SlideShare a Scribd company logo
1 of 83
Duurzaam en Verantwoord
Bouwen, Ontwikkelen & Beheren

Nut en Noodzaak; een kritische blik
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

1
Even Voorstellen.
Olaf Buter
Bouwjaar 1967
TUE
Founding Partner DGBC
Managing director
adamasgroep bv
adamas international GmbH Düsseldorf
Partner of Plan-S Eindhoven
SLIM Bouwen (TUE)
Focus op Duurzaam Ontwikkelen
Turn Key realisaties
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

2
Agenda
-

Inleiding duurzaam ontwikkelen: WAAROM?
Welke systemen zijn er ?
Waarom BREEAM ?
Wat kan men ermee, welke voordelen zijn er ?
- Stimuleringsmaatregelen (MIAVamil – EIA)
- Hoe werkt BREEAM
- De 9 hoofdstukken: ( proces- project- omgeving )
- Korte uitleg betreffende specifieke credits
-

BREEAM

MAN1: commissioning
HEA9: VOS
ENE1:energie efficiëntie
MAT1+5: Materialen en Onderbouwde herkomst (EMS / Tier levels)
POL1-4: koeling en verwarming

LEED

DGNB

Facts

3
Eye opener
De bouw draagt voor 5,1 % in het BNP , maar….

• 25% van het wegtransport
• 35% van de nationale afvalberg

• 43% van de energieconsumptie en CO2 emissie
Bron: TUE Prof J. Lichtenberg 2010

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

4
In Duitsland is enkel en alleen de bouw het
volgende toe te rekenen:
ca. 30% aan broeikasgassen
ca. 40% afname van primaire energie
ca. 50% verantwoordelijk voor afval
Bron: Bundesumweltministerium 2012

Kortom, een internationaal probleem.
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

5
Duurzaam en verantwoord bouwen
en beheren van vastgoed.

Bewustwording
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

6
Behoefte aan een gemeenschappelijke taal voor duurzaamheid

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

7
Definitie van Sustainable development
The Brundtland commission definition of sustainable development:
‘development that meets the needs of the present without
compromising the ability of future generations to meet their own needs’

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

8
Uitdaging aan de (bouw)branche:
• Waardering van gebouweigenschappen op een duurzame wijze: Besparing
van materiaal en producten. (flexibiliteit; SLIM bouwen)
• Nadenken over de gehele linie op alle aspecten van duurzaamheid t.a.v. de
levenscyclus van een gebouw, van ontwikkeling, via gebruik tot sloop.
• Bovenstaande zaken op een meetbare en verifieerbare wijze transparant
aangeven zodat een vergelijking van bouwkwaliteit en ontwikkelingskwaliteit
mogelijk is. (Benchmarking)

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

9
De bouw is inefficiënt; we weten het wel.

> 10% faalkosten
< 40% effectieve tijdsbesteding
overdadig materiaal en volume besteding
Industrie/ koel en vrieshuizen
< 875-1250 kg/m2 >

<100 kg/m2

>1000 kg/m2

Bron: TUE Prof J. Lichtenberg

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

10
Ontwikkeling in < 20 jaar

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

11
Anno Nu ?

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

12
Of alweer verouderd?
Opel Ampera op aardgas

http://www.youtube.co
m/watch?feature=play
er_embedded&v=zmJ
B27hFV_g

Elektrische fiets zonder zichtbare motor
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

13
Panelen waar maar kan

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

14
Kortom de bouw is als volgt georganiseerd:
Iedereen doet zijn engineering naar behoren

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

15
Resources
materials

Projectbeheersing ??

Components
parts

Building
Physics cons

Install. cons.
Structural
Engineer

Elements
Wholesale

Other cons.

Architect

Contractor
Installer
Proj.management
Subcontractors

industry

BREEAM

Design, plann., cons.

Authoroties
Constructing

LEED

Client

DGNB

Principal
Tenant
Facts

16
Projectproces en faseproducten
Regeneratie / flexibiliteit

Behouden

Afstoten

Renoveren

Slopen

Masterplan

kwaliteitstoets bestaand vastgoed
Beheer & Exploitatie

Visie & ambitie
Programma van
uitgangspunten

Onderhoudskosten

COMMISSIONING

Lijn organisatie

Validatie
Integraal PvE
uit deel PvE’s

Meerdere parallelle of
seriële ontwerpen

Plan

Ingebruikname
Programma van
Eisen

Huur-/ Koopcontract

Verificatie
Basisontwerp

Meerdere parallelle of
seriële uitwerkingen en realisaties

Design & Construct
(resultaatverplichting)

Oplevering & test

Voorlopig en
definitief
ontwerp
Technisch ontwerp
Techn. Ontwerp
en Bestek

Overdrachtsdocument
Uitvoering & Nazorg
Techn. uitwerking
en Realisatie

Let op het verschil
tussen: Inzet- t.o.v.
Resultaatverantwoordelijkheid!

BREEAM

Project organisatie

Total Engineering
(inzetverplichting)

Engineering & Build
(resultaatverplichting)

Beslismoment

LEED

DGNB

Facts

17
‘Duurzame’
certificeringsystemen
In vogelvlucht de basis opzet van de
verschillende systemen

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

18
Certified Commercial Buildings in Europe
2011: NL, 2x LEED
& 8x BREEAM-NL
2012:

22 x
2013:
111 x
2014:

?
> 240 aanmeldingen

BREEAM

LEED

Bron: RICS may 2011

DGNB

Facts

19
BREEAM: the Environmental Assessment Method
for Buildings Around The World

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

20
BREEAM - BRE Environmental Assessment Method
BREEAM is een beoordelingsmethode om de duurzaamheid van gebouwen
te bepalen. Het bevat een standaard voor een duurzaam gebouw en het
geeft aan welk prestatieniveau een gebouw heeft.

BREAAM wordt gebruikt om gebouwen te analyseren en te verbeteren
En kan zowel voor het ontwerpen van nieuwe gebouwen als voor het
beoordelen van bestaande gebouwen gebruikt worden.
BREEAM maakt gebruik van een kwalitatieve weging; als totaalscore krijgt
een gebouw een waardering als pass, good, very good, excellent of
outstanding. Tegenwoordig 1 ster t/m 5 sterren.

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

21
BREEAM - BRE Environmental Assessment Method
•

1990 United Kingdom Green Building Council

•

Focus hoofdzakelijk op ecologische thema's

•

Credits verdeeld in 9 hoofdgroepen welk afzonderlijk zijn gewaardeerd

•

Hoe hoger de gewenste ranking hoe meer credits verplicht worden

•

Waardering en certificering geschied alleen door een opgeleide en
geaccrediteerde assessor

•

BREEAM is de meest verspreide en gebruikte methode in de wereld

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

22
Waarom BREEAM-NL als systeem voor Nederland?
•

Geen kinderziektes meer, wordt door ontwikkeld sinds 1990

•

Binnen Europa wordt het / is het de standaard (P,CH.D,N,E,NL,………….)

•

Tot oktober 2007 alleen in Engeland al 100.000 gebouwen gecertificeerd.

•

Niet het wiel uitvinden maar hergebruiken wat in Nederland is ontwikkeld.

•

LEED en Greenstar zijn niet bruikbaar gebleken voor locale omstandigheden

•

Standaardiseren en op maat maken voor Nederlandse situatie

•

Breeam wordt open source: veel input en flexibeler in vertaling

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

23
De typen beoordelingen
Gebiedslabel

Gebiedsontwik.

BREEAM

BREEAM NL
Nieuwbouw en grote renovaties

Tijdelijk Certificaat
Ontwerpfase

LEED

BREEAM in use
Sloop/Parkeer/Infra/……..

Certificaat
opleverfase

DGNB

Certificaat gebruiksfase
Asset, operation, use

Facts

24
Organisatieschema (NL)
Invloed op int.
standaard

Kwaliteitscontrole
Externe
assessoren

DGBC

Kwaliteitscontrole

Beoordeling

Certificaat

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

25
Samengevat:
• BREEAM- (international) wordt wereldwijd ingezet voor enkelvoudige
ontwikkelingen of portfolio management.
•

BREEAM kan eenvoudig worden aangepast doordat het lokale regelgeving
accepteert en opneemt.

•

Elk land kan zijn of haar eigen Councel of Stichting oprichten ter wille van
een landeigen specifieke BREEAM label. Mits akkoord BRE.

Maar vooral: BREEAM geeft vastgoed een waardevermeerdering

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

26
Hamvraag: Wanneer is een gebouw
duurzaam?
Weinig energieverbruik
Hergebruik van materialen
Goed bereikbaar (openbaar vervoer of fiets of alternatieven)

Gebruik van veel daglicht
Gezond om te werken
etc

Om de duurzaamheid van een gebouw te meten, wordt er
wereldwijd gebruik gemaakt van “green building standards”.

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

27
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

28
Management

Transport

Afval

BREEAM

Gezondheid

Energie

Water

Materialen

Landgebruik & Ecologie

LEED

DGNB

Vervuiling

Facts

29
BREEAM: 9 categorieën met
diverse credits.
Per categorie een aantal ‘credits’ te behalen
Credits hebben verschillende waarderingen
Wordt gemeten in %

Totaal +/- 70 credits, waar ongeveer 110 punten mee te behalen zijn

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

30
BREEAM - BRE Environmental Assessment Method
Meer dan 100.000 gecertificeerde gebouwen
Meer dan 500.000 geregistreerde gebouwen

BREEAM-NL 2009-2013 > 100 gecertificeerde gebouwen

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

31
LEED
Leadership in Energy and Environmental Design

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

32
LEED

Leadership in Energy and Environmental Design
• Vanaf1998 - US Geen Building Council

• Op basis van BREEAM ontwikkeld
• Rankings zijn: Gecertificeerd, Zilver, Goud, of Platina
• Minder details, credits hebben een verschillende waardering
• Bekijkt de invloed van het gebouw op de omgeving gedurende de
gehele levenscyclus van het gebouw
• Geen officiële auditor noodzakelijk, (iedereen kan het -- indienen -- )
• Waardering volgens ASHRAE Standards

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

33
Aspecten
Regional Priority

Innovation in Design

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

34
Rating
Platinum = point threshold: 80-110 points

Gold = point threshold: 60-79 points

Silver = point threshold: 50-59 points

certified = point threshold: 40-49 points

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

35
Hoeveelheid geregistreerde projecten

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

36
DGNB
Deutsche Gesellschaft für
Nachhaltiges Bauen

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

37
6 Thema velden
ca. 60 credits

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

38
Schutzgüter

Schutzziele

Natürliche Umwelt Natürliche Ressourcen Gesundheit ökonomische Werte soziale u. kulturelle
WerteSchutz

Schutz der Umwelt

Sicherung von Gesundheit und
Behaglichkeit im Gebäude

Senkung der
Lebenszykluskosten

Menschengerechtes Umfeld

Schonung der natürlichen
Ressourcen

Erhalt ökonomischer Werte

Erhalt sozialer und kultureller
Werte

Ökologische Qualität

Ökonomische Qualität

Soziokulturelle und
funktionale Qualität

22,5 %

22,5 %

22,5 %

Bewertung

Technische Qualität
Prozessqualität

22,5 %
10 %

Standortqualität

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

39
Gebäudebewertung
100 %

Erfüllungsgrade

95 %
90 %
Gold

85%

80 %

1,5

75 %

Gecertificeerde projecten DGNB
sinds 1997 – 2013

70 %

65 %

2,0

Silber

60 %

Stand 2013: ca 350 gecertificeerde
gebouwen

BREEAM

LEED

55 %

50 %

DGNB

3,0

Bronze

Facts

40
GPR-4
Gemeentelijke Praktijk Richtlijn.
meet duurzaamheidsprestaties voor woning- en utiliteitsbouw:
zowel voor nieuwbouw, bestaande bouw en grootschalige renovatie.
Is een software pakket en 15 jaar geleden ontwikkeld door W/E adviseurs
in opdracht van de gemeente Tilburg.

GPR Gebouw kan worden ingezet bij iedere fase in het bouwproces:
- beleid
- ontwerp
- realisatie
Is er voor Stedenbouw – Nieuwbouw – Bestaande bouw – Onderhoud
Bekijkt woningen – kantoren – scholen – bedrijfsgebouwen en ontwikkeld
zich ook door naar meerdere marktsegmenten
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

41
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

42
Verschillen
BREEAM oudste systeem, meest gebruikt, bewijst en beoordeeld
product &proces, levert een internationaal erkend certificaat op en
heeft een benchmark.
LEED/DGNB/HQE = vergelijkbaar met BREEAM
LEED is onhandiger in EU vanwege regelgeving
GPR meet alleen product, bekijkt geen proces en is alleen in NL erkend
Greencalc = opgenomen in BREEAM-NL en GPR

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

43
Duurzaamheid

Sustainability
Volhoudbaarheid
Wat leveren deze systemen ons op?

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

44
Elk systeem bekijkt een veelheid van aspecten/ credits op
het gebied van omgeving en duurzaamheid en maakt het
mogelijk om objectief helder en transparant aan te tonen
hoe het gebouw ten opzichte van andere gebouwen
scoort op het gebied van duurzaamheid.
Elk systeem geeft ook aan hoe het is bereikt, in welk jaar
en met welke versie.

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

45
Waarom certificeren ?
Ondersteuning van Opdrachtgevers, Ontwikkelaars, Architecten en
andere Marktpartijen op de volgende wijze:
• Het karakteriseert daarmee een gebouw, als een gebouw met een geringe
milieubelasting en laat dat officieel zien. (Portfolio management)
• Het verzekert dat de huidige, best practice, methoden zijn gebruikt. ($$)
• Het inspireert om innovatieve systemen in te zetten om daarmee de milieuinvloeden te beperken.
• Het levert uiteindelijk een Benchmark op, welk een grotere invloed heeft dan
alle opgelegde reguleringen. (%)
• Het is een tool, waarmee bedrijfskosten inzichtelijk gemaakt worden en
gereduceerd worden en arbeidsomstandigheden verbeterd worden.

• Het is een standaard, welk de actuele stand van een onderneming of
organisatie cultuur op milieuaspecten aangeeft. (ISO 14001)

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

46
Certificeringssysteem

=
Omvangrijk Doel/ en maatregelen catalogus

=
Tool

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

47
Certificeringssysteem

1. Sturingsinstrument:

wat kies ik?

2. Meetinstrument:

welke indicatoren vind ik belangrijk?

3. Communicatie instrument

welke ambitie heb ik?

Uiteindelijk misschien wel de vraag: welke certificering kies ik ?

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

48
Duurzaamheidscertificering

Facts

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

49
Verkoopcijfers
Verkooptoename voor Green Buildings in vergelijking tot niet gecertificeerde bouw

Bron: Norm Miller, Jay Spivey, Andy Florance, Does Green Pay Off, Juli 2008

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

50
Winstvoordeel van Green Buildings
In vergelijking tot de totale markt, Peer Group; voorbeeld US-kantoren,
Stand: 3.Q/2009

Bron: Burnham-Moores / CB Richard Ellis, Do Green Buildings Make Dollars and Sense, November 2009

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

51
Wat levert het op ?
Naast waarde vermeerdering in vastgoed
Naast een betere verhuurbaarheid
Een beter en gezonder werkklimaat, minder ziekteverzuim, en toekomstgericht

- Volhoudbaarheid -

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

52
INVESTERINGSVOORDELEN &
SUBSIDIES

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

53
Fiscaal voordeel
Investeringen met een energie- en milieubesparend karakter fiscaal subsidiëren.
Vanaf drie sterren bestaat de mogelijkheid het gebouw voor 75% willekeurig af te schrijven.
Te benutten aftrek

Vpb-voordeel (tegen 25% Vpb)

Afschrijvingsbasis (tijdelijk voordeel)

Vamil ad 75% over €3.000.000
(25% over de resterende jaren)

€ 2.250.000

€ 562.500

EIA ad 41,5% over 200.000 (aanname waarde)

€ 83.000

€20.750

MIA ad 27 % over € 3.000.000 minus 200.000

€ 756.000

€ 189.000

Investeringsaftrek (permanent voordeel)

Rekenopzet fiscaal voordeel

€ 772.750

Bovengenoemd overzicht creëert een netto voordeel van € 772.750,- in het jaar van investeren, hierbij zijn enige nuances
echter wel op zijn plaats.

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

54
Mogelijkheden
Versnelde verliesverrekening binnen eigen structuur

Overdracht verliessaldo door verrekening latente (projectontwikkeling)
Realisering lagere huurkosten
Betere financieringsmogelijkheden
Verkoopargument (bouw en bouwadvies)
Hogere restwaarde

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

55
Geloof en Cultuur
Geloof: het zit niet in de stenen, maar in de genen!

Cultuurverandering: een SMART proces is noodzakelijk!
Je niet meer bezig houden met de beste Deal, maar je richten op de beste
Oplossing!
Kwaliteit ontstaat door : AANTOONBAAR – BEHEERSBAAR – VERZEKERD
gedrag

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

56
Wil je een Voorloper of een Volger zijn?

 Am I a part of the cure?
 Or a part of the disease?

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

57
PAUZE
Twee planeten komen elkaar tegen in de ruimte.
Zegt de de één tegen de ander: "Wat zie jij er beroerd uit.”
“Ik heb last van Homo Sapiens” antwoordt de planeet.
“Niet getreurd, Dat gaat vanzelf over.“
Duurzaam ondernemen
http://www.youtube.com/watch?v=jOFHpD9U0YM&feature=player_embedded

http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=vdvo5FlRqmM

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

58
BREEAM-NL Management

MAN 1 Commissioning/ prestatieborging

MAN 2 Bouwplaats en omgeving
MAN 3 Milieu-impact bouwplaats
MAN 4 Gebruikshandleiding
MAN 12 Levenscycluskostenanalyse
MAN 13 Keuze-credits Man 6-Man 11)
6: consultatie/ 7 gedeelde faciliteiten/ 8 veiligheid/ 9 publiceren gebouwinformatie/ 10 gebouw als educatiemiddel/ 11
onderhoudsgemak

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

59
MAN 1 Commissioning 

‘prestatieborging’

3 Credits

1. Inzet van voldoende tijd, middelen, mensen tbv inbedrijfstelling
2. Seizonsgebonden testen; afdwingen van garanties op aangegeven
prestaties welk door een onafhankelijke worden beoordeeld.
3. Inzet commisioningsmanager vanaf ontwerpfase inschakelen

Bij BREEAM-NL verplicht Item

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

60
HEA 1 Daglichttoetreding

HEA :
Gezondheidsaspecten,
“Health and
Wellbeing”.

HEA 2 Uitzicht
MAN 3 Tegengaan lichthinder (glare control)

HEA 10 Thermisch Comfort

HEA 4 Hoogfrequente verlichting

HEA 11 Temperatuurregeling

HEA 5 Kunstverlichting binnen en buiten

HEA 13 AkoestiekTemperatuurregeling

HEA 6 Lichtregeling

HEA 14 Privé Buitenruimte ( enkel
woningbouw)

HEA 7 Natuurlijke Ventilatie
HEA 8 Interne luchtkwaliteit

HEA 15 Toegankelijkheid ( enkel
woningbouw)
HEA 16 Flexibiliteit

HEA 9 Vluchtige organische verbindingen

BREEAM

LEED

VOC waardes beheersen ≠
CO2 beheersing
DGNB

Facts

61
HEA 9: Vluchtige organische
1 credit
verbindingen
Doelstelling: bevorderen gezonde kwaliteit binnenlucht
-

Check Spaanderplaat, MDF, vezelplaten etc

-

Check verlijmde houtdelen, laminaten,

-

Check parketvloeren en verlijmde vloerdelen

-

Check veerkrachtige stoffen, vinyl, marmoleum, kurk,rubber, tapijt etc

-

Check plafondtegels

-

Check vloerlijmen en kitten  NEN EN 13999 1/4 !! (WELKE KIT VOLDOET?)

-

Check verven en vernissen, lakken etc

-

CONSEQUENTIE: Kitten bestellen volgens deze eis, met een aantoonbaar
test certificaat.

VOS  Sick Building Syndroom  EU 1999/13/CE

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

62
ENE Energie
terugdringen van bestaand
gebruik en stimuleren van
regeneratieve energiebronnen

ENE 1 Energie Efficiëntie

CO2 reductie

ENE 2 Submetering energie verbruiken
ENE 4 Energiezuinige buitenverlichting
ENE 5 Toepassen duurzame energie
ENE 6 Minimale luchtinfiltratie laad/losplatforms
ENE 7 Energiezuinige koel- en vriesopslag

ENE 8 Energiezuinige liften
ENE 9 Energiezuinige roltrappen en rolpaden
ENE 26 Waarborging thermische kwaliteit gebouwschil !!

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

63
ENE 1: Energie Efficiëntie

15 credits

Doelstelling: ontwerp gebouwen met een laag energiegebruik
Utilitaire gebouwen:

Woningbouw:

Industrie: ?
Uitleg aanpak : er is geen referentie kader.. !!
MIA/Vamil
Eisen Agentschap NL

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

64
ENE 1: referentiekader voor
industrie

Matig geventileerd
Matig verwarmd
RC waardes beperkt
Geen moeilijke techniek
Doos

TOEKOMST, BRL 2014

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

65
Innovaties
extra schil
T 1a
DAK

zwart

luchtspouw

T 1b

wit

T2

Rc

Waarom alleen een hoge Rc waarde ? Anders ontwerpen
Temp verschillen niet ca100 graden C < -20 - + 70> levensduur
Reflectie levert ook een plus bij PV panelen

Renovatieoplossing?

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

66
MATerialen
gebruik van materialen met een lage milieu-impact,
met een verantwoorde herkomst,
Op een juiste manier.

MAT 1 – Bouwmaterialen

8

MAT 5 – Onderbouwde herkomst van materialen

4

MAT 7 – Robuust ontwerpen

1

(+1exempl)

13

WEGING 12,5%

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

67
MAT 1: Bouwmaterialen

Punten 8

Doelstelling: Het identificeren en stimuleren van het gebruik van materialen met
een lage milieu-impact gedurende de volledige levenscyclus van het gebouw.

LCA beoordeling materialen

(Woningen vs. Utiliteit vergelijking 75 of 50 jaar)

NATIONALE MILIEUDATABASE (www.milieudatabase.nl) Stichting bouwkwaliteit

Theoretische Berekening van milieueffecten
Schaduwprijs = theoretische kosten om milieuschade / milieueffecten
teniet te doen.

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

68
MAT 1: schaduwprijs
Referentie = € 1,3/m² BVO

/ = milieubelasting
€ 1,1/m² BVO (woningen)

Aantal punten afhankelijk van % lager dan de referentie

0 – 70% lager is 1 – 8 punten

Conclusie: Kies het juiste materiaal

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

69
MAT 1: schaduwprijs Quizz
BETONVLOER
In het werk gestort

Met 20% puingranulaat
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

70
MAT 1: schaduwprijs Quizz
FUNDERINGSBALK
In het werk gestort

VS Prefab

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

71
MAT 1: schaduwprijs Quizz
Kozijnen
10m²

Aluminium Geanodiseerd = 42,5
1. Aluminium Gecoat =

65,55

2. Gerecycled aluminium gecoat = 30.57
3. Gerecycled alu geanodiseerd = 36.12
41,24

4. PVC op staalkern =

BREEAM

LEED

5. Gerecycled PVC op staal = 11,77

6. Tropisch loofhout =

8,62

7. Europees loofhout =
8. Europees naaldhout =

2,69
1,17

DGNB

Facts

72
MAT 1: schaduwprijs Quizz Paneelbouw
Staal +PUR d150

Tussen de €3 en de €8 per m2

Beton + EPS d150

Ca 8 of 3 x meer milieu vervuilend
qua waarde
Standaard kantoorgebouw baksteen
spouwmuur houten kozijnen met glas
Geeft een waarde van €14,5/m2bvo

Alternatieven?
Kunststof ??

Waarom? Wat is meest vervuilende
element in standaard gevel = glas
Conclusie: Paneelbouw is goed !!

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

73
MAT 1: schaduwprijs Quizz
ISOLATIE Rc 3,5
16,6

EPS

13

6

Glaswol

PUR
8

26,5
6,2

XPS

BREEAM

Steenwol

LEED

vlaswol

DGNB

Facts

74
LCA vs C2C

X

=
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

75
MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen
Punten 4

credits

Doelstelling: Stimuleren van de toepassing van materialen met een
onderbouwde/verantwoorde herkomst in de hoofdbouwdelen.

CRITERIA:
Minimaal 80% volume van de van toepassing zijnde materialen in elk van de
hoofdbouwdelen.
1) Wat is een verantwoorde herkomst ?
2) Welke materialen zijn van toepassing ?
3) Welke hoofdbouwdelen ?

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

76
MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen
1) Wat is onderbouwde/ verantwoorde herkomst?
-

LEGAAL & VERANTWOORD
-

Rekening houdend met arbeidsomstandigheden

-

Rekening houdend met milieu
TIER

Hoe

Voorbeeld

1

3

Certificaat

FSC / BES6001 (excellent en very good)

2

2

Certificaat

BES6001 (Good en Pass)

3

4 niveaus

Punten

1,5

Certificaat of EMS

EMS (ISO14001) incl. Supply chain
C2C + ISO9001

4

BREEAM

1

Certificaat of EMS

LEED

EMS (ISO14001)

DGNB

Facts

77
MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen

WORDT EEN KWESTIE VAN GOED INKOPEN

Nieuwe MIA Vamil > 30% scoren op Materialen
Te behalen op MAT 1 kan

Mat 5 ? Isolatie?

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

78
POL 1: GWP van koudemiddelen voor klimatisering
Doelstelling: stimuleren van het gebruik van koudemiddelen met een lage
bijdrage aan het broeikaseffect

ODP = 0 (ozon depletion potential)

OF

geen koudemiddelen

ODP>0 Wettelijk niet toegestaan (R11 CFK-11)

(<3kg | <1kg woningen)

GWP < 5 (Global Warming Potential)
ammoniak

+ extra aandacht aan
thermisch comfort

NB kantoordeel !!!!!

Punten 1
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

79
POL 2: Voorkomen van lekkages van koudemiddelen
Doelstelling: het voorkomen van emissies van koude middelen, veroorzaakt
door lekkages in koelinstallaties. Ammoniak – SKG13
1e punt
<3kg

OF

lekgasdetectiesysteem OF
In een gemiddeld luchtdichte
ruimte voor delen met een
hoog risico op lekkages

2e punt

lekgasdetectie
automatisch, continue NIET
gebaseerd op concentraties in de
lucht

automatische uitschakeling, afpompen incl. afsluiters,

alarmwaarde max 2000ppm

Punten 2
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

80
POL 3: GWP van koudemiddelen voor warenkoeling
Doelstelling: stimuleren van het gebruik van koudemiddelen met een lage
bijdrage aan het broeikaseffect

GWP < 5 (Global Warming Potential)
-

Koelcellen

-

Vaste koel en vrieskasten

-

Vaste drank en snoepautomaten

niet voor huishoudelijke koelkasten
en kleine plug-in-koelers

Punten 1
BREEAM

LEED

DGNB

Facts

81
POL 4: Ruimteverwarminggerelateerde NOx emissies
Doelstelling: stimuleren van de toepassing van verwarmingssystemen met lage
NOx uitstoot
Gebruik restwarmte

EER /COP ?

NOx
mg/kWh

1punt
2punte
n

=< 50

3punte
n

=< 35

+ 1%

Gewogen gemiddelde
NOx van de
systemen op basis
van bijdrage aan de
totale warmtevraag

=< 70

0 mg/kWh

255mg/kWh

Bij 3% overtollige O2
BREEAM

Punten 3
LEED

DGNB

Facts

82
Dank voor jullie geduld en aandacht

BREEAM

LEED

DGNB

Facts

83

More Related Content

Viewers also liked

REAL ESTATE BRAND BOOK 2015 mediadaten
REAL ESTATE BRAND BOOK 2015 mediadatenREAL ESTATE BRAND BOOK 2015 mediadaten
REAL ESTATE BRAND BOOK 2015 mediadatenEUREB-Institute
 
Online Karrieretag Hamburg 2013 - eBay, Inc overview for young professionals
Online Karrieretag Hamburg 2013 - eBay, Inc overview for young professionalsOnline Karrieretag Hamburg 2013 - eBay, Inc overview for young professionals
Online Karrieretag Hamburg 2013 - eBay, Inc overview for young professionalsHolger Spielberg
 
Designing The User Experience Curve 2.0
Designing The User Experience Curve 2.0Designing The User Experience Curve 2.0
Designing The User Experience Curve 2.0Andy Budd
 
Cloud Storage unter Berücksichtigung der Risiken von großen Datensammlungen a...
Cloud Storage unter Berücksichtigung der Risiken von großen Datensammlungen a...Cloud Storage unter Berücksichtigung der Risiken von großen Datensammlungen a...
Cloud Storage unter Berücksichtigung der Risiken von großen Datensammlungen a...Sarah Steffen
 
Wie die Swiss Alliance for Data-Intensive Services datenbasierte Mehrwerte sc...
Wie die Swiss Alliance for Data-Intensive Services datenbasierte Mehrwerte sc...Wie die Swiss Alliance for Data-Intensive Services datenbasierte Mehrwerte sc...
Wie die Swiss Alliance for Data-Intensive Services datenbasierte Mehrwerte sc...Thilo Stadelmann
 
Social Media Conference Keynote
Social Media Conference KeynoteSocial Media Conference Keynote
Social Media Conference KeynoteNico Lumma
 
Der deutsche Beteiligungskapitalmarkt 2015 und Ausblick auf 2016
Der deutsche Beteiligungskapitalmarkt 2015 und Ausblick auf 2016Der deutsche Beteiligungskapitalmarkt 2015 und Ausblick auf 2016
Der deutsche Beteiligungskapitalmarkt 2015 und Ausblick auf 2016BVK
 
Desiging for competitive advantage
Desiging for competitive advantageDesiging for competitive advantage
Desiging for competitive advantageAndy Budd
 
Improve WordPress performance with caching and deferred execution of code
Improve WordPress performance with caching and deferred execution of codeImprove WordPress performance with caching and deferred execution of code
Improve WordPress performance with caching and deferred execution of codeDanilo Ercoli
 
Mehr Pagespeed geht nicht - SEOkomm 2015
Mehr Pagespeed geht nicht - SEOkomm 2015Mehr Pagespeed geht nicht - SEOkomm 2015
Mehr Pagespeed geht nicht - SEOkomm 2015Bastian Grimm
 
WordPress Development Tools and Best Practices
WordPress Development Tools and Best PracticesWordPress Development Tools and Best Practices
WordPress Development Tools and Best PracticesDanilo Ercoli
 
Deep Learning @ ZHAW Datalab (with Mark Cieliebak & Yves Pauchard)
Deep Learning @ ZHAW Datalab (with Mark Cieliebak & Yves Pauchard)Deep Learning @ ZHAW Datalab (with Mark Cieliebak & Yves Pauchard)
Deep Learning @ ZHAW Datalab (with Mark Cieliebak & Yves Pauchard)Thilo Stadelmann
 
UX - From the tactical to the strategic. UX Brighton 2014
UX - From the tactical to the strategic. UX Brighton 2014UX - From the tactical to the strategic. UX Brighton 2014
UX - From the tactical to the strategic. UX Brighton 2014Jason Ryan
 
Research of the Current Status of Vinyl Records in Context of the Internet
Research of the Current Status of Vinyl Records in Context of the InternetResearch of the Current Status of Vinyl Records in Context of the Internet
Research of the Current Status of Vinyl Records in Context of the InternetSarah Steffen
 
Guns Germs and Steel for Startups
Guns Germs and Steel for StartupsGuns Germs and Steel for Startups
Guns Germs and Steel for StartupsBenjamin Joffe
 
The Lean Startup - Pitching Techniken und Storytelling
The Lean Startup - Pitching Techniken und StorytellingThe Lean Startup - Pitching Techniken und Storytelling
The Lean Startup - Pitching Techniken und StorytellingDr. Judith Grummer
 
Schritte zur erfolgreichen Digitalisierung im Mittelstand
Schritte zur erfolgreichen Digitalisierung im MittelstandSchritte zur erfolgreichen Digitalisierung im Mittelstand
Schritte zur erfolgreichen Digitalisierung im MittelstandProf. Dr. Heike Simmet
 

Viewers also liked (18)

REAL ESTATE BRAND BOOK 2015 mediadaten
REAL ESTATE BRAND BOOK 2015 mediadatenREAL ESTATE BRAND BOOK 2015 mediadaten
REAL ESTATE BRAND BOOK 2015 mediadaten
 
Online Karrieretag Hamburg 2013 - eBay, Inc overview for young professionals
Online Karrieretag Hamburg 2013 - eBay, Inc overview for young professionalsOnline Karrieretag Hamburg 2013 - eBay, Inc overview for young professionals
Online Karrieretag Hamburg 2013 - eBay, Inc overview for young professionals
 
Designing The User Experience Curve 2.0
Designing The User Experience Curve 2.0Designing The User Experience Curve 2.0
Designing The User Experience Curve 2.0
 
Cloud Storage unter Berücksichtigung der Risiken von großen Datensammlungen a...
Cloud Storage unter Berücksichtigung der Risiken von großen Datensammlungen a...Cloud Storage unter Berücksichtigung der Risiken von großen Datensammlungen a...
Cloud Storage unter Berücksichtigung der Risiken von großen Datensammlungen a...
 
Wie die Swiss Alliance for Data-Intensive Services datenbasierte Mehrwerte sc...
Wie die Swiss Alliance for Data-Intensive Services datenbasierte Mehrwerte sc...Wie die Swiss Alliance for Data-Intensive Services datenbasierte Mehrwerte sc...
Wie die Swiss Alliance for Data-Intensive Services datenbasierte Mehrwerte sc...
 
Social Media Conference Keynote
Social Media Conference KeynoteSocial Media Conference Keynote
Social Media Conference Keynote
 
Der deutsche Beteiligungskapitalmarkt 2015 und Ausblick auf 2016
Der deutsche Beteiligungskapitalmarkt 2015 und Ausblick auf 2016Der deutsche Beteiligungskapitalmarkt 2015 und Ausblick auf 2016
Der deutsche Beteiligungskapitalmarkt 2015 und Ausblick auf 2016
 
Desiging for competitive advantage
Desiging for competitive advantageDesiging for competitive advantage
Desiging for competitive advantage
 
Improve WordPress performance with caching and deferred execution of code
Improve WordPress performance with caching and deferred execution of codeImprove WordPress performance with caching and deferred execution of code
Improve WordPress performance with caching and deferred execution of code
 
Mehr Pagespeed geht nicht - SEOkomm 2015
Mehr Pagespeed geht nicht - SEOkomm 2015Mehr Pagespeed geht nicht - SEOkomm 2015
Mehr Pagespeed geht nicht - SEOkomm 2015
 
WordPress Development Tools and Best Practices
WordPress Development Tools and Best PracticesWordPress Development Tools and Best Practices
WordPress Development Tools and Best Practices
 
Deep Learning @ ZHAW Datalab (with Mark Cieliebak & Yves Pauchard)
Deep Learning @ ZHAW Datalab (with Mark Cieliebak & Yves Pauchard)Deep Learning @ ZHAW Datalab (with Mark Cieliebak & Yves Pauchard)
Deep Learning @ ZHAW Datalab (with Mark Cieliebak & Yves Pauchard)
 
UX - From the tactical to the strategic. UX Brighton 2014
UX - From the tactical to the strategic. UX Brighton 2014UX - From the tactical to the strategic. UX Brighton 2014
UX - From the tactical to the strategic. UX Brighton 2014
 
Autonomy: Future of Work
Autonomy: Future of WorkAutonomy: Future of Work
Autonomy: Future of Work
 
Research of the Current Status of Vinyl Records in Context of the Internet
Research of the Current Status of Vinyl Records in Context of the InternetResearch of the Current Status of Vinyl Records in Context of the Internet
Research of the Current Status of Vinyl Records in Context of the Internet
 
Guns Germs and Steel for Startups
Guns Germs and Steel for StartupsGuns Germs and Steel for Startups
Guns Germs and Steel for Startups
 
The Lean Startup - Pitching Techniken und Storytelling
The Lean Startup - Pitching Techniken und StorytellingThe Lean Startup - Pitching Techniken und Storytelling
The Lean Startup - Pitching Techniken und Storytelling
 
Schritte zur erfolgreichen Digitalisierung im Mittelstand
Schritte zur erfolgreichen Digitalisierung im MittelstandSchritte zur erfolgreichen Digitalisierung im Mittelstand
Schritte zur erfolgreichen Digitalisierung im Mittelstand
 

Similar to Breeam lezing knv koeltechniek jan2014

Ken de wetten, pak je kansen - Met kennis van BREEAM inspelen op eisen opdrac...
Ken de wetten, pak je kansen - Met kennis van BREEAM inspelen op eisen opdrac...Ken de wetten, pak je kansen - Met kennis van BREEAM inspelen op eisen opdrac...
Ken de wetten, pak je kansen - Met kennis van BREEAM inspelen op eisen opdrac...rcckoudeenluchtbehandeling
 
BREEAM (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method)
BREEAM (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method)BREEAM (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method)
BREEAM (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method)SyntraWest
 
Kosten en opbrengsten milieulabels arne balvers en gerbert van oosterom bbn
Kosten en opbrengsten milieulabels arne balvers en gerbert van oosterom bbnKosten en opbrengsten milieulabels arne balvers en gerbert van oosterom bbn
Kosten en opbrengsten milieulabels arne balvers en gerbert van oosterom bbnlenteakkoord
 
Icdubo Seminar 24 Mei 2012 Cradle To Cradle In De Praktijk Presentatie Hevo L...
Icdubo Seminar 24 Mei 2012 Cradle To Cradle In De Praktijk Presentatie Hevo L...Icdubo Seminar 24 Mei 2012 Cradle To Cradle In De Praktijk Presentatie Hevo L...
Icdubo Seminar 24 Mei 2012 Cradle To Cradle In De Praktijk Presentatie Hevo L...Willem Adriaanssen
 
Bouwen met de hoogste duurzaamheid - Bouwen 2013 nummer 05
Bouwen met de hoogste duurzaamheid - Bouwen 2013 nummer 05Bouwen met de hoogste duurzaamheid - Bouwen 2013 nummer 05
Bouwen met de hoogste duurzaamheid - Bouwen 2013 nummer 05Heembouw
 
Facto Congres 2018 - Workshop 11: Portfolio-aanpak BREEAM-NL bij PwC: in één ...
Facto Congres 2018 - Workshop 11: Portfolio-aanpak BREEAM-NL bij PwC: in één ...Facto Congres 2018 - Workshop 11: Portfolio-aanpak BREEAM-NL bij PwC: in één ...
Facto Congres 2018 - Workshop 11: Portfolio-aanpak BREEAM-NL bij PwC: in één ...Facto Magazine
 
CROW Seminar CO2-prestatieladder 15 mei Presentatie Brian Heikamp
CROW Seminar CO2-prestatieladder 15 mei Presentatie Brian HeikampCROW Seminar CO2-prestatieladder 15 mei Presentatie Brian Heikamp
CROW Seminar CO2-prestatieladder 15 mei Presentatie Brian HeikampCROW
 
Presentatie Adamasgroep Han 07102009
Presentatie Adamasgroep Han 07102009Presentatie Adamasgroep Han 07102009
Presentatie Adamasgroep Han 07102009Olaf Buter
 
Energiemanagement nibag
Energiemanagement nibagEnergiemanagement nibag
Energiemanagement nibagJacco_Bakker
 
CROW seminar CO2 prestatieladder 15-05-2014 presentatie Brian Heikamp
CROW seminar CO2 prestatieladder 15-05-2014 presentatie Brian HeikampCROW seminar CO2 prestatieladder 15-05-2014 presentatie Brian Heikamp
CROW seminar CO2 prestatieladder 15-05-2014 presentatie Brian HeikampCROW
 

Similar to Breeam lezing knv koeltechniek jan2014 (20)

Ken de wetten, pak je kansen - Met kennis van BREEAM inspelen op eisen opdrac...
Ken de wetten, pak je kansen - Met kennis van BREEAM inspelen op eisen opdrac...Ken de wetten, pak je kansen - Met kennis van BREEAM inspelen op eisen opdrac...
Ken de wetten, pak je kansen - Met kennis van BREEAM inspelen op eisen opdrac...
 
breeam basics
breeam basicsbreeam basics
breeam basics
 
BREEAM (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method)
BREEAM (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method)BREEAM (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method)
BREEAM (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method)
 
De duurzame stad dgbc
De duurzame stad dgbcDe duurzame stad dgbc
De duurzame stad dgbc
 
Kosten en opbrengsten milieulabels arne balvers en gerbert van oosterom bbn
Kosten en opbrengsten milieulabels arne balvers en gerbert van oosterom bbnKosten en opbrengsten milieulabels arne balvers en gerbert van oosterom bbn
Kosten en opbrengsten milieulabels arne balvers en gerbert van oosterom bbn
 
Logistieke Barcamp 26 mei 2011 - Grontmij
Logistieke Barcamp 26 mei 2011 - GrontmijLogistieke Barcamp 26 mei 2011 - Grontmij
Logistieke Barcamp 26 mei 2011 - Grontmij
 
Verduurzamen?Verduurzamen!
Verduurzamen?Verduurzamen!Verduurzamen?Verduurzamen!
Verduurzamen?Verduurzamen!
 
OVG Extraverde BREEAM
OVG Extraverde BREEAMOVG Extraverde BREEAM
OVG Extraverde BREEAM
 
breeam bestaande bouw en gebruik
breeam bestaande bouw en gebruikbreeam bestaande bouw en gebruik
breeam bestaande bouw en gebruik
 
Icdubo Seminar 24 Mei 2012 Cradle To Cradle In De Praktijk Presentatie Hevo L...
Icdubo Seminar 24 Mei 2012 Cradle To Cradle In De Praktijk Presentatie Hevo L...Icdubo Seminar 24 Mei 2012 Cradle To Cradle In De Praktijk Presentatie Hevo L...
Icdubo Seminar 24 Mei 2012 Cradle To Cradle In De Praktijk Presentatie Hevo L...
 
Bouwen met de hoogste duurzaamheid - Bouwen 2013 nummer 05
Bouwen met de hoogste duurzaamheid - Bouwen 2013 nummer 05Bouwen met de hoogste duurzaamheid - Bouwen 2013 nummer 05
Bouwen met de hoogste duurzaamheid - Bouwen 2013 nummer 05
 
Het moet echt anders! Over energieprestatiecontracten
Het moet echt anders! Over energieprestatiecontractenHet moet echt anders! Over energieprestatiecontracten
Het moet echt anders! Over energieprestatiecontracten
 
Facto Congres 2018 - Workshop 11: Portfolio-aanpak BREEAM-NL bij PwC: in één ...
Facto Congres 2018 - Workshop 11: Portfolio-aanpak BREEAM-NL bij PwC: in één ...Facto Congres 2018 - Workshop 11: Portfolio-aanpak BREEAM-NL bij PwC: in één ...
Facto Congres 2018 - Workshop 11: Portfolio-aanpak BREEAM-NL bij PwC: in één ...
 
CROW Seminar CO2-prestatieladder 15 mei Presentatie Brian Heikamp
CROW Seminar CO2-prestatieladder 15 mei Presentatie Brian HeikampCROW Seminar CO2-prestatieladder 15 mei Presentatie Brian Heikamp
CROW Seminar CO2-prestatieladder 15 mei Presentatie Brian Heikamp
 
Presentatie Adamasgroep Han 07102009
Presentatie Adamasgroep Han 07102009Presentatie Adamasgroep Han 07102009
Presentatie Adamasgroep Han 07102009
 
Energiemanagement nibag
Energiemanagement nibagEnergiemanagement nibag
Energiemanagement nibag
 
CROW seminar CO2 prestatieladder 15-05-2014 presentatie Brian Heikamp
CROW seminar CO2 prestatieladder 15-05-2014 presentatie Brian HeikampCROW seminar CO2 prestatieladder 15-05-2014 presentatie Brian Heikamp
CROW seminar CO2 prestatieladder 15-05-2014 presentatie Brian Heikamp
 
Verduurzaming bestaand vastgoed
Verduurzaming bestaand vastgoedVerduurzaming bestaand vastgoed
Verduurzaming bestaand vastgoed
 
Over BREEAM en BREEAM Bestaande Bouw
Over BREEAM en BREEAM Bestaande BouwOver BREEAM en BREEAM Bestaande Bouw
Over BREEAM en BREEAM Bestaande Bouw
 
De Clercq Duurzaamheidsseminar
De Clercq DuurzaamheidsseminarDe Clercq Duurzaamheidsseminar
De Clercq Duurzaamheidsseminar
 

Breeam lezing knv koeltechniek jan2014

  • 1. Duurzaam en Verantwoord Bouwen, Ontwikkelen & Beheren Nut en Noodzaak; een kritische blik BREEAM LEED DGNB Facts 1
  • 2. Even Voorstellen. Olaf Buter Bouwjaar 1967 TUE Founding Partner DGBC Managing director adamasgroep bv adamas international GmbH Düsseldorf Partner of Plan-S Eindhoven SLIM Bouwen (TUE) Focus op Duurzaam Ontwikkelen Turn Key realisaties BREEAM LEED DGNB Facts 2
  • 3. Agenda - Inleiding duurzaam ontwikkelen: WAAROM? Welke systemen zijn er ? Waarom BREEAM ? Wat kan men ermee, welke voordelen zijn er ? - Stimuleringsmaatregelen (MIAVamil – EIA) - Hoe werkt BREEAM - De 9 hoofdstukken: ( proces- project- omgeving ) - Korte uitleg betreffende specifieke credits - BREEAM MAN1: commissioning HEA9: VOS ENE1:energie efficiëntie MAT1+5: Materialen en Onderbouwde herkomst (EMS / Tier levels) POL1-4: koeling en verwarming LEED DGNB Facts 3
  • 4. Eye opener De bouw draagt voor 5,1 % in het BNP , maar…. • 25% van het wegtransport • 35% van de nationale afvalberg • 43% van de energieconsumptie en CO2 emissie Bron: TUE Prof J. Lichtenberg 2010 BREEAM LEED DGNB Facts 4
  • 5. In Duitsland is enkel en alleen de bouw het volgende toe te rekenen: ca. 30% aan broeikasgassen ca. 40% afname van primaire energie ca. 50% verantwoordelijk voor afval Bron: Bundesumweltministerium 2012 Kortom, een internationaal probleem. BREEAM LEED DGNB Facts 5
  • 6. Duurzaam en verantwoord bouwen en beheren van vastgoed. Bewustwording BREEAM LEED DGNB Facts 6
  • 7. Behoefte aan een gemeenschappelijke taal voor duurzaamheid BREEAM LEED DGNB Facts 7
  • 8. Definitie van Sustainable development The Brundtland commission definition of sustainable development: ‘development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs’ BREEAM LEED DGNB Facts 8
  • 9. Uitdaging aan de (bouw)branche: • Waardering van gebouweigenschappen op een duurzame wijze: Besparing van materiaal en producten. (flexibiliteit; SLIM bouwen) • Nadenken over de gehele linie op alle aspecten van duurzaamheid t.a.v. de levenscyclus van een gebouw, van ontwikkeling, via gebruik tot sloop. • Bovenstaande zaken op een meetbare en verifieerbare wijze transparant aangeven zodat een vergelijking van bouwkwaliteit en ontwikkelingskwaliteit mogelijk is. (Benchmarking) BREEAM LEED DGNB Facts 9
  • 10. De bouw is inefficiënt; we weten het wel. > 10% faalkosten < 40% effectieve tijdsbesteding overdadig materiaal en volume besteding Industrie/ koel en vrieshuizen < 875-1250 kg/m2 > <100 kg/m2 >1000 kg/m2 Bron: TUE Prof J. Lichtenberg BREEAM LEED DGNB Facts 10
  • 11. Ontwikkeling in < 20 jaar BREEAM LEED DGNB Facts 11
  • 13. Of alweer verouderd? Opel Ampera op aardgas http://www.youtube.co m/watch?feature=play er_embedded&v=zmJ B27hFV_g Elektrische fiets zonder zichtbare motor BREEAM LEED DGNB Facts 13
  • 14. Panelen waar maar kan BREEAM LEED DGNB Facts 14
  • 15. Kortom de bouw is als volgt georganiseerd: Iedereen doet zijn engineering naar behoren BREEAM LEED DGNB Facts 15
  • 16. Resources materials Projectbeheersing ?? Components parts Building Physics cons Install. cons. Structural Engineer Elements Wholesale Other cons. Architect Contractor Installer Proj.management Subcontractors industry BREEAM Design, plann., cons. Authoroties Constructing LEED Client DGNB Principal Tenant Facts 16
  • 17. Projectproces en faseproducten Regeneratie / flexibiliteit Behouden Afstoten Renoveren Slopen Masterplan kwaliteitstoets bestaand vastgoed Beheer & Exploitatie Visie & ambitie Programma van uitgangspunten Onderhoudskosten COMMISSIONING Lijn organisatie Validatie Integraal PvE uit deel PvE’s Meerdere parallelle of seriële ontwerpen Plan Ingebruikname Programma van Eisen Huur-/ Koopcontract Verificatie Basisontwerp Meerdere parallelle of seriële uitwerkingen en realisaties Design & Construct (resultaatverplichting) Oplevering & test Voorlopig en definitief ontwerp Technisch ontwerp Techn. Ontwerp en Bestek Overdrachtsdocument Uitvoering & Nazorg Techn. uitwerking en Realisatie Let op het verschil tussen: Inzet- t.o.v. Resultaatverantwoordelijkheid! BREEAM Project organisatie Total Engineering (inzetverplichting) Engineering & Build (resultaatverplichting) Beslismoment LEED DGNB Facts 17
  • 18. ‘Duurzame’ certificeringsystemen In vogelvlucht de basis opzet van de verschillende systemen BREEAM LEED DGNB Facts 18
  • 19. Certified Commercial Buildings in Europe 2011: NL, 2x LEED & 8x BREEAM-NL 2012: 22 x 2013: 111 x 2014: ? > 240 aanmeldingen BREEAM LEED Bron: RICS may 2011 DGNB Facts 19
  • 20. BREEAM: the Environmental Assessment Method for Buildings Around The World BREEAM LEED DGNB Facts 20
  • 21. BREEAM - BRE Environmental Assessment Method BREEAM is een beoordelingsmethode om de duurzaamheid van gebouwen te bepalen. Het bevat een standaard voor een duurzaam gebouw en het geeft aan welk prestatieniveau een gebouw heeft. BREAAM wordt gebruikt om gebouwen te analyseren en te verbeteren En kan zowel voor het ontwerpen van nieuwe gebouwen als voor het beoordelen van bestaande gebouwen gebruikt worden. BREEAM maakt gebruik van een kwalitatieve weging; als totaalscore krijgt een gebouw een waardering als pass, good, very good, excellent of outstanding. Tegenwoordig 1 ster t/m 5 sterren. BREEAM LEED DGNB Facts 21
  • 22. BREEAM - BRE Environmental Assessment Method • 1990 United Kingdom Green Building Council • Focus hoofdzakelijk op ecologische thema's • Credits verdeeld in 9 hoofdgroepen welk afzonderlijk zijn gewaardeerd • Hoe hoger de gewenste ranking hoe meer credits verplicht worden • Waardering en certificering geschied alleen door een opgeleide en geaccrediteerde assessor • BREEAM is de meest verspreide en gebruikte methode in de wereld BREEAM LEED DGNB Facts 22
  • 23. Waarom BREEAM-NL als systeem voor Nederland? • Geen kinderziektes meer, wordt door ontwikkeld sinds 1990 • Binnen Europa wordt het / is het de standaard (P,CH.D,N,E,NL,………….) • Tot oktober 2007 alleen in Engeland al 100.000 gebouwen gecertificeerd. • Niet het wiel uitvinden maar hergebruiken wat in Nederland is ontwikkeld. • LEED en Greenstar zijn niet bruikbaar gebleken voor locale omstandigheden • Standaardiseren en op maat maken voor Nederlandse situatie • Breeam wordt open source: veel input en flexibeler in vertaling BREEAM LEED DGNB Facts 23
  • 24. De typen beoordelingen Gebiedslabel Gebiedsontwik. BREEAM BREEAM NL Nieuwbouw en grote renovaties Tijdelijk Certificaat Ontwerpfase LEED BREEAM in use Sloop/Parkeer/Infra/…….. Certificaat opleverfase DGNB Certificaat gebruiksfase Asset, operation, use Facts 24
  • 25. Organisatieschema (NL) Invloed op int. standaard Kwaliteitscontrole Externe assessoren DGBC Kwaliteitscontrole Beoordeling Certificaat BREEAM LEED DGNB Facts 25
  • 26. Samengevat: • BREEAM- (international) wordt wereldwijd ingezet voor enkelvoudige ontwikkelingen of portfolio management. • BREEAM kan eenvoudig worden aangepast doordat het lokale regelgeving accepteert en opneemt. • Elk land kan zijn of haar eigen Councel of Stichting oprichten ter wille van een landeigen specifieke BREEAM label. Mits akkoord BRE. Maar vooral: BREEAM geeft vastgoed een waardevermeerdering BREEAM LEED DGNB Facts 26
  • 27. Hamvraag: Wanneer is een gebouw duurzaam? Weinig energieverbruik Hergebruik van materialen Goed bereikbaar (openbaar vervoer of fiets of alternatieven) Gebruik van veel daglicht Gezond om te werken etc Om de duurzaamheid van een gebouw te meten, wordt er wereldwijd gebruik gemaakt van “green building standards”. BREEAM LEED DGNB Facts 27
  • 30. BREEAM: 9 categorieën met diverse credits. Per categorie een aantal ‘credits’ te behalen Credits hebben verschillende waarderingen Wordt gemeten in % Totaal +/- 70 credits, waar ongeveer 110 punten mee te behalen zijn BREEAM LEED DGNB Facts 30
  • 31. BREEAM - BRE Environmental Assessment Method Meer dan 100.000 gecertificeerde gebouwen Meer dan 500.000 geregistreerde gebouwen BREEAM-NL 2009-2013 > 100 gecertificeerde gebouwen BREEAM LEED DGNB Facts 31
  • 32. LEED Leadership in Energy and Environmental Design BREEAM LEED DGNB Facts 32
  • 33. LEED Leadership in Energy and Environmental Design • Vanaf1998 - US Geen Building Council • Op basis van BREEAM ontwikkeld • Rankings zijn: Gecertificeerd, Zilver, Goud, of Platina • Minder details, credits hebben een verschillende waardering • Bekijkt de invloed van het gebouw op de omgeving gedurende de gehele levenscyclus van het gebouw • Geen officiële auditor noodzakelijk, (iedereen kan het -- indienen -- ) • Waardering volgens ASHRAE Standards BREEAM LEED DGNB Facts 33
  • 34. Aspecten Regional Priority Innovation in Design BREEAM LEED DGNB Facts 34
  • 35. Rating Platinum = point threshold: 80-110 points Gold = point threshold: 60-79 points Silver = point threshold: 50-59 points certified = point threshold: 40-49 points BREEAM LEED DGNB Facts 35
  • 37. DGNB Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen BREEAM LEED DGNB Facts 37
  • 38. 6 Thema velden ca. 60 credits BREEAM LEED DGNB Facts 38
  • 39. Schutzgüter Schutzziele Natürliche Umwelt Natürliche Ressourcen Gesundheit ökonomische Werte soziale u. kulturelle WerteSchutz Schutz der Umwelt Sicherung von Gesundheit und Behaglichkeit im Gebäude Senkung der Lebenszykluskosten Menschengerechtes Umfeld Schonung der natürlichen Ressourcen Erhalt ökonomischer Werte Erhalt sozialer und kultureller Werte Ökologische Qualität Ökonomische Qualität Soziokulturelle und funktionale Qualität 22,5 % 22,5 % 22,5 % Bewertung Technische Qualität Prozessqualität 22,5 % 10 % Standortqualität BREEAM LEED DGNB Facts 39
  • 40. Gebäudebewertung 100 % Erfüllungsgrade 95 % 90 % Gold 85% 80 % 1,5 75 % Gecertificeerde projecten DGNB sinds 1997 – 2013 70 % 65 % 2,0 Silber 60 % Stand 2013: ca 350 gecertificeerde gebouwen BREEAM LEED 55 % 50 % DGNB 3,0 Bronze Facts 40
  • 41. GPR-4 Gemeentelijke Praktijk Richtlijn. meet duurzaamheidsprestaties voor woning- en utiliteitsbouw: zowel voor nieuwbouw, bestaande bouw en grootschalige renovatie. Is een software pakket en 15 jaar geleden ontwikkeld door W/E adviseurs in opdracht van de gemeente Tilburg. GPR Gebouw kan worden ingezet bij iedere fase in het bouwproces: - beleid - ontwerp - realisatie Is er voor Stedenbouw – Nieuwbouw – Bestaande bouw – Onderhoud Bekijkt woningen – kantoren – scholen – bedrijfsgebouwen en ontwikkeld zich ook door naar meerdere marktsegmenten BREEAM LEED DGNB Facts 41
  • 43. Verschillen BREEAM oudste systeem, meest gebruikt, bewijst en beoordeeld product &proces, levert een internationaal erkend certificaat op en heeft een benchmark. LEED/DGNB/HQE = vergelijkbaar met BREEAM LEED is onhandiger in EU vanwege regelgeving GPR meet alleen product, bekijkt geen proces en is alleen in NL erkend Greencalc = opgenomen in BREEAM-NL en GPR BREEAM LEED DGNB Facts 43
  • 44. Duurzaamheid Sustainability Volhoudbaarheid Wat leveren deze systemen ons op? BREEAM LEED DGNB Facts 44
  • 45. Elk systeem bekijkt een veelheid van aspecten/ credits op het gebied van omgeving en duurzaamheid en maakt het mogelijk om objectief helder en transparant aan te tonen hoe het gebouw ten opzichte van andere gebouwen scoort op het gebied van duurzaamheid. Elk systeem geeft ook aan hoe het is bereikt, in welk jaar en met welke versie. BREEAM LEED DGNB Facts 45
  • 46. Waarom certificeren ? Ondersteuning van Opdrachtgevers, Ontwikkelaars, Architecten en andere Marktpartijen op de volgende wijze: • Het karakteriseert daarmee een gebouw, als een gebouw met een geringe milieubelasting en laat dat officieel zien. (Portfolio management) • Het verzekert dat de huidige, best practice, methoden zijn gebruikt. ($$) • Het inspireert om innovatieve systemen in te zetten om daarmee de milieuinvloeden te beperken. • Het levert uiteindelijk een Benchmark op, welk een grotere invloed heeft dan alle opgelegde reguleringen. (%) • Het is een tool, waarmee bedrijfskosten inzichtelijk gemaakt worden en gereduceerd worden en arbeidsomstandigheden verbeterd worden. • Het is een standaard, welk de actuele stand van een onderneming of organisatie cultuur op milieuaspecten aangeeft. (ISO 14001) BREEAM LEED DGNB Facts 46
  • 47. Certificeringssysteem = Omvangrijk Doel/ en maatregelen catalogus = Tool BREEAM LEED DGNB Facts 47
  • 48. Certificeringssysteem 1. Sturingsinstrument: wat kies ik? 2. Meetinstrument: welke indicatoren vind ik belangrijk? 3. Communicatie instrument welke ambitie heb ik? Uiteindelijk misschien wel de vraag: welke certificering kies ik ? BREEAM LEED DGNB Facts 48
  • 50. Verkoopcijfers Verkooptoename voor Green Buildings in vergelijking tot niet gecertificeerde bouw Bron: Norm Miller, Jay Spivey, Andy Florance, Does Green Pay Off, Juli 2008 BREEAM LEED DGNB Facts 50
  • 51. Winstvoordeel van Green Buildings In vergelijking tot de totale markt, Peer Group; voorbeeld US-kantoren, Stand: 3.Q/2009 Bron: Burnham-Moores / CB Richard Ellis, Do Green Buildings Make Dollars and Sense, November 2009 BREEAM LEED DGNB Facts 51
  • 52. Wat levert het op ? Naast waarde vermeerdering in vastgoed Naast een betere verhuurbaarheid Een beter en gezonder werkklimaat, minder ziekteverzuim, en toekomstgericht - Volhoudbaarheid - BREEAM LEED DGNB Facts 52
  • 54. Fiscaal voordeel Investeringen met een energie- en milieubesparend karakter fiscaal subsidiëren. Vanaf drie sterren bestaat de mogelijkheid het gebouw voor 75% willekeurig af te schrijven. Te benutten aftrek Vpb-voordeel (tegen 25% Vpb) Afschrijvingsbasis (tijdelijk voordeel) Vamil ad 75% over €3.000.000 (25% over de resterende jaren) € 2.250.000 € 562.500 EIA ad 41,5% over 200.000 (aanname waarde) € 83.000 €20.750 MIA ad 27 % over € 3.000.000 minus 200.000 € 756.000 € 189.000 Investeringsaftrek (permanent voordeel) Rekenopzet fiscaal voordeel € 772.750 Bovengenoemd overzicht creëert een netto voordeel van € 772.750,- in het jaar van investeren, hierbij zijn enige nuances echter wel op zijn plaats. BREEAM LEED DGNB Facts 54
  • 55. Mogelijkheden Versnelde verliesverrekening binnen eigen structuur Overdracht verliessaldo door verrekening latente (projectontwikkeling) Realisering lagere huurkosten Betere financieringsmogelijkheden Verkoopargument (bouw en bouwadvies) Hogere restwaarde BREEAM LEED DGNB Facts 55
  • 56. Geloof en Cultuur Geloof: het zit niet in de stenen, maar in de genen! Cultuurverandering: een SMART proces is noodzakelijk! Je niet meer bezig houden met de beste Deal, maar je richten op de beste Oplossing! Kwaliteit ontstaat door : AANTOONBAAR – BEHEERSBAAR – VERZEKERD gedrag BREEAM LEED DGNB Facts 56
  • 57. Wil je een Voorloper of een Volger zijn?  Am I a part of the cure?  Or a part of the disease? BREEAM LEED DGNB Facts 57
  • 58. PAUZE Twee planeten komen elkaar tegen in de ruimte. Zegt de de één tegen de ander: "Wat zie jij er beroerd uit.” “Ik heb last van Homo Sapiens” antwoordt de planeet. “Niet getreurd, Dat gaat vanzelf over.“ Duurzaam ondernemen http://www.youtube.com/watch?v=jOFHpD9U0YM&feature=player_embedded http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=vdvo5FlRqmM BREEAM LEED DGNB Facts 58
  • 59. BREEAM-NL Management MAN 1 Commissioning/ prestatieborging MAN 2 Bouwplaats en omgeving MAN 3 Milieu-impact bouwplaats MAN 4 Gebruikshandleiding MAN 12 Levenscycluskostenanalyse MAN 13 Keuze-credits Man 6-Man 11) 6: consultatie/ 7 gedeelde faciliteiten/ 8 veiligheid/ 9 publiceren gebouwinformatie/ 10 gebouw als educatiemiddel/ 11 onderhoudsgemak BREEAM LEED DGNB Facts 59
  • 60. MAN 1 Commissioning  ‘prestatieborging’ 3 Credits 1. Inzet van voldoende tijd, middelen, mensen tbv inbedrijfstelling 2. Seizonsgebonden testen; afdwingen van garanties op aangegeven prestaties welk door een onafhankelijke worden beoordeeld. 3. Inzet commisioningsmanager vanaf ontwerpfase inschakelen Bij BREEAM-NL verplicht Item BREEAM LEED DGNB Facts 60
  • 61. HEA 1 Daglichttoetreding HEA : Gezondheidsaspecten, “Health and Wellbeing”. HEA 2 Uitzicht MAN 3 Tegengaan lichthinder (glare control) HEA 10 Thermisch Comfort HEA 4 Hoogfrequente verlichting HEA 11 Temperatuurregeling HEA 5 Kunstverlichting binnen en buiten HEA 13 AkoestiekTemperatuurregeling HEA 6 Lichtregeling HEA 14 Privé Buitenruimte ( enkel woningbouw) HEA 7 Natuurlijke Ventilatie HEA 8 Interne luchtkwaliteit HEA 15 Toegankelijkheid ( enkel woningbouw) HEA 16 Flexibiliteit HEA 9 Vluchtige organische verbindingen BREEAM LEED VOC waardes beheersen ≠ CO2 beheersing DGNB Facts 61
  • 62. HEA 9: Vluchtige organische 1 credit verbindingen Doelstelling: bevorderen gezonde kwaliteit binnenlucht - Check Spaanderplaat, MDF, vezelplaten etc - Check verlijmde houtdelen, laminaten, - Check parketvloeren en verlijmde vloerdelen - Check veerkrachtige stoffen, vinyl, marmoleum, kurk,rubber, tapijt etc - Check plafondtegels - Check vloerlijmen en kitten  NEN EN 13999 1/4 !! (WELKE KIT VOLDOET?) - Check verven en vernissen, lakken etc - CONSEQUENTIE: Kitten bestellen volgens deze eis, met een aantoonbaar test certificaat. VOS  Sick Building Syndroom  EU 1999/13/CE BREEAM LEED DGNB Facts 62
  • 63. ENE Energie terugdringen van bestaand gebruik en stimuleren van regeneratieve energiebronnen ENE 1 Energie Efficiëntie CO2 reductie ENE 2 Submetering energie verbruiken ENE 4 Energiezuinige buitenverlichting ENE 5 Toepassen duurzame energie ENE 6 Minimale luchtinfiltratie laad/losplatforms ENE 7 Energiezuinige koel- en vriesopslag ENE 8 Energiezuinige liften ENE 9 Energiezuinige roltrappen en rolpaden ENE 26 Waarborging thermische kwaliteit gebouwschil !! BREEAM LEED DGNB Facts 63
  • 64. ENE 1: Energie Efficiëntie 15 credits Doelstelling: ontwerp gebouwen met een laag energiegebruik Utilitaire gebouwen: Woningbouw: Industrie: ? Uitleg aanpak : er is geen referentie kader.. !! MIA/Vamil Eisen Agentschap NL BREEAM LEED DGNB Facts 64
  • 65. ENE 1: referentiekader voor industrie Matig geventileerd Matig verwarmd RC waardes beperkt Geen moeilijke techniek Doos TOEKOMST, BRL 2014 BREEAM LEED DGNB Facts 65
  • 66. Innovaties extra schil T 1a DAK zwart luchtspouw T 1b wit T2 Rc Waarom alleen een hoge Rc waarde ? Anders ontwerpen Temp verschillen niet ca100 graden C < -20 - + 70> levensduur Reflectie levert ook een plus bij PV panelen Renovatieoplossing? BREEAM LEED DGNB Facts 66
  • 67. MATerialen gebruik van materialen met een lage milieu-impact, met een verantwoorde herkomst, Op een juiste manier. MAT 1 – Bouwmaterialen 8 MAT 5 – Onderbouwde herkomst van materialen 4 MAT 7 – Robuust ontwerpen 1 (+1exempl) 13 WEGING 12,5% BREEAM LEED DGNB Facts 67
  • 68. MAT 1: Bouwmaterialen Punten 8 Doelstelling: Het identificeren en stimuleren van het gebruik van materialen met een lage milieu-impact gedurende de volledige levenscyclus van het gebouw. LCA beoordeling materialen (Woningen vs. Utiliteit vergelijking 75 of 50 jaar) NATIONALE MILIEUDATABASE (www.milieudatabase.nl) Stichting bouwkwaliteit Theoretische Berekening van milieueffecten Schaduwprijs = theoretische kosten om milieuschade / milieueffecten teniet te doen. BREEAM LEED DGNB Facts 68
  • 69. MAT 1: schaduwprijs Referentie = € 1,3/m² BVO / = milieubelasting € 1,1/m² BVO (woningen) Aantal punten afhankelijk van % lager dan de referentie 0 – 70% lager is 1 – 8 punten Conclusie: Kies het juiste materiaal BREEAM LEED DGNB Facts 69
  • 70. MAT 1: schaduwprijs Quizz BETONVLOER In het werk gestort Met 20% puingranulaat BREEAM LEED DGNB Facts 70
  • 71. MAT 1: schaduwprijs Quizz FUNDERINGSBALK In het werk gestort VS Prefab BREEAM LEED DGNB Facts 71
  • 72. MAT 1: schaduwprijs Quizz Kozijnen 10m² Aluminium Geanodiseerd = 42,5 1. Aluminium Gecoat = 65,55 2. Gerecycled aluminium gecoat = 30.57 3. Gerecycled alu geanodiseerd = 36.12 41,24 4. PVC op staalkern = BREEAM LEED 5. Gerecycled PVC op staal = 11,77 6. Tropisch loofhout = 8,62 7. Europees loofhout = 8. Europees naaldhout = 2,69 1,17 DGNB Facts 72
  • 73. MAT 1: schaduwprijs Quizz Paneelbouw Staal +PUR d150 Tussen de €3 en de €8 per m2 Beton + EPS d150 Ca 8 of 3 x meer milieu vervuilend qua waarde Standaard kantoorgebouw baksteen spouwmuur houten kozijnen met glas Geeft een waarde van €14,5/m2bvo Alternatieven? Kunststof ?? Waarom? Wat is meest vervuilende element in standaard gevel = glas Conclusie: Paneelbouw is goed !! BREEAM LEED DGNB Facts 73
  • 74. MAT 1: schaduwprijs Quizz ISOLATIE Rc 3,5 16,6 EPS 13 6 Glaswol PUR 8 26,5 6,2 XPS BREEAM Steenwol LEED vlaswol DGNB Facts 74
  • 76. MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen Punten 4 credits Doelstelling: Stimuleren van de toepassing van materialen met een onderbouwde/verantwoorde herkomst in de hoofdbouwdelen. CRITERIA: Minimaal 80% volume van de van toepassing zijnde materialen in elk van de hoofdbouwdelen. 1) Wat is een verantwoorde herkomst ? 2) Welke materialen zijn van toepassing ? 3) Welke hoofdbouwdelen ? BREEAM LEED DGNB Facts 76
  • 77. MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen 1) Wat is onderbouwde/ verantwoorde herkomst? - LEGAAL & VERANTWOORD - Rekening houdend met arbeidsomstandigheden - Rekening houdend met milieu TIER Hoe Voorbeeld 1 3 Certificaat FSC / BES6001 (excellent en very good) 2 2 Certificaat BES6001 (Good en Pass) 3 4 niveaus Punten 1,5 Certificaat of EMS EMS (ISO14001) incl. Supply chain C2C + ISO9001 4 BREEAM 1 Certificaat of EMS LEED EMS (ISO14001) DGNB Facts 77
  • 78. MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen WORDT EEN KWESTIE VAN GOED INKOPEN Nieuwe MIA Vamil > 30% scoren op Materialen Te behalen op MAT 1 kan Mat 5 ? Isolatie? BREEAM LEED DGNB Facts 78
  • 79. POL 1: GWP van koudemiddelen voor klimatisering Doelstelling: stimuleren van het gebruik van koudemiddelen met een lage bijdrage aan het broeikaseffect ODP = 0 (ozon depletion potential) OF geen koudemiddelen ODP>0 Wettelijk niet toegestaan (R11 CFK-11) (<3kg | <1kg woningen) GWP < 5 (Global Warming Potential) ammoniak + extra aandacht aan thermisch comfort NB kantoordeel !!!!! Punten 1 BREEAM LEED DGNB Facts 79
  • 80. POL 2: Voorkomen van lekkages van koudemiddelen Doelstelling: het voorkomen van emissies van koude middelen, veroorzaakt door lekkages in koelinstallaties. Ammoniak – SKG13 1e punt <3kg OF lekgasdetectiesysteem OF In een gemiddeld luchtdichte ruimte voor delen met een hoog risico op lekkages 2e punt lekgasdetectie automatisch, continue NIET gebaseerd op concentraties in de lucht automatische uitschakeling, afpompen incl. afsluiters, alarmwaarde max 2000ppm Punten 2 BREEAM LEED DGNB Facts 80
  • 81. POL 3: GWP van koudemiddelen voor warenkoeling Doelstelling: stimuleren van het gebruik van koudemiddelen met een lage bijdrage aan het broeikaseffect GWP < 5 (Global Warming Potential) - Koelcellen - Vaste koel en vrieskasten - Vaste drank en snoepautomaten niet voor huishoudelijke koelkasten en kleine plug-in-koelers Punten 1 BREEAM LEED DGNB Facts 81
  • 82. POL 4: Ruimteverwarminggerelateerde NOx emissies Doelstelling: stimuleren van de toepassing van verwarmingssystemen met lage NOx uitstoot Gebruik restwarmte EER /COP ? NOx mg/kWh 1punt 2punte n =< 50 3punte n =< 35 + 1% Gewogen gemiddelde NOx van de systemen op basis van bijdrage aan de totale warmtevraag =< 70 0 mg/kWh 255mg/kWh Bij 3% overtollige O2 BREEAM Punten 3 LEED DGNB Facts 82
  • 83. Dank voor jullie geduld en aandacht BREEAM LEED DGNB Facts 83