Prawne podstawy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej

1. 1
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
Źródło: www.fotolia.com
KURS
Organizowanie działalności
gospodarczej
MODUŁ
Prawne podstawy podejmowania i wykonywania
działalności gospodarczej

2. 2
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
3 Prawne podstawy podejmowania i wykonywania działalności
gospodarczej
3.1 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej i inne ustawy
regulujące funkcjonowanie przedsiębiorstw
3.1.1 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
Podstawowym aktem prawnym, regulującym status prawny oraz uprawnienia
i obowiązki przedsiębiorców w Polsce, jest Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 672)1.
Ustawa ta jest podstawą prawną prowadzenia wszelkiej działalności
gospodarczej w Polsce. Reguluje zasady rozpoczynania, prowadzenia oraz kończenia
działalności gospodarczej, a także rolę, jaką ma do spełnienia administracja publiczna.
Ustawa mówi o tym, że zachowując warunki, określone w przepisach, każdy może na
równych prawach prowadzić działalność gospodarczą.
W przepisach ustawy określono następujące, najważniejsze kwestie, dotyczące
działalności przedsiębiorców:
 zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej;
 określenie przedsiębiorcy;
 koncesje oraz regulowaną działalność gospodarczą;
 ewidencję działalności gospodarczej;
 kontrolę przedsiębiorcy;
 oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych.
Ustawa gwarantuje wolność gospodarczą i równość prawną przedsiębiorców
oraz przestrzeganie uczciwej konkurencji, a także poszanowanie dobrych obyczajów
i słusznych interesów konsumentów.
Według zapisów ustawy działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność:
produkcyjna, budowlana, usługowa, handlowa oraz wydobywcza, dotycząca kopalin. Jest
nią również działalność zawodowa, wykonywana w sposób „zorganizowany i ciągły”.
Ustawa ta nie dotyczy rolnictwa w zakresie upraw rolnych, hodowli zwierząt,
ogrodnictwa, leśnictwa i rybołówstwa. Nie stosuje się jej również do działalności,
prowadzonej w zakresie wynajmowania przez rolników pokoi oraz innych usług,
związanych z agroturystyką. Działalność jednorazowa lub okazjonalna także nie podlega
zapisom ustawy.
Naczelną zasadą prowadzenia działalności gospodarczej jest działalność
zarobkowa, a wszelkie inne formy wytwórcze lub usługowe, niesłużące „bogaceniu się”,
1 http://prawoksiegowosc.pl/swoboda-gospodarcza.html

3. 3
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
w rozumieniu tej ustawy, nie są działalnością gospodarczą. Drugą ważną sprawą jest
forma zorganizowania i prowadzenia tej działalności i zazwyczaj jej wybór zależy od
rozmiarów przedsięwzięcia.
Zarobkowy charakter działalności oznacza dążenie do osiągnięcia określonego
przysporzenia majątkowego, czyli zysku. Jeśli zostanie ustalone, że podmiot podjął
działalność w celu zarobkowym, to nawet jeśli ten cel nie zostanie osiągnięty (bo poniósł
stratę) w wyniku osiągnięcia niższych przychodów, niż zakładano, to i tak charakter
zarobkowy działalności zostaje zachowany. Rezultat końcowy prowadzonej działalności
jest związany z określonym ryzykiem gospodarczym2.
Ciągły charakter działalności gospodarczej odnosi się do działalności, którą
charakteryzuje powtarzalność, cykliczność podejmowanych czynności. Warto zauważyć,
że podejmowane działania, np. handel z zamiarem funkcjonowania tylko przez
2 miesiące, jeśli z natury rzeczy są charakterystyczne dla działalności długotrwałej,
podlegają rejestracji3.
Przedsiębiorca, który zamierza rozpocząć działalność gospodarczą lub też już ją
prowadzi, zobowiązany jest wiedzieć czy jej zakres podlega działalności regulowanej.
Zapisy dotyczące tej kwestii znajdują się w Ustawie o swobodzie działalności
gospodarczej.
Do działalności regulowanej zgodnie z wyżej wymienioną ustawą należą:
 działalność w zakresie kształcenia podyplomowego, prowadzonego przez
przedsiębiorcę, a także w zakresie prowadzenia indywidualnej lub indywidualnej
specjalistycznej albo grupowej praktyki pielęgniarek, położnych;
 działalność w zakresie kształcenia podyplomowego, prowadzonego przez
przedsiębiorcę, a także w zakresie prowadzenia indywidualnej praktyki
lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej oraz grupowej
praktyki lekarskiej;
 działalność w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów, prowadzenia
ośrodka szkolenia kierowców, prowadzenia ośrodka doskonalenia techniki jazdy
oraz w zakresie prowadzenia pracowni psychologicznej;
 działalność w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa składowego;
 działalność w zakresie organizowania wyścigów konnych;
 działalność w zakresie wyrobu, oczyszczania, skażania lub odwadniania alkoholu
etylowego oraz w zakresie wytwarzania wyrobów tytoniowych;
 działalność w zakresie prowadzenia kursów dokształcających dla kierowców,
przewożących towary niebezpieczne;
 działalność pocztowa, niewymagająca zezwolenia;
 działalność w zakresie obrotu materiałem siewnym;
 działalność w zakresie konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin;
2 A. Powałowski, S. Koroluk, Podejmowanie działalności gospodarczej w świetle regulacji prawnych,
Bydgoszcz-Gdańsk 2005, s. 33
3 Tamże, s. 36 – 38

4. 4
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
 działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich
i spirytusowych;
 działalność telekomunikacyjna, będąca działalnością gospodarczą;
 działalność w zakresie wytwarzania, magazynowania lub wprowadzania do
obrotu biokomponentów.
Jeśli przedsiębiorca podlega regulacjom prawa ze względu na rodzaj działalności
gospodarczej, zaliczanej do regulowanej, wówczas zobowiązany jest do uzyskania wpisu
do rejestru działalności regulowanej, który jest jawny.
Koncesja to upoważnienie do wykonywania określonej działalności, wydane
przez władze administracyjne osobie fizycznej lub prawnej.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat koncesji, wysłuchaj audiocastu
pt. „Ograniczenia zasady wolności gospodarczej”.
Licencja jest urzędowym zezwoleniem na wykonywanie określonej czynności.
To potwierdzenie zdolności przedsiębiorcy do wykonywania określonej działalności.
O uzyskanie licencji należy zwrócić się do właściwych organów. Warunkiem
uzyskania licencji jest spełnienie przez przedsiębiorcę podstawowych kryteriów
jakościowych.
Aby dowiedzieć się, które rodzaje działalności gospodarczej wymagają
licencji, zapoznaj się z prezentacją pt. „Ustawa o swobodzie działalności
gospodarczej”.
Licencja jest udzielana na czas oznaczony, gdy przedsiębiorca posiada
odpowiedni sprzęt do wykonywania wyżej wymienionych działalności, nie krótszy niż
2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.
Zezwolenie to wyrażenie zgody na działalność gospodarczą w ramach
obowiązującego prawa4.
Zgoda to decyzja administracyjna, dotycząca działalności gospodarczej
w zakresie prowadzenia systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów
wartościowych w ramach obowiązującego prawa.
Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna
i jednostka organizacyjna, niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje
zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą5.
Oznacza to, że przedsiębiorcami są:
 przedsiębiorstwa jednoosobowe (indywidualne) osób fizycznych;
 wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności;
 jednostki organizacyjne, niebędące osobami prawnymi, np. spółki jawne;
4 H. Kawalla, E. Popławska, Funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Planowanie działalności gospodarczej,
Warszawa 2005, s. 10
5 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 672 ze
zm.)

5. 5
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
 osoby prawne, czyli spółki kapitałowe, spółdzielnie, przedsiębiorstwa
państwowe.
Osobą fizyczną jest każdy człowiek, który również od chwili urodzenia ma
zdolność prawną, a od 18 roku życia – zdolność do czynności prawnych.
Osoba prawna to samodzielny podmiot, mający własne prawa i obowiązki,
własny majątek, sam ponoszący odpowiedzialność za swe działanie. Osoby prawne
posiadają zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnej. Osobami
prawnymi są np. spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe czy spółdzielnie.
Jednostką organizacyjną, nieposiadającą osobowości prawnej, jest podmiot,
który nie jest ani osobą fizyczną, ani osobą prawną, czyli np. spółka cywilna czy spółki
handlowe, nieposiadające osobowości prawnej.
Zgodnie z Ustawą o swobodzie działalności gospodarczej państwo stwarza,
z poszanowaniem zasad równości i konkurencji, korzystne warunki dla funkcjonowania
i rozwoju mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców, w szczególności
przez:
 inicjowanie zmian stanu prawnego, sprzyjających rozwojowi
mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców, w tym dotyczących
dostępu do środków finansowych, pochodzących z kredytów i pożyczek oraz
poręczeń kredytowych;
 wspieranie instytucji, umożliwiających finansowanie działalności gospodarczej
na dogodnych warunkach, w ramach realizowanych programów rządowych;
 wyrównywanie warunków wykonywania działalności gospodarczej ze względu
na obciążenia publicznoprawne;
 ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń oraz doradztwa;
 wspieranie instytucji i organizacji działających na rzecz przedsiębiorców;
 promowanie współpracy mikroprzedsiębiorców, małych i średnich
przedsiębiorców z innymi przedsiębiorcami polskimi i zagranicznymi.
Mikroprzedsiębiocą jest przedsiębiorca, który w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych charakteryzował się następującymi cechami:
 zatrudniał do 10 pracowników;
 osiągnął roczne przychody netto ze sprzedaży i operacji finansowych do 2 mln
euro;
 osiągnął sumę bilansową do 2 mln euro.
Małym przedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych charakteryzował się następującymi cechami:
 zatrudniał do 49 pracowników;
 osiągnął roczne przychody netto ze sprzedaży i operacji finansowych do 10 mln
euro;
 osiągnął sumę bilansową do 10 mln euro.

6. 6
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
Średnim przedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który w co najmniej jednym
z dwóch ostatnich lat obrotowych charakteryzował się następującymi cechami:
 zatrudniał od 50 do 250 pracowników;
 osiągnął roczne przychody netto ze sprzedaży i operacji finansowych do 50 mln
euro;
 osiągnął sumę bilansową do 43 mln euro.
3.1.2 Ustawy regulujące funkcjonowanie przedsiębiorstw
Przedsiębiorcy mogą wykonywać działalność gospodarczą w różnych formach
organizacyjno-prawnych. Zasady tworzenia i funkcjonowania różnych podmiotów
gospodarczych regulują różne akty prawne.
Zasady tworzenia i funkcjonowania jednostek organizacyjnych regulują przedstawione
w tabeli akty prawne.
Tabela 3.1 Podstawowe akty prawne regulujące funkcjonowanie przedsiębiorstw
Źródło: opracowanie własne
Teksty jednolite wyżej wymienionych aktów można znaleźć
w Internetowym Systemie Aktów Prawnych pod adresem: http://isap.sejm.gov.pl.
3.2 Rejestry przedsiębiorców6
3.2.1 Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG)
Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (w skrócie
CEIDG) jest spisem przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi, działających na
terenie Polski. Spis jest prowadzony od 1 lipca 2011 r. w systemie teleinformatycznym
przez ministra właściwego do spraw gospodarki, na podstawie przepisów Ustawy
o swobodzie działalności gospodarczej. CEIDG jest systemem, umożliwiającym
ewidencjonowanie działalności gospodarczej drogą elektroniczną i udostępniający
informacje o przedsiębiorcach.
6 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 81, poz. 277 ze
zm.); http://ceidg.gov.pl

7. 7
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
Rysunek 3.1 Logo CEIDG
Źródło: http://www.ordynka.pl/system/files/ceidg.png
Rejestracja w CEIDG jest wolna od opłat. Wszelkie informacje zachęcające do
dokonania wpłaty, związanej z rejestracją działalności gospodarczej osoby fizycznej,
w Polsce są nielegalne.
Zadaniem CEIDG jest:
 ewidencjonowanie przedsiębiorców, które są osobami fizycznymi;
 udostępnianie informacji o przedsiębiorcach i innych podmiotach w zakresie
wskazanym w ustawie;
 umożliwienie wglądu do danych, bezpłatnie udostępnianych przez Centralną
Informację Krajowego Rejestru Sądowego;
 umożliwienie ustalenia terminu i zakresu zmian wpisów w CEIDG oraz
wprowadzającego je organu.
Wpisowi do CEIDG podlegają:
 firma przedsiębiorcy oraz jego numer PESEL, jeśli taki posiada;
 data urodzenia przedsiębiorcy;
 numer identyfikacyjny REGON przedsiębiorcy, jeśli taki posiada;
 numer identyfikacji podatkowej (NIP);
 informacja o obywatelstwie polskim przedsiębiorcy, jeśli takie posiada, i innych
obywatelstwach przedsiębiorcy;
 oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu zamieszkania przedsiębiorcy, adres do
doręczeń przedsiębiorcy oraz adresy, pod którymi jest wykonywana działalność
gospodarcza, w tym adres głównego miejsca wykonywania działalności
i oddziału, jeżeli został utworzony; dane te są zgodne z oznaczeniami kodowymi,
przyjętymi w krajowym rejestrze urzędowym podziału terytorialnego kraju, o ile
to w danym przypadku możliwe;
 adres poczty elektronicznej przedsiębiorcy oraz jego strony internetowej, jeśli
przedsiębiorca takie posiada i zgłosił te informacje we wniosku o wpis do CEIDG;
 data rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej;
 określenie przedmiotów wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie
z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD);

8. 8
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
 informacje o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej;
 numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz numer identyfikacyjny REGON spółek
cywilnych, jeżeli przedsiębiorca zawarł umowy takich spółek;
 dane pełnomocnika, upoważnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy, wraz
ze wskazaniem zakresu spraw, które obejmuje dane pełnomocnictwo, jeśli
przedsiębiorca udzielił pełnomocnictwa i zgłosił informację o jego udzieleniu we
wniosku o wpis do CEIDG;
 informacja o zawieszeniu i wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej;
 informacja o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych oraz
ustanowieniu kurateli lub opieki;
 informacja o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu, o ogłoszeniu
upadłości, obejmującej likwidację majątku dłużnika, zmianie postanowienia
o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie
o ogłoszeniu upadłości, obejmującej likwidację majątku dłużnika i zakończeniu
tego postępowania;
 informacja o wszczęciu postępowania naprawczego;
 informacja o przekształceniu przedsiębiorcy, będącego osobą fizyczną,
wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w jednoosobową
spółkę kapitałową;
 informacja o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej;
 informacja o zakazie wykonywania określonego zawodu, którego wykonywanie
przez przedsiębiorcę podlega wpisowi do CEIDG;
 informacja o zakazie prowadzenia działalności, związanej z wychowaniem,
leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi;
 informacja o wykreśleniu wpisu w CEIDG.

9. 9
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
Rysunek 3.2 Formularz CEIDG
Źródło: http://formularze.iform.pl

10. 10
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku
o wpis. Wpis jest dokonywany nie później niż następnego dnia roboczego po dniu
wpływu do CEIDG poprawnego wniosku. Zaświadczeniem o wpisie w CEIDG jest wydruk
ze strony internetowej CEIDG.
Organy administracji publicznej nie mogą domagać się od przedsiębiorców
okazywania, przekazywania lub załączania do wniosków zaświadczeń o wpisie w CEIDG.
Numerem identyfikacyjnym przedsiębiorcy w CEIDG jest numer identyfikacji
podatkowej (NIP).
Dla osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą, numerem
identyfikacyjnym w CEIDG oraz właściwym identyfikatorem we wszelkich kontaktach
z administracją podatkową jest numer NIP.
Przedsiębiorca ma prawo we wniosku o wpis do CEIDG określić późniejszy dzień
podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku.
CEIDG udostępnia następujące informacje o przedsiębiorcach i innych
podmiotach:
 o uzyskaniu, cofnięciu, utracie i wygaśnięciu uprawnień, wynikających z koncesji;
 o uzyskaniu, cofnięciu, utracie i wygaśnięciu uprawnień, wynikających
z zezwolenia lub licencji;
 o wpisie do rejestru działalności regulowanej, zakazie wykonywania działalności,
określonej we wpisie oraz o wykreśleniu z rejestru.
Więcej informacji na temat CEIDG można znaleźć na stronie internetowej
pod adresem http://www.ceidg.gov.pl.
3.2.2 Krajowy Rejestr Sądowy (KRS)
Powołanie Krajowego Rejestru Sądowego nastąpiło mocą Ustawy z dnia 20
sierpnia 1997r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, jego podstawowym zadaniem jest
powszechne udostępnienie szybkiej i niezawodnej informacji o statusie prawnym
zarejestrowanych podmiotów, ich sytuacji finansowej oraz sposobie reprezentowania.
Działa od dnia 1 stycznia 2001r. 7
Krajowy Rejestr Sądowy jest scentralizowaną, informatyczną bazą danych, która
składa się z trzech osobnych rejestrów:
 rejestru przedsiębiorców;
 rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji
oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
 rejestru dłużników niewypłacalnych.
Krajowy Rejestr Sądowy zawiera istotne dla obrotu gospodarczego dane
o przedsiębiorcy, w tym między innymi:
 informacje o zaległościach podatkowych i celnych;
7 P. Mućko, A. Sokół, Jak założyć i prowadzić działalność gospodarczą w Polsce w wybranych krajach
europejskich, Warszawa 2012, s. 73

11. 11
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
 zaległościach wobec ZUS;
 wierzycielach i wysokościach niespłaconych wierzytelności.
Rysunek 3.3 Strona internetowa KRS
Źródło: https://ems.ms.gov.pl/krs/wyszukiwaniepodmiotu?t:lb=t
Krajowy Rejestr Sądowy jest jawny. Pełni ważne funkcje:
 informacyjną, dotyczącą uczestników obrotu gospodarczego, o instytucjach
pożytku publicznego, dłużnikach niewypłacalnych na podstawie informacji
wielce wiarygodnych, ponieważ kontrolowanych i weryfikowanych przez sąd
rejestrowy, powszechnie dostępne na zasadach jawności formalnej dla
wszystkich zainteresowanych;
 kreacyjną (prawotwórczą), występującą, gdy wpis do rejestru jest warunkiem
zaistnienia nowego stanu lub bytu prawnego w postaci podwyższenia lub
obniżenia kapitału zakładowego czy powstania spółek prawa handlowego,
spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych i innych podmiotów zbiorowych,
których legalne zaistnienie gospodarcze jest uzależnione od wpisu do rejestru;
 legalizacyjną, polegającą na deklaracji w rejestrze, że określony podmiot poddał
się reżimowi prawnemu w zakresie działalności, którą wcześniej uprawiał, ale
bez jej sformalizowania w postaci wpisu KRS8.
W myśl Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wpisowi do rejestru
przedsiębiorstw podlegają:
8 Tamże, s. 74

12. 12
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
 spółki prawa handlowego;
 przedsiębiorstwa państwowe;
 spółdzielnie;
 jednostki badawczo-rozwojowe;
 tzw. przedsiębiorstwa polonijne;
 towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych;
 oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających na terenie Polski;
 główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń;
 stowarzyszenia, fundacje oraz inne organizacje społeczne i zawodowe, jeżeli
podejmują działalność gospodarczą.
Dla każdego podmiotu, wpisanego do KRS, sądy prowadzą odrębne akta
rejestrowe (w postaci papierowej), które obejmują w szczególności dokumenty,
potwierdzające informacje, wpisane do rejestru, a także wzory podpisów osób,
upoważnionych do reprezentowania podmiotu. Każdy zainteresowany może w siedzibie
właściwego sądu, bez ograniczeń przeglądać akta rejestrowe podmiotów, wpisanych do
rejestru, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Wszyscy przedsiębiorcy podlegają wpisowi do Ewidencji Działalności
Gospodarczej bądź do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).
Więcej informacji na temat KRS można znaleźć na stronie Ministerstwa
Sprawiedliwości pod adresem http://www.ms.gov.pl.
3.3 Zobowiązania podatkowe przedsiębiorców
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z regulowaniem zobowiązań
podatkowych wobec państwa. Przedsiębiorca może rozliczać się samodzielnie lub zlecić
wykonywanie czynności wyspecjalizowanym firmom, np. biurom rachunkowym.
Podstawowe ustawy podatkowe obecnie obowiązujące to:
 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz.
749);
 Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U.
z 2012 r. poz. 361);
 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.
U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397);
 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr
177, poz. 1054);
 Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 108,
poz. 626).
Ustawa – Ordynacja podatkowa pełni rolę zbioru podstawowych
mechanizmów, zasad i pojęć odnoszących się do systemu podatkowego. Zawiera
jednolite dla wszystkich podatków mechanizmy i pojęcia prawne oraz zasady procedury
podatkowej. Reguluje polskie prawo podatkowe materialne, postępowanie podatkowe,
określa organy podatkowe i ich właściwości oraz zawiera normy prawa skarbowego
karnego.

13. 13
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
Ważne dla przedsiębiorców jest to, by dla dobrego zrozumienia prawa
podatkowego bardzo starannie opanowali przepisy ordynacji podatkowej.
Podatek od dochodów osobistych obejmuje wszystkie dochody uzyskane przez
osoby fizyczne.
Osoba, posiadająca miejsce zamieszkania na terytorium RP, płaci podatek od
całości swych dochodów krajowych i zagranicznych, bez względu na miejsce położenia
źródeł przychodów. Oddzielnym problemem jest kwestia ustalania istnienia obowiązku
podatkowego w stosunku do dochodów uzyskiwanych poza terytorium kraju.
Do zakresu przedmiotowego podatku od dochodów osób fizycznych należą
wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów, które zostały zakwalifikowane
przez ustawę do kategorii zwolnień przedmiotowych.
Dochód jest rozumiany jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich
uzyskania w danym roku podatkowym, z wyjątkiem wyraźnie zwolnionych od
opodatkowania. Państwo za pomocą odpowiedniej polityki finansowej może posłużyć
się podatkami do realizacji celów innych niż fiskalne.
Podstawowa skala podatkowa dotycząca tego podatku w Polsce to 18% i 32%.
Zgodnie z zapisami ustawy podatnikami podatku dochodowego od osób
prawnych są:
 osoby prawne;
 jednostki niemające osobowości prawnej z wyjątkiem spółek, jednakże
podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji;
 grupy kapitałowe składające się co najmniej z dwóch spółek prawa handlowego;
 spółki niemające osobowości prawnej, posiadające siedzibę w innym państwie,
jeżeli zgodnie z przepisami tego państwa są traktowane jak osoby prawne
i podlegają opodatkowaniu od całości swoich dochodów.
Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym
jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został
osiągnięty.
Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania,
osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę
przychodów, różnica jest stratą.
Dochody, pochodzące z dywidend, są zwolnione od podatku dochodowego, jeżeli
łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
 wypłacającym dywidendę jest spółka, będąca podatnikiem podatku
dochodowego, mająca siedzibę lub zarząd w Polsce;
 odbiorcą dywidendy, uzyskującym z tego tytułu dochody jest spółka.
Podatek od towarów i usług (VAT) jest podatkiem pośrednim, ukrytym w cenie
sprzedaży i stanowi dochód budżetu państwa. Podatek pobierany jest od wartości
dodanej, czyli wartości wytworzonej w każdej fazie obrotu, poczynając od producenta,

14. 14
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
na handlu kończąc. Nabywca kupując towar bądź usługę, płaci cenę, która zawiera
wartość towaru czy usługi, oraz podatek VAT.
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają dostawy towarów i usług na terenie
kraju, eksport i import towarów oraz wewnątrzwspólnotowy obrót towarów i usług.
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne, niemające osobowości
prawnej, a także osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą.
Natomiast zwolnieniu od płacenia podatku VAT podlegają organy administracji
publicznej, urzędy administracji publicznej z wyłączeniem czynności wykonywanych na
podstawie umów cywilno-prawnych.
Zgodnie z ustawą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sprzedania towaru
lub wykonania usługi, jednakże od tego zapisu występują odstępstwa w sytuacjach
szczególnych.
Podstawową stawką tego podatku jest stawka 23%, lecz dla niektórych towarów
i usług przewidziano stawki obniżone: 8%, 5% i 0%. Ponadto niektóre czynności są
zwolnione z opodatkowania.
Podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim (obok podatku od towarów
i usług). Nakładany on jest na niektóre, ściśle określone ustawowo, produkty
konsumpcyjne. Ustawa o podatku akcyzowym szczegółowo określa sposób nakładania
podatku akcyzowego na niektóre wyroby konsumpcyjne. Stawki akcyzy na poszczególne
wyroby są określone przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, jednakże nie mogą
być niższe od poziomu ustalonego w dyrektywach.
Opodatkowaniu akcyzą podlegają następujące kategorie wyrobów:
 produkty energetyczne, służące do celów napędowych lub grzewczych (paliwa,
gaz);
 energia elektryczna;
 napoje alkoholowe: piwo, wino – z wyjątkiem produkcji na użytek domowy,
pośrednie produkty alkoholowe, wyroby spirytusowe;
 wyroby tytoniowe, papierosy, cygara, tytoń, cygaretki.
Stawki podatku akcyzowego wyrażane są w:
 kwocie na jednostkę wyrobu paliwa, alkohol, energię elektryczną;
 procencie maksymalnej ceny detalicznej (wyroby tytoniowe);
 procencie ceny produktu.
Podatek niniejszy staje się wymagany automatycznie po wprowadzeniu towaru
na rynek. Cechą istotną tego podatku jest jednofazowy sposób płacenia, tzn. akcyza
uiszczana jest jednokrotnie i doliczana jest do ceny zbycia.

15. 15
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
3.4 Literatura
3.4.1 Literatura obowiązkowa
 Czarny B., Podstawy ekonomii, PWE, Warszawa 2011;
 Czubała A., Podstawy marketingu, PWE, Warszawa 2012;
 Kawalla H., Popławska E., Funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Planowanie
działalności gospodarczej, WSiP, Warszawa 2005;
 Koralewski M., Prawo spółek – praktyczny komentarz. Czyli jak prowadzić
działalność gospodarczą w formie spółki, CeDeWu.pl, Warszawa 2012;
 Mućko P., Sokół A., Jak założyć i prowadzić działalność gospodarczą w Polsce
w wybranych krajach europejskich, CeDeWu.pl, Warszawa 2012;
 Powałowski A., Koroluk S., Podejmowanie działalności gospodarczej w świetle
regulacji prawnych, Branta, Bydgoszcz-Gdańsk 2005;
 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U.
z 2013 r. nr 0, poz. 672, ze zm);
 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U.
z 2004 r. Nr 81, poz. 277 ze zm.);
 Wrzosek W., Strategie marketingowe, PWE, Warszawa 2012.
3.4.2 Literatura uzupełniająca
 Milewski R., Kwiatkowski E., Podstawy ekonomii, ćwiczenia i zadania, PWN,
Warszawa 2011;
 Pawłowska B., Lunden B., Marketing dla małych i średnich przedsiębiorstw, BL
INFO, Warszawa 2010.
3.4.3 Netografia
 http://prawoksiegowosc.pl/swoboda-gospodarcza.html;
 https://ems.ms.gov.pl/krs;
 http://formularze.iform.pl;
 http://www.ordynka.pl.
3.5 Spis tabel i rysunków
Tabela 3.1 Podstawowe akty prawne regulujące funkcjonowanie przedsiębiorstw............6
Rysunek 3.2 Logo CEIDG.....................................................................................................................................7
Rysunek 3.3 Formularz CEIDG.........................................................................................................................9
Rysunek 3.4 Strona internetowa KRS........................................................................................................11

16. 16
Kurs: Organizowanie działalności gospodarczej
3.6 Spis treści
3 Prawne podstawy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej ..............2
3.1 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej i inne ustawy regulujące funkcjonowanie
przedsiębiorstw....................................................................................................................................................................2
3.1.1 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej....................................................................................................2
3.1.2 Ustawy regulujące funkcjonowanie przedsiębiorstw.........................................................................................6
3.2 Rejestry przedsiębiorców .................................................................................................................................6
3.2.1 Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG).................................................6
3.2.2 Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) ..................................................................................................................................10
3.3 Zobowiązania podatkowe przedsiębiorców .........................................................................................12
3.4 Literatura................................................................................................................................................................15
3.4.1 Literatura obowiązkowa................................................................................................................................................15
3.4.2 Literatura uzupełniająca................................................................................................................................................15
3.4.3 Netografia..............................................................................................................................................................................15
3.5 Spis tabel i rysunków........................................................................................................................................15