1. Langileen
bizi-baldintzak eta
antolakuntza

2. LANGILE-KLASEA
• Industria kapitalismoak eta horren fabrikasistemak langile-klase berria sortu.
• Lanaren truke jasotzen zuten soldata batzen
zituen klase horretako kideak.

3. • Ezaugarri nagusia: Segurtasun eza
• Gaixotu, goiz
zahartu edo istripua
izanez gero,
eskeko bihurtu.

4. • Fabriketako eta meatzetakoek
ezaugarri berdina hiriko
langileekin: soldatarekiko
mendekotasuna.
– Antzeko bizimodu eta bizi-
baldintzak:
Pobreziatik hurbil

5. • Langile klaseak mehatxua ezarritako ordenari.
• 1850-1880: Britainia Handian garatu.
Biztanleriaren laurdenera heldu.

6. LANGILE-AUZOAK
• Etxebizitzak fabriketatik gertu egotea komeni.
• Langile-auzo inprobisatuak sortu.
– Ordenarik gabe hazi
– Udal-agintariek oinarrizko zerbitzuak instalatu ez
– Kaleak hondatuta
– Infekzioak agertzeko
arriskua

7. XIX. Mende amaiera
• Hedatutako modalitatea:
– Industria-koloniak
• Enpresako langileentzako auzuneak
• Industria nabeen ondoan
• Etxeak:
– Jabeak: Luxuzko etxeak
– Zuzendariek: Etxe handiak
– Langileek: Etxe txikiak
• Kolonien barruan:
– Eliza
– Denda
Batzuetan
− Ikastetxea
− Hilerria

8. LANA ETA SOLDATA
• Lanordu kopurua aldagarria, jarduera motaren
arabera.
• Lancashire eta Mulhouse
kotoi fabriketan
lanaldia hamabost
ordukoa.

9. • Lanordu kopurua murriztu:
– 1870: Hamabi ordu baino gehiago
lan, atsedenerako egun gutxi.
– 1880: Hamar orduz lan, batzuetan bederatzi.
Larunbat arratsaldean jai
• Langile-erakundeen errebindikazioa:
Sei egunetan zortzi
orduko lanaldia.

10. • Emakumeek eta haurrek eskulanaren zati
handia osatu.
– 1839: Langileen erdiak emakumeak
– 1951: 10-15 urtekoen artean; %28 lanean
• Haurren eta emakumeen lana txarto
ordainduta. (Gizonen
soldataren erdia)

11. • Soldatak oso baxuak eta estuak.
– Gutxieneko beharrizanak betetzeko
• Langileen bizi maila
baxua (Heriotza-tasa
altuak). Auzoetan,
pobrezia nagusitu.
• 1850: Soldatak handiagotu.

12. ELIKADURA ETA BIZI-MAILA
• Bizi-kalitatea oso txarra
• XIX.mende amaiera:
– Egoerak hobera
– Nekazaritzako
prezioek behera
– Janari nagusiak: Irina eta patata

13. • Jantzietan gastu txikia
• Elementu bereizgarriak:
– Emakumeak: Jantzi luzea
– Gizonak: Brusa eta kapelua

14. • Langileak burgesak baino gehiago garbitu
(Lanean zikindu).
• 1830-1875: Britainia
Handian, xaboi
produkzioa hamar
aldiz handitu.

16. • Lan baldintzak txarrera egin(ehungailuen
aplikazioen eraginez)
• Eskulangileak eta langileak makinak apurtu euren
haserrea erakusteko.
• Langileek mehatxuzko jakinarazpenak bidali
enpresaburuei.
• Jakinarazpenok Ned Ludd izenez sinatu.
• Pertsonai horrexetatik dator ludismoa.

17. • Langile batzuk lanik gabe gelditu,makinaria
berria sartzearen ondorioz.
• Soldatak murriztu.
• Eskulangileen prestakuntza tradizionala ez
beharrezkoa.
• Makina batek azkarrago eta hobeto egin
lan,langile batzuek baino.

19. • Lehenengo langile-elkarteen lorpenak txikiak.
• Lanbide edo herri baten mugen barruan
gelditu.
• Beraz, Britainia Handiko langile-elkarteak
borroka politikora bideratu.
• Herritar guztientzako eskubide berdintasuna .
• Kartismoa masa mugimendu garrantzitsua.

20. • 1838an,Londreseko Langile Elkarteak,William
Lovett ebanistak Herriaren Gutuna prestatu.
• Gizonezkoen sufragio unibertsala, boto
sekretua ezarri eta hauteskunde-barruti
berdinak sortzea eskatu.

21. • Kartismoak langilerik eta herri klaserik gehienak
mobilizatu helburu bat lortzeko: estatua
demokratizatzea.
• Lehenengo eskabidea,Gutuneko
errebindikazioekin 1839an aurkeztu.
• Britainiar Parlamentuak hirutan ukatu Gutuneko
eskabideak,eta gobernuak erreprimitu
kartismoko sektorerik erradikalenak sustaturiko
grebak eta altxamenduak.

22. • Mugimendu kartista ahuldu bere
helburuak lortu barik.
• Mugimendua egotearen
ondorioz,britainiar estatuak arautu egin
behar izan zituen lan-harremanak.
• Elkarteei buruzko lege hobea
promulgatu,emakumeen eta haurren
lanaldia hamar ordura mugatu.

23. Langile - mugimendua
-Langile talde zabala sortu.
-Kontzientzia eta gizarte gatazka berriak
+
agertu.
-Gizarte eta politika-fenomeno berriaren
izena hartu.

24. Jatorria
-Industralizazioa heldu behe-klaseek antolatu
eta borrokatzeko moduak aldatu.
-Eskulana ugaria, kontratazio baldintza txarrak.

25. Gizarte-gatazkarako arrazoiak eman eta erakunde
egonkorrak sortu.
-Helburua: lan-baldintzak hobetzea ,soldatak
handiagotzea eta adierazpen askatasuna
edukitzea.

26. Langile-elkarteak
-Industrializazioaren hasierako garaian sortu.
-Hasieran debekaturik,enpresa eta kontratuaskatasunaren aurkakoak zirelako.

27. -Lehenengo errebindikazioa:Elkartzeko eta biltzeko
eskubidea.
-Lehenengoak eta ugarienak Elkarri Laguntzeko
Elkarteak:Istripuetan,gaixotasunetan eta heriotza
kasuan laguntzea helburu.

28. -Soldata eta lan-baldintzen talde-defentsa sortu,langile
asozianismoaren eragileak.
-Tresna presioskoena greba.
-Sindikatua:Langileen interesak defendatzeko sorturiko
langile-elkartea.Frantzia du jatorri.