se punes , e veqanerishte me zgjerimin e objektit dhe permbajtjes se
saj ne teorine juridike, gjithnje e me shume u shfaqen dilema rreth vendit te se drejtes se punes ne
sistemet juridike.Dilemat kryesishte ishin te orientuara ne ate se e drejta e punes a hyne ne te
drejten private apo ne ate publike.
- Sipas pikepamjeve te disa autoreve e drejta e punes hyne edhe ne te drejten private por edhe ne
ate publike.
Burimet e te drejtes se punes
11.Cilat jane burimet e te drejtes se punes?
- Ne sistemet juridike ne te cilat vlene parimi I kushtetutshmerise dhe I ligjshmerise,e drejta e
punes nuk ka burimet e veta autontike burimore, perveq kontratave kolektive, per kete arsye
mund te thuhet se si burime te se drejtes se punes te ne mund te konsiderohen, te gjitha aktet
juridike te karakterit te pergjithshem te cilat trajtohen si burime juridike ne sistemin e tanishem te
administruare nga nderkombetaret.
12.Si ndahen burimet e te drejtes se punes?
- Burimet e te drejtes se punes mund te ndahen:
1.Dispozitat shteterore,
2.Aktet e pergjithshme te ndermarrjes,institucioneve,organizatave te tjera dhe punedhenesve
(burime autonome),
3.Interpretimi i obliguare,
4.E Drejta zakonore,
5.Praktika Gjyqesore,
6.Kontratat kolektive ( te cilat do te trajtohen ne kuader te se drejtes kolektive te punes,
7.Burimet nderkombetare te te drejtes se punes.
13.Çka jane Aktet shteterore?
- Aktet shteterore , respektivishte aktet juridike shteterore jane te vetmet akte juridike perveq
kushtetutes te cilat permbajne sanksione klasike.Nga sistemet kushtetuese ose te shumices se
vendeve del se aktet shteterore mund te ndahen ne 3 grupe:1.Kushtetuta, 2.Ligji dhe 3.Aktet
nenligjore.
14.Kushtetuta?
- Me Kushtetute kryesishte percaktohen parimet themelore per deget e nderyshme juridike.Si
parime themelore per te drejten e punes ne kushtetutat e shumices se shteteve jane:e drejta per
pune, liria sindikale, dhe negociatat kolektive ,liria e punes (ndalimi I punes se
dhuneshme),barazia ne mes te femrave dhe meshkujeve , parimi I mbrojtjes se punetoreve ne
pune, pergjegjesia e punetoreve ne pune , humanizmi ne pune etj.
15.Ligjet?
- Pas kushtetutes, ligji eshte burim me I rendesishem I te drejtes se punes.Ai eshte akte juridik qe
permbane rregulla te pergjithshme juridike me fuqi me te larte juridike pas Kushtetutes.

6. 16.Aktet nenligjore?
- Aktet nenligjore I bejne organet ekzekutive dhe ato administrative, keto akta mund ti nxjerrin
edhe organet ligjedhenese , por jo sipas procedures se parapare ligjore.
- Si akte nenligjore te organeve shteterore ekzekutive mund te jene:Urdheresat,direktivat dhe
vendimet.
- Organet ekzekutive te bashkesive lokale mund te bien:rregullore,urdheresa, udhezime , dhe
direktiva.
- Organet administrative mund te bien:aktet nenligjore si rregullore, urdheresa dhe udhezime.
Burimet autonome te te drejtes se punes
17.Çka quajme e drejte Autonome?
- Veprimtaria legjislative e organeve joshteteroe (ndermarrjeve, institucioneve si dhe
organizatave dhe bashkesive te tjera), ne shumicen e vendeve me sisteme juridike bashkekohore
nenkupton sistemin e normave, te cilat nuk I imponojne dhe nuk I krijojne ekskluzivishte organet
shteterore, por subjektet tjera shoqerore.Nje sistem i ketille I normave juridike ndryshe quhet si
“E Drejt Autonome”
18.Cilat jane burimet autonome te te drejtes se punes?
- Si burime autonome te te drejtes se punes jane:Statutet, vendimet,rregulloret, kontratat, si dhe
aktet e tjera autonome, me te cilat rregullohet marrdhenia e punetoreve dhe marrdheniet
industriale ne pergjithesi.

7. Ligjerata e 3 Gentian R.Krasniqi
…19.Çka është Interpretimi I Obliguar?
- Interpretimi i obliguar nuk eshte akt konkret i zhvillimit te dispozitave juridike por eshte nje
rregull juridike e cila orienton ne ate se si duhet kuptuar nje dispozite ekzistuese
ligjore.Interpretimi zakonishte behet ne rastet kur ne ndonje dispozite ligjore ka paqartezi.
20.E Drejta Zakonore si burim i te drejtes se punes?
- E Drejta zakonore permban normat shoqerore respektivisht zakonore te cilat nuk kane karakter
shteterore, por lindin ne menyre spontane.
- Qe nje zakon te konsiderohet norme shoqerore kerkohet ti plotesoje 3 kushte:
1.aplikimi i gjate i zakonit,
2.perseritja e shpeshte e tij, dhe
3.te ekzistoje pajtimi i pergjithshem qe rregulla morale eshte e drejte dhe i pergjigjet
botkuptimeve te shumices se pjesetareve te nje shoqerie, per qka ata i nenshtrohen vullnetarishte.
21.Praktika Gjyqesore si burim i te drejtes se punes?
- Me Praktik Gjyqesore nenkuptojm aplikimin e te drejtes ne rastet konkrete qe jane objekt i
kontestit.Ne kontekst gjyqesore nuk krijohen rregulla juridike, por ato aplikohen ne rastet
konkrete.
- Praktika gjyqesore nuk mund te konsiderohet si burim juridik ne kuptimin formal – material ,
por ajo indirekt paraqitet si burim i te drejtes ne rastet kur instancat me te larta gjyqesore, ne nje
periudhe kohore me te gjate ne raste e njejeta apo te ngjajshme bijne vendime te njejeta.
Burimet e te drejtes se punes me origjine Nderkombetare
22.Si ndahen burimet e te drejtes se punes me origjine nderkombetare?
- Burimet e te drejtes se punes me origjine nderkombetare ndahen:
1.Burime Universale,
2.Burime Regjionale,
3.Marreveshjet apo kontratat nderkombetare dhe
4.Instrumentet apo aktet e miratuara nga organizatat e specializuara nderkombetare
(per te drejten e punes rendesi te veqante kane konventat dhe rekomandimet e Organizates
Nderkombetare te Punes – ONP).

8. 16.Aktet nenligjore?
- Aktet nenligjore I bejne organet ekzekutive dhe ato administrative, keto akta mund ti nxjerrin
edhe organet ligjedhenese , por jo sipas procedures se parapare ligjore.
- Si akte nenligjore te organeve shteterore ekzekutive mund te jene:Urdheresat,direktivat dhe
vendimet.
- Organet ekzekutive te bashkesive lokale mund te bien:rregullore,urdheresa, udhezime , dhe
direktiva.
- Organet administrative mund te bien:aktet nenligjore si rregullore, urdheresa dhe udhezime.
Burimet autonome te te drejtes se punes
17.Çka quajme e drejte Autonome?
- Veprimtaria legjislative e organeve joshteteroe (ndermarrjeve, institucioneve si dhe
organizatave dhe bashkesive te tjera), ne shumicen e vendeve me sisteme juridike bashkekohore
nenkupton sistemin e normave, te cilat nuk I imponojne dhe nuk I krijojne ekskluzivishte organet
shteterore, por subjektet tjera shoqerore.Nje sistem i ketille I normave juridike ndryshe quhet si
“E Drejt Autonome”
18.Cilat jane burimet autonome te te drejtes se punes?
- Si burime autonome te te drejtes se punes jane:Statutet, vendimet,rregulloret, kontratat, si dhe
aktet e tjera autonome, me te cilat rregullohet marrdhenia e punetoreve dhe marrdheniet
industriale ne pergjithesi.