hezkuntza, 1. batxilergoko garaikideko lana.

1. Antzinako Erregimena

2. • Antzinako erregimeneko gizartea aristokratizatzailea definitu.
• Gizartearen banaketa pribilegio juridikoan oinarritu.
• Hiru gizarte talde:
-Noblezia
-Kleroa
-Herri xehea
PRIBILEGIOEN GIZARTEA

3. • Lehenengo biek pribilegio
handiak.
• Herri xehea ekoizpen
jarduerez arduratu.
• Pribilegiodunak gutxiengoak.

4. Noblezia eta aristokrazia
Europan
• XVIII.mendean burgesiak
gora egin.
• Pertsona bat noblea zen
jaiotzetik, zenbait pribilegio
zituztelako.

5. • Denetik zeuden:
-noble oso aberatsak eta oso
pobreak
-batzuk goi karguak eta beste
batzuk, kargu barik.

6. • Jatorrizko desberdintasunean
oinarritutako gizartea.
• Oso zaila gizarte-maila
aldatzea.
• Gizarte-banaketan
zorrotzak, zenbait taldeen
aurka azaldu.
• Ideiak erreformistak eta
iraultzaileak sortu.

7. kleroa
• Estamentu pribilegioduna.
• Bi multzo:
- Erregularrak.
- Sekularrak.

8. • Europako zenbait
herrialdeetan, gizarte-talde
handia sortu.
• Zergarik ez.
• Beren legeak eta auzitegiak izan
• Nobleen bezala pribilegioak.

9. • Kleroen artean aniztasun handia
• Goi kleroak:
-Botere ekonomiko eta politikoa
-Ondasun handiak kontrolatu.
• Pribilegioan sartzeko bide bakarra
eliza ikaskeak egitea.

10. Herri xehea edo hirugarren
estatua
• Gehienak herri xehearen zati.
• Hainbat motatako taldeak, ez
pribilegiorik, ez eskubide
juridikorik.
• Zergak ordaindu.
• Haien lanak gizarteari utsi.

11. Burgesia
• Hirugarren estatuan, hoberena
• Multzo zabala :
– Merkatariak
– Lantegien eta beste negozioen jabe
– Errentadunak
– Funtzionarioak
– Sendagileak
– …

12. • XVIII . mendean , burgesak
politikan, armadan, administra
zioan eta elizan eragin handiko
postuetan parte hartu nahi.
• Gizartean gora egiten hasi
aberastutako
burgesak, horretarako
nobleekin eskontzen hasi.

13. Beste hiritar-talde batzuk:
• Hiriko biztanle gehienak, oso
bizitza maila apala.
• Soldata urriari esker bizi.
• Azken mailan baztertuak, oso
ugariak

14. Nekazariak:
• Europako biztanleriaren % 80
inguru nekazariak.
• Lurraren zati handi bat nobleen eta
elizaren esku.
• Nekazariek lantzen zuten lur horiek
jopu, maizter edo basailu bezala.

15. • Gizarte gatazka handiak
landa eremuan.
• Lurraren jabetzaren
banaketa
bidegabea, zergak eta
uzta txarrak …
• Frantzian nekazarien
matxinada gehien.

16. Biztanleria
• Jaiotza eta heriotza-tasa altuak
• Biztanleria gutxi hasi
• Hiru fase:
1) XVI.mendea: Hazkunde moderatua.
2) XVII.mendea: Geldialdia. Krisialdia egon izurri eta
gerren ondorioz.
3) XVIII.mendea: Nabarmen hazi.

17. XVIII.Mendea (hazkunde demografikoa)
• Lehen erdia:
– Jaiotza-tasa oso altua
– Heriotza-tasa jaitsi
• Arrazoiak:
- Ez hainbeste jende gerretan hil
- Izurri gutxiago
- Uzta txar gutxiago
- Elikadura hobetu
• Bigarren erdia:
- Erregimen demokratikoa nagusitu.
o Arrazoia: Biztanleria etengabe
handitu.

18. Nekazaritza-ekonomia
Aro Modernoan:
• Industriaurreko ekonomia: lehen sektorea
garrantzitsuena
• Industriaren oinarria eskuzko lana, baliabideak
zaharkituta eta ekoizpena mugatuta.
• Diru sarrerak oinarrizko beharrak betetzeko.

19. Aro Modernoan:
• Biztanleriaren %80 baino gehiago landan
(Nekazaritza edo abeltzaintzan)
• Nekazaritza ez emankorra
– Arrazoiak:
• Teknologia atzeratua
• Fenomeno naturalen mende
• Lurraren jabetza jauntxoen esku
• Nekazariak miserian

20. • Modernizazioa Europako zenbait lekutan.
– Leku horietan zenbait berrikuntza.
• Labore-txandaketa
• Tresneria hobetu
– Emankortasuna handitu eta
laborantzarako gune berriak
lortu.

21. Ustiatze-sistemak
• Eremu irekiak:
• Hesirik gabeko lur sailak
• Jabe bakarrekoak edo kolektibokoak
• Ia Europa osoan nagusitu
• Itxiturak:
• Hesiekin mugatutako lur sailak
• Jabe bakarrekoak
• Abeltzaintza gutxi garatuta
• Zereal eta gariaz elikatu

22. Nekazarien zergak
• Erregeari:
– Errenten gaineko zuzeneko zergak
– Produktuen prezioaren gisa ordaintzen ziren zergak
– Nekazariek, erregearen lurretan doan lan egin
• Jauntxoari:
– Lurra ustiatzeko eskubideagatik
– Jaun-eskubide batzuegatik
• Kleroari:
– Hamarren eklesiastikoa ( uztaren %10)

23. Absolutismoa eta gobernu
absolutista

24. Monarkiaren mugak
Politika eta gobernua
erregeak zuzendu.
Gobernu eta instituzio
zentralizatuak.
Armada iraunkorra eta
burokrazia.

25. Hiru alderdik mugatu:
•Biztanleek jauntxoei
kasu egin, erregeei ez.
•Legeak ezartzeko gai ez.
•Erregeak ordezkarien
batzarren onespena
behar.

26. Botere
mugatua, lankidetzan
aritu behar.

27. Gobernu absolutuaren jarduera
Funtzionario berriak sortu
kontrola handitzeko.
Nobleziarekin itunak egiten
saiatu.
Nobleziak eta kleroak
zergarik ez.
Jauntxoek justiziaren ardura.

28. Despotismo ilustratua
Ekonomia eta gizarte arazoak.
Ilustrazioko erreformak
planteatu.
Erreforma-politikak alderdiak
aldatu.
Erreformek ez aldatu Antzinako
Erregimenaren oinarria.

29. Erregimen parlamentarioak
Klase ertainek politikan parte
hartu Probintzia Batuetan eta
Ingalaterran.

30. Ingalaterran:
Absolutismoa ezartzen saiatu.
Bi iraultza eskubideak
defendatzeko.
Parlamentuan erregearen
boterea.

32. • Arrazoiaren nagusitasuna.
• Kritika.
• Botere zibilaren autonomia
defendatzea.
• Erlijio tolerantzia.
Pentsamendu ilustratuaren oinarriak

33. • Ekonomiarekiko eta aurrerapen
materialarekiko interesa.
• Hezkuntza.
• Zientzia esperimentalekiko interesa.

34. • Immanuel Kant:
– Ilustrazioan sinetsi, gizakiaren
emantzipatzeko bitartekoa.
– Bizitzaren erdigunea gizakia.
– Helburua: zoriontasuna.

35. • Ilustrazioaren gizarte
oinarriak, aristokratek, apaizek eta kleroko
beste sektore
batzuek, sendagileek, funtzionarioek, militarre
k, abokatuek eta merkatariek osatu.

36. Ilustrazioaren jatorria eta
hedapena
 Europan sortu eta garatu
 Frantzia ilustrazioko ideiak eta erreformak zabaltzeko gune
bihurtu

37.  Erreformismo ilustratua garaia.
 Portuan zuten hiriak, gune nagusiak
izan.
 Landako gizartea aire berritzaileetatik
aparte.

38. Pentsalari ilustratu handiak
 John Locke
 Pentsamendu ilustratuaren aurrekari
inglesa.
 XVII. mendean bizi eta 1688ko iraultza
justifikatu.
 Gobernarien eta gobernatuen artean
erlazioak arautzeko ”kontratu sozial”
bat egin behar.

39. – Jarrera kritiko, bokazio
pedagogikoa eta munduarekiko
lotura zuen filosofia taldea sortu
– Tolerantzia, ekonomiaren
modernizazioa, eta
zientziarekiko eta teknikarekiko
interesa defendatu

40. • Zenbait hizkuntzara itzuli eta argitaratu
• 1772an amaitu
– Jean Le Rond D’Alembert
– Denis Diderot

41. Montesquieu
Frantziako noble diruduna
Zientzia politikoaren eta soziologiaren
sortzailea
Konstituzio baten bidez kontrolatutako
sistema monarkikoa proposatu

42. 3 aginteak banatuta aurkezten:
 Legegilea:
 Betearazlea: Erregeak
 Judiziala: Askea
 Erregeen absolutismoa zalantzan jartzeko
oinarri teorikoak finkatu Ipar Ameriketako
1787ko eta XIX. mendean idatzi
konstituzio gehienak

43. • Lockeren eta beste autore batzuen ideiak
zabaldu Frantzian.
• Lanak:
Voltaire (1694-1778)

44. Jean-Jacques Rousseau (1712-78)
• Diskurtsoetan, garai hartako
gizartea ustela.
• Gizakia izatez ona, baina
gizarteak usteldu eta izako
insolidario bihurtu.

45. • Liberalismo ekonomikoa Adam Smithek sortutako teoria
ekonomiko.
• Estatuak ahalik eta eraginik txikiena izan ekonomian,eta
ahalik eta gutxien esku hartu,enpresei askatasunez
aritzen uzteko.
• Ekonomia librea oparotasun-iturria zela aldarrikatu.

46. • Jabetza pribatua eta kontratu indibiduala funtsezkoak.
• Denboraren poderioz teoria hau aldatu egin da.
• Hasieran,nobleen klasea pribilegiatua zen eta sortzen
hasia zen klase berriari(burgesak)
• Aldaketen ondorioz,aberastasunean oinarritutako
gizarte-sistema nagusitu.

47. • Thomas Robert Malthus: Biztanleriaren printzipioaren
saiakera.
– Biztanleria azkarrago hasi elikagaiak baino.
– Malthusiar krisia(heriotza-tasa altuko fasea)
– Hondamendirik ez izateko,badaezpadako balaztak erabiltzea
proposatu(jaiotza tasa nahita txikitzea)

48. • John Stuart Mill: azken sintesia egin zuen, Ekonomia
politikoaren printzipioak.
– Banakoaren ekimena,kapital-metaketa eta merkatu lehiakor askea
defendatu.
– Sistemak geldialdia susmatu.
– Ondoren, estatuak zenbait alderditan esku hartu
» Hezkuntzan
» Fiskalitatea
» Lan-erregulazioa
» ...

49. Industria iraultza

50. • Industria Iraultza XVIII.
Mendearen bukaeran
eta XIX hasieran garatu.
• Britania Handian.
• Mundu osora zabaldu.

51. • Aldaketa :
-Teknologikoak
-Sozioekonomikoak
-Kulturalak

52. Non eta zer?
• Lancashire eskualdean fabrikak
sortu, prozesu iraultzailea
• Siderurgia eta ehungintzan
• Ekonomia eta gizarte guztiari
eragin
• Munduko merkatua sortu

53. Ezaugarriak
• Ikatza energia
iturri nagusi
• Lurrun makina
eta fabrika
• Ehungintza
industria

54. Hazkunde demografikoa
• XVIII.mendearen hasieran
estanda demografikoa hasi.
• Jaiotza tasak gora.
• Heriotza tasak behera.

55. • Jendea gazteago ezkondu
• Txerto berriak egin.
• Elikadura hobetu eta
elikagaiak merketu.
• Auzo berriak eraiki.
• Ingalaterran biztanleria
hirukoiztu mende eta
erdian

56. Nekazaritza iraultza
• Nekazari asko hirira
• Ekoizpen sistema
errentagarri bihurtu
• Abereak ukuiluetan
sartu
• Emankortasuna %90
handitu

57. Klase gizartea
-Hiru gizarte maila:
•Goi-maila: Burgesia eta
aristokrazia.
•Nobleziak pribilegioak galdu.
•Aberastasunak industria berrietan
inbertitu

58. • Erdi maila: Burgesia ertaina
• Goi postuko
militarrak, medikuak, irakas
leak, abokatuak.
• Negozio txikiak

59. • Behe maila: langileria
• Besteentzat lan egin
• Nekazariak eta hirietara
lan bila joan zirenak.

60. Iraultzaren laguntzaile Inglaterran
• Testuinguru politiko eta instituzionala
• Munduko lehen itsas eta merkataritza
potentzia
• Merkataritza askea

61. Bigarren industria iraultza

62. • Bigarren Industria
Iraultza 1870
inguruan
sortu, aldaketa
ekonomiko sakona
izan

63. • Lehenengo Industria
Iraultzan lurrun eta
ikatza…
• Bigarrenean energia-
sortzaileak petrolioa
eta elektrizitatea

64. • Garapeneko sektore aitzindariak, oihal industria
eta 1850tik aurrera burdinbidearen hedapenak
bultzatutako siderurgiak

65. • Bigarrenean industria kimikoa eta
automobilak edo hegazkinak eragindako
metalurgia berria izan

66. • Gehienetan, zientzia
eta industriaren
elkarlanaren fruitua
izaten dira aldaketa
horiek guztiak.

67. • Industrializazioa lurralde
askotara hedatu:
Alemania eta AEBetako
ekonomiek izugarri
egingora.

68. • Japoniak, esaterako, eg
undoko garapen
ekonomikoa lortu zuen
urte gutxiren buruan.

69. • Telegrafoak, telefonoak, irratiak, argindarrak, t
ranbiak, metrok eta gainerako asmakizunek
gizakien bizitza erraztu

70. • Pixkanaka pixkanaka
lanaren gaineko
arautegia jaio eta
osatu .

71. • Gainera, bere ahalmen
ekonomikoa
handitu, herrialde
garatuetan.

72. • Katean eta seriean
ekoitzi, produktuak erosteko
gai izan, merkeagoak
baitziren.

73. Demografia-hedapena
eta migrazio handiak.

74. • Hazkunde-erritmo izugarria XIX. mendearen bigarren erdian.
• Demografia-iraultzaren bigarren aldi horretan, eragina:
– Heriotza tasa: azkar eta etengabe murriztu.
• Medikuntzan eta higienean aurrerapenak egin.
• Hobeto elikatzen ziren.
• Bizi-kalitatea hobeagoa.
– Jaiotza-tasa altua.

75. XIX.Mendean emigrante gehienak europarrak. Gehienak Ameriketara
joan.
Bi alditan gertatu:
•1845tik 1846ra bitarteko krisi ekonomikoaren ondorioz.
•1870tik 1890ra bitartean, euraparren emigrazioa aregaotu.
Indiarren eta Txinatarren
emigrazioa ere nahiko ugaria.

76. • Garai hartan zeuden gaixotasunak:
– Viruela.
– Tuberculosis.
– Fiebre amarilla
– Gripea.
– Sarampion.
– Colera.

77. INDUSTRIA POTENTZIAL BERRIAK.
• Erresuma Batuak munduko manufakturatu ekoizle nagusia.
• Erresuma Batuak nagusi ekonomia eta merkataritzan lehen
Mundu gerrara arte.

78. ALEMANIA.
1900tik aurrera, munduko bigarren industria
potentzia.
– Garraiobideen garapena.
– Ekoizpena mundu zientifikoan antolatu.
– Industria eta finantzia-kontzentrazio handia (Enpresa handiak sortu)
– Alemaniako gobernu protekzionista.

79. ESTATU BATUAK.
XIX. mendearen azken herenean munduko lehen
industria potentzia bihurtu.
– Barne merkatu izugarria.
– Baliabide ugari.
– Trenbide sareak azkar eraiki.
– Lanaren banaketa geografikoa.
– Teknika berrikuntzak aplikatu.
Industria enpresak
moderno handia Estatu
Batuetan sortu.

80. JAPONIA MEIJIA.
• Asian industrializazio berezia, herrialde feudala.
• Sistema feudala amaitu 1868an.
• Erreforma sakonak mendebaldeko industrializazio ereduei jarraiki.
• 1868tik 1880ra estatuak ia monopolizatu zuen enpresa jarduera.
• Enpresa pribatuei diru-laguntzak eman.
• Estatuak lehen hezkuntza derrigortu.
• Estatuak gobernuaren enpresak erosteko aukera eman
kapitalistei, horrela industria eta finantza-kontzentrazioa gertatu.