1. Oι διπλοειδείς οργανισμοί περιέχουν ζεύγη ομόλογων χρω-
μοσωμάτων, από τα οποία, το ένα προέρχεται από τον πατέρα και το
άλλο από τη μητέρα. Δηλαδή, περιέχουν δύο φορές το κάθε χρωμόσω-
μα, άρα περιέχουν δύο φορές και το κάθε γονίδιο, που βρίσκεται στο
χρωμόσωμα.
Κάθε ένα από αυτά τα γονίδια μπορεί να εμφανίζεται με διαφορετικές
μορφές, που ονομάζονται αλληλόμορφα.
Τα αλληλόμορφα γονίδια, βρίσκονται σε αντίστοιχες θέσεις ομόλο-
γων χρωμοσωμάτων και ελέγχουν το ίδιο χαρακτηριστικό.
Όταν ένα άτομο φέρει δύο ίδια αλληλόμορφα, τότε το ονομάζουμε ομό-
ζυγο, ως προς αυτό το χαρακτηριστικό. Όταν ένα άτομο φέρει δύο δια-
φορετικά αλληλόμορφα, τότε το ονομάζουμε ετερόζυγο, ως προς αυτό
το χαρακτηριστικό.
Παράδειγμα:
➤ Το χαρακτηριστικό για την μορφή του λοβού των αυτιών, ελέγχεται από
δύο αλληλόμορφα γονίδια: αυτό για ελεύθερους λοβούς και αυτό, για
προσκολλημένους λοβούς. Κάποιος που φέρει δύο φορές το ίδιο γονί-
διο, για τους ελεύθερους λοβούς, (ομόζυγος), έχει αυτιά με ελεύθερους
λοβούς.
Αντίθετα, κάποιος που φέρει δύο φορές
το γονίδιο για τους προσκολλη-
μένους λοβούς (ομόζυγος), έχει αυτιά με
προσκολλημένους λοβούς.
Εάν κάποιος είναι ετερόζυγος, ως προς
την ιδιότητα αυτή, δηλαδή φέρει
ένα γονίδιο για ελεύθερους και ένα
γονίδιο για προσκολλημένους λο-
βούς, τότε θα έχει λοβούς ελεύθερους.
Εδώ βλέπουμε ότι το ένα γονίδιο
επικαλύπτει τη δράση του άλλου.
Όταν το ένα αλληλόμορφο γονίδιο
καλύπτει τη δράση του άλλου και εκ-
δηλώνεται στην ετερόζυγη κατάσταση,
λέγεται επικρατές.
➤ Το άλλο αλληλόμορφο, του οποίου η
δράση του καλύπτεται, λέγεται
υπολειπόμενο.
Τα υπολειπόμενα γονίδια μπορούν να εμφανίζουν τη δράση τους μόνο
όταν είναι σε ομόζυγη κατάσταση.
1. Ένα γονίδιο, που εκδηλώνει τη δράση του, μόνο όταν βρίσκεται
σε ομόζυγη κατάσταση λέγεται:
α. επικρατές
β. υπολειπόμενο
γ. αυτοσωμικό
2. 2. Τα αλληλόμορφα :
α. είναι γονίδια που βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις ενός χρωμο-
σώματος.
β. είναι διαφορετικές μορφές ενός γονιδίου.
γ. είναι πάντα επικρατή.
3. Όταν τα δύο αλληλόμορφα ενός γονιδίου είναι ίδια:
α. τότε το άτομο είναι ομόζυγο
β. τότε το άτομο είναι ετερόζυγο
γ. τότε το γονίδιο είναι επικρατές
4.Για ποια από τα παρακάτω γνωρίσματα είναι ομόζυγο και για
ποια ετερόζυγο το άτομο αυτό;
Αλληλόμορφα:
1. Αναδίπλωση της γλώσσας – αναδίπλωση της γλώσσας
2. Γραμμή τριχοφυΐας με κορυφή – γραμμή τριχοφυΐας χωρίς κορυφή
3. Γαλανά μάτια- γαλανά μάτια
4. ελεύθεροι λοβοί αυτιών – προσκολλημένοι λοβοί αυτιών
5. Αν γνωρίζετε ότι:
1. το γονίδιο για την γραμμή τριχοφυΐας με κορυφή είναι επικρατές,
ενώ, αυτό με τη γραμμή τριχοφυΐας χωρίς κορυφή, υπολειπόμενο
2. το γονίδιο για τα καστανά μάτια είναι επικρατές, ενώ για τα γαλανά
μάτια είναι υπολειπόμενο.
3. το γονίδιο για τους ελεύθερους λοβούς αυτιών επικρατές, ενώ για
τους προσκολλημένους υπολειπόμενο.
Μπορείτε να περιγράψετε τη Μαρία, που είναι:
– ετερόζυγη για την γραμμή τριχοφυΐας με κορυφή,
– ομόζυγη για τα γαλανά μάτια
– ομόζυγη για τους ελεύθερους λοβούς αυτιών
ΜΗ ΞΕΧΝΑΤΕ !!!
Γονίδιο ονομάζουμε κάθε τμήμα
του DNA που έχει τη δυνατότητα
να μεταγραφεί.
Πολλά γονίδια περιέχουν την
πληροφορία για τη σύνθεση
μιας πρωτεΐνης ή μιας ομάδας
πρωτεϊνών.
Το γονίδιο αποτελεί την
στοιχειώδη φυσική και
λειτουργική μονάδα της
κληρονομικότητας, που
μεταφέρεται από τους γονείς
στα παιδιά τους.
3. 6. Ένα τμήμα μιας αλυσίδας ενός μορίου DNA αποτελείται από την πα-
ρακάτω αλληλουχία αζωτούχων βάσεων:
...AATTGCCCATGG...
Ποια είναι η αλληλουχία των αζωτούχων βάσεων:
α. της συμπληρωματικής αλυσίδας του παραπάνω τμήματος του
DNA;
β. του RNA που προκύπτει από την μεταγραφή του τμήματος
της αλυσίδας του DNA που δόθηκε;
απάντηση :
α. ...TTAACGGGTACC...
β. ...UUAACGGGUACC...
7. Το DNA:
α. αποτελείται από ριβονουκλεοτίδια
β. είναι δίκλωνο μόριο
γ. μπορεί να περιέχει την ουρακίλη.
8. Η κυτοσίνη είναι συμπληρωματική:
α. με την γουανίνη
β. με την αδενίνη
γ. ουρακίλη
4. 9. Το mRNA:
α. μεταφέρει τα αμινοξέα στο ριβόσωμα
β. μεταφέρει την γενετική πληροφορία από τον πυρήνα στο κυτταρό-
πλασμα
γ. αποτελεί συστατικό του ριβοσώματος
10. Η μεταγραφή γίνεται:
α. στον πυρήνα του κυττάρου
β. στο κυτταρόπλασμα του κυττάρου
γ. στο ριβόσωμα
να λάβετε υπόψη σας ότι :
Με τη μεταγραφή συντίθεται στον πυρήνα του κυττάρου ένα μονόκλωνο μό-
ριο RNA, χρησιμοποιώντας σαν «καλούπι», ένα δίκλωνο μόριο DNA, με τη
βοήθεια ενζύμων. Έτσι σχηματίζεται το αγγελιαφόρο RNA (mRNA), το οποίο
μεταφέρει την πληροφορία από τον πυρήνα στο κυτταρόπλασμα. Ακόμη με
τη μεταγραφή συντίθενται και άλλα μόρια RNΑ, όπως το ριβοσωμικό (rRNA)
και το μεταφορικό (tRNA).
Το mRNA που έχει συντεθεί κατά την μεταγραφή, συνδέεται με το ένα
του άκρο, με τα μόρια του rRNA του ριβοσώματος, μέσω των αζωτού-
χων βάσεων, με βάση την συμπληρωματικότητα.
Κατόπιν, μόρια tRNA, τα οποία μεταφέρουν στο ένα τους άκρο τα κα-
τάλληλα αμινοξέα, με το άλλο τους άκρο συνδέονται, στο mRNΑ, με βά-
ση την συμπληρωματικότητα.
Έτσι τα αμινοξέα τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο και τελικά ενώ-
νονται μεταξύ τους, σχηματίζοντας μια πρωτεΐνη.
