1. 1
คาแนะนาสาหรับครู ( คู่มือครู )
ชุดการสอน หน่วยที่ 1 สิ่งมีชีวิตกับกระบวนการดารงชีวิต
หน่วยย่อยที่ 1.4 เรื่องการทางานของอวัยวะต่างๆ
กลุ่มสาระวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 เวลา 2 ชั่วโมง
1. ศึกษาแผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1.4 เรือง การทางานของอวัยวะต่าง ๆ
่
- เตรียมอุปกรณ์ ได้แก่ หุ่นจาลองร่างกายมนุษย์ ภาพอวัยวะของร่างกาย
ใบความรู้รูปภาพมนุษย์ รูปภาพผู้ชายและผู้หญิง ใบความรู้เรื่องการทางาน
ของอวัยวะต่างๆ ได้แก่
1. การทางานของระบบการย่อยอาหาร
2. การทางานของวงจรโลหิต
3. การทางานของระบบหายใจ
4. การทางานของระบบขับถ่ายปัสสาวะ และระบบผิวหนัง
5. การทางานของระบบประสาท
6. การทางานของระบบสืบพันธุ์ ชาย และ หญิง
แบบฝึกหัดท้ายบท แบบทดสอบก่อนเรียนหลังเรียน
2. ครูแจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้ให้นักเรียนทราบ
3. นักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน
4. นักเรียนดูรูปภาพลักษณะของผู้ชายและผู้หญิงซึ่งมีลักษณะรูปร่าง ประกอบด้วยอวัยวะต่างๆ
แล้วสนทนาว่ามีความเหมือนหรือความต่างกันอย่างไร
5. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 – 5 คน และศึกษาตามกลุมที่ครูได้กาหนดไว้ให้ทุกกลุ่มศึกษา
่
ตามกลุ่มที่ครูจัดเตรียมไว้ให้ โดยครูมอบใบงานที่ 1/1 ถึงใบงานที่ 1/6 ให้กับหัวหน้ากลุ่ม
ทุกกลุ่มและศึกษาใบความรู้ดังนี้
กลุ่มที่ 1 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบการย่อยอาหาร
กลุ่มที่ 2 ศึกษาใบความรู้เรื่อง วงจรโลหิต
กลุ่มที่ 3 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบหายใจ
กลุ่มที่ 4 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบขับถ่ายปัสสาวะ และระบบผิวหนัง
กลุ่มที่ 5 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบประสาท
กลุ่มที่ 6 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบสืบพันธุ์ ชาย และ หญิง

2. 2
1 2 3 4 5 6
นักเรียนทุกคนต้องเข้าเรียนทุกกลุ่ม โดยการหมุนเรียนตามเข็มนาฬิกาจนครบทุกฐานทุกกลุ่มโดย
ศึกษาฐานละ 10 นาทีและครูบอกนักเรียนว่า เมื่อทุกกลุ่มเวียนถึงฐานสุดท้ายแล้วให้นักเรียนเตรียมรายงาน
หน้าชั้นในเรื่องนั้นๆกลุ่มละ 5 นาที
6. นักเรียนส่งตัวแทนออกมานาเสนอจากเรื่องที่ได้ศึกษา แล้วช่วยกันสรุป
หน้าที่การทางานของอวัยวะ โดยครูคอยแนะนาเพิ่มเติมข้อความให้ในบางครั้งที่
นักเรียนพูดไม่สมบูรณ์หรือไม่ครบ หรือดูจากหุ่นจาลอง และให้นักเรียนทาใบงานที่ 2
7. ครูตรวจใบงานที่ 2
8. ครูตรวจแบบฝึกหัดทุกเรื่องที่นักเรียนได้ทาเกี่ยวกับการทางานของอวัยวะที่ได้เรียนรู้

3. 3
คู่มือนักเรียน
1. นักเรียนดูภาพและร่วมกันสนทนากับครูเกี่ยวกับการทางานของอวัยวะต่างๆ ของ
ร่างกายมนุษย์ว่ามีอะไรบ้าง และมีการทางานอย่างไร
2. นักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน
3. นักเรียนรับรู้จุดประสงค์การเรียนรู้
4. นักเรียนดูรูปภาพลักษณะของผู้ชายและผู้หญิงซึ่งมีลักษณะรูปร่าง ประกอบด้วย
อวัยวะต่างๆ แล้วสนทนาว่ามีความเหมือนหรือความต่างกันอย่างไร
5. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 – 5 คน และศึกษาตามกลุมที่ครูได้กาหนดไว้ให้ทุกกลุ่ม
่
ศึกษาตามกลุ่มที่ครูจัดเตรียมไว้ให้ โดยครูมอบใบงานที่ 1/1 ถึง 1/6 ให้กับหัวหน้ากลุ่ม
ทุกกลุ่มและศึกษาใบความรู้ดังนี้
กลุ่มที่ 1 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบการย่อยอาหาร
กลุ่มที่ 2 ศึกษาใบความรู้เรื่อง วงจรโลหิต
กลุ่มที่ 3 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบหายใจ
กลุ่มที่ 4 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบขับถ่ายปัสสาวะ และระบบผิวหนัง
กลุ่มที่ 5 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบประสาท
กลุ่มที่ 6 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบสืบพันธุ์ ชาย และ หญิง
1 2 3 4 5 6
นักเรียนทุกคนต้องเข้าเรียนทุกกลุ่ม โดยการหมุนเรียนตามเข็มนาฬิกาจนครบทุกฐานทุก
กลุ่มโดยศึกษาฐานละ 10 นาที และครูบอกนักเรียนว่า เมื่อทุกกลุ่มเวียนถึงฐานสุดท้ายแล้วให้
นักเรียนเตรียมรายงานหน้าชั้นในเรื่องนั้นๆ กลุ่มละ 5 นาที
6. นักเรียนส่งตัวแทนออกมานาเสนอจากเรื่องที่ได้ศึกษา แล้วช่วยกันสรุปหน้าที่การ
ทางานของอวัยวะ
7. นักเรียนทาใบงานที่ 2
8. นักเรียนทาแบบฝึกหัดทุกเรื่องที่นักเรียนได้ทาเกี่ยวกับการทางานของอวัยวะที่ได้เรียนรู้
ทุกคน

4. 4
กิจกรรมการเรียนการสอน
เรื่อง การทางานของอวัยวะต่างๆ
1. ครูแจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้ให้นักเรียนทราบ
2. ครูนาภาพร่างกายมนุษย์ให้นักเรียนดูแล้วสนทนากับนักเรียนถึงอวัยวะ ของมนุษย์มี
อะไรบ้างและมีการทางานอย่างไรบ้าง
3. นักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน
4. นักเรียนดูรูปภาพลักษณะของผู้ชายและผู้หญิงซึ่งมีลักษณะรูปร่าง ประกอบด้วยอวัยวะ
ต่างๆ กัน แล้วสนทนาว่ามีความเหมือนหรือความแตกต่างกันอย่างไร
5. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 – 5 คน และศึกษาตามกลุ่มที่ครูได้กาหนดไว้ให้ทุกกลุ่มต้อง
ศึกษา ตามกลุ่มที่ครูจัดเตรียมไว้ให้ โดยครูมอบใบงานที่ 1/1 ถึง 1/6 ให้กับหัวหน้ากลุ่ม
ทุกๆ กลุ่มและศึกษาใบความรู้ดังนี้
กลุ่มที่ 1 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบการย่อยอาหาร
กลุ่มที่ 2 ศึกษาใบความรู้เรื่อง วงจรโลหิต
กลุ่มที่ 3 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบหายใจ
กลุ่มที่ 4 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบขับถ่ายปัสสาวะ และระบบผิวหนัง
กลุ่มที่ 5 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบประสาท
กลุ่มที่ 6 ศึกษาใบความรู้เรื่อง ระบบสืบพันธุ์ ชาย และ หญิง
1 2 3 4 5 6
นักเรียนต้องเข้าเรียนทุกกลุ่ม โดยการหมุนเรียนตามเข็มนาฬิกาจนครบทุกฐานทุกกลุ่มโดย
ศึกษาฐานละ 10 นาที และครูบอกนักเรียนว่า เมื่อทุกกลุ่มเวียนถึงฐานสุดท้ายแล้วให้นักเรียนเตรียมรายงาน
หน้าชั้นในเรื่องที่ตนได้เรียนในฐานสุดท้ายนั้นๆ กลุ่มละ5 นาที
6. นักเรียนส่งตัวแทนออกมานาเสนอจากเรื่องที่ได้ศึกษา แล้วช่วยกันสรุปหน้าที่การ
ทางานของอวัยวะ โดยครูคอยแนะนาเพิ่มเติมข้อความให้ในบางครั้งที่นักเรียนพูดไม่
สมบูรณ์ หรือไม่ครบ หรือดูจากหุ่นจาลอง และสรุปลงในใบงานที่ 2
7. นักเรียนทาแบบทดสอบหลังเรียน

5. 5
ใบงานที่ 1/1
ระบบย่อยอาหาร
ชื่อ................................................... นามสกุล ................................................ ชั้น .............................
ที่มา : www.thaigoodview.com/files/u1215/foodszs.jpg (15 กรกฎาคม 2549)
คาถาม
1. ระบบย่อยอาหารของมนุษย์มีอวัยวะใดเกี่ยวข้องบ้าง
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
2. ระบบย่อยอาหารของมนุษย์ย่อยสิ้นสุดที่อวัยวะใด
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………..
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

6. 6
ใบงานที่ 1/2
ระบบหมุนเวียนเลือด
ชื่อ.................................................... นามสกุล .............................................. ชั้น .............................
ที่มา : http://ecurriculum.mv.ac.th/health (15 กรกฎาคม 2549)
คาถาม
1. อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการหมุนเวียนเลือดในร่างกายมีอะไรบ้าง
……………………………………………………………………………………
2. การหมุนเวียนเลือดของร่างกายมนุษย์อยู่ในหลอดเลือดตลอดเวลาหรือไม่
……………………………………………………………………………………
3. ปอดและหัวใจเกี่ยวกับระบบหมุนเวียนเลือดในร่างกายอย่างไร
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
นางมันทนา กันพ็ชร 2549

7. 7
ใบงานที่ 1/3
ระบบหายใจ
ชื่อ..................................................... นามสกุล .............................................. ชั้น .............................
ที่มา : www.phasuk.ac.th (15 กรกฎาคม 2549)
คาถาม
1. อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการหายใจมีอะไรบ้าง
…………………………………………………………………………………………..
2. การแลกเปลี่ยนแก๊สเกิดขึ้นที่ส่วนใดของปอด
……………………………………………………………………………………………..
3. การหายใจเข้าแต่ละครั้งกระดูกซี่โครงและกล้ามเนื้อกะบังลมทางานสัมพันธ์กัน
อย่างไร
……………………………………………………………………………………………
4 .ถ้าต้องการทราบว่าปอดของแต่ละคนบรรจุอากาศได้แตกต่างกันจะทาอย่างไร
……………………………………………………………………………………………
5. ปอดของคนที่สูบบุหรี่จัดแตกต่างกับปอดของคนปกติออย่างไร
…………………………………………………………………………………
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

8. 8
ใบงานที่ 1/4
ระบบขับถ่าย
ชื่อ.................................................. นามสกุล ........................................... ชั้น .............................
ที่มา : http://school.obec.go.th (15 กรกฎาคม 2549)
คาถาม
1. มนุษย์ขับถ่ายของเสียออกจากร่างกายได้กี่ทาง อะไรบ้าง
……………………………………………………………………………………………
2. มนุษย์ขับถ่ายของเสียในรูปของเหลวทางใด เรียกว่าอะไร
…………………………………………………………………………………………..
3. อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการขับถ่ายของเสียในรูปของเหลวมีอะไรบ้าง
…………………………………………………………………………………………..
4. ร่างกายขับเหงื่อออกทางใด
………………………………………………………………………………….
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

9. 9
ใบงานที่ 1/5
เรื่อง ระบบสืบพันธุ์
ชื่อ................................................... นามสกุล ............................................... ชั้น .............................
ระบบสืบพันธุ์เพศชาย อวัยวะสืบพันธุ์เพศหญิง
ที่มา : http://school.obec.go.th (15 กรกฎาคม 2549)
คาถาม
1. อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์ของเพศชายมีอะไรบ้าง
…………………………………………………………………………………………….
2. อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์ของเพศหญิงมีอะไรบ้าง
……………………………………………………………………………...........................
3. เพศหญิงจะเริ่มมีประจาเดือนเมื่ออายุเท่าใด
……………………………………………………………………………………………..
4. เพศชายจะผลิตเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ (สเปิร์ม หรือ อสุจิ) เมื่ออายุเท่าไร
……………………………………………………………………………………………..
5. เราดูแลอวัยวะเพศอย่างไร
………………………………………………………………………………….
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

10. 10
ใบงานที่ 1/6
เรื่อง ระบบประสาท
ชื่อ................................................... นามสกุล ............................................ ชั้น .............................
ที่มา : http://www.med.cmu.ac.th (15 กรกฎาคม 2549)
คาถาม
1. ระบบประสาทประกอบด้วยส่วนใดบ้าง
……………………………………………………………………………………………..
2. สมองของมนุษย์บรรจุไว้ที่ใด
……………………………………………………………………………………………..
3. ไขสันหลังมนุษย์บรรจุไว้ที่ใด
……………………………………………………………………………………………..
4. เราจะระมัดระวังอันตรายที่เกิดกับสมองและไขสันหลังอย่างไร
……………………………………………………………………………………………..
5. สิ่งเสพติดทาลายระบบประสาทหรือไม่อย่างไร
………………………………………………………………………….............
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

11. 11
ใบงานที่ 2
เรื่อง การทางานของอวัยวะต่างๆ และความสัมพันธ์กับอวัยวะอื่นๆ
จุดประสงค์
1. นักเรียนอธิบายการทางานและหน้าที่ของอวัยวะของมนุษย์ได้
2. นักเรียนอธิบายและยกตัวอย่างการทางานที่สัมพันธ์กนของอวัยวะต่างๆ
ั
ของมนุษย์ได้
ชื่อ................................................... นามสกุล ................................................ ชั้น .............................
ลาดับ ชื่ออวัยวะ หน้าที่ / สัมพันธ์กับอวัยวะ เหตุผล
การทางานของอวัยวะ
1
2
3
4
5
6
7
สรุปผลการทางานของอวัยวะและความสัมพันธ์กับอวัยวะอื่นๆ1ระบบ
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

12. 12
ใบความรู้ที่ 1
การทางานของอวัยวะต่างๆ
ร่างกายของเราประกอบด้วยอวัยวะภายนอกและอวัยวะภายใน อวัยวะภายนอกเป็นอวัยวะ
ที่เราสามารถมองเห็นได้ ส่วนอวัยวะภายในเป็นอวัยวะที่อยู่ใต้ผิวหนังซึ่งเราไม่สามารถมองเห็นได้
อวัยวะภายในเหล่านี้มีมากมายและทางานประสานสัมพันธ์กันเป็นระบบ
ระบบย่อยอาหาร
มีหน้าที่ย่อยอาหารที่เรารับประทานเข้าไปให้ละเอียดและดูดซึมสารอาหารที่มีอยู่ในอาหาร
เข้าสู่กระแสเลือดเพื่อนาไปเลี้ยงส่วนต่างของร่างกายโดยเริ่มจาก
1. ปาก เป็นอวัยวะแรกของระบบการย่อย ภายในปากจะประกอบด้วยลิ้น ฟัน และ
ต่อมน้าลาย
2. หลอดอาหาร ไม่มีหน้าที่ในการย่อยแต่มีหน้าที่ในการลาเลียงอาหารไปใส่ใน
กระเพาะอาหาร
3. กระเพาะอาหาร มีลักษณะเป็นถุงรูปตัวเจ สามารถขยายตัวได้เมื่อมีอาหาร 10 – 40 เท่า
และกระเพาะอาหารมีหน้าที่ในการผลิตน้าย่อยออกมามาย่อยอาหารโดยกระเพาะอาหารจะบีบตัว
ให้อาหารคลุกเคล้ากับน้าย่อย
4. ลาไส้ ทาหน้าที่เปลี่ยนกรดจากกระเพาะอาหารให้เป็นกลาง เพื่อป้องกันไม่ให้ลาไส้
ส่วนอื่นได้รับอันตรายจากกรด ลาไส้มี 2 ประเภท คือ
- ลาไส้เล็ก มีน้าย่อยใช้ย่อยอาหารได้หลายชนิด
- ลาไส้ใหญ่ ทาหน้าที่ดูดซึมน้าและเกลือแร่บางส่วนที่ยังหลงเหลือในกากอาหารทาให้
กากอาหารแห้งเป็นก้อนอุจจาระ
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

13. 13
ที่มา : http://school.obec.go.th (15 กรกฎาคม 2549)
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

14. 14
ใบความรู้ที่ 2
ระบบวงจรโลหิต
เป็นกระบวนการหมุนเวียนโลหิตไปตามส่วนต่างๆของร่างกายเพื่อนาสารอาหารไป
หล่อเลี้ยงเซลล์ของร่างกาย พร้อมทั้งนาก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์และของเสียออกมานอกร่างกาย
ที่มา : http://ecurriculum.mv.ac.th/health (15 กรกฎาคม 2549)
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

15. 15
อวัยวะที่มีส่วนเกี่ยวข้องในระบบหมุนเวียนเลือดมีดังนี้
1. หัวใจ เป็นอวัยวะที่สาคัญที่สุดในระบบวงจรโลหิต รูปร่าง คล้ายดอกบัวตูม
และแบ่งออกเป็น 4 ห้อง และทาหน้าที่สูบ ฉีดเลือดแดง ไปเลี้ยงในส่วนต่างๆของร่างกาย
เมื่อหัวใจคลายตัวก็จะสูบโลหิตออกไป การสูบฉีดหิตเป็นหน้าที่ของ หัวใจทั้ง 4 ห้อง
2. ปอด ทาหน้าที่ฟอกเลือดดาให้เป็นเลือดแดง
3. เส้นเลือดหรือหลอดเลือด มีอยู่ด้วยกัน 2 ชนิด คือ
- หลอดเลือดแดง ทาหน้าที่ลาเลียงเลือดที่ถูกฉีดออกจากหัวใจไปสู่ส่วนต่างๆของร่างกาย
- หลอดเลือดดา ทาหน้าที่ลาเลียงเลือดดากลับเข้าสู่หัวใจ
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

16. 16
ใบความรู้ที่ 3
ระบบการหายใจ
อวัยวะที่มีส่วนเกี่ยวข้องในระบบหายใจมีดังนี้
ที่มา : http://school.obec.go.th (15 กรกฎาคม 2549)
1. จมูก แบ่งออกเป็น 3 ส่วน
- ส่วนรับลมหายใจ จะมีขนจมูกช่วยกรองฝุ่นละอองในอากาศ
- ส่วนหายใจ จะมีเยื่อจานวนมากเพื่อทาให้อากาศที่เราหายใจเข้าไป
อบอุ่น และมีความชื้น จมูกส่วนนี้จะทะลุออกไปภายใน
ลาคอได้
2. ส่วนดมกลิ่น จะมีเซลล์ทาหน้าที่รับกลิ่น
3. หลอดลม ทาหน้าที่เป็นทางผ่านของอากาศลงสู่ปอด
4. ปอด เป็นอวัยวะสาคัญที่สุดในระบบหายใจ ด้านนอกปอดจะมีเยื่อลื่นๆหุ้ม
ป้องกันไม่ให้ปอดได้รับอันตรายเรียกว่าเยื่อหุ้มปอด ปลายขั้วปอดจะมีแขนงแตกออกเป็น
หลอดลมเล็กๆจานวนมากเรียกว่าหลอดลมฝอย
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

17. 17
ใบความรู้ที่ 4
ระบบขับถ่าย
ทาหน้าที่กรองของเสียจากเลือดออกนอกร่างกาย ระบบขับถ่ายของมนุษย์มี 4 ระบบ คือ
1. ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
2. ระบบขับถ่ายเหงื่อ
3. ระบบขับถ่ายอุจจาระ
4. ระบบขับขับถ่ายก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
1. ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
จะมีไตทาหน้าที่กรองของเสียออกจากเลือด ขับออกมาอยู่ที่กระเพาะปัสสาวะ
แล้วจึงขับออกมาในรูปของปัสสาวะ
2. ระบบขับถ่ายเหงื่อ
ทาหน้าที่สกัดน้าและเกลือแร่ที่ร่างกายไม่ต้องการ ออกจากร่างกายในรูปของเหงื่อ
ที่มา :http://school.obec.go.th (15 กรกฎาคม 2549)
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

18. 18
3. ระบบขับถ่ายอุจจาระ
การย่อยอาหารจะสิ้นสุดลงในบริเวณรอยต่อระหว่างลาไส้เล็ก กับลาไส้ใหญ่ ยาวประมาณ
5 ฟุต เนื่องจากอาหารที่ลาไส้เล็กย่อยแล้วจะแปรสภาพเป็นของเหลว แล้วจะไปสู่ลาไส้ใหญ่
ซึ่งลาไส้ใหญ่จะแบ่งเป็น 2 ช่วงคือ ครึ่งแรก และ ครึ่งหลัง หน้าที่ของลาไส้ใหญ่ครึ่งแรกคือ
ดูดซึมของเหลว ส่วนลาไส้ใหญ่ครึ่งหลังจะทาหน้าที่พักกากอาหาร ซึ่งมีลักษณะเป็นของแข็ง
ถ้าลาไส้ใหญ่ดูดน้ามากเกินไป จะทาให้กากอาหารแข็งซึ่งจะทาให้ลาบากในการขับถ่าย
หรือที่เราเรียกกันว่า “โรคท้องผูก” เกิดขึ้น
ที่มา : www.ac.th/e-learning/keerarat (15 กรกฎาคม 2549)
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

19. 19
4. ระบบขับถ่ายก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
ทาหน้าที่ขับถ่ายคาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งเป็นก๊าซที่ร่างกายไม่ต้องการออกจากร่างกาย
อวัยวะที่สาคัญในระบบนี้คือ ปอด
ที่มา : http://school.obec.go.th (15 กรกฎาคม 2549)
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

20. 20
ใบความรู้ที่ 5
ระบบประสาท
ระบบประสาทเกี่ยวข้องกับการควบคุมและประสานงานของการทางานของส่วนต่างๆ
ของร่างกาย เพื่อจัดเตรียมร่างกายให้มีปฏิกิริยาต่อสิ่งแวดล้อมภายนอก ในขณะเดียวกันก็ควบคุม
อวัยวะต่างๆ ภายในให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมภายใน ซึ่งจาเป็นสาหรับการยังชีวิตอยู่ คนเราเหนือกว่าสัตว์
ต่างๆ ก็โดยที่มีระบบประสาท โดยเฉพาะสมองเจริญดีกว่าสัตว์ทั้งปวง
ที่มา : http://www.med.cmu.ac.th (15 กรกฎาคม 2549)
สมอง เป็นอวัยวะที่ใหญ่ที่สุดในร่างกาย มีรูปร่างคล้ายก้อนรูปไข่ ภายในสมองประกอบด้วย
เซลล์ประสาทมากมาย เป็นอวัยวะทีสาคัญ มีหน้าที่ควบคุมเกือบทุกกิจกรรมต่างๆของร่างกาย
ทั้งกิจกรรมที่อยู่ใต้อานาจจิตใจและนอกอานาจจิตใจ
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

21. 21
ไขสันหลัง คือส่วนที่ต่อจากสมอง และอยู่ภายในกระดูกสันหลัง มีเยื่อหุ้มไขสันหลังเป็นส่วน
ที่ 2 ของระบบประสารส่วนกลาง อยู่ต่อจากสมองลงมา มีความยาวตั้งแต่ต้นคอ จนเกือบตลอด
หลัง เป็นทางผ่านของกระแสประสาทระหว่างรับความรู้สึกกับสมอง เส้นประสาทไขสันหลัง
มีทั้งหมด 31 คู่
เส้นประสาท เส้นประสาทมีความสาคัญต่อการควบคุมร่างกายให้อยู่ในสภาวะสมดุลโดย
ทางานร่วมกับระบบต่อมไร้ท่อ และหน้าที่ในระดับไม่รู้สึกตัว ระบบประสาทอัตโนมัติจะถูก
ควบคุมในก้านสมองประสาทอัตโนมัติ
ระบบประสาทแบ่งออกได้เป็น
1. ระบบประสาทกลาง ได้แก่ สมองและไขสันหลัง
2. ระบบประสาทนอก ก็ยังแบ่งเป็น
- เส้นประสาทสมอง
- เส้นประสาทไขสันหลัง
- เส้นประสาทระบบอัตโนมัติ
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

22. 22
ใบความรู้ที่ 6
ระบบสืบพันธุ์
การสืบพันธุ์ของมนุษย์ คือ การนาเซลล์สืบพันของเพศหญิง คือ เซลล์ไข่และเซลล์สบพันธุ์
ื
ของเพศชาย คือ เซลล์อสุจิ ปฏิสนธิภายในรังไข่ของเพศหญิง แล้วเกิดเป็นตัวอ่อนขึ้นมา
อวัยวะสืบพันธุ์เพศชายมีส่วนประกอบดังนี้
ที่มา : http://school.obec.go.th (15 กรกฎาคม 2549)
1. ลูกอัณฑะ เป็นอวัยวะเพศชาย โดยปกติชายทุกคนจะมีอัณฑะคนละ 1 คู่ ทาหน้าที่ผลิต
เซลล์สืบพันธุ์เพศชาย คือ อสุจิ
2. ถุงหุ้มอัณฑะ ทาหน้าที่ห่อหุ้มลูกอัณฑะ และ ปรับอุณหภูมิให้เหมาะสมแก่การสร้างอสุจิ
3. ต่อมลูกหมาก เป็นต่อมขนาดใหญ่อยู่ล้อมรอบท่อปัสสาวะ ทาหน้าที่ผลิตสารที่เป็นเบส
และมีโปรตีนที่จะเลี้ยงอสุจิ
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

23. 23
ระบบสืบพันธุ์เพศหญิง มีส่วนประกอบดังนี้
ที่มา : http://school.obec.go.th (15 กรกฎาคม 2549)
1. รังไข่ เป็นอวัยวะเพศหญิงที่ทาหน้าที่ผลิตเซลล์สืบพันธุ์ คือ เซลล์ไข่ ผู้หญิงมีรังไข่ 2 ข้าง
ทางด้านซ้ายและทางด้านขวาของช่องท้อง
2. ท่อนาไข่หรือปีกมดลูก เป็นทางเชื่อมต่อระหว่างรังไข่ทั้งสองข้างกับมดลูก
3. มดลูก มีรูปร่างคล้ายผลชมพู่ หรือคล้าย 3 เหลี่ยมหัวกลับลง
4. ช่องคลอดเป็นท่อต่อจากปากมดลูก เป็นทางผ่านสาหรับอสุจิเข้าสู่มดลูกและเป็นทางออก
ของทารกเวลาคลอด
นางมันทนา กันเพ็ชร 2549

24. 24
แบบทดสอบก่อนเรียน
เรื่อง การทางานของอวัยวะต่างๆ
ชื่อ.....................................................นามสกุล..................................................ชั้น......................
ให้นักเรียนเลือกคาตอบที่ถูกที่สุดเพียงข้อเดียว
1. การย่อยอาหารเริ่มจากอวัยวะใดเป็นอวัยวะ 5. ปอดทาหน้าที่อะไร
แรก ก. ย่อยอาหาร
ก. ฟัน ข. ฟอกเลือดดาให้เป็นเลือดแดง
ข. ปาก ค. สูบฉีดเลือด
ค. ลิ้น ง. ขับถ่ายของเสีย
ง. ต่อมน้าลาย 6. เส้นเลือดมีกี่ชนิด
2. กระเพาะอาหารมีรูปร่างเหมือนอะไร ก. 1 ชนิด
ก. ตัว กอไก่ ข. 2 ชนิด
ข. ตัว เอ ค. 3 ชนิด
ค. ตัวเจ ง. 4 ชนิด
ง. ตัวดี 7. ระบบขับถ่ายปัสสาวะมีอะไรเป็นตัวกรอง
3. อวัยวะใดมีหน้าที่ลาเลียงอาหาร ของเสีย
ก. ท้อง ก. หัวใจ
ข. หลอดอาหาร ข. ไต
ค. ลาไส้ ค. จมูก
ง. ปอด ง. ปอด
4. หัวใจมีรูปร่างคล้ายดอกไม้อะไร 8. หลอดลมเป็นทางผ่านของอะไร
ก. ดอกกุหลาบ ก. อากาศ
ข. ดอกบัวตูม ข. เลือด
ค. ดอกมะลิ ค. ของเสีย
ง. ดอกเฟื่องฟ้า ง. น้า

25. 25
9. ระบบประสาทส่วนนอกประกอบด้วย 10. มดลูกมีรูปร่างคล้ายผลไม้ อะไร
เส้นประสาทกี่เส้น ก. ส้ม
ก. 2 เส้น ข. ชมพู่
ข. 3 เส้น ค. องุ่น
ค. 4 เส้น ง. แอปเปิ้ล
ง. 5 เส้น

26. 26
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
เรื่องการทางานของอวัยวะต่างๆ
1. ข. ปาก
2. ค. ตัวเจ
3. ข. หลอดอาหาร
4. ข. ดอกบัวตูม
5. ข. ฟอกเลือดดาให้เป็นเลือดแดง
6. ข. 2 ชนิด
7. ข. ไต
8. ก. อากาศ
9. ค. 3 เส้น
10. ข. ชมพู่

27. 27
แบบทดสอบหลังเรียน
เรื่อง การทางานของอวัยวะต่างๆ
ชื่อ.....................................................นามสกุล..................................................ชั้น......................
ให้นักเรียนเลือกคาตอบที่ถูกที่สุดเพียงข้อเดียว
1. กระเพาะอาหารมีรูปร่างเหมือนอะไร 5. ระบบขับถ่ายปัสสาวะมีอะไรเป็นตัว
ก. ตัว กอไก่ กรองของเสีย
ข. ตัว เอ ก. หัวใจ
ค. ตัวเจ ข. ไต
ง. ตัวดี ค. จมูก
2. อวัยวะใดมีหน้าที่ลาเลียงอาหาร ง. ปอด
ก. ท้อง 6. ปอดทาหน้าที่อะไร
ข. หลอดอาหาร ก. ย่อยอาหาร
ค. ลาไส้ ข. ฟอกเลือดดาให้เป็นเลือดแดง
ง. ปอด ค. สูบฉีดเลือด
3. การย่อยอาหารเริ่มจากอวัยวะใดเป็นอวัยวะ ง. ขับถ่ายของเสีย
แรก 7. หลอดลมเป็นทางผ่านของอะไร
ก. ฟัน ก. อากาศ
ข. ปาก ข. เลือด
ค. ลิ้น ค. ของเสีย
ง. ต่อมน้าลาย ง. น้า
4. เส้นเลือดมีกี่ชนิด 8. ระบบประสาทส่วนนอกประกอบด้วย
ก. 1 ชนิด เส้นประสาทกี่เส้น
ข. 2 ชนิด ก. 2 เส้น
ค. 3 ชนิด ข. 3 เส้น
ง. 4 ชนิด ค. 4 เส้น
ง. 5 เส้น

28. 28
9. มดลูกมีรูปร่างคล้ายผลไม้ อะไร 10. หัวใจมีรูปร่างคล้ายดอกไม้อะไร
ก. ส้ม ก. ดอกกุหลาบ
ข. ชมพู่ ข. ดอกบัวตูม
ค. องุ่น ค. ดอกมะลิ
ง. แอปเปิ้ล ง. ดอกเฟื่องฟ้า

29. 29
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน
เรื่องการทางานของอวัยวะต่างๆ
1. ค. ตัวเจ
2. ข. หลอดอาหาร
3. ข. ปาก
4. ข. 2 ชนิด
5. ข. ไต
6. ข. ฟอกเลือดดาให้เป็นเลือดแดง
7. ก. อากาศ
8. ค. 3 เส้น
9. ข. ชมพู่
10. ข. ดอกบัวตูม