บทที่ 5 ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง

1. แผนบริหารการสอนบทที่ 5
หัวขอเนื้อหาประจําบท
1. ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูง
2. ประเภทของยา และกลไกการออกฤทธิ์
3. การพิจารณาเลือกใชยาลดความดันโลหิต
4. อาการขางเคียง และแนวทางการดูแลตนเอง
วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม
เมื่อนักศึกษาไดศึกษาจบบทที่ 5 แลว นักศึกษาควรมีความสามารถดังตอไปนี้
1. อธิบายลักษณะของโรคความดันโลหิตสูงได
2. บอกชนิดของยาที่ใชรักษาโรคความดันโลหิตสูงได
3. อธิบายกลไกการออกฤทธิ์ของยาที่มีผลลดความดันโลหิตได
4. บอกอาการขางเคียงที่สําคัญของยาได
5. บอกคําแนะนําในการใชยาได
6. อธิบายหลักการรักษา และบอกกลุมยาหลักที่ใชในการรักษาโรคความดันโลหิตสูงได
วิธีสอนและกิจกรรมการเรียนการสอน
วิธีสอนและกิจกรรมการเรียนการสอนประจําบทที่ 5 ประกอบดวยรายละเอียดดังนี้
1. ทบทวนพยาธิสรีรวิทยาของโรคความดันโลหิตสูง
2. บรรยายตามเนื้อหา โดยใชโปรแกรมการนําเสนอ (power point) ประกอบคําอธิบาย
3. มอบหมายงาน ศึกษาการใชยาจากกรณีศึกษาในผูปวยโรคความดันโลหิตสูงและมี
เบาหวานรวมดวย
4. รวมกันสรุปประเด็นสําคัญของการเรียน
สื่อการเรียนการสอน
1. เอกสารประกอบการสอนรายวิชา เภสัชวิทยาเบื้องตน บทที่ 5 ยารักษาโรคความดัน
โลหิตสูง
2. โปรแกรมนําเสนอ เรื่อง ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง
3. กรณีศึกษา

2. วิธีวัดผลและการประเมินผล
1. สังเกตพฤติกรรมผูเรียน
1.1 พฤติกรรมความตรงตอเวลาในการเขาเรียน และการสงงานที่ไดรับมอบหมาย
1.2 พฤติกรรมการมีสวนรวมแสดงความคิดเห็นของผูเรียนในระหวางเรียน
1.3 พฤติกรรมการมีสวนรวมในการทํากิจกรรมกลุม
2. ประเมินผลงานที่มอบหมาย
2.1 ผลงานกลุม

3. บทที่ 5
ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง
ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูง
1. โรคความดันโลหิตสูง
โรคความดันโลหิตสูง (Hypertension) เปนภาวะที่มีระดับ systolic blood pressure
มากกวาหรือเทากับ 140 mmHg หรือ diastolic blood pressure มากกวาหรือเทากับ 90 mmHg
โดยวิธีการวัดแบบมาตรฐาน (standard measurement) อยางนอย 2 ครั้ง ผูปวยสวนใหญรอยละ
95 มักจะไมมีอาการผิดปกติ แตหากปลอยใหความดันโลหิตอยูในระดับผิดปกติเปนเวลานาน อาจพบ
ภาวะแทรกซอนที่รุนแรง เชน โรคหลอดเลือดสมอง (cerebrovascular disease), โรค coronary
artery disease, โรคหลอดเลือดแดงสวนปลาย (peripheral arterial disease) เปนตน ดังนั้นหาก
สามารถควบคุมระดับความดันโลหิตใหอยูในเกณฑที่เหมาะสมจะชวยทําใหลดโอกาสเกิดภาวะแทรก
ซอนดังกลาวได ซึ่งการเกิดภาวะความดันโลหิตสูง สวนใหญยังไมทราบสาเหตุ เชื่อวาเกิดจากหลาย
ปจจัยที่เกี่ยวของ ปจจัยเสี่ยงตอการเกิดความดันโลหิตสูง เชน พันธุกรรม การรับประทานอาหารรส
เค็ม การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอลในปริมาณมาก โรคอวน ผูที่มีลักษณะนิสัยมองโรคในแงราย มี
ความรูสึกตอตานผูอื่น มีความเรงรีบทางเวลาและผูที่ไมมีความอดทน พบวาผูที่มีลักษณะดังกลาว
พบวาเปนโรคความดันโลหิตสูงไดบอยขึ้น ความดันโลหิตสูงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทตามสาเหตุ
ไดแก
1.1 ความดันโลหิตสูงชนิดปฐมภูมิ (Primary or Essential hypertension) เปนความ
ดันโลหิตสูงที่ไมทราบสาเหตุ พบประมาณรอยละ 95 ของผูปวยโรคความดันโลหิตสูง การรักษาทําได
โดยการปรับเปลี่ยนการดําเนินชีวิต ไดแก การลดน้ําหนัก (ระดับ BMI ที่เหมาะสมคือ 23 kg/m2
)
ออกกําลังกายแบบ aerobic exercise ไมสูบบุหรี่ ไมดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล ผอนคลายสภาพ
จิตใจไมเครียด และรับประทานอาหารที่เหมาะสมกับโรค เชน การรับประทานผัก ผลไม งดอาหาร
ไขมันสูงและอาหารเค็ม จํากัดปริมาณอาหารในแตละวันและมีการวางแผนการรับประทานอาหารดวย
นอกจากนี้ผูปวยสวนใหญมักจําเปนตองไดรับการรักษาดวยยาลดความดันโลหิตดวย
1.2. ความดันโลหิตสูงชนิดทุติยภูมิ (Secondary hypertension) เปนความดันโลหิตสูง
ที่ทราบสาเหตุ พบประมาณรอยละ 5 ของผูปวยโรคความดันโลหิตสูง หากรูและแกไขสาเหตุได
สามารถใหการรักษาใหหายขาดได เชน โรคไต โรคของตอมไรทอ เปนตน ผูปวยตองไดรับการรักษาที่
สาเหตุของความดันโลหิตสูง หากอยูในชวงหาสาเหตุดูแลใหไดรับยาลดความดันโลหิต ยากลุมที่

4. สามารถใหไดโดยที่คอนขางปลอดภัย คือ ยากลุม alpha blocker หรือยากลุม calcium channel
blocker การปรับเปลี่ยนการดําเนินชีวิตเชนเดียวกับผูปวยกลุม primary hypertension ก็อาจชวย
ลดความดันโลหิตไดในระดับหนึ่ง สวนการปฏิบัติตัวอื่นๆ ขึ้นกับสาเหตุที่พบ
2. การรักษาความดันโลหิตสูง
2.1. การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม พฤติกรรมที่เหมาะสมสําหรับผูปวยโรคความดันโลหิตสูง
มีดังนี้
2.1.1 การลดน้ําหนักในผูที่มีน้ําหนักเกิน โดยมี BMI > 25 kg/m2
การลดน้ําหนัก
10 กิโลกรัม สามารถลดความดันโลหิต Systolic ได 5-20 มม.ปรอท
2.1.2 DASH diet (Dietary approach to stop hypertension) ใหรับประทาน
ผัก ผลไม นมพรองมันเนย หลีกเลี่ยงไขมันจากสัตวบก และสัตวนํ้าบางชนิด เชน หอยนางรม และ
ปลาหมึกสด อาหารที่มีโปแตสเซียม แคลเซียม สามารถลดความดันโลหิต systolic ได 8-14 มม.
ปรอท ผูที่เปนเบาหวานรวมกับความดันโลหิตสูง ใหหลีกเลี่ยงผลไมรสเหวานจัด เชน ทุเรียน ลําไย
เปนตน
2.1.3 งดอาหารเค็ม ควรรับประทานอาหารรสจืด คือรับประทานเกลือโซเดียมนอย
กวา 100 meq/วัน (2.4 กรัมโซเดียม/วัน หรือประมาณ 6 กรัมของ NaCl/วัน) ลดความดันโลหิต
systolic ได 2-8 มม.ปรอท อาหารที่มีโซเดี่ยวสูง ไดแก ซอส น้ําปลา กะป เตาเจี้ยว อาหารหมักดอง
อาหารพวกผงชูรส หรือผงปรุงรสตางๆ ขนมกรุบกรอบ อาหารแปรรูป (ไสกรอก กุนเชียง แหนม
อาหารทะเลทําเค็ม) อาหารที่มีสารกันบูด
2.1.4 ออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอ
2.1.5 งดดื่มแอลกอฮอล
2.1.6 งดสูบบุหรี่ สารกระตุน และสิ่งเสพติดชนิดตางๆ
2.1.7 ฝกอารมณ ควบคุมความเครียด หลีกเลี่ยงการอดนอน
2.2 การใชยาลดความดันโลหิต จะพิจารณาเริ่มใชยาลดความดันโลหิตในการรักษาผูปวย
ความดันโลหิตสูงทันที เมื่อผูปวยถูกจัดใหอยูในกลุมผูปวยที่มีความเสี่ยงสูงในการเกิดโรคหัวใจและ
หลอดเลือดเทานั้น ปจจุบันยาลดความดันโลหิตแบงเปน 5 กลุมดังนี้
2.2.1 ยาขับปสสาวะ (Diuretics) เชน Hydrochlorothiazide
2.2.2 ยาลดการทํางานของระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympatholytic agents)
ประกอบดวยยา 3 กลุมยอย ไดแก ยาที่ออกฤทธิ์ยับยั้งที่ระบบประสาทสวนกลาง (Centrally acting

5. adrenergic Inhibiting compound) เชน Methyldopa ยาปดกั้นตัวรับชนิดเบตา (Beta recepter
blockers) เชน Propanolol และยาปดกั้นตัวรับชนิดแอลฟา (Alpha recepter blockers) เชน
Prazosin
2.2.3 ยาตานระบบเรนิน (Renin angiotensin inhibitors) ประกอบดวยยา 2
กลุมยอย ไดแก ยาตานการทํางานของเอนไซมแองจิโอเทนซินคอนเวิทติง (Angiotensin
Converting Enzyme Inhibitor) เชน Enalapril และยาปดกั้นตัวรับแองจิโอเทนซิน II
(Angiotensin II receptor blocker) เชน Losartan
2.2.4 ยาปดกั้นชองผานแคลเซียม (Calcium channel blockers) เชน
Nifedipine
2.2.5 ยาที่ออกฤทธิ์ขยายหลอดเลือดโดยตรง (Direct vasodilators) เชน
Hydralazine
ประเภทของยา และกลไกการออกฤทธิ์
1. ยาขับปสสาวะ
ยาขับปสสาวะ มีผลเพิ่มการขับน้ําและเกลือแรออกจากรางกายทางปสสาวะ โดยยาจะมีผล
รบกวนระบบการทํางานปกติของไต ทําใหการดูดซึมน้ําและเกลือแรจากทอไตกลับเขาสูรางกายลดลง
เปนผลใหเสียน้ําและเกลือแรออกไปทางปสสาวะมากขึ้น ยาขับปสสาวะสามารถแบงออกเปนหลาย
กลุมตามกลไกการออกฤทธิ์ได กลุมยาปสสาวะที่ใชสําหรับลดความโลหิตมีดังนี้
1.1 ยาขับปสสาวะกลุม Thiazide เปนยาขับปสสาวะที่ออกฤทธิ์บริเวณสวนปลายของ
ทอไตใชไดดีในผูปวยบวม รับประทานอาหารเค็ม ผูสูงอายุ และ isolated systolic hypertension
ยาในกลุมนี้เชน Hydrochlorothiazide (HCTZ)
1.2 ยาขับปสสาวะกลุม Loop Diuretics เปนยาขับปสสาวะที่ออกฤทธิ์บริเวณ Loop of
Henle ของทอไต ยากลุมนี้จัดเปนยาขับปสสาวะที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด เนื่องจากสามารถทําให
เกิดการขับโซเดียมและน้ําออกจากรางกายไดมากที่สุด ใชไดดีในผูปวยหัวใจลมเหลว โรคไตเรื้อรัง
ยากลุมในนี้เชน Furosemide และ Indapamide
1.3 ยาขับปสสาวะกลุมชดเชยโพแตสเซียม (Potassium-sparing) ยากลุมนี้ชวยไตเก็บ
โพแตสเซียม ใชไดดีในผูปวย Primary Aldosteronism กอนผาตัด หรือไมอยากผาตัด ผูปวยหัวใจ
ลมเหลว ระวังการเกิด hyperkalemia ยาในกลุมนี้ เชน Spironalactone และ Amiloride

6. 2. ยาลดการทํางานของระบบประสาทซิมพาเทติก
ยาลดการทํางานของระบบประสาทซิมพาเทติก มีกลุมยาที่ใชสําหรับลดความโลหิตดังนี้
2.1 ยาปดกั้นตัวรับชนิดเบตา (Beta receptor blockers) ผลที่สําคัญจากการที่ยาปด
กั้นตัวรับเบตา-1(1) ที่หัวใจ คือการเตนของหัวใจชาลง แรงบีบตัวของหัวใจลดลง ซึ่งผลของทั้งสอง
อยางนี้ทําใหความดันโลหิตลดลง นอกจากนี้ยังทําใหอัตราเร็วในการนํากระแสประสาทจากหัวใจหอง
บนลงสูหองลางลดลง ในขณะที่การปดกั้นตัวรับเบตา-2 (2) ที่หลอดลม ไมไดชวยลดความดันโลหิต
แตทําใหเกิดอาการอันไมพึงประสงค ดังนั้นยาที่ยับยั้งเฉพาะตัวรับเบตา-1 จะมีผลขางเคียงตอรางกาย
นอยกวายาที่ยับยั้งทั้งตัวรับเบตา-1 และเบตา-2 ยาในกลุมนี้ เชน Atenolol, Metropolol และ
Propanolol
2.2 ยาปดกั้นตัวรับชนิดอัลฟา (Alpha receptor blocker) ออกฤทธิ์ตานที่ 1-
receptor ซึ่งอยูที่ผนังหลอดเลือด ทําใหเกิดการขยายของหลอดเลือด และลดแรงตานภายในผนังของ
หลอดเลือด สงผลใหความดันโลหิตลดลง ยากลุมนี้มีขอบงใชในการรักษาตอมลูกหมากโตดวย
ผลขางเคียงที่พบคือ วิงเวียนศีรษะขณะเปลี่ยนทา ใจสั่น ออนเพลีย งวงนอน ปวดศีรษะ ปากแหง
คลื่นไส ขอควรระวังในการใชยา เมื่อเริ่มใชยา หรือมีการปรับขนาดยาเพิ่มขึ้น ระวังการเกิดความดัน
ตกขณะเปลี่ยนทา (postural hypotension) ซึ่งทําใหผูปวยมีอาการวิงเวียนศีรษะ หรืออาจเปนลม
หมดสติได อาจปองกันอาการเหลานี้ไดโดยเริ่มรับประทานยาในขนาดตํ่า หรือรับประทานยากอนนอน
ยาในกลุมนี้ เชน Doxazocin, Prazosin
2.3 Central alpha2-receptor agonists ยากลุมนี้ไมใชเปนยาตัวแรกในการรักษา
ความดันโลหิตสูง เนื่องจากยามีอาการขางเคียงมากและมียากลุมอื่นที่มีประสิทธิภาพมากกวา ใชกรณี
ใหยากลุมอื่น ๆ แลวยังไมสามารถควบคุมความดันโลหิตได ยากลุมนี้ออกฤทธิ์กระตุน alpha2-
receptor ในสมอง ทําใหมี sympathetic outflow จาก vasomotor center ลดลง และมีผลทําให
หลอดเลือดสวนปลายขยายตัว ลดแรงตานทานภายในผนังหลอดเลือด และมีอัตราการเตนของหัวใจ
ลดลง ทําใหความดันโลหิตลดลงได อาการขางเคียง ไดแก งวงซึม ปากแหง ซึ่งเปนผลขางเคียงที่พบ
บอย แตจะลดลงไดหากใชยาในขนาดตํ่าหรือใชยาตอเนื่องระยะหนึ่ง ขอควรระวังคือ การใชยากลุมนี้
เปนระยะเวลานานอาจทําใหเกิดการคั่งของเกลือและนํ้าในรางกายได ยาในกลุมนี้ เชน Clonidine,
Methyldopa
3. ยาปดกั้นชองผานแคลเซียม
ยาปดกั้นชองผานแคลเซียม ออกฤทธิ์โดยปดกั้นที่ชองผานแคลเซียม (Calcium
channel) ทําใหแคลเซียมจากภายนอกเขาสูเซลลนอยลง ซึ่งชองผานแคลเซียมจะเปนรูที่อยูบนเยื่อ

7. หุมเซลลทําหนาที่ควบคุมการนําแคลเซียมเขาสูเซลล โดยมีบทบาทสําคัญตอการทํางานของกลามเนื้อ
เรียบของหลอดเลือด และหัวใจ
บริเวณกลามเนื้อเรียบของหลอดเลือด เมื่อมีกระแสประสาทผานมาตามผิวเซลลของ
เซลลกลามเนื้อเรียบหลอดเลือด จะทําใหชองผานแคลเซียมเปดออก และแคลเซียมอิออนจะไหลเขา
ไปในเซลลทําใหเกิดการหดตัวของหลอดเลือด การขัดขวางการทํางานของชองผานแคลเซียมจะทําให
ไมมีการหดตัว เปนผลใหเกิดการคลายตัวของหลอดเลือด ขนาดยาที่ใชในการรักษาจะออกฤทธิ์
จําเพาะเจาะจงตอหลอดเลือดแดง หลอดเลือดแดงฝอยสวนปลาย และหลอดเลือดแดงฝอยของหัวใจ
ขณะที่มีผลตอหลอดเลือดดํานอย สําหรับบริเวณหัวใจ การเคลื่อนที่ของแคลเซียมอิออนเขาสูเซลล
จะทําใหกลามเนื้อหัวใจเกิดการหดตัว อีกทั้งจังหวะการเตนของหัวใจจะถูกควบคุมโดยการไหลเขาสู
เซลลของแคลเซียมอิออน ดังนั้นเมื่อชองผานแคลเซียมเปด จะทําใหจังหวะในการเตนของหัวใจ
เพิ่มขึ้น และยังทําใหการนํากระแสประสาทไปยังหัวใจหองลางเปนไปไดงายมากขึ้น เพราะฉะนั้น หาก
มีการยับยั้งชองผานแคลเซียม จะทําใหแรงในการบีบตัวของหัวใจลดลง และอัตราการเตนของหัวใจ
ลดลง รวมถึงทําใหความเร็วในการนํากระแสประสาทลดลงดวย กลุมยาที่ใชสําหรับลดความโลหิตแบง
ออกไดเปน 3 กลุม ตามลักษณะโครงสรางทางเคมีและฤทธิ์สําคัญทางเภสัชวิทยา ดังนี้
3.1 Dihydropyridines derivative ยาในกลุมนี้เชน Nifedipine, Amlodipine
3.2 Papaverine derivatives ยาในกลุมนี้เชน Verapamil
3.3 Benzothiazepine ยาในกลุมนี้เชน Diltiazem
โดยที่ยา Nifedipine จะออกฤทธิ์ที่กลามเนื้อเรียบของหลอดเลือดเปนหลัก แตสําหรับ Verapamil
และ Diltiazem จะออกฤทธิ์ทั้งที่กลามเนื้อเรียบของหลอดเลือดและหัวใจ ทั้งนี้เนื่องจากความแตก
ตางทางโครงสรางของตัวยา และความแตกตางทางโครงสรางของชองผานแคลเซียมที่หัวใจและ
กลามเนื้อเรียบของหลอดเลือด ยาทุกตัวใชรักษาความดันโลหิตสูงและโรคหัวใจขาดเลือดได แตยา
Verapamil และ Diltiazem สามารถใชรักษาภาวะหัวใจเตนผิดจังหวะไดดวย
4. ยาที่ออกฤทธิ์ขยายหลอดเลือดโดยตรง
ยาที่ออกฤทธิ์ขยายหลอดเลือดโดยตรง ออกฤทธิ์โดยตรงตอกลามเนื้อเรียบของหลอด
เลือดแดง ทําใหเกิดการคลายตัวของกลามเนื้อ และหลอดเลือดขยายตัว จึงลดแรงตานภายในผนังของ
หลอดเลือดและความดันโลหิตได ไมนิยมใชเปนตัวเลือกอันดับแรกในการรักษาความดันโลหิตสูง แต
มักใชประโยชนในการรักษา hypertensive emergencies ผลขางเคียง ทําใหหัวใจเตนเร็ว ใจสั่น
ปวดศีรษะ นอกจากนี้ Hydralazine ยังอาจทําใหเกิด lupus like syndrome โดยผลขางเคียงนี้
สามารถหลีกเลี่ยงไดหากใชยาขนาดไมเกิน 200 มิลลิกรัมตอวัน สําหรับ minoxidil ทําใหมีขนเพิ่ม

8. มากขึ้นผิดปกติ บริเวณแขน หลัง หนาอก ลําคอ ตองระวังการใชยากลุมนี้ในผูปวยที่มีโรคหัวใจขาด
เลือดอยูกอน เนื่องจากอาจทําใหเกิดอาการของโรคหัวใจกําเริบได (angina pectoris) ยาที่ใชสําหรับ
ลดความโลหิต เชน
4.1 Hydralazine ทําใหกลามเนื้อเรียบของผนังหลอดเลือดแดงคลายตัวโดยตรง มักใช
ในการรักษา severe hypertension และใชรวมกับยา sympatholytic drugs และ diuretic ใช
บอยในผูปวยที่มีดวามดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ หรือโรคไตรุนแรง ผลขางเคียง อาจเกิดความดันโลหิต
ต่ํา ปวดศีรษะ วิงเวียน คลื่นไส หัวใจเตนเร็วได และอาจกระตุนใหเกิด SLE-like syndrome ได
4.2 Minoxidil มีฤทธิ์ขยายหลอดเลือดแดงโดยตรง และลดความดันโลหิตไดมาก มักใช
บอยในผูปวยที่มีความดันโลหิตสูงจากโรคไตรุนแรงที่ยังคุมความดันโลหิตไมได และลางไตอยูแลว ใช
ในผูปวยที่มีภาวะ severe hypertension และผูปวยที่ลมเหลวจากการรักษาดวยยาอื่น ๆ
ผลขางเคียง อาการรอนวูบวาบ ปวดศีรษะ ใจสั่น ใจเตนเร็ว นอกจากนี้ยังทําใหขนดก จึง
ไมเหมาะที่จะนํามาใชในผูหญิง และยังทําใหเกิดการคั่งของน้ําและเกลือ ทําใหเกิดอาการบวมไดงาย
จากการกระตุนระบบ RAAS จึงอาจตองใชยากลุม ACEIs, beta-blockers, diuretics รวมดวย
เพื่อลดผลขางเคียง
5. ยาตานระบบเรนิน
ยาตานระบบเรนิน ออกฤทธิ์โดยมีผลตอยับยั้งการออกฤทธิ์ของแองจิโอเทนซิน II ซึ่งทํา
ใหระดับความดันโลหิตเพิ่มสูงขึ้น โดยกลุมยาที่ใชสําหรับลดความโลหิตมีดังนี้
5.1 ยาตานการทํางานของเอนไซมแองจิโอเทนซินคอนเวิทติง (Angiotensin-
Converting Enzyme Inhibitors; ACEI) ยากลุมนี้เปนยาที่มีประสิทธิภาพดีในการลดความดันโลหิต
และมีผลในการปองกันการเกิดภาวะหัวใจโต ตลอดจนมีผลดีตอไตและหลอดเลือดที่ไต จึงสามารถใช
ในผูปวยเบาหวานที่มีความดันโลหิตสูง และมีภาวะโรคไตรวมดวย ซึ่งจะชวยชะลอการเสื่อมของไต
โดยฤทธิ์หลักของยาคือทําใหหลอดเลือดคลายตัว และปริมาณเลือดในรางกายลดลง โดยอาศัยการ
ควบคุมความดันโลหิตผานระบบ Renin-Angiotensin-Aldosterone System (RAAS) เมื่อระบบนี้
ถูกกระตุนใหทํางานจะมีการสราง Angiotensin II (AII) เกิดขึ้น ซึ่งมีผลตอรางกาย ไดแก เกิดการหด
ตัวของหลอดเลือดอยางรุนแรง ออกฤทธิ์โดยตรงตอตอมหมวกไต ทําใหเกิดการสรางและหลั่ง
aldosterone ซึ่งทําใหเกิดการสะสมของโซเดียมและน้ํา ยาในกลุมนี้เชน Enalapril, Ramipril,
Captopril และ Lisinopril
5.2 ยาที่ปดกั้นตัวรับแองจิโอเทนซิน II (Angiotensin II-Receptor Blockers : ARBs)
ยากลุมนี้ออกฤทธิ์โดยการแยง angiotensin II ในการจับกับ AT1-receptors ทําใหไมเกิดการกระตุน

9. ของ angiotensin II เชน การหดตัวของหลอดเลือด การกระตุนการหลั่งของaldosterone การ
กระตุนระบบประสาท sympathetic ยาในกลุมนี้เชน Losartan Valsartan
การพิจารณาเลือกใชยาลดความดันโลหิต
การพิจารณาเลือกใชยาลดความดันโลหิต สําหรับกลุมยาที่สามารถเสริมฤทธิ์กันเพื่อลดความ
ดันโลหิตเมื่อใชรวมกันได ปรากฏดังรูป
หมายเหตุ ยากลุมที่นิยมใชเปนยาเริ่มตนและใชไดในระยะยาว (ในกรอบ) สําหรับยาที่นิยมใชรวมกัน
และเสริมฤทธิ์กัน (เสนทึบ) และยาที่ใชรวมกันนอยเพราะไมเสริมฤทธิ์กัน (เสนประ) CCBs เฉพาะ
กลุม Dihydropyridine เทานั้นที่ใชควบคุมกับ ß - blockers ได
ที่มา : สมาคมความดันโลหิตสูงแหงประเทศไทย, 2555
อาการขางเคียง และแนวทางการดูแลตนเอง
อาการขางเคียง กลุมยาที่พบ แนวทางแกไข
ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ํา
(Hypokalemia)
ยาขับปสสาวะ รับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมสูง เชน
กลวย สม องุน และควรสังเกตอาการที่
แสดงถึงโพแทสเซียมในเลือดต่ํา เชน
ตะคริว กลามเนื้อออนแรง ออนเพลีย
มึนงง ใจสั่น ถาพบตองรีบรายงานแพทย
ปสสาวะบอยตอนกลางคืน
(Nocturia)
ยาขับปสสาวะ ดูแลใหไดรับยาขับปสสาวะหลังอาหารเชา
และกลางวัน เพื่อหลีกเลี่ยงการปสสาวะ

10. อาการขางเคียง กลุมยาที่พบ แนวทางแกไข
เวลากลางคืน ซึ่งทําใหพักผอนไดไมเต็มที่
หลอดลมตีบ (Bronchospasm) ยากลุมปดกั้นตัวรับ
ชนิดเบตา
หามใชยานี้ในผูปวยโรคหอบหืด
ความดันโลหิตต่ําขณะเปลี่ยน
ทา (Postural hypotension)
ยากลุมปดกั้นตัวรับ
ชนิดแอลฟา
ยาขยายหลอดเลือด
โดยตรง
การเปลี่ยนอิริยาบถใหคอยๆ เปลี่ยน
ทาทางอยางชา
ไอแหง (Dry cough) ยาตานการทํางาน
ของเอนไซมแองจิ
โอเทนซินคอนเวิทติง
สังเกตอาการไอ หากไอบอยมากใหรายงาน
แพทย
สรุป
ความดันโลหิตสูง เปนภาวะที่ทําใหเกิดโรคแทรกซอนตามมาที่รุนแรงได ดังนั้นผูปวยโรค
ความดันโลหิตสูงจําเปนตองมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อลดความดันโลหิต เชน ลดการรับประ
ทานอาหารที่มีเกลือสูง งดสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล ลดความเครียด เปนตน หากการ
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแลวยังไมสามารถลดความดันโลหิตได จําเปนตองใชยารวมดวย ยาที่ใชในการ
ลดความดันโลหิตสามารถแบงตามกลไกการออกฤทธิ์จํานวน 5 กลุม การเลือกใชยาอาจใชยาเพียงตัว
เดียวหรือหลายตัวรวมกัน ทั้งนี้ขึ้นอยูกับระดับความดันโลหิตและภาวะสุขภาพของผูปวยในแตละราย
ดังนั้นผูที่ใชยาจําเปนตองมีความรูเกี่ยวกับชนิดของยา วิธีการใชยาที่ถูกตอง และรับประทานยาอยาง
สม่ําเสมอ เพื่อควบคุมระดับความดันโลหิตใหอยูในเกณฑที่เหมาะสม
คําถามทบทวน
1. จงบอกความหมายของภาวะความดันโลหิตสูง
2. จงยกตัวอยางยาที่ใชลดความดันโลหิตจํานวน 2 ชนิด
3. ยา Propanolol มีกลไกการออกฤทธิ์ในการลดความดันโลหิตไดอยางไร
4. อาการขางเคียงที่อาจพบไดเมื่อใชยา Enalapril คืออะไร
5. ควรใหคําแนะนําผูปวยที่ตองใชยา Hydrochlorothiazide (HCTZ) อยางไร
6. ยากลุมใดนิยมเลือกใชเปนอันดับแรก (First line drug) ในการรักษาความดันโลหิตสูง

11. เอกสารอางอิง
ไชยสิทธิ์ วงศวิภาพร. (ม.ป.ป.). ความดันโลหิตสูง (hypertension). ภาควิชาอายุรศาสตร คณะ
แพทยศาสตร โรงพยาบาลศรีนครินทร มหาวิทยาลัยขอนแกน.
ณัฐวุฒิ สิบหมู. (2555). เภสัชวิทยา: เนื้อหาสําคัญและแบบฝกหัด. กรุงเทพฯ: โฮลิสติก พับลิชชิ่ง.
ปกรณ โลหเลขา. (เมษายน 2554). “ความดันโลหิตสูง.” Medical progress. 10 (4) : 19-26.
ใยวรรณ ธนะมัย และคณะ. (2555). คูมือการใหความรูเพื่อจัดการภาวะความดันโลหิตสูงดวย
ตนเอง. กรุงเทพฯ: สํานักงานกิจการโรงพิมพ องคการสงเคราะหทหารผานศึก.
วิชัย พิบูลย. (ม.ป.ป.). เภสัชวิทยาของยาที่มีผลตอระบบ Renin - angiotensin. เอกสาร
ประกอบการสอน รายวิชาวิทยาศาสตรการแพทยของมนุษย 6 สํานักวิชาเภสัชศาสตร
มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ.
สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย. (2554). แนวทางเวชปฏิบัติการดูแลรักษาภาวะ
ความดันโลหิตสูงในเวชปฏิบัติทั่วไป. กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสุข.
สมาคมความดันโลหิตสูงแหงประเทศไทย. (2555). แนวทางการรักษาโรคความดันโลหิตสูงในเวช-
ปฏิบัติทั่วไป พ.ศ. 2555. กรุงเทพฯ: บริษัท ฮั่วน้ําพริ้นติ้ง จํากัด.