Pagsasalin ng Tayutay

1. 1. _et_p_r_ - Metapora
2. _im_l_ - Simile
3. _et_ni_ya - Metonimya
4. Si_ekd_k_ - Sinekdoke

2. 5. Ha_pe_b_l_ - Hayperbole
6. _u_em_s_o - Eupemismo
7. Pe_son_pi_asyo_
Personipikasyon

3. 8. P_n_w_ga_ - Panawagan
9. Pa_i _aya - Pahiraya
10. _n_ite_is - Antitesis
11. _ro_y_ - Ironya

4. 12. _ar_d_k_ - Paradoks
13. O_s_m_r_n
Oksimoron
14. _no_a_o_ey_
Onomatopeya

5. Pagsasalin ng Tayutay

6. Ano ba ang tayutay?

7. “Ang Tayutay ay isang paglayo sa
karaniwang kayarian ng wika upang
makapagbigay ng sariwa, naiiba at
kasiya-siyang pagpapahayag at
pagbibigay –katuturan sa tulong ng
paghahambing ng dalawang bagay
na magkaiba ngunit napagtutulad sa
isa’t-isa”
-Ongoco (Plorante at Laura1988:46)

8. Ang tayutay ay hindi mabulaklak
na paggamit ng wika hundi
masining na pagpapahayag .
-Ongoco

9. Kung ang panulaan ay hitik sa mga tayutay,
kakailanganin ng isan baguhang
tagapagsalin o ng isang nagbabalak
magsalin na magkaroon ng mga batayang
kaalaman sa partikular na aspetong ito ng
wika.

10. Sa Simpleng pag papakahulugan
ang tayutay ay isang anyo ng
paglalarawan na kaiba sa
karaniwang paraan ng pananalita;
maaaring patalinghaga na hindi
literal ang kahulugan ng mga
salita.

11. Uri ng Tayutay
METAPORA AT SIMILE
• 3 Batayang Katanungan
– Ano ba ang Metapora? Ang Simile? Ano ba
ang mga gamit nito?
– Paano ba nagkakatulad at nagkakaiba-iba ang
mga ito?
– Ano ba ang kaugnayan ng mga ito sa
pagsasaling-wika?

12. Ano ba ang Metapora? Ang Simile?
Ano ba ang mga gamit nito?
• Mga tayutay na ang isang bagay, tao o hayop,
ay inihahambing, itinutulad o ipinapalit sa
ibang bagay, tao o hayop. Ang paggamit ng
mga tayutay ay nagbibigay ng makulay at
mabisang pagpapakahulugan sa diwa o
mensahe na ibig nating ipahatid sa ating
kapwa.

13. Ayon kay Newmark (AT 1988:84)
• “The purpose of metaphors (and similes) is to
liven up other types of texts, to make them
more colorful, dramatic, and witty, notoriously
in journalism.”

14. Paano ba nagkakatulad at
nagkakaiba-iba ang mga ito?
• Kapwa naghahambing ang metapora at
simile.
• Nagkakaiba lamang ang mga ito sa dahilang
sa simile ay gumagamit ng mga kataga o
pariralang “tulad ng, gaya ng, animo’y,
parang, para ng, kawangis ng, tila, (ka)sing-,”
atbp.

15. Ayon kay Newmark (AT 1988:84)
• Similes are more precise, more restricted
and usually less radical, less committed
than metaphors, since they limit the
resemblance of the “object” and its
“image”. Thus they are generally easier to
translate than metaphors.

16. Pansinin na malimit na ang
metapora ay nagagawang simile o
ang kabaligtaran nito
• Simile: Si Nelia ay tulad ng isang talang
maningning.
• Metapora: Si Nelia ay isang talang
maningning.
• Simile: Ang daigdig ay tulad ng isang
tanghalan.
• Metapora: Ang daigdig ay isang tanghalan.

17. Subalit, hindi lahat ng
paghahambing ay maituturing na
metapora o simile.
Halimbawa A:
• Kasimbigat ng daigdig ang problema ni Rico.
• Kasimbigat ng problema ni Ben ang problema
ni Rico.
Halimbawa B:
• Si Juan ay tigre sa kanilang lugar.
• Si Juan ay maton sa kanilang lugar.

18. Ikatlong dahilan kung bakit hindi
dapat isalin salita-sa-salita ang mga
tayutay
• May posibilidad na magkaiba ang mga salitang
ginagamit sa pagwawangis o pagtutulad sa
dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
Halimbawa, “there was a storm in the
parliament yesterday”. Maari, sa pagsasaling-wika
ay hindi ginagamit ang katumbas ng
“storm” para sa “heated-debate”. Maaring
isalin ito nang literal sa ganitong paraan: “May
bagyo sa batasan kahapon”. Katanggap-tanggap
naman ang saling ito pero…

19. Pero…
• Mas angkop na salin ang hindi na sa paraang
metapora kundi sa tahas o tuwirang
pakahulugan na lamang sa nasabing tayutay,
tulad ng “nagkaroon ng balitaktakan (o
mainitang debate) sa batasan kahapon o
kaya, “Naging lubhang mainit ang pagtatalo
sa batasan kahapon.”

20. Pagsusuri ng Metapora at Simile
Apat na Bahagi ng Metapora o
Simile ayon kay Larson
• Paksa (Topic) – ang paksa ng unang
proposisyon (di matalinghaga) sa ibang
salita, ang bagay na pinag-uusapan.
• Larawan (Image) - ang paksa ng ikalawang
proposisyon (matalinghaga); sa ibang salita,
ang inihahambing o itinitulad.

21. • Punto ng pagkakatulad (point of similarity)
– nagpapakita kung saan partikular na
aspekto nagkakatulad ang paksa
(topic/subject/object) at larawan (image).
• Di matalinghagang katumbas (nonfigurative
equivalent) – kapag ang proposisyon na
nagtataglay ng paksa ay isang “EVENT
proposition” o may galaw o pangyayari.
“COMMENT” ay di matalinghagang
katumbas.

22. Narito ang kanyang mga
halimbawa at mga pagsusuri:
• The moon is like blood.
• The righteous judge will give you the crown of
life.
Sa unang halimbawa, ang ibinigay lamang ay ang
paksa at ang larawan ng simile – “moon” at “like
blood”.
Walang “event proposition” o pandiwa, o galaw o
pangyayari. Ang punto ng pagkakatulad, ayon sa
kanya, ay malinaw – ang “red”

23. Mga Proposisyon at Analisis
Mga Proposisyon:
1. The moon is (red).
2. Blood is (red).
Analisis:
Topic “moon”
Image “blood”
Point of similarity “red”

24. Samantalang…
• Sa ikalawang pangngungusap, The righteous
judge will give you the crown of life, ang
metapora ay may event proposition o may
pandiwa o galaw o pangyayari, kaya dapat
matukoy ang apat na bahagi nito.
Mga proposisyon:
1. (The officials) give (the victorious athlete) a
crown.
2. (God), who judges righteously, will give you
(eternal life).

25. Analisis
Topic - “God who judges righteously”
Image - officials
Point of similarity - receive a reward for doing
well
Non figurative meaning - will give you eternal
life

26. Limang paraan ng pagsasalin ng
metapora ayon kay Larson
1. Panatilihin sa salin ang mga metapora o simile; sa
ibang salita isalin nang literal kung natural o
idyomatiko pa rin at nauunawaan nang maayos ng
mga mambabasa.
Halimbawa:
Metapora
“mantle of darkness” – “lambong ng kadiliman”
“Your life is an open book to me” – “Ang buhay mo ay
isang bukas na aklat sa akin”

27. Limang paraan ng pagsasalin ng
metapora ayon kay Larson
1. Panatilihin sa salin ang mga metapora o simile; sa
ibang salita isalin nang literal kung natural o
idyomatiko pa rin at nauunawaan nang maayos ng
mga mambabasa.
Halimbawa:
Simile
“ cheeks like roses” – “mga pisnging tulad ng
rosas”
“ Women are changeable as the weather” –
“Ang mga babae ay pabago-bago tulad ng
panahon”

28. Limang paraan ng pagsasalin ng
metapora ayon kay Larson
2. Gawing simile ang salin ng metapora o ang kabaliktaran
nito.
Halimbawa:
Metapora
“The world is a stage.” – “Ang daigdig ay isang tanghalan”
Simile
“The world is like a stage” – “Ang daigdig ay animoy isang
tanghalan”

29. Limang paraan ng pagsasalin ng
metapora ayon kay Larson
3. Metapora na tinumbasan ng metapora rin.
Halimbawa:
• “still wet behind the ears”– “may gatas pa sa labi”
• “dressed to kill” – “nakapamburol”
• “hand-to-mouth existence”– “buhay na sangkahig-santuka”
• “she butters up her boss”– nilalangisan niya ang
kanyang boss”

30. Limang paraan ng pagsasalin ng
metapora ayon kay Larson
4. Isalin nang literal ang metapora o simile at sundan
o samahan ng paliwanag o elaborasyon.
Halimbawa:
• “From a distance, the road in the mountain is a
snake/like a snake.”
• “Mula sa malayo, ang kalsada sa bundok ay isang
ahas/parang ahas. Liku-liko.
• “Mula sa malayo, ang kalsada sa bundok ay liku-likong
parang ahas.

31. • “He is an ox/like an ox.”
• Siya’y parang baka. Napakalakas niya.”
• Napakalakas niya. Para siyang baka.”

32. Limang paraan ng pagsasalin ng
metapora ayon kay Larson
5. Isalin ang diwa ng metapora sa paraang hindi na
metaporikal; sa ibang salita, tahas o tuwirang pahayag
na lamang.
Halimbawa:
“bring home the bacon” – “iuwi ang tagumpay”
“lend me your ears” - “manainga kayo”, “pakinggan niyo
ako” o “makinig tayo (sa akin)”
“bossom friends” – “magkaibang matalik”
“fruit of his loins” – “kanyang inapo/lahi”

33. Limang paraan ng pagsasalin ng
metapora ayon kay Larson
1. Transferring the image.
2. Finding the equivalent image.
3. Converting the metaphor to a simile.
4. converting

34. Metonimya (Pagpapalit-tawag)
• Ito ay isang uri ng tayutay kung saan ang
tawag sa isang bagay ay ipinapalit o
inihahalili bilang talinhagang pantawag sa
isang bagay na ipinahihiwatig.
• Meto – salitang griyego “change”
• Onym – “name”

35. • (1) Pamalit sagisag
Halimbawa:
“The DECS suspended the teachers who
went on strike”
salin: “Sinuspindi ng DECS ang mga
nagwewelgang mga guro”

36. -ang talagang sumuspindi sa mga gurong
nagwelga ay si Dr. Carino, kalihim ng DECS.
Ang DECS ay sagisag na ipinalit sa kalihim na
si Dr. Carino

37. (2) Wakas para sa simula; simula
para sa bunga
Halimbawa:
• Dahil sa masamang barkada at
pagbubulakbol, kalabasa ang kanyang
naiuwi noong graduation day.

38. (3) Lalagyan sa halip na ang
nakalagay
Halimbawa:
“the kettle is boiling”
• Ipinaliwanag niya na hindi ang kettle ang
kumukulo kundi ang tubig na nakasilid dito
sapagkat ang kettle ay hindi kumukulo.

39. Ang Sinekdoke (Pagpapalit
Saklaw)
• -Ito ay isang uri ng Tayutay na tumutukoy
sa relasyon ng bahagi at kabuuan (part
whole) na kung saan ang bahagi ay
kumakatawan sa kabuuan o kabaligtaran
nito.

40. Halimbawa:
“Give us this day our daily bread.” (Larson:113)
ang “bread” na ipinalit, paliwanag ni Larson ay
bahagi lamang ng pinalitang “ food.” Ang
panalangin, ay talagang tumutukoy sa “pagkain”
at hindi sa salitang “ tinapay” lamang.
“Only 8 hardy souls showed up for work.” (ipinalit
ang “ souls” sa “persons.”)

41. Pagsasalin ng Metonomiya at
Sinekdoke
Sa bahaging ito’y mapapansin na ang
Metonomiya at Sinekdoke ay malaking-malaki
ang pagkakahawig sapagkat kapawa
naglalahad ng pagpapalit. Ang totoo, malimit
na di na gaanong pinapansin ngayon an
pagkakaiba ng dalawa. Ito ang dahilan kung
bakit magkapangkat ang dalawa .

42. Ayon kay Larson (MBT:114), tatlo
ang paraang magagamit sa
pagsasalin ng metonomiya at
sinekdoke.
Una, Ang metonomiya o sinekdoke ay
maaring isalin sa paraang tahas, tuwiran o
payak, sa ibang salita, hindi pa-tayutay.

43. Mga Halimbawa:
• “The Kettle is Boiling”
salin: “Kumukulo ang tubig”
“ He has a good head”
salin: “Matalino siya”
• “Martin Beni lives by his gloves”
salin: Pagboboksing ang ikinabubuhay ni
Martin Beni”

44. Ikalawa, pagpapanatili sa
orihinal na metonomiya o sinekdoke
ngunit sinundan ng paliwanag o
elaborasyon.
Halimbawa:
• “The Government reintroduced the
electric chair.”
• Ayon kay larson ito ay maaring maging ganito:
• “The Government reintroduced the execution
by using the electric chair.”

45. • salin: “ Ibinalik ng pamahalaan ang
silya elektrika”
Ang maaaring kasama na elaborasyon ay:
“Ibinalik ng pamahalaan ang hatol na
bitay sa pamamagitan ng silya elektrika”
“ Ibinalik ng pamahalaan ang inialis na
bitay sa pamamagitan ng silya elektrika.

46. Ikatlo, Pagtutumbas ng kahulugang
metonomiya (o sinekdoke) sa salin:
Halimbawa:
“Still wet behind the ears” at “May gatas pa
sa labi”

47. Kung ang lahat ng salik ay patas
maaaring ang dalawang idyoma ay
magkatulad na magkatulad ang kahulugan o
mensaheng nais ipabatid.
Kung ang makikinig sa unang pahayag ay
amerikano at sa ikalawang pahjayag ay
Pilipino.

48. Hindi katanggap-tanggap sa Filipino ang literal
na salin na:
“Still wet behind the ears”
salin: “basa pa sa likod ng mga tainga”
Gayundin ang:
“May gatas pa sa labi”
“Still has milk on the lips”

49. Hyperbole
Eksaherasyon o pagmamalabis. Madali
lng ang pagpapaliwanag ni Webster tungkol
sa tayutay na ito: “ Exaggeration for effect, not
to be taken literally.” Sa ibang salita, ang
hyperbole ay isang eksaheradong pahayag na
sinasadyang gamitin ng nagsasalita o
sumusulat upang mapag-ibayo ang
katindihan o epekto ng diwa o mensaheng
kanyang ibig ipahatid.

50. • Isang halimbawa ng isang taludtod ng tulang “
Ang Bundok” ni Fidel M. Quilatco (Hiyas
1:1965:133) na nagpapahayag ng magandang
halimbawa ng Hyperbole.
Lupang itinambak ng kamay ng Diyos
Ano’t nang lumao’y nakitang umumbok!
Higante ba tilang sa pagkakatulog
Ay hindi napansing ginubat ang likod;
Minsa’y nakatayong… langit: inaabot
Minsa’y nakadapang… dagat: niyayapos!

51. Eksaherado ang lahat ng pahayag ngunit
napakaganda ng nagiging bisa o larawang-diwang
nabubuo sa guniguni o isipan ng
mambabasa.
“Florante at Laura”
kung nagbangis ka ma’t nagsukab sa akin.
Mahal ka ring lubha dini sa panimdim;
at kung mangyayari hanggang sa malibing
ang mga buto ko, kita’y sisintahin.

52. Pansinin na ang Hyperbole ay malaki ang
pagkakahawig sa Metapora sapagkat kapwa tigib ng
eksaherasyon, gayundin sa simile o di kaya’y
metonomiya sinekdoke.
Sa aklat ni Larson(MBT:117-19) ay mahahalaw natin
ang sumusunod na halimbawa: “They turned the world
upside down” “Im frozen to death”, “ who put all the
sugar in the world in this coffee?”
Sa pagsasalin ng Hyperbole , dapat mapanatili sa
salin ang eksaheradong bisa ng mensaheng ibig ikintal
ng awtor sa isip ng mambabasa.

53. Halimbawa sa tuluyan:
“Kumukulo ang dugo ko sa taong iyan”
“Bumaha ng dugo sa dami ng namatay sa
laban”
“tinging makalaglag matsing”
“nagkabuhol-buhol ang hininga”
“Pasan ang daigdig”
“gangga-ulo ng pusa ang subo dahil sa gutom”

54. Eupemismo (Euphemism)
Ito’y paggamit ng matalinghagang salita
o pahayag bilang pamalit sa iabg salita o
pahayag na nakakasakit ng damdamin o
malaswang pakinngan.

55. Personipikasyon
Ito’y matatawag ding padiwangtao, ayon
sa ibang awtor.
Nagbibigay-buhay o nagbibigay-katauhan ito
sa mga bagay na walang buhay; sa ibang salita,
inililipat ang katangian ng tao sa mga
karaniwang bagay.

56. Halimbawa:
Pinasan ng magsasaka ang kanyang matapat
na araro.
Kumakaway ang mga dahon sa ihip ng hangin.
Nagbabalita ng papalapit na pasko ang
malamig na hangin.
Sinalunga ng mangingisda ang nagngangalit
na mga alon.

57. The sea is mad.
Answer the phone.
• Pansinin na sa mga pangungusap na ito ay
bibigyan natin ng “buhay” ang hangin, ang
langit, ang sea, at ang telephone.

58. Narito pa ang isang mula naman sa sinulat
ng makatang si Ildefonso Santos.
Ang Araw,pagsikat
Ay may gintong dala,
Ako’y tinawag
Ang sabi’y “Bangon na”
Sa katanghalian
Ang araw ay galit,
Ako’y nilalagyan
Ng apoy sa dibdib.
Ang araw kung hapo’y
Madugo’t sugatan,
Sa akin ang bulong,
“Magdasal,Magdasal.”

59. Panawagan
Kahawig din ito ng personipikasyon dito, ang
mga bagay na walang buhay ay waring may
buhay at kinakausap.
Halimbawa:
O Buwan! Bumaba ka’t ako ay aliwin

60. • Ang “Florante at Laura” ni Balagtas ay
saganang-sagana sa mga tayutay na
panawagan, lalo na sa bahaging si Florante
ay nakagapos sa isang puno higera sa
kagubatan.
Halimbawa:
“Ang lahat ng ito,maawaing langit,
Iyong tinutungha’y ano’t natitiis?”

61. Pahiraya
Kahawig din ito ng personipikasyon at ng
panawagan sapagkat dito, ang isang hinihiraya o
isang taong wala sa harap ay waring nagsasalita
at kinakausap.
Halimbawa:
Hayun, magkaakbay
Ako’t saka ikaw,
At nagtatampisaw
Sa tubig na kristal.

62. Parabula,Pabula, Alegorya
sumasaklaw ang mga ito sa tatlong uri ng
salaysay na kalimitan ay nagbibigay-aral.
PARABULA
Ang parabula ay humahango sa banal na
kasulatan, tulad ng “Ang Alibughang Anak”
(The Prodigal Son)

63. Pabula
Gumagamit naman ng mga hayop na
pinapakilos at pinagsasalita na ang tuon ay
ang mga kasalanan at kahinaan ng tao.
Halimbawa:
Ang usa at ang pagong”
At iba pang pabula ni Esopo.

64. Alegorya
Nagsasalaysay na kung saan ang tao,
bagay at mga pangyayari ay nagtataglay ng
naiibang kahulugan na karaniwan ay
nagbibigay din ng makabuluhang aral sa
buhay.

65. Antitesis at Epigram
• Malaki ang pagkakahawig ng antetisis
at ng epigram sa isa’t isa sapagkat
kapwa nagpapahayag ng
magkasalungat na bagay.
• Naiiba lamang ang epigram sa dahilang
ito’y may kaiklian at katalinghagaan.

66. Halimbawa ng antitesis: (hango sa
Retorika ni Sebastian:123)
Mahiram pakisamahan ang isang taong
katulad niya…sala sa lamig, sala sa init, ayaw
ng katahimikan at kasayahan, nayayamot sa
hangal. Aywan ko kung sa anong uri ng
nilalang siya napapabilang.

67. Halimbawa ng Epigram
• Ang lakas ng mga babae’y nasa kanilang
kahinaan.
• Ang kagandaha’y nasa kapangitan.
Mula sa Florante at Laura:
Katiwala ako’t ang iyong kariktan,
Kapilas ng langit anaki’y matibay,
Tapat ang puso mo’t di nagunamgunam
Na ang paglililo’t nasa kagandahan.

68. Ironya o Pag-uyam
ito ay nagpapahayag ng kabalintunaan,
ng pangungutya, panunuya o pang-uuyam
sa pamamagitan ng mga salita o pahayag na
kapg kinuha ang paimbabaw na kahulugan
ay waring pamumuri sa tinutukoy.
Sa ibang salita, kabaliktaran ang kahulugan
ng sinasabi.

69. Halimbawa:
Kapg tinignan mo ang bestida ngayon ng
mga dalaga, iisipin mong mga matipid
sila kaysa mga dalga noong araw.

70. Paradoks
Isang paraan ng pagpapahayag na sa
biglang-isip ay waring taliwas sa katotohanan
o sa sentido komun, ngunit kapg sinuring
mabuti ay malilirip na mayroon palang
matatag na batayan.
Halimbawa:
Isa, saka isa ay isa at hindi dalawa.
(pagpapakasal o pag-aasawa)

71. Oksimoron
paghahalo ng dalawang salitang
magkasalungat na nagiging katanggap-tanggap
sa nakaririnig o nakababasa.
Halimbawa:
Nakakabinging katahimikan ang kanyang
nadama.
Nang siya ay nasok sa silid na yaon na
kinaburulan ng libong pangarap at mga pag-asa.

72. Onomatopeya
Paggamit ng salitang kahawig o katunog ng
nginangalanan.
Halimbawa:
At habang siya’y nakaluhod
at taimtim na nagdarasal
ang tunog ng batingaw na umaalingawngaw
sa tulong niyang guniguni’y
dambuhalang pumupukaw.