2. „Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod
względem swej godności i swych praw. Są oni
obdarzeni rozumem i sumieniem oraz
powinni postępować w stosunku do siebie
wzajemnie w duchu braterstwa.”
— Artykuł 1 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

3. Prawa człowieka są to podstawowe wolności
jakie przysługują każdemu człowiekowi z
samego faktu bycia istotą ludzką i z samego
faktu urodzenia. Prawa te są takie same dla
wszystkich ludzi i to bez względu na ich płeć,
rasę, wyznanie, etniczność, zapatrywania
polityczne, narodowość, status społeczny, czy
też orientację seksualną.
Prawa te stanowią fundament demokracji,
wolności, społeczeństwa obywatelskiego oraz
pokojowej egzystencji narodów.

4. Prawa człowieka są to prawa, które występują i
obowiązują tylko i jedynie w relacjach
jednostka a władza, dlatego też mówi się o
pionowym (wertykalnym) charakterze tych
praw. Jako władzę możemy uznać państwo lub
jego organy, może to być także szkoła, albo
uczelnia..

5. Szczególnym przypadkiem takich stosunków
jest relacja rodzic - dziecko. Tu mamy do
czynienia z władzą rodzicielską. Obecnie
jednak coraz więcej mówi się o prawach
człowieka. Podkreśla się też wagę relacji
władza - jednostka, zwłaszcza w stosunku do
wielkich przedsiębiorstw czy korporacji o
zasięgu światowym

6. Prawa indywidualne - ich podmiot to nie
grupy ludzi, ale każdy pojedynczy człowiek.
Mówi się tu wyjątkowo o ochronie praw
poszczególnych grup społecznych, na
przykład.: praw mniejszości narodowych czy
też prawa uchodźców. Kiedy mówimy tu o
prawach człowieka, to mamy na myśli prawa
poszczególnych osób, czyli jednostek
należących do owych grup.

7. Prawa powszechne - są one takie same dla
wszystkich ludzi na całym świecie. W
obecnych czasach, wiele rządów, zwłaszcza w
krajach o ustrojach niedemokratycznych czy
wręcz totalitarnych, podważa to przekonanie o
powszechności praw człowieka. Pomimo
jednak wyznawanych wartości, kultury, religii
każdy posiada prawo do życia, poczucia
bezpieczeństwa oraz wolności osobistej.

8. Prawa niezbywalne - to takie prawa, których
żadna władza nie jest w stanie nam odebrać,
tak samo jak żadna z osób nie może zrzec się
swoich praw lub zrezygnować z nich,
przykładem tego jest wolność od niewolnictwa,
która oznacza, że żaden człowiek sam nie może
oddać się w niewolę, a takie ewentualne
działanie nie może spowodować żadnych
skutków i jest jak najzwyklej bez znaczenia.
Ludzie posiadają prawa człowieka, nawet gdy
nie uznaje tego faktu prawo w ich kraju.

9. Prawa podstawowe - określane są one w ten
sposób, iż ich posiadanie daje każdemu
człowiekowi możliwość do rozwoju i
korzystania z wszelakiego wachlarza innych
praw. Prawa te określane są jako podstawowy
standard, którego przestrzeganie winno być
gwarantowane i chronione przez państwo.

10. Prawa przyrodzone - są to prawa istniejące
niezależnie od zgody władzy czy umieszczenia
ich w ramach przepisów prawa; należą się one
każdej osobie z samego faktu urodzenia, czy
też bycia człowiekiem.

11.  Prawa naturalne - prawa te człowiek posiada
już tylko z racji godności osobowej, faktu bycia
człowiekiem, a nie z powodu czyjejś decyzji
czy nadania. Obowiązują niezależnie od ich
potwierdzenia przez władzę państwową

12. Prawa człowieka mają swój początek w starożytności.
Pierwszym tego typu dokumentem był Kodeks
Hammurabiego, jeden z najstarszych kodeksów
świata, opracowany za czasów króla Hammurabiego
władcy Babilonii w XVIII/XVII w. p.n.e. Celem
Kodeksu była unifikacja przepisów prawa
zwyczajowego.

13. Kodeks składał się 282 artykułów, prologu i
epilogu, który dotyczy prawa karnego,
procesowego i prywatnego (małżeńskiego,
rzeczowego). Kodeks Hammurabiego opierał
się na zasadach kazuistycznych. Kary
nakładane były w myśl zasady "oko za oko,
ząb za ząb" i tak zwanych karach
odzwierciedlających.

14. Tą problematykę poruszał także Arystoteles
oraz Cycero. Również rzymskie prawo
gwarantowało cały szereg praw, które odnosiły
się do sfery własności i wolności.

15. Problem praw człowieka można odnaleźć w
tekstach Starego Testamentu, następnie
Nowego i w myśli chrześcijańskiej. Również w
starożytnych Chinach poruszano te kwestie.
Zajmował się tym między innymi Konfucjusz.

16. W średniowieczu aktem, który stanowił ważny
przełom była wydana w 1215 roku Wielka
Karta Swobód. Mówiła ona między innymi:

17. "żaden wolny człowiek nie ma być pojmany
ani uwięziony albo wyrzucony z posiadłości,
albo proskrybowany, ani wygnany lub innym
sposobem pognębiony; i ani sami na niego
nie wyruszymy, ani nikogo innego przeciw
niemu nie wyślemy, jak tylko na podstawie
legalnego wyroku równych jemu albo na
podstawie prawa ziemskiego (...)".

18. W Polsce przywileje jedleńsko-krakowskie,
które zostały wydane przez Władysława
Jagiełłę w latach 1430-1433 gwarantowały
szlachcie nietykalność osobistą i majątkową, w
myśl zasady „Neminem captivabimus nisi iure
victum” (łac. nikogo nie uwięzimy bez wyroku
sądowego).

19. W 1628 wydano w Anglii Petycję o prawie (ang.
Petition of Wright), dokument ten został
przedstawiony przez angielski parlament
Karolowi I, domagano się w nim głównie
przestrzegania kompetencji parlamentu co do
nakładania podatków oraz zabraniano
więzienia kogokolwiek bez wyroku sądowego.
Akt ten zaliczany jest do angielskich aktów
konstytucyjnych.

20. Renesans to przede wszystkim odrodzenie się
teorii praw naturalnych bez uzasadnień
religijnych i odejście od teocentryzmu na rzecz
antropocentryzmu, który traktuje prawa
jednostki nie, jako przywileje grupowe, ale jako
uprawnienia indywidualne.

21. Podstawowe założenie teorii praw naturalnych
powiada, iż ludzie żyjący w stanie natury, to
znaczy przed uformowaniem swoich
zbiorowości w społeczeństwo, korzystali bez
przeszkód z nieodłącznie przynależnych ich
człowieczeństwu praw: do życia, do wolności,
do równości, a także do własności.

22. Uzupełnieniem praw naturalnych stała się
teoria umowy społecznej. Głosiła ona, że
ponieważ w miarę swego rozwoju ludzie
porzucają stan natury i tworzą społeczeństwo,
zmienia się kontekst dla przysługujących im
dotąd praw.

23. Teorię prawa natury i umowy społecznej
przejęło i rozwinęło oświecenie, głównie we
Francji. Najpierw uczynił to Monteskiusz,
który sformułował zasadę podziału władzy na
ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a w
dziele „O duchu praw” z 1748 roku, położył
nacisk na współzależność między wolnością a
praworządnością.

24. Kwintesencję całego tego nurtu stanowi
Umowa społeczna z 1762 roku Jana Jakuba
Rousseau, który pojmuje umowę społeczną,
jako podstawę wolności i równości, przy czym
równość jest przezeń uważana za warunek
wolności.

25. Bardzo ważnym krokiem w dziedzinie
szerzenia doktryn praw człowieka było
uchwalenie w 1776 roku w stanie Wirginia
"Karty Praw stanu Wirginia" dokument ten
opierał się na zasadach, które wyznawał John
Lock, zgodnie z nimi prawa człowieka
stanowią podstawę istnienia państwa.

26. 4 lipca 1776 roku została przyjęta Deklaracja
Niepodległości Stanów Zjednoczonych
Dokument ten głosił iż: " wszyscy ludzie zostali
stworzeni równi, zostali wyposażeni przez stwórcę
w pewne niezbywalne prawa, między którymi są:
życie, wolność i dążenie do szczęścia". Ponadto że
dla zaprowadzenia tych praw zostały
ustanowione w społeczeństwie rządy
wywodzące swoja słuszną władzę z
pozwolenia rządzonych.

27. Dalej mówiono, iż jeśli kiedykolwiek któraś z
form rządów stałaby się niebezpieczną dla
owych celów, naród ma prawo do zmiany czy
obalenia rządu, a następnie powołania nowego,
który będzie sprawował władzę na takich
zasadach, jakie naród uzna za
najodpowiedniejsze
by zapewnić sobie
bezpieczeństwo i szczęście.

28. Przełomowym wydarzeniem w procesie
kształtowania się idei praw człowieka w
świecie była rewolucja francuska.
W 1789 roku we Francji przyjęto
Deklarację Praw Człowieka i Obywatela.
Ten o doniosłym znaczeniu dokument
rewolucji francuskiej został uchwalony 2
6 VIII 1789 przez Konstytuantę.

29. Za przyczynę nadużyć rządów Zgromadzenie
Narodowe, które reprezentowało lud francuski
uważało lekceważenie i nieznajomość praw
człowieka. W związku z tym postanowiono
więc ogłosić w uroczystej formie deklaracji,
naturalne, niepowtarzalne, niepozbywalne i
święte prawa człowieka.

30. W epoce oświecenia Polska pozostawała w
głównym nurcie postępu w dziedzinie praw
człowieka. Konstytucja 3 maja głosiła:
„Bezpieczeństwo osobiste i wszelką własność
komukolwiek z prawa przynależną, jako
prawdziwy społeczności węzeł, jako źrenicę
wolności obywatelskiej szanujemy,
zabezpieczamy, utwierdzamy.”

31. Wprowadzając, jako „religię narodową
panującą” wiarę rzymskokatolicką, konstytucja
zapewniała ludziom innych wyznań „pokój,
opiekę i wolność”. Ustanawiała także
trójpodział władz.

32. Następnym ważnym dokumentem w
dziedzinie rozwoju praworządności i praw
człowieka w Polsce była Konstytucja Księstwa
Warszawskiego. Ustawa Konstytucyjna
Księstwa Warszawskiego została nadana w
dniu 22 lipca 1807 roku w Dreźnie przez
Napoleona I. Było to tylko w nieznacznej
formie nawiązanie do postanowień Konstytucji
3 Maja.

33. Zapisy dotyczące ochrony praw jednostki
zostały tu wyraźnie ograniczone. Konstytucja
ta wprowadzała francuskie rozwiązania
zawarte w kodeksie cywilnym (Kodeks
Napoleona), a także ustanawiała zasady
równości wobec prawa i wolności osobistych.

34. Zawarte w Deklaracjach prawa i wolności, a w
szczególności: wolności osobiste związane z
ochroną nietykalności osobistej i wolnością
sumienia i wyznania, polityczne związane
z wolnością wyrażania poglądów, a także
prawo własności zostały najwcześniej
zarejestrowane w dokumentach
konstytucyjnych, dlatego też prawa
obywatelskie i polityczne określa się dzisiaj,
jako prawa pierwszej generacji.

35. Wiek XIX modyfikuje i wzbogaca liberalną
doktrynę praw człowieka. Następuje także jej
geograficzne rozprzestrzenienie - wraz z
wojskami napoleońskimi, rozchodzą się po
Europie ideały rewolucji francuskiej, a
wędrówka ludów nadaje im nowy blask.

36. Wiek XIX to również okres kształtowania się
społeczeństwa kapitalistycznego. Okazało się,
że w nowych warunkach społecznych,
tradycyjna koncepcja praw naturalnych, tak jak
odzwierciedlały ją osiemnastowieczne
Deklaracje Praw, nie jest już wystarczająca, bo
pomija problem jednostki w społeczeństwie w
sferze socjalnej. W nowych warunkach
społecznych zaczęły się kształtować nowe
prawa i wolności.

37. W tradycyjnej sferze praw politycznych
pojawiły się np. prawa związane z
działalnością partii politycznych oraz
związków zawodowych (z działalnością
związkową łączyło się zaś prawo do strajku).
Zaczęły się formować prawa o zupełnie
nowym charakterze, zwłaszcza prawa socjalno
– ekonomiczne (prawo do ubezpieczenia
społecznego, do ochrony zdrowia, do nauki,
czy prawo do pracy). Prawa społeczne,
ekonomiczne i kulturalne to prawa drugiej
generacji.

38. Wiek XX przyniósł dalszy rozwój
dotychczasowej koncepcji praw jednostki,
bazującej niezmiennie na indywidualistycznym
fundamencie podmiotowości człowieka i
godności jednostki ludzkiej. W wielu krajach
Europy przyniósł też zagrożenie, jakim był
totalitaryzm w dwóch wariantach:
faszystowskim i komunistycznym.

39. W ramach ONZ przystąpiono do kodyfikacji
podstawowych praw i wolności. Pierwszym
dokumentem stała się Powszechna Deklaracja
Praw Człowieka – 1948 rok. Następnie – już w
latach sześćdziesiątych – przyjęto tzw. Pakty
Praw Człowieka ujęte w dwa odrębne traktaty
tj. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich
i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt
Praw Gospodarczych, Społecznych i
Kulturalnych.

40. Współcześnie specjaliści w dziedzinie praw
człowieka wyłonili grupę praw trzeciej
generacji. Miałyby to być: prawo do pokoju,
prawo do rozwoju, prawo do zachowania
środowiska naturalnego, prawo do
komunikowania się, prawo do wspólnego
dziedzictwa ludzkości oraz prawo do pomocy
humanitarnej. Prawa trzeciej generacji,
nazywane są też prawami solidarnościowymi.

41. W ostatnich latach zaczęło pojawiać się pojęcie
praw człowieka czwartej generacji,
regulowane tylko przez prawo
międzynarodowe np. prawo do obywatelstwa.
.

42. Prawa człowieka mają także charakter
ewolucyjny - nie tworzą bowiem zamkniętego
katalogu. Wraz z rozwojem techniki i
przemianami społecznymi wyłaniają się nowe
prawa np. w obszarze biomedycyny,
niezbędne dla ochrony godności człowieka

43. Przykłady łamania praw człowieka, czy to w
Polsce, czy na świecie, niestety nie są
rzadkością. Codziennie w wielu rejonach
świata człowiek cierpi z powodu
niesprawiedliwości, złego traktowania przez
drugą osobę.

44. Jednym z wielu przejawów łamania praw
człowieka jest dyskryminacja. Na całym
świecie ludzie są wyśmiewani i obrażani, a
nawet padają ofiarą przemocy słownej i
fizycznej tylko dlatego, że mają inny kolor
skóry, wierzą w innego boga albo wykazują
inną orientację seksualną.

45. Dokumenty, które w sposób częściowy określają prawa
człowieka:
-Powszechna Deklaracja Praw Człowieka – uchwalona
10 grudnia 1948 roku w Paryżu przez ONZ;
-Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i
Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw
Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych –
uchwalone 16 grudnia 1966 roku przez ONZ, a weszły
w życie w 1976 roku po ratyfikowaniu przez 35
państw;

46. -Europejska Konwencja o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności –
uchwalona przez Radę Europy w Rzymie w
1950 roku a obowiązującą od 1953 roku. Polska
ratyfikowała te konwencję 1 marca 1993.

47. Międzynarodową organizacją, zajmującą się
przypadkami łamania praw człowieka jest
Amnesty International. Dociera ona do ludzi
poprzez organizowanie kampanii
nagłaśniających problem łamania praw
człowieka, wykonywanie badań, dokumentacji
i raportów o konkretnych przypadkach.
Działacze piszą listy do rządów krajów
łamiących te prawa, działają też poprzez
publiczne rozgłaszanie informacji o takich
naruszeniach, zajmują się także udzielaniem
realnej pomocy finansowej i prawnej
poszkodowanym osobom.

48. Działający w Amnesty International próbują
różnymi sposobami powstrzymać naruszanie i
łamanie praw człowieka i robią to
dobrowolnie. Są wolontariuszami.
Fundamentalną zasadą działania Amnesty
International jest solidarność międzynarodowa.

49. Innymi organizacjami zajmującymi się ochroną
praw człowieka są także:
-Helsińska Fundacja Praw Człowieka,
-Human Rights Watch,
-Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i
Czerwonego Półksiężyca.