SlideShare a Scribd company logo
1 of 70
INTRODUCTION 1
JIRANYABUREEMAS
B.N.S(2nd classhonors)
M.Sc(Pharmacology)
Tarn_ji@yahoo.com
Facultyof PublicHealth,NRRU
 คำจำกัดควำม : Drug, Side effect, Adverse effect, Allergy
 แหล่งที่มำของยำ : Natural & Synthetic
 กำรเรียกชื่อยำ : Generic, Trade & Chemical name
OBJECTIVES
 กำรบริหำรยำ : Enteral & Parenteral route
 รูปแบบยำเตรียม : Solid, Semisolid & Liquid dosage form
 หลักในกำรใช้ยำ
INTRODUCTION 3
Definition
DRUG – ยา
: วัตถุที่มีผลต่อการทางานของสิ่งมีชีวิต ที่มุ่งหมาย
สาหรับใช้ในการวินิจฉัย การป้ องกัน และการรักษาโรค
: สาร/ผลิตภัณฑ์ ที่มีวัตถุประสงค์ในการใช้เพื่อให้
เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาของร่างกาย หรือทาให้เกิด
การเปลี่ยนแปลงของขบวนการทางพิษวิทยาซึ่งทาให้เกิดโรค
ทั้งนี้เพื่อก่อให้เกิดประโยชน์แก่ผู้รับยานั้น (WHO)
INTRODUCTION 4
Pharmacolog
Introduction to Pharmacology
PHARMACOLOGY - เภสัชวิทยา
: การศึกษาเกี่ยวกับยา (สารเคมี) ที่ไปเปลี่ยนแปลง
หน้าที่ภายในร่างกายของสิ่งมีชีวิต
Definition
INTRODUCTION 5
ความสาคัญของเภสัชวิทยาต่อวิชาชีพ
การดูแลให้ผู้ป่ วยได้รับยาตามแผนการรักษา
◦ ครบถ้วน
◦ มีประสิทธิภาพ
◦ ปลอดภัยจากภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจาก
ฤทธิ์ข้างเคียง หรือพิษของยา
INTRODUCTION 6
Pharmacolog
Introduction to Pharmacology
- กำรดูดซึม (Absorption)
- กำรกระจำยตัว (Distribution)
- กำรเปลี่ยนแปลงยำ (Drug metabolism)
- กำรขับถ่ำย (Excretion)
Pharmacokinetics
เภสัชจลนศาสตร์
: what the bodydoes to the drug
- กลไกกำรออกฤทธิ์
(Mechanism of action)
- อำกำรไม่พึงประสงค์(Adverse effects)
- ปฏิกิริยำต่อกันของยำ
(Drug interactions)
Pharmacodynamics
เภสัชพลศาสตร์
: what the drug does to the body
Adequate drug concentration
Pharmacology
INTRODUCTION 7
Introduction to Pharmacology
TabletDisintegration
Free drug
(active)
Drug-Protein complex
(inactive)
Blood vessel
Administration:
p.o., s.c., i.m. etc.
DISTRIBUTION
Other sites
Target site of action
(Adequate concentration)
Adverse effects
Drug action
Dissolution
ABSORPTION
BIOTRANSFORMATION
EXCRETION
Metabolites
Pharmacodynamics
Pharmacokinetics
Administration:
i.v.
INTRODUCTION 8
แหล่งที่มาของยา
จากธรรมชาติ
INTRODUCTION 9
พืช
Morphine, Atropine, Scopolamine
สัตว์
Insulin, Thyroid, Calcitonin
เชื้อโรค
Penicillins, Aminoglycosides
แร่ธาตุ
Introduction to Pharmacology
Crude drug
(ex: Opium)
ฝิ่น
Active ingredient
(ex: Morphine)
มอร์ฟีน
Natural sources - Plant
INTRODUCTION 10
แหล่งที่มาของยา (ต่อ)
การสังเคราะห์
Sulfonamides
Sulphonylureas
Biguanides
พันธุวิศวกรรม
Protein or peptide drugs
Insulin
Growth hormone
Somatostatin
กึ่งสังคราะห์
Penicillins
Aminoglycosides
Heroin, Codeine
INTRODUCTION 11
การเรียกชื่อยา
Sara, Calpol, Tylenol
• Trade (Brand) name: proprietary name
HO HNOCCH3
1’4’
4’-Hydroxyacetanilide
• Chemical name : Structure
Paracetamol,
Acetaminophen
• Generic name : Non-proprietary name
(Official name)
แสดงลักษณะสูตรโครงสร้ำงทำงเคมีของ
สำรออกฤทธิ์ที่เป็ นยำ
ชื่อที่บริษัทผู้ผลิตยำตั้งเอำไว้เรียก
ผลิตภัณฑ์ยำที่ตนผลิต
ชื่อที่ใช้เรียกอย่ำงเป็ นทำงกำรของสำรออกฤทธิ์ของยำ
โดยใช้เรียกแทนชื่อทำงเคมี
ชื่อทางเคมี
ชื่อสามัญ
ชื่อทางการค้า
INTRODUCTION 12
INTRODUCTION 13
INTRODUCTION 14
การเรียกชื่อยา
INTRODUCTION 15
รูปแบบยาเตรียม
Liqiud dosage form: รูปแบบที่เป็นของเหลว
Semisolid dosage form: รูปแบบกึ่งแข็ง
Solid dosage form: รูปแบบที่เป็นของแข็ง
Miscellaneous dosage form: รูปแบบอื่นๆ
INTRODUCTION 16
เหตุผลที่ต้องมียาเตรียมรูปแบบต่าง ๆ :
 รับยาในขนาดใช้ยาที่ถูกต้อง และปลอดภัย
 ป้ องกันการเสื่อมสลายของตัวยา
 ป้ องกันการทาลายยาจากกรดในกระเพาะอาหาร
 กลบกลิ่นรสที่ไม่ดีของยา
 เหมาะสมกับผู้ป่ วยแต่ละประเภท
 ควบคุมให้ยาสามารถออกฤทธิ์ติดต่อกันได้นาน
 ตัวยาสามารถออกฤทธิ์เฉพาะที่ ตรงตาแหน่งที่ต้องการ
INTRODUCTION 17
ข้อดี
- เหมำะสำหรับผู้สูงอำยุ/เด็กที่มี
ปัญหำกินยำเม็ด
- ปรับแต่ง กลิ่นรสได้ง่ำย
- สี กลิ่น รส น่ำรับประทำน
- ตัวยำออกฤทธิ์ได้เร็ว (สำรละลำย ดูดซึมได้ทันทีหลังรับประทำน)
- ปรับแบ่งขนำดใช้ยำให้เหมำะสมในแต่ละรำยได้สะดวก
ข้อเสีย
- ไม่สะดวกในกำรพกพำ และกำรเก็บรักษำ
- เสื่อมสภำพได้ง่ำย
- ยำบำงชนิดไม่สำมำรถเตรียมในรูปของเหลว
- เมื่อเปิ ดใช้แล้วจะมีอำยุกำรเก็บรักษำสั้นมำก
- ขนำดยำที่ใช้อำจคลำดเคลื่อนได้ หำกใช้เครื่องตวงยำที่ไม่ได้มำตรฐำน
รูปแบบที่เป็ นของเหลว
(Liqiud dosage form)
INTRODUCTION 18
ยำน้ำสำรละลำย
-Aromatic water น้ำปรุง
สำรละลำยใส+อิ่มตัวด้วยน้ำมันระเหยง่ำย
-Solutions ยำน้ำใส
ยำละลำยอยู่ในสำรละลำยใส
-Syrups ยำน้ำเชื่อม
ยำละลำยในสำรละลำยเข้มข้นของน้ำตำล
-Elixirs อิลิกเซอร์
ตัวยำละลำยในน้ำผสมแอลกอฮอล์
-Spirits สปิริต
สำรระเหยง่ำยในแอลกอฮอล์
-Linctuses ยำจิบ
สำรละลำยใส หนืดเล็กน้อย
-Liniments ยำทำถูนวด
ยำน้ำ ใช้เฉพำะทำภำยนอก
ยำน้ำกระจำยตัว
-Mixture ยำน้ำผสม
ยำน้ำใส และมีตัวยำตกตะกอนแยกชั้น
-Magmas ยำแมกม่ำ
ยำน้ำข้นเหนียว เมื่อตั้งทิ้งไว้จะตกตะกอนแยกชั้น
-Emulsions ยำอิมัลชัน
ประกอบด้วยของเหลว 2 ชนิดที่เข้ำกันไม่ได้
-Suspension ยำน้ำแขวนตะกอน
ผงยำ แขวนลอยอยู่ในของเหลว
-Lotion ยำทำผิว
Liqiud dosage form
INTRODUCTION 19
INTRODUCTION 20
ข้อดี
- คงตัวดี สะดวกต่อกำรพกพำ บรรจุ เก็บรักษำและขนส่ง
- มีขนำดกำรใช้ยำที่ถูกต้อง
- กลบกลิ่นรสของตัวยำได้ง่ำย และได้ผลดี
- สำมำรถเตรียมเป็ นตัวยำออกฤทธิ์เนิ่นหรือออกฤทธิ์เฉพำะที่ได้
- เหมำะกับตัวยำที่เตรียมเป็ นยำน้ำไม่ได้
ข้อเสีย
- ไม่เหมำะกับผู้ป่ วยที่กลืนยำเม็ด หรือยำแคปซูลไม่ได้
- ไม่เหมำะกับตัวยำที่ผสมกันแล้วเกิดเยิ้มเหลว หรือเกิดปฏิกิริยำเคมี
- ผ่ำนขั้นตอนกำรเตรียมหลำยขั้นตอน
- อำจสังเกตได้ยำกเวลำยำเสื่อมคุณภำพ
รูปแบบที่เป็ นของแข็ง
(Solid dosage form)
INTRODUCTION 21
FACULTY OF NURSING, VONGCHAVALITKUL UNIVERSITY
คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล
Powders ยำผง
Capsules ยำแคปซูล (ตัวยำบรรจุในเปลือกแคปซูล ที่ทำจำก
เจลำตินและน้ำ ละลำยได้ที่อุณหภูมิของร่ำงกำย)
Tablets ยำเม็ด
Effervescent ยำผงฟู่ (ก่อนกินต้องผสมน้ำให้เกิดฟองฟู่ ของก๊ำซ
CO2)
Pills ยำลูกกลอน (เม็ดยำแข็ง รูปร่ำงเป็นเม็ดกลม)
Troches ยำอม (อมให้ยำละลำยช้ำ ๆ ในปำก เพื่อให้ออกฤทธิ์
เฉพำะที่ในลำคอและช่องปำก)
Suppository ยำเหน็บ (ใช้เหน็บหรือสอดเข้ำช่องต่ำงๆ ของ
Solid dosage fo
INTRODUCTION 22
Semisolid dosage form - รูปแบบยากึ่งแข็ง
Ointment ยำขี้ผึ้ง
Cream ครีม
Jellies เจล
Pastes เพสต์ (เนื้ อยำมีลักษณะเหนียว แข็ง เป็ นมันน้อยกว่ำ
และดูดน้ำ ได้มำกกว่ำยำขี้ ผึ้ง)
Plasters พลำสเตอร์ (เนื้ อยำมีลักษณะเป็ นกำวที่เหนียวและแข็ง
เวลำใช้ต้องทำบนวัสดุปิดทับที่เหมำะสม)
นำมำใช้เฉพำะภำยนอก (ทำ ถู นวด พอกผิวหน้ำหรือเยื่อบุต่ำงๆ)
INTRODUCTION 23
Miscellaneous dosage form
Sprays -- ยำพ่นฝอย
(รูปแบบยำน้ำ พ่นตัวยำเข้ำทำงปำกหรือจมูก)
Aerosols -- ยำแอโรซอล
(บรรจุภำยใต้ควำมดัน)
Parenteral preparations -- ยำฉีด
(ปรำศจำกเชื้ อ มีควำมบริสุทธิ์สูง)
INTRODUCTION 24
การบริหารยา
(DRUG ADMINISTRATIONS)
INTRODUCTION 25
Enteral route กำรให้ยำผ่ำนทำงเดินอำหำร
ยำชนิดรับประทำน (oral)
ยำอมใต้ลิ้น หรือในกระพุ้งแก้ม (sublingual / buccal)
ยำเหน็บทำงทวำรหนัก (suppository)
Parenteral route กำรให้ยำที่ไม่ผ่ำนทำงเดินอำหำร
Inhalation route กำรให้ยำแบบสูดดมเข้ำทำงจมูก
Topical route กำรให้ยำเฉพำะที่
INTRODUCTION 26
การบริหารยา
(DRUG ADMINISTRATIONS)
27
Parenteral route
ฉีดเข้ำหลอดเลือดดำ (intravenous) ***
ฉีดเข้ำหลอดเลือดแดง (intraarterial)
ฉีดเข้ำกล้ำมเนื้ อ (intramuscular) ***
ฉีดเข้ำใต้ผิวหนัง (subcutaneous) ***
ฉีดเข้ำในระหว่ำงชั้นของผิวหนัง (intradermal) ทดสอบกำรแพ้ยำ
ฉีดเข้ำช่องท้อง (intraperitoneal) ใช้กับสัตว์ทดลองเพื่องำนวิจัย
ฉีดเข้ำในไขสันหลัง (intrathecal) สำรับยำที่ไม่สำมำรถผ่ำน BBB ได้
INTRODUCTION 28
การบริหารยา
(DRUG ADMINISTRATIONS)
DRUG ADMINISTRATIONS (cont.)
There are 3 major types of parenteral injection:
 ชั้นใต้ผิวหนัง (Subcutaneous)
 ชั้นกล้ำมเนื้ อ (Intramuscular)
 หลอดเลือดดำ (Intravenous)
INTRODUCTION 29
INTRODUCTION 30
DRUG ADMINISTRATIONS (cont.)
Inhalation route
Topical route
31
1. Date, patient name and address
2. Superscription – Rx  Recipe = you take
3. Inscription ส่วนที่บอกชื่อยำ รูปแบบยำ ปริมำณยำที่มีอยู่ในยำเตรียม 1 หน่วย
4. Subscription จำนวนยำทั้งหมดที่ผู้ป่ วยต้องนำกลับไป
5. Transcription วิธีกำรใช้ยำ
6. Date, name of prescriber and dispenser
การเขียนใบสั่งยา(PRESCRIPTION WRITING)
INTRODUCTION 32
33
เวลาในการใช้ยา ความถี่ในการใช้ยา
PRESCRIPTION WRITING (cont.)
INTRODUCTION 34
po (peros) = orally,by mouth
sc = subcutaneous
im = intramuscle
iv = intravenous
ทางที่ให้การใช้ยา
PRESCRIPTION WRITING (cont.)
INTRODUCTION 35
ตัวอย่าง
Bisolvon 13  pc
Fortum 500 mg vein OD
Paracetamol (500 mg) 2 tabs  prn for pain q 4-6 hr
INTRODUCTION 36
หลักการให้ยา 5R
INTRODUCTION 37
Right patient
ถามชื่อ-นามสกุลของผู้ป่ วยทุกครั้งก่อนให้ยา
ตรวจสอบ ชื่อ – สกุล ของผู้ป่ วยว่าตรงกับคาสั่งการใช้ยาหรือไม่
INTRODUCTION 38
Right drug
- ตรวจสอบยาทุกครั้งก่อนให้ว่าถูกชนิดหรือไม่
- ตรวจสอบวันหมดอายุของยา
Right dose
ดูแลให้ยาตามขนาดที่แพทย์สั่ง
ให้ยาถูกต้องตามขนาด เช่น mg, ml
คานวณอัตราส่วนการให้ยาอย่างถูกต้องแม่นยา
INTRODUCTION 39
Right route
- ตรวจสอบว่ายาที่ให้มีวิธีการบริหารยาแบบใด
Right time
ให้ยาตามแผนการรักษา
ให้ยาถูกต้องตามเวลา เช่น การให้ยาก่อนอาหาร ยาหลัง
อาหาร ยาก่อนนอน ยาหลังอาหารทันที
INTRODUCTION 40
(รับประทานก่อนอาหาร อย่างน้อย 30 นาที ถึง 1 ชั่วโมง)
-ยาอาจถูกทาลายเมื่อพบกับกรดปริมาณมากที่หลั่งออกมาหลังมื้ออาหาร
-อาหารและส่วนประกอบของอาหารอาจลดการดูดซึมของยาเข้าสู่ร่างกาย
-ยาที่ออกฤทธิ์เพิ่มการเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหาร ยาลดอาการคลื่นไส้อาเจียน รวมทั้งยาที่ออกฤทธิ์เพิ่มการ
เพิ่มการหลั่งอินซูลิน จะใช้เวลาประมาณ 30 นาทีก่อนที่จะออกฤทธิ์ การรับประทานยาก่อนอาหารจึงเป็นเสมือน
เสมือนการเตรียมพร้อมให้ระบบทางเดินอาหาร ก่อนจะรับประทานอาหาร
(รับประทานหลังอาหาร 15 – 30 นาที)
- ยามีผลข้างเคียงที่สาคัญคือ ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร ทาให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน
การรับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันทีจะช่วยลดอาการได้
- ต้องการกรดในกระเพาะอาหารช่วยในการดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกาย ซึ่งกรดในกระเพาะอาหารจะหลั่งสูงสุดในระหว่าง
ระหว่างที่รับประทานอาหารเท่านั้น
INTRODUCTION 41
(รับประทานก่อนเข้านอน 15-30 นาที)
- ยามีผลข้างเคียงสาคัญคือทาให้ง่วงนอนหรือวิงเวียนศีรษะมาก ถ้ารับประทานก่อนนอนนานเกินไป อาจส่งผลต่อ
ส่งผลต่อให้ผู้รับประทานยาทางานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ กรณีที่ยังไม่พร้อมจะเข้านอน
-ยาที่ช่วยให้นอนหลับ มักใช้เวลาประมาณ 15 – 30 นาทีก่อนที่จะออกฤทธิ์ช่วยให้หลับ
(ควรรับประทานเมื่อมีอาการจริงๆ)
-มักระบุในฉลากว่ารับประทานทุก 4 – 6 ชั่วโมง ทุก 8 ชั่วโมง หรือทุก 12 ชั่วโมง เวลามีอาการ
-เมื่อมีอาการสามารถรับประทานยาได้เลย ไม่ต้องคานึงถึงมื้ออาหาร
INTRODUCTION 42
INTRODUCTION 43
INTRODUCTION 44
- 1 ช้อนชา = 5 ซีซี (cc) หรือ 5 มิลลิลิตร (5 ml)
- 1 ช้อนโต๊ะ = 15 ซีซี (cc) หรือ 15 มิลลิลิตร (15 ml)
ช้อนชาคือช้อนที่ได้มาพร้อมขวดยา ไม่ใช่ ช้อนกาแฟ
- 1 ช้อนชา เท่ากับ 2 ช้อนกาแฟ
- ช้อนกินข้าว มีความจุเพียง 7.5 ซีซี (cc)
- 1 ช้อนโต๊ะ เท่ากับ 3 ช้อนชา
เท่ากับ 6 ช้อนกาแฟ
เท่ากับ 2 ช้อนกินข้าว
45
1 ช้อนชา (มาตรฐาน) = 5 cc = 2 ช้อนกาแฟ (ในครัว) =1 ช้อนกินข้าว
1 ช้อนโต๊ะ (มาตรฐาน) =15 cc = 6 ช้อนกาแฟ (ในครัว) = 2 ช้อนกินข้าว
INTRODUCTION 46
47
48
INTRODUCTION 49
INTRODUCTION 50
INTRODUCTION 51
INTRODUCTION 52
วิธีการหายาในหนังสือยา MIMS
C = content คือส่วนประกอบของยา
I = indication ข้อบ่งใช้
D =dosage ขนาดของยาที่ใช้
A = administration วิธีการรับประทาน
CI = contraindication ข้อห้ามใช้ของยา
SP = special precaution ข้อระมัดระวังเป็ น
พิเศษในการใช้ยา
AR = adverse reaction อาการไม่พึงประสงค์
DI = drug interaction ปฏิกิริยาต่อกันของ
ยา
P/P = presentation/packing
รูปแบบของยา
US FDA = องค์กรอาหารและยาของ
สหรัฐอเมริกา
Pregnancy categories = ข้อมูลความ
ปลอดภัยในการใช้ยาใหญิงตั้งครรภ์
ประเภทของยาตามกฏหมาย
ยาที่ได รับการพิจารณาแล วว าปลอดภัย โอกาสเป นอันตรายต อสุขภาพมีน
อย กฎหมายจึงอนุญาตให วางจาหน ายได ทั่วไป และให ผู ป วย
สามารถตัดสินใจเลือกใช ยาด วยตนเองตามอาการเจ็บป วยเบื้องต น
จะใช ยานี้ได ก็ต อเมื่อได รับการวินิจฉัยจากแพทย ก อน กล าวคือ จะ
ซื้อยาใน
กลุ มนี้จากร านขายยาแผนป จจุบันได ก็ต อเมื่อมีใบสั่งยาแพทย เท
านั้น
อนุญาตให ขายได เฉพาะในร านขายยาแผนป จจุบันเท านั้น และต องอยู
ภายใต การควบคุมของเภสัชกรผู มีหน าที่ปฏิบัติการ เนื่องจากยาในกลุ มนี้
อาจก อให เกิดอันตรายได ง ายหากใช ไม ถูกต อง
INTRODUCTION 54
B.N.S(2nd classhonor)
M.Sc(Pharmacology)
Tarn_ji@yahoo.com
Facultyof PublicHealth,NRRU
• เพื่อสร้างเสริมระบบการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล
• รายการบัญชียาหลักแห่งชาติประกอบด้วย
• บัญชียาสาหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข
ประกอบด้วยรายการยาที่จัดเป็ นหมวดหมู่ตามฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
และประโยชน์ทางการรักษา(pharmacologic and therapeutic
classification) รวม 23 กลุ่ม จานวนทั้งสิ้น 932 รายการ
• ยาที่ผลิตขึ้นได้เองโดยแผนกเภสัชกรรมของโรงพยาบาลซึ่งพิจารณา
คัดเลือกโดยคณะอนุกรรมการพัฒนาเภสัชตารับของโรงพยาบาลได้
นามาผนวกไว้เป็ นส่วนหนึ่งของบัญชียาสาหรับโรงพยาบาลและ
สถานบริการสาธารณสุขด้วย
มีประสิทธิภาพจริง สนับสนุนด้วยหลักฐานเชิงประจักษ์
มีประโยชน์มากกว่าความเสี่ยงจากการใช้ยาอย่างชัดเจน
มีความคุ้มค่าตามหลักเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข สอดคล้องกับ
สภาพเศรษฐกิจ และความสามารถในการจ่ายของสังคม โดยจัดให้มีกลไกกลาง
กากับสาหรับผู้ป่ วยที่มีความจาเป็ นจาเพาะไม่สามารถเข้าถึงยาได้
http://www.nlem.in.th
บัญชี ก
รายการยาสาหรับสถานพยาบาลทุกระดับ เป็ น
ที่ใช้ในการป้ องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย มีหลักฐานชัดเจนที่
สนับสนุนการใช้ มีประสบการณ์การใช้ในประเทศไทยอย่างพอเพียง และ
เป็ นยาที่ควรได้รับการ ตามข้อบ่งใช้ของยานั้น
Furosemide, Atenolol, Enalapril, Amlodipine,
Omeprazole
บัญชี ข
รายการยาที่ใช้สาหรับข้อบ่งใช้หรือโรคบางชนิดที่
หรือใช้เป็ นยาแทนยาในบัญชี ก ตามความจาเป็ น
Prazosin, Amikacin, Ofloxacin, Piroxicam
รายการยาที่ต้อง โดยผู้ชานาญ หรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย
จากผู้อานวยการของสถานพยาบาลนั้นๆ โดยมีมาตรการกากับการใช้ ซึ่ง
การใช้ยาจะต้องมีความพร้อมตั้งแต่การวินิจฉัยจนถึงการติดตามผลการรักษา
เนื่องจากยากลุ่มนี้ เป็ นยาที่ใช้ไม่ถูกต้องอาจเกิดพิษหรือเป็ นอันตรายต่อผู้ป่ วย
หรือเป็ นสาเหตุให้เกิดเชื้อดื้อยาได้ง่าย หรือเป็ นยาที่มีแนวโน้มในการใช้ไม่ตรง
ตามข้อบ่งชี้ หรือไม่คุ้มค่าหรือมีการนาไปใช้ในทางที่ผิด หรือมีหลักฐานสนับสนุน
การใช้ที่จากัด หรือมีประสบการณ์ใช้ในประเทศไทยอย่างจากัด หรือราคาแพง
กว่ายาอื่นในกลุ่มเดียวกัน
บัญชี ค
Amiodarone
บัญชี ง
รายการยาที่มีหลายข้อบ่งใช้ แต่มีความ
หรือมีแนวโน้มจะมีการสั่งใช้ยาไม่ถูกต้อง หรือเป็ นรายการยาที่
เป็ นกลุ่มยาที่มีความจาเป็ นต้องมีการระบุข้อบ่งใช้และเงื่อนไขการสั่งใช้ยา
การใช้บัญชียาหลักแห่งชาติไปอ้างอิงในการเบิกจ่ายควรนาข้อบ่งใช้และ
เงื่อนไขการสั่งใช้ไปประกอบในการพิจารณาอนุมัติการเบิกจ่ายจึงจะก่อ
ประโยชน์สูงสุด
Enoxaparin sodium
บัญชี จ (1) รายการยาสาหรับโครงการพิเศษ ที่มีการกาหนด
วิธีการใช้ และการติดตามประเมินการใช้ยาตามโครงการ และมี
การรายงานผลเป็ นระยะ เพื่อพิจารณาจัดเข้าประเภทของยา (ก ข
ค ง) เมื่อมีข้อมูลเพียงพอ
บัญชี จ
Deferiprone
บัญชี จ (2) รายการยาสาหรับผู้ป่ วยที่มีความจาเป็ น ให้เข้าถึงยา
ได้อย่างสมเหตุผลและคุ้มค่า ซึ่งมีการตัดกลไกกลางเป็ นพิเศษใน
การกากับการใช้ยา
Epoetin alfa
THANK YOU FOR YOUR ATTENTION
Question & Answer
INTRODUCTION 68
Pharmacolog
Introduction to Pharmacology
INTRODUCTION 69
INTRODUCTION 70

More Related Content

What's hot

ยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบัน
ยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบันยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบัน
ยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบันUtai Sukviwatsirikul
 
ความรู้ทั่วไปเรื่องยา (ภญโมเรศ)
ความรู้ทั่วไปเรื่องยา (ภญโมเรศ)ความรู้ทั่วไปเรื่องยา (ภญโมเรศ)
ความรู้ทั่วไปเรื่องยา (ภญโมเรศ)Junee Sara
 
บทที่ 3 ยาสามัญประจำบ้าน
บทที่ 3 ยาสามัญประจำบ้านบทที่ 3 ยาสามัญประจำบ้าน
บทที่ 3 ยาสามัญประจำบ้านPa'rig Prig
 
คู่มือการใช้สมุนไพรสำหรับประชาชน
คู่มือการใช้สมุนไพรสำหรับประชาชนคู่มือการใช้สมุนไพรสำหรับประชาชน
คู่มือการใช้สมุนไพรสำหรับประชาชนVorawut Wongumpornpinit
 
เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetics)
เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetics)เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetics)
เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetics)Saravut Yuenyong
 
ยารักษาโรคเบาหวาน
ยารักษาโรคเบาหวานยารักษาโรคเบาหวาน
ยารักษาโรคเบาหวานUtai Sukviwatsirikul
 
คัมภีร์ฉันทศาสตร์
คัมภีร์ฉันทศาสตร์คัมภีร์ฉันทศาสตร์
คัมภีร์ฉันทศาสตร์Khwanruthai Kongpol
 
11แผน
11แผน11แผน
11แผนFmz Npaz
 
4 แนวคิดและกลยุทธ์การจัดการสาธารณสุขในชุมขน copy
4 แนวคิดและกลยุทธ์การจัดการสาธารณสุขในชุมขน copy4 แนวคิดและกลยุทธ์การจัดการสาธารณสุขในชุมขน copy
4 แนวคิดและกลยุทธ์การจัดการสาธารณสุขในชุมขน copyWatcharin Chongkonsatit
 
เภสัชวิทยาของยา warfarin โดย ภญ. อายุรภา ปริกสุวรรณ,
เภสัชวิทยาของยา warfarin โดย ภญ. อายุรภา ปริกสุวรรณ, เภสัชวิทยาของยา warfarin โดย ภญ. อายุรภา ปริกสุวรรณ,
เภสัชวิทยาของยา warfarin โดย ภญ. อายุรภา ปริกสุวรรณ, Utai Sukviwatsirikul
 
อาหารเพื่อสุขภาพและโภชนบำบัด รวมเล่ม
อาหารเพื่อสุขภาพและโภชนบำบัด  รวมเล่มอาหารเพื่อสุขภาพและโภชนบำบัด  รวมเล่ม
อาหารเพื่อสุขภาพและโภชนบำบัด รวมเล่มI'Mah Sunshine
 
อาหารและโภชนาการ
อาหารและโภชนาการอาหารและโภชนาการ
อาหารและโภชนาการพัน พัน
 
การพันผ้าแบบต่างๆ
การพันผ้าแบบต่างๆการพันผ้าแบบต่างๆ
การพันผ้าแบบต่างๆDashodragon KaoKaen
 
บทที่ 6 ยาคุมกำเนิด
บทที่ 6 ยาคุมกำเนิดบทที่ 6 ยาคุมกำเนิด
บทที่ 6 ยาคุมกำเนิดPa'rig Prig
 
5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง
5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง
5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูงPa'rig Prig
 
ยาสามัญประจำบ้านแผนปจจุบันและแผนโบราณ
ยาสามัญประจำบ้านแผนปจจุบันและแผนโบราณยาสามัญประจำบ้านแผนปจจุบันและแผนโบราณ
ยาสามัญประจำบ้านแผนปจจุบันและแผนโบราณUtai Sukviwatsirikul
 
การจัดการความปวดเบื้องต้น
การจัดการความปวดเบื้องต้นการจัดการความปวดเบื้องต้น
การจัดการความปวดเบื้องต้นSutthiluck Kaewboonrurn
 

What's hot (20)

Drug
DrugDrug
Drug
 
ยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบัน
ยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบันยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบัน
ยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบัน
 
ความรู้ทั่วไปเรื่องยา (ภญโมเรศ)
ความรู้ทั่วไปเรื่องยา (ภญโมเรศ)ความรู้ทั่วไปเรื่องยา (ภญโมเรศ)
ความรู้ทั่วไปเรื่องยา (ภญโมเรศ)
 
ระบบยา
ระบบยาระบบยา
ระบบยา
 
บทที่ 3 ยาสามัญประจำบ้าน
บทที่ 3 ยาสามัญประจำบ้านบทที่ 3 ยาสามัญประจำบ้าน
บทที่ 3 ยาสามัญประจำบ้าน
 
คู่มือการใช้สมุนไพรสำหรับประชาชน
คู่มือการใช้สมุนไพรสำหรับประชาชนคู่มือการใช้สมุนไพรสำหรับประชาชน
คู่มือการใช้สมุนไพรสำหรับประชาชน
 
เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetics)
เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetics)เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetics)
เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetics)
 
ยารักษาโรคเบาหวาน
ยารักษาโรคเบาหวานยารักษาโรคเบาหวาน
ยารักษาโรคเบาหวาน
 
คัมภีร์ฉันทศาสตร์
คัมภีร์ฉันทศาสตร์คัมภีร์ฉันทศาสตร์
คัมภีร์ฉันทศาสตร์
 
11แผน
11แผน11แผน
11แผน
 
4 แนวคิดและกลยุทธ์การจัดการสาธารณสุขในชุมขน copy
4 แนวคิดและกลยุทธ์การจัดการสาธารณสุขในชุมขน copy4 แนวคิดและกลยุทธ์การจัดการสาธารณสุขในชุมขน copy
4 แนวคิดและกลยุทธ์การจัดการสาธารณสุขในชุมขน copy
 
เภสัชวิทยาของยา warfarin โดย ภญ. อายุรภา ปริกสุวรรณ,
เภสัชวิทยาของยา warfarin โดย ภญ. อายุรภา ปริกสุวรรณ, เภสัชวิทยาของยา warfarin โดย ภญ. อายุรภา ปริกสุวรรณ,
เภสัชวิทยาของยา warfarin โดย ภญ. อายุรภา ปริกสุวรรณ,
 
อาหารเพื่อสุขภาพและโภชนบำบัด รวมเล่ม
อาหารเพื่อสุขภาพและโภชนบำบัด  รวมเล่มอาหารเพื่อสุขภาพและโภชนบำบัด  รวมเล่ม
อาหารเพื่อสุขภาพและโภชนบำบัด รวมเล่ม
 
อาหารและโภชนาการ
อาหารและโภชนาการอาหารและโภชนาการ
อาหารและโภชนาการ
 
การพันผ้าแบบต่างๆ
การพันผ้าแบบต่างๆการพันผ้าแบบต่างๆ
การพันผ้าแบบต่างๆ
 
บทที่ 6 ยาคุมกำเนิด
บทที่ 6 ยาคุมกำเนิดบทที่ 6 ยาคุมกำเนิด
บทที่ 6 ยาคุมกำเนิด
 
5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง
5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง
5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง
 
ยาสามัญประจำบ้านแผนปจจุบันและแผนโบราณ
ยาสามัญประจำบ้านแผนปจจุบันและแผนโบราณยาสามัญประจำบ้านแผนปจจุบันและแผนโบราณ
ยาสามัญประจำบ้านแผนปจจุบันและแผนโบราณ
 
การจัดการความปวดเบื้องต้น
การจัดการความปวดเบื้องต้นการจัดการความปวดเบื้องต้น
การจัดการความปวดเบื้องต้น
 
แผนไทยและสมุนไพร....
แผนไทยและสมุนไพร....แผนไทยและสมุนไพร....
แผนไทยและสมุนไพร....
 

Similar to 1 ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับยา

ความคงตัวของเภสัชภัณฑ์และการเก็บรักษา
ความคงตัวของเภสัชภัณฑ์และการเก็บรักษาความคงตัวของเภสัชภัณฑ์และการเก็บรักษา
ความคงตัวของเภสัชภัณฑ์และการเก็บรักษาadriamycin
 
I Sterile Dosage form py.pptx
I Sterile Dosage form py.pptxI Sterile Dosage form py.pptx
I Sterile Dosage form py.pptxPanuddaDechwongya
 
Intro to dosage form
Intro to dosage formIntro to dosage form
Intro to dosage formadriamycin
 
ยาระงับปวด
ยาระงับปวดยาระงับปวด
ยาระงับปวดJumpon Utta
 
อบรม Srrt ชายแดนช่องจอม 5 กค 60
อบรม Srrt ชายแดนช่องจอม 5 กค 60อบรม Srrt ชายแดนช่องจอม 5 กค 60
อบรม Srrt ชายแดนช่องจอม 5 กค 60Paradee Plodpai
 
DRUGS ACTING ON THE GASTROINTESTINAL TRACT by Dr. Mayuree Tantisiri
DRUGS ACTING ON THE GASTROINTESTINAL TRACT  by Dr. Mayuree TantisiriDRUGS ACTING ON THE GASTROINTESTINAL TRACT  by Dr. Mayuree Tantisiri
DRUGS ACTING ON THE GASTROINTESTINAL TRACT by Dr. Mayuree TantisiriUtai Sukviwatsirikul
 
Intro to dosage form
Intro to dosage formIntro to dosage form
Intro to dosage formadriamycin
 
Intro to dosage_form_handout
Intro to dosage_form_handoutIntro to dosage_form_handout
Intro to dosage_form_handoutadriamycin
 
แผนบริหารการสอนประจำวิชา
แผนบริหารการสอนประจำวิชาแผนบริหารการสอนประจำวิชา
แผนบริหารการสอนประจำวิชาPa'rig Prig
 
Drug discovery and research by pitsanu duangkartok
Drug discovery and research by pitsanu duangkartokDrug discovery and research by pitsanu duangkartok
Drug discovery and research by pitsanu duangkartokpitsanu duangkartok
 
บทที่ 10 serratiopeptidase
บทที่ 10 serratiopeptidaseบทที่ 10 serratiopeptidase
บทที่ 10 serratiopeptidasedentyomaraj
 
Geยาในชีวิตประจำวัน102516
Geยาในชีวิตประจำวัน102516Geยาในชีวิตประจำวัน102516
Geยาในชีวิตประจำวัน102516Goldeneyes ToTo
 
คำถามเกี่ยวกับยาคุมที่พบบ่อย
คำถามเกี่ยวกับยาคุมที่พบบ่อยคำถามเกี่ยวกับยาคุมที่พบบ่อย
คำถามเกี่ยวกับยาคุมที่พบบ่อยUtai Sukviwatsirikul
 
009-12-2566 บทความ Bioequivalence (final) 11.12.66 (Songwut).pdf
009-12-2566 บทความ Bioequivalence (final) 11.12.66 (Songwut).pdf009-12-2566 บทความ Bioequivalence (final) 11.12.66 (Songwut).pdf
009-12-2566 บทความ Bioequivalence (final) 11.12.66 (Songwut).pdfSomchaiPt
 
กระบวนการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาและสารเสพติดแนวใหม่
กระบวนการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาและสารเสพติดแนวใหม่กระบวนการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาและสารเสพติดแนวใหม่
กระบวนการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาและสารเสพติดแนวใหม่Isara Chiawiriyabunya
 

Similar to 1 ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับยา (20)

ความคงตัวของเภสัชภัณฑ์และการเก็บรักษา
ความคงตัวของเภสัชภัณฑ์และการเก็บรักษาความคงตัวของเภสัชภัณฑ์และการเก็บรักษา
ความคงตัวของเภสัชภัณฑ์และการเก็บรักษา
 
I Sterile Dosage form py.pptx
I Sterile Dosage form py.pptxI Sterile Dosage form py.pptx
I Sterile Dosage form py.pptx
 
Intro to dosage form
Intro to dosage formIntro to dosage form
Intro to dosage form
 
Posaconazole
PosaconazolePosaconazole
Posaconazole
 
ยาระงับปวด
ยาระงับปวดยาระงับปวด
ยาระงับปวด
 
อบรม Srrt ชายแดนช่องจอม 5 กค 60
อบรม Srrt ชายแดนช่องจอม 5 กค 60อบรม Srrt ชายแดนช่องจอม 5 กค 60
อบรม Srrt ชายแดนช่องจอม 5 กค 60
 
DRUGS ACTING ON THE GASTROINTESTINAL TRACT by Dr. Mayuree Tantisiri
DRUGS ACTING ON THE GASTROINTESTINAL TRACT  by Dr. Mayuree TantisiriDRUGS ACTING ON THE GASTROINTESTINAL TRACT  by Dr. Mayuree Tantisiri
DRUGS ACTING ON THE GASTROINTESTINAL TRACT by Dr. Mayuree Tantisiri
 
Intro to dosage form
Intro to dosage formIntro to dosage form
Intro to dosage form
 
Adverse drug reaction 09
Adverse drug reaction 09Adverse drug reaction 09
Adverse drug reaction 09
 
Intro to dosage_form_handout
Intro to dosage_form_handoutIntro to dosage_form_handout
Intro to dosage_form_handout
 
แผนบริหารการสอนประจำวิชา
แผนบริหารการสอนประจำวิชาแผนบริหารการสอนประจำวิชา
แผนบริหารการสอนประจำวิชา
 
Drug discovery and research by pitsanu duangkartok
Drug discovery and research by pitsanu duangkartokDrug discovery and research by pitsanu duangkartok
Drug discovery and research by pitsanu duangkartok
 
33 37
33 3733 37
33 37
 
บทที่ 10 serratiopeptidase
บทที่ 10 serratiopeptidaseบทที่ 10 serratiopeptidase
บทที่ 10 serratiopeptidase
 
Geยาในชีวิตประจำวัน102516
Geยาในชีวิตประจำวัน102516Geยาในชีวิตประจำวัน102516
Geยาในชีวิตประจำวัน102516
 
สาระปันยา 2553
สาระปันยา 2553สาระปันยา 2553
สาระปันยา 2553
 
คำถามเกี่ยวกับยาคุมที่พบบ่อย
คำถามเกี่ยวกับยาคุมที่พบบ่อยคำถามเกี่ยวกับยาคุมที่พบบ่อย
คำถามเกี่ยวกับยาคุมที่พบบ่อย
 
Cpg topical steroid usage
Cpg topical steroid usageCpg topical steroid usage
Cpg topical steroid usage
 
009-12-2566 บทความ Bioequivalence (final) 11.12.66 (Songwut).pdf
009-12-2566 บทความ Bioequivalence (final) 11.12.66 (Songwut).pdf009-12-2566 บทความ Bioequivalence (final) 11.12.66 (Songwut).pdf
009-12-2566 บทความ Bioequivalence (final) 11.12.66 (Songwut).pdf
 
กระบวนการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาและสารเสพติดแนวใหม่
กระบวนการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาและสารเสพติดแนวใหม่กระบวนการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาและสารเสพติดแนวใหม่
กระบวนการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาและสารเสพติดแนวใหม่
 

More from Pa'rig Prig

ปกแบบประเมิน
ปกแบบประเมินปกแบบประเมิน
ปกแบบประเมินPa'rig Prig
 
ปูนปลาสเตอร์
ปูนปลาสเตอร์ปูนปลาสเตอร์
ปูนปลาสเตอร์Pa'rig Prig
 
อากาศภาค
อากาศภาคอากาศภาค
อากาศภาคPa'rig Prig
 
ธรณีภาค
ธรณีภาคธรณีภาค
ธรณีภาคPa'rig Prig
 
ชีวภาค
ชีวภาคชีวภาค
ชีวภาคPa'rig Prig
 
โลกและจักรวาล
โลกและจักรวาลโลกและจักรวาล
โลกและจักรวาลPa'rig Prig
 
บทที่ 4 การวาดรูปทรงเรขาคณิต
บทที่ 4 การวาดรูปทรงเรขาคณิตบทที่ 4 การวาดรูปทรงเรขาคณิต
บทที่ 4 การวาดรูปทรงเรขาคณิตPa'rig Prig
 
บทที่ 3 ทฤษฎีการร่างภาพ
บทที่ 3 ทฤษฎีการร่างภาพบทที่ 3 ทฤษฎีการร่างภาพ
บทที่ 3 ทฤษฎีการร่างภาพPa'rig Prig
 

More from Pa'rig Prig (20)

4
44
4
 
3
33
3
 
2
22
2
 
1
11
1
 
Eport2
Eport2Eport2
Eport2
 
5
55
5
 
4
44
4
 
3
33
3
 
2
22
2
 
1
11
1
 
2
22
2
 
1
11
1
 
ปกแบบประเมิน
ปกแบบประเมินปกแบบประเมิน
ปกแบบประเมิน
 
ปูนปลาสเตอร์
ปูนปลาสเตอร์ปูนปลาสเตอร์
ปูนปลาสเตอร์
 
อากาศภาค
อากาศภาคอากาศภาค
อากาศภาค
 
ธรณีภาค
ธรณีภาคธรณีภาค
ธรณีภาค
 
ชีวภาค
ชีวภาคชีวภาค
ชีวภาค
 
โลกและจักรวาล
โลกและจักรวาลโลกและจักรวาล
โลกและจักรวาล
 
บทที่ 4 การวาดรูปทรงเรขาคณิต
บทที่ 4 การวาดรูปทรงเรขาคณิตบทที่ 4 การวาดรูปทรงเรขาคณิต
บทที่ 4 การวาดรูปทรงเรขาคณิต
 
บทที่ 3 ทฤษฎีการร่างภาพ
บทที่ 3 ทฤษฎีการร่างภาพบทที่ 3 ทฤษฎีการร่างภาพ
บทที่ 3 ทฤษฎีการร่างภาพ
 

1 ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับยา

  • 3.  คำจำกัดควำม : Drug, Side effect, Adverse effect, Allergy  แหล่งที่มำของยำ : Natural & Synthetic  กำรเรียกชื่อยำ : Generic, Trade & Chemical name OBJECTIVES  กำรบริหำรยำ : Enteral & Parenteral route  รูปแบบยำเตรียม : Solid, Semisolid & Liquid dosage form  หลักในกำรใช้ยำ INTRODUCTION 3
  • 4. Definition DRUG – ยา : วัตถุที่มีผลต่อการทางานของสิ่งมีชีวิต ที่มุ่งหมาย สาหรับใช้ในการวินิจฉัย การป้ องกัน และการรักษาโรค : สาร/ผลิตภัณฑ์ ที่มีวัตถุประสงค์ในการใช้เพื่อให้ เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาของร่างกาย หรือทาให้เกิด การเปลี่ยนแปลงของขบวนการทางพิษวิทยาซึ่งทาให้เกิดโรค ทั้งนี้เพื่อก่อให้เกิดประโยชน์แก่ผู้รับยานั้น (WHO) INTRODUCTION 4
  • 5. Pharmacolog Introduction to Pharmacology PHARMACOLOGY - เภสัชวิทยา : การศึกษาเกี่ยวกับยา (สารเคมี) ที่ไปเปลี่ยนแปลง หน้าที่ภายในร่างกายของสิ่งมีชีวิต Definition INTRODUCTION 5
  • 6. ความสาคัญของเภสัชวิทยาต่อวิชาชีพ การดูแลให้ผู้ป่ วยได้รับยาตามแผนการรักษา ◦ ครบถ้วน ◦ มีประสิทธิภาพ ◦ ปลอดภัยจากภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจาก ฤทธิ์ข้างเคียง หรือพิษของยา INTRODUCTION 6
  • 7. Pharmacolog Introduction to Pharmacology - กำรดูดซึม (Absorption) - กำรกระจำยตัว (Distribution) - กำรเปลี่ยนแปลงยำ (Drug metabolism) - กำรขับถ่ำย (Excretion) Pharmacokinetics เภสัชจลนศาสตร์ : what the bodydoes to the drug - กลไกกำรออกฤทธิ์ (Mechanism of action) - อำกำรไม่พึงประสงค์(Adverse effects) - ปฏิกิริยำต่อกันของยำ (Drug interactions) Pharmacodynamics เภสัชพลศาสตร์ : what the drug does to the body Adequate drug concentration Pharmacology INTRODUCTION 7
  • 8. Introduction to Pharmacology TabletDisintegration Free drug (active) Drug-Protein complex (inactive) Blood vessel Administration: p.o., s.c., i.m. etc. DISTRIBUTION Other sites Target site of action (Adequate concentration) Adverse effects Drug action Dissolution ABSORPTION BIOTRANSFORMATION EXCRETION Metabolites Pharmacodynamics Pharmacokinetics Administration: i.v. INTRODUCTION 8
  • 9. แหล่งที่มาของยา จากธรรมชาติ INTRODUCTION 9 พืช Morphine, Atropine, Scopolamine สัตว์ Insulin, Thyroid, Calcitonin เชื้อโรค Penicillins, Aminoglycosides แร่ธาตุ
  • 10. Introduction to Pharmacology Crude drug (ex: Opium) ฝิ่น Active ingredient (ex: Morphine) มอร์ฟีน Natural sources - Plant INTRODUCTION 10
  • 11. แหล่งที่มาของยา (ต่อ) การสังเคราะห์ Sulfonamides Sulphonylureas Biguanides พันธุวิศวกรรม Protein or peptide drugs Insulin Growth hormone Somatostatin กึ่งสังคราะห์ Penicillins Aminoglycosides Heroin, Codeine INTRODUCTION 11
  • 12. การเรียกชื่อยา Sara, Calpol, Tylenol • Trade (Brand) name: proprietary name HO HNOCCH3 1’4’ 4’-Hydroxyacetanilide • Chemical name : Structure Paracetamol, Acetaminophen • Generic name : Non-proprietary name (Official name) แสดงลักษณะสูตรโครงสร้ำงทำงเคมีของ สำรออกฤทธิ์ที่เป็ นยำ ชื่อที่บริษัทผู้ผลิตยำตั้งเอำไว้เรียก ผลิตภัณฑ์ยำที่ตนผลิต ชื่อที่ใช้เรียกอย่ำงเป็ นทำงกำรของสำรออกฤทธิ์ของยำ โดยใช้เรียกแทนชื่อทำงเคมี ชื่อทางเคมี ชื่อสามัญ ชื่อทางการค้า INTRODUCTION 12
  • 16. รูปแบบยาเตรียม Liqiud dosage form: รูปแบบที่เป็นของเหลว Semisolid dosage form: รูปแบบกึ่งแข็ง Solid dosage form: รูปแบบที่เป็นของแข็ง Miscellaneous dosage form: รูปแบบอื่นๆ INTRODUCTION 16
  • 17. เหตุผลที่ต้องมียาเตรียมรูปแบบต่าง ๆ :  รับยาในขนาดใช้ยาที่ถูกต้อง และปลอดภัย  ป้ องกันการเสื่อมสลายของตัวยา  ป้ องกันการทาลายยาจากกรดในกระเพาะอาหาร  กลบกลิ่นรสที่ไม่ดีของยา  เหมาะสมกับผู้ป่ วยแต่ละประเภท  ควบคุมให้ยาสามารถออกฤทธิ์ติดต่อกันได้นาน  ตัวยาสามารถออกฤทธิ์เฉพาะที่ ตรงตาแหน่งที่ต้องการ INTRODUCTION 17
  • 18. ข้อดี - เหมำะสำหรับผู้สูงอำยุ/เด็กที่มี ปัญหำกินยำเม็ด - ปรับแต่ง กลิ่นรสได้ง่ำย - สี กลิ่น รส น่ำรับประทำน - ตัวยำออกฤทธิ์ได้เร็ว (สำรละลำย ดูดซึมได้ทันทีหลังรับประทำน) - ปรับแบ่งขนำดใช้ยำให้เหมำะสมในแต่ละรำยได้สะดวก ข้อเสีย - ไม่สะดวกในกำรพกพำ และกำรเก็บรักษำ - เสื่อมสภำพได้ง่ำย - ยำบำงชนิดไม่สำมำรถเตรียมในรูปของเหลว - เมื่อเปิ ดใช้แล้วจะมีอำยุกำรเก็บรักษำสั้นมำก - ขนำดยำที่ใช้อำจคลำดเคลื่อนได้ หำกใช้เครื่องตวงยำที่ไม่ได้มำตรฐำน รูปแบบที่เป็ นของเหลว (Liqiud dosage form) INTRODUCTION 18
  • 19. ยำน้ำสำรละลำย -Aromatic water น้ำปรุง สำรละลำยใส+อิ่มตัวด้วยน้ำมันระเหยง่ำย -Solutions ยำน้ำใส ยำละลำยอยู่ในสำรละลำยใส -Syrups ยำน้ำเชื่อม ยำละลำยในสำรละลำยเข้มข้นของน้ำตำล -Elixirs อิลิกเซอร์ ตัวยำละลำยในน้ำผสมแอลกอฮอล์ -Spirits สปิริต สำรระเหยง่ำยในแอลกอฮอล์ -Linctuses ยำจิบ สำรละลำยใส หนืดเล็กน้อย -Liniments ยำทำถูนวด ยำน้ำ ใช้เฉพำะทำภำยนอก ยำน้ำกระจำยตัว -Mixture ยำน้ำผสม ยำน้ำใส และมีตัวยำตกตะกอนแยกชั้น -Magmas ยำแมกม่ำ ยำน้ำข้นเหนียว เมื่อตั้งทิ้งไว้จะตกตะกอนแยกชั้น -Emulsions ยำอิมัลชัน ประกอบด้วยของเหลว 2 ชนิดที่เข้ำกันไม่ได้ -Suspension ยำน้ำแขวนตะกอน ผงยำ แขวนลอยอยู่ในของเหลว -Lotion ยำทำผิว Liqiud dosage form INTRODUCTION 19
  • 21. ข้อดี - คงตัวดี สะดวกต่อกำรพกพำ บรรจุ เก็บรักษำและขนส่ง - มีขนำดกำรใช้ยำที่ถูกต้อง - กลบกลิ่นรสของตัวยำได้ง่ำย และได้ผลดี - สำมำรถเตรียมเป็ นตัวยำออกฤทธิ์เนิ่นหรือออกฤทธิ์เฉพำะที่ได้ - เหมำะกับตัวยำที่เตรียมเป็ นยำน้ำไม่ได้ ข้อเสีย - ไม่เหมำะกับผู้ป่ วยที่กลืนยำเม็ด หรือยำแคปซูลไม่ได้ - ไม่เหมำะกับตัวยำที่ผสมกันแล้วเกิดเยิ้มเหลว หรือเกิดปฏิกิริยำเคมี - ผ่ำนขั้นตอนกำรเตรียมหลำยขั้นตอน - อำจสังเกตได้ยำกเวลำยำเสื่อมคุณภำพ รูปแบบที่เป็ นของแข็ง (Solid dosage form) INTRODUCTION 21
  • 22. FACULTY OF NURSING, VONGCHAVALITKUL UNIVERSITY คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล Powders ยำผง Capsules ยำแคปซูล (ตัวยำบรรจุในเปลือกแคปซูล ที่ทำจำก เจลำตินและน้ำ ละลำยได้ที่อุณหภูมิของร่ำงกำย) Tablets ยำเม็ด Effervescent ยำผงฟู่ (ก่อนกินต้องผสมน้ำให้เกิดฟองฟู่ ของก๊ำซ CO2) Pills ยำลูกกลอน (เม็ดยำแข็ง รูปร่ำงเป็นเม็ดกลม) Troches ยำอม (อมให้ยำละลำยช้ำ ๆ ในปำก เพื่อให้ออกฤทธิ์ เฉพำะที่ในลำคอและช่องปำก) Suppository ยำเหน็บ (ใช้เหน็บหรือสอดเข้ำช่องต่ำงๆ ของ Solid dosage fo INTRODUCTION 22
  • 23. Semisolid dosage form - รูปแบบยากึ่งแข็ง Ointment ยำขี้ผึ้ง Cream ครีม Jellies เจล Pastes เพสต์ (เนื้ อยำมีลักษณะเหนียว แข็ง เป็ นมันน้อยกว่ำ และดูดน้ำ ได้มำกกว่ำยำขี้ ผึ้ง) Plasters พลำสเตอร์ (เนื้ อยำมีลักษณะเป็ นกำวที่เหนียวและแข็ง เวลำใช้ต้องทำบนวัสดุปิดทับที่เหมำะสม) นำมำใช้เฉพำะภำยนอก (ทำ ถู นวด พอกผิวหน้ำหรือเยื่อบุต่ำงๆ) INTRODUCTION 23
  • 24. Miscellaneous dosage form Sprays -- ยำพ่นฝอย (รูปแบบยำน้ำ พ่นตัวยำเข้ำทำงปำกหรือจมูก) Aerosols -- ยำแอโรซอล (บรรจุภำยใต้ควำมดัน) Parenteral preparations -- ยำฉีด (ปรำศจำกเชื้ อ มีควำมบริสุทธิ์สูง) INTRODUCTION 24
  • 26. Enteral route กำรให้ยำผ่ำนทำงเดินอำหำร ยำชนิดรับประทำน (oral) ยำอมใต้ลิ้น หรือในกระพุ้งแก้ม (sublingual / buccal) ยำเหน็บทำงทวำรหนัก (suppository) Parenteral route กำรให้ยำที่ไม่ผ่ำนทำงเดินอำหำร Inhalation route กำรให้ยำแบบสูดดมเข้ำทำงจมูก Topical route กำรให้ยำเฉพำะที่ INTRODUCTION 26 การบริหารยา (DRUG ADMINISTRATIONS)
  • 27. 27
  • 28. Parenteral route ฉีดเข้ำหลอดเลือดดำ (intravenous) *** ฉีดเข้ำหลอดเลือดแดง (intraarterial) ฉีดเข้ำกล้ำมเนื้ อ (intramuscular) *** ฉีดเข้ำใต้ผิวหนัง (subcutaneous) *** ฉีดเข้ำในระหว่ำงชั้นของผิวหนัง (intradermal) ทดสอบกำรแพ้ยำ ฉีดเข้ำช่องท้อง (intraperitoneal) ใช้กับสัตว์ทดลองเพื่องำนวิจัย ฉีดเข้ำในไขสันหลัง (intrathecal) สำรับยำที่ไม่สำมำรถผ่ำน BBB ได้ INTRODUCTION 28 การบริหารยา (DRUG ADMINISTRATIONS)
  • 29. DRUG ADMINISTRATIONS (cont.) There are 3 major types of parenteral injection:  ชั้นใต้ผิวหนัง (Subcutaneous)  ชั้นกล้ำมเนื้ อ (Intramuscular)  หลอดเลือดดำ (Intravenous) INTRODUCTION 29
  • 31. DRUG ADMINISTRATIONS (cont.) Inhalation route Topical route 31
  • 32. 1. Date, patient name and address 2. Superscription – Rx  Recipe = you take 3. Inscription ส่วนที่บอกชื่อยำ รูปแบบยำ ปริมำณยำที่มีอยู่ในยำเตรียม 1 หน่วย 4. Subscription จำนวนยำทั้งหมดที่ผู้ป่ วยต้องนำกลับไป 5. Transcription วิธีกำรใช้ยำ 6. Date, name of prescriber and dispenser การเขียนใบสั่งยา(PRESCRIPTION WRITING) INTRODUCTION 32
  • 33. 33
  • 35. po (peros) = orally,by mouth sc = subcutaneous im = intramuscle iv = intravenous ทางที่ให้การใช้ยา PRESCRIPTION WRITING (cont.) INTRODUCTION 35
  • 36. ตัวอย่าง Bisolvon 13  pc Fortum 500 mg vein OD Paracetamol (500 mg) 2 tabs  prn for pain q 4-6 hr INTRODUCTION 36
  • 38. Right patient ถามชื่อ-นามสกุลของผู้ป่ วยทุกครั้งก่อนให้ยา ตรวจสอบ ชื่อ – สกุล ของผู้ป่ วยว่าตรงกับคาสั่งการใช้ยาหรือไม่ INTRODUCTION 38 Right drug - ตรวจสอบยาทุกครั้งก่อนให้ว่าถูกชนิดหรือไม่ - ตรวจสอบวันหมดอายุของยา
  • 39. Right dose ดูแลให้ยาตามขนาดที่แพทย์สั่ง ให้ยาถูกต้องตามขนาด เช่น mg, ml คานวณอัตราส่วนการให้ยาอย่างถูกต้องแม่นยา INTRODUCTION 39 Right route - ตรวจสอบว่ายาที่ให้มีวิธีการบริหารยาแบบใด
  • 40. Right time ให้ยาตามแผนการรักษา ให้ยาถูกต้องตามเวลา เช่น การให้ยาก่อนอาหาร ยาหลัง อาหาร ยาก่อนนอน ยาหลังอาหารทันที INTRODUCTION 40
  • 41. (รับประทานก่อนอาหาร อย่างน้อย 30 นาที ถึง 1 ชั่วโมง) -ยาอาจถูกทาลายเมื่อพบกับกรดปริมาณมากที่หลั่งออกมาหลังมื้ออาหาร -อาหารและส่วนประกอบของอาหารอาจลดการดูดซึมของยาเข้าสู่ร่างกาย -ยาที่ออกฤทธิ์เพิ่มการเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหาร ยาลดอาการคลื่นไส้อาเจียน รวมทั้งยาที่ออกฤทธิ์เพิ่มการ เพิ่มการหลั่งอินซูลิน จะใช้เวลาประมาณ 30 นาทีก่อนที่จะออกฤทธิ์ การรับประทานยาก่อนอาหารจึงเป็นเสมือน เสมือนการเตรียมพร้อมให้ระบบทางเดินอาหาร ก่อนจะรับประทานอาหาร (รับประทานหลังอาหาร 15 – 30 นาที) - ยามีผลข้างเคียงที่สาคัญคือ ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร ทาให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน การรับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันทีจะช่วยลดอาการได้ - ต้องการกรดในกระเพาะอาหารช่วยในการดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกาย ซึ่งกรดในกระเพาะอาหารจะหลั่งสูงสุดในระหว่าง ระหว่างที่รับประทานอาหารเท่านั้น INTRODUCTION 41
  • 42. (รับประทานก่อนเข้านอน 15-30 นาที) - ยามีผลข้างเคียงสาคัญคือทาให้ง่วงนอนหรือวิงเวียนศีรษะมาก ถ้ารับประทานก่อนนอนนานเกินไป อาจส่งผลต่อ ส่งผลต่อให้ผู้รับประทานยาทางานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ กรณีที่ยังไม่พร้อมจะเข้านอน -ยาที่ช่วยให้นอนหลับ มักใช้เวลาประมาณ 15 – 30 นาทีก่อนที่จะออกฤทธิ์ช่วยให้หลับ (ควรรับประทานเมื่อมีอาการจริงๆ) -มักระบุในฉลากว่ารับประทานทุก 4 – 6 ชั่วโมง ทุก 8 ชั่วโมง หรือทุก 12 ชั่วโมง เวลามีอาการ -เมื่อมีอาการสามารถรับประทานยาได้เลย ไม่ต้องคานึงถึงมื้ออาหาร INTRODUCTION 42
  • 45. - 1 ช้อนชา = 5 ซีซี (cc) หรือ 5 มิลลิลิตร (5 ml) - 1 ช้อนโต๊ะ = 15 ซีซี (cc) หรือ 15 มิลลิลิตร (15 ml) ช้อนชาคือช้อนที่ได้มาพร้อมขวดยา ไม่ใช่ ช้อนกาแฟ - 1 ช้อนชา เท่ากับ 2 ช้อนกาแฟ - ช้อนกินข้าว มีความจุเพียง 7.5 ซีซี (cc) - 1 ช้อนโต๊ะ เท่ากับ 3 ช้อนชา เท่ากับ 6 ช้อนกาแฟ เท่ากับ 2 ช้อนกินข้าว 45 1 ช้อนชา (มาตรฐาน) = 5 cc = 2 ช้อนกาแฟ (ในครัว) =1 ช้อนกินข้าว 1 ช้อนโต๊ะ (มาตรฐาน) =15 cc = 6 ช้อนกาแฟ (ในครัว) = 2 ช้อนกินข้าว
  • 47. 47
  • 48. 48
  • 52. INTRODUCTION 52 วิธีการหายาในหนังสือยา MIMS C = content คือส่วนประกอบของยา I = indication ข้อบ่งใช้ D =dosage ขนาดของยาที่ใช้ A = administration วิธีการรับประทาน CI = contraindication ข้อห้ามใช้ของยา SP = special precaution ข้อระมัดระวังเป็ น พิเศษในการใช้ยา AR = adverse reaction อาการไม่พึงประสงค์ DI = drug interaction ปฏิกิริยาต่อกันของ ยา P/P = presentation/packing รูปแบบของยา US FDA = องค์กรอาหารและยาของ สหรัฐอเมริกา Pregnancy categories = ข้อมูลความ ปลอดภัยในการใช้ยาใหญิงตั้งครรภ์
  • 53. ประเภทของยาตามกฏหมาย ยาที่ได รับการพิจารณาแล วว าปลอดภัย โอกาสเป นอันตรายต อสุขภาพมีน อย กฎหมายจึงอนุญาตให วางจาหน ายได ทั่วไป และให ผู ป วย สามารถตัดสินใจเลือกใช ยาด วยตนเองตามอาการเจ็บป วยเบื้องต น จะใช ยานี้ได ก็ต อเมื่อได รับการวินิจฉัยจากแพทย ก อน กล าวคือ จะ ซื้อยาใน กลุ มนี้จากร านขายยาแผนป จจุบันได ก็ต อเมื่อมีใบสั่งยาแพทย เท านั้น อนุญาตให ขายได เฉพาะในร านขายยาแผนป จจุบันเท านั้น และต องอยู ภายใต การควบคุมของเภสัชกรผู มีหน าที่ปฏิบัติการ เนื่องจากยาในกลุ มนี้ อาจก อให เกิดอันตรายได ง ายหากใช ไม ถูกต อง
  • 57. • บัญชียาสาหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข ประกอบด้วยรายการยาที่จัดเป็ นหมวดหมู่ตามฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา และประโยชน์ทางการรักษา(pharmacologic and therapeutic classification) รวม 23 กลุ่ม จานวนทั้งสิ้น 932 รายการ • ยาที่ผลิตขึ้นได้เองโดยแผนกเภสัชกรรมของโรงพยาบาลซึ่งพิจารณา คัดเลือกโดยคณะอนุกรรมการพัฒนาเภสัชตารับของโรงพยาบาลได้ นามาผนวกไว้เป็ นส่วนหนึ่งของบัญชียาสาหรับโรงพยาบาลและ สถานบริการสาธารณสุขด้วย
  • 58. มีประสิทธิภาพจริง สนับสนุนด้วยหลักฐานเชิงประจักษ์ มีประโยชน์มากกว่าความเสี่ยงจากการใช้ยาอย่างชัดเจน มีความคุ้มค่าตามหลักเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข สอดคล้องกับ สภาพเศรษฐกิจ และความสามารถในการจ่ายของสังคม โดยจัดให้มีกลไกกลาง กากับสาหรับผู้ป่ วยที่มีความจาเป็ นจาเพาะไม่สามารถเข้าถึงยาได้
  • 59.
  • 61. บัญชี ก รายการยาสาหรับสถานพยาบาลทุกระดับ เป็ น ที่ใช้ในการป้ องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย มีหลักฐานชัดเจนที่ สนับสนุนการใช้ มีประสบการณ์การใช้ในประเทศไทยอย่างพอเพียง และ เป็ นยาที่ควรได้รับการ ตามข้อบ่งใช้ของยานั้น Furosemide, Atenolol, Enalapril, Amlodipine, Omeprazole
  • 63. รายการยาที่ต้อง โดยผู้ชานาญ หรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย จากผู้อานวยการของสถานพยาบาลนั้นๆ โดยมีมาตรการกากับการใช้ ซึ่ง การใช้ยาจะต้องมีความพร้อมตั้งแต่การวินิจฉัยจนถึงการติดตามผลการรักษา เนื่องจากยากลุ่มนี้ เป็ นยาที่ใช้ไม่ถูกต้องอาจเกิดพิษหรือเป็ นอันตรายต่อผู้ป่ วย หรือเป็ นสาเหตุให้เกิดเชื้อดื้อยาได้ง่าย หรือเป็ นยาที่มีแนวโน้มในการใช้ไม่ตรง ตามข้อบ่งชี้ หรือไม่คุ้มค่าหรือมีการนาไปใช้ในทางที่ผิด หรือมีหลักฐานสนับสนุน การใช้ที่จากัด หรือมีประสบการณ์ใช้ในประเทศไทยอย่างจากัด หรือราคาแพง กว่ายาอื่นในกลุ่มเดียวกัน บัญชี ค Amiodarone
  • 64. บัญชี ง รายการยาที่มีหลายข้อบ่งใช้ แต่มีความ หรือมีแนวโน้มจะมีการสั่งใช้ยาไม่ถูกต้อง หรือเป็ นรายการยาที่ เป็ นกลุ่มยาที่มีความจาเป็ นต้องมีการระบุข้อบ่งใช้และเงื่อนไขการสั่งใช้ยา การใช้บัญชียาหลักแห่งชาติไปอ้างอิงในการเบิกจ่ายควรนาข้อบ่งใช้และ เงื่อนไขการสั่งใช้ไปประกอบในการพิจารณาอนุมัติการเบิกจ่ายจึงจะก่อ ประโยชน์สูงสุด Enoxaparin sodium
  • 65. บัญชี จ (1) รายการยาสาหรับโครงการพิเศษ ที่มีการกาหนด วิธีการใช้ และการติดตามประเมินการใช้ยาตามโครงการ และมี การรายงานผลเป็ นระยะ เพื่อพิจารณาจัดเข้าประเภทของยา (ก ข ค ง) เมื่อมีข้อมูลเพียงพอ บัญชี จ Deferiprone
  • 66. บัญชี จ (2) รายการยาสาหรับผู้ป่ วยที่มีความจาเป็ น ให้เข้าถึงยา ได้อย่างสมเหตุผลและคุ้มค่า ซึ่งมีการตัดกลไกกลางเป็ นพิเศษใน การกากับการใช้ยา Epoetin alfa
  • 67.
  • 68. THANK YOU FOR YOUR ATTENTION Question & Answer INTRODUCTION 68