Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου Ασκήσεις ετυμολογίας σχολικού βιβλίου για διαδραστικό έλεγχο.

1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου
Καλλιόπη Κωσταριδάκη ΠΕ02
http://blogs.sch.gr/kostarida/
Γυμνάσιο Περάματος Ρεθύμνου
Οι νόμοι επισκέπτονται τον
Σωκράτη στη φυλακή
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

2. Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα
αναλύοντας τις σύνθετες λέξεις του κειμένου της ενότητας
στα συνθετικά τους μέρη:
Σύνθετη λέξη Α΄ συνθετικό Β΄ συνθετικό
ἀπόλλυμι
διαφθείρω
ἐφίστημι
προστάττω
σύμπας
ἀπὸ ὄλλυμι
διά φθείρω
ἐπὶ ἵστημι
πρός τάττω
σύν πᾶς
Θυμάμαι ότι :
Στην πρόθεση επί το π γίνεται φ
όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από
δασεία!
Το τελικό ν της πρόθεσης «συν» πριν από : β, μ
,π, φ, ψ τρέπεται σε μ (συμμαχώ).

3. 2. Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα σχηματίζοντας σύνθετες
λέξεις της α.ε. με τα συνθετικά που σας δίνονται:
α΄συνθετικό β΄ συνθετικό σύνθετη λέξη
παρά νόμος (επίθ.)
ἐπὶ κοινός (επίθ.)
μήτηρ πόλις (ουσ.)
κώμη πόλις (ουσ.)
ἀ- πόλις (επίθ.)
ὑπὸ δίκη (επίθ.)
ἀνὰ κρίνω (ρήμα)
εὖ νοῦς (επίθ.)
μετά ἔχω (επίθ.)
παράνομος
ἐπὶκοινος
μητρόπολις
κωμόπολις
ἄπολις
ὑπόδικος
ἀνακρίνω
εὔνους
μέτοχος

4. 3. Χρησιμοποιώντας ως α΄ συνθετικό τις προθέσεις : ἀνὰ, ἀπὸ, ἐξ, ἐπὶ, μετά, περί, σύν και
ὑπὲρ και ως β΄ συνθετικό το ρήμα «ἔχω» να σχηματίσετε σύνθετα ρήματα , ουσιαστικά
και επίθετα της α.ε. , όπου είναι δυνατόν:
πρόθεση ρήμα ουσιαστικό επίθετο
περί περιέχω περιοχή περιεκτικός
ἀνά ἀνέχομαι ἀνοχὴ ἀνεκτικὸς
ἀπὸ ἀπέχω ἀποχὴ ----------
ἐκ ἐξέχω ἐξοχὴ ἔξοχος
ἐπὶ ἐπέχω ἐποχὴ ἔποχος
μετά μετέχω μετοχή μέτοχος
σύν συνέχω συνοχή συνεκτικός
ὑπέρ ὑπερέχω ὑπεροχὴ ὑπέροχος
Θυμάμαι
ότι το κ
γίνεται ξ
πριν από
φωνήεν

5. 4.α. Χρησιμοποιώντας το ρήμα « γίγνομαι » ως β΄συνθετικό και ως α΄συνθετικό
κλιτή ή άκλιτη λέξη , να σχηματίσετε όσο περισσότερες σύνθετες λέξεις της α.ε.
μπορείτε σύμφωνα με το παράδειγμα :
εὖ + γίγνομαι > ευγενής
α΄ συνθετικό β΄ συνθετικό σύνθετη λέξη
ἀ- γίγνομαι (γένος)
γη- γίγνομαι
ἰθὺς (= ευθύς) γίγνομαι
ὁμοῦ- γίγνομαι
συν- γίγνομαι
εὖ γίγνομαι
ἀγενής
γηγενής
ἰθαγενὴς
ὁμογενὴς
συγγενής
ευγενής
Πριν από :
γ κ ξ χ
το ν
γίνεται γ
(συγκαλώ).

6. Λίγα λόγια για την πρόθεση «συν»
Στη σύνθεση
- Πριν από : β μ π φ ψ το τελικό ν τρέπεται σε μ (συμμαχώ).
- Πριν από : γ κ ξ χ γίνεται γ (συγκαλώ).
- Πριν από το λάμδα (λ) γίνεται κι αυτό λ (συλλαμβάνω) .
- Πριν από το ρο (ρ) τρέπεται σε ρ (συρράπτω).
- Πριν από το σίγμα (σ) γίνεται κι αυτό σ (συσσωρεύω) .
-Αν το σίγμα ακολουθείται από σύμφωνο χάνεται το τελικό ν της πρόθεσης
(συστήνω)

7. β. Να κατατάξετε τις – ομόρριζες του ρήματος γίγνομαι – λέξεις : γεννήτωρ, γέννα , γενναῖος
γονεύς , γένεσις, γένος, γόνιμος, γονικός, γνήσιος, γέννημα στον κατάλληλο πίνακα.
Ενέργεια ή
κατάσταση
ἡ
ἡ
γέννα
γέννεσις
Πρόσωπο
που ενεργεί
ὁ
ὁ
γεννήτωρ
γονεύς
Αποτέλεσμα
ενέργειας
τό
τό
γένος
γέννημα
Επίθετα
γενναῖος
γόνιμος
γονικός
γνήσιος