Presentatie op het EAM congres van 17 maart 2010, over Architecture as a Service.

1. Architecture as a Service
Remco de Boer
1

2. Iets over mijzelf
2009:
Promotie (VU)
2003:
Onderzoeker /
ontwikkelaar
kennistechnologie
2005:
Promotieonderzoek
“Architectuur-
1999: kennismanagement”
Software- 2002:
ontwikkelaar Econometrie /
Bestuurlijke
Informatica
(EUR)
2

3. ArchiXL
• IT-architectuur adviesbureau
• Opgericht in januari 2008
• Gehuisvest in Amersfoort
• Focus op financiële en publieke sector
• Kennisgebieden:
– IT-architectuur (BPM, EAI/SOA,
ECM, IDM, BI, Portals)
– Enterprise-architectuur methoden,
technieken en tools (TOGAF,
ArchiMate)
– Sectorkennis (verzekeren,
pensioenuitvoering, gemeentes,
onderwijs)
• Met ingang van 2010 ook
architectuuropleidingen
2-3-2010 3

4. Onze missie en visie
Missie
Het is onze passie om... “de efficiency en effectiviteit van
veranderingen en de wijze waarop architectuur daarbij wordt
toegepast te verbeteren.”
Visie
In een wereld waarin architectuur een Onze principes:
• Gebruik van open standaarden
steeds belangrijkere rol speelt bij
• Hergebruik van best-practices
verandertrajecten en bij het • Iteratieve architectuuraanpak
terugdringen van complexiteit, is • Concrete en bruikbare resultaten
ArchiXL een doelgericht, • Samenwerken met alle betrokkenen
pragmatisch en onafhankelijk IT- • “just-enough” architectuur
• Leveren van kennis; geen politie-
architectuur-adviesbureau dat agent
overzicht, inzicht en uitzicht biedt.
2-3-2010 4

5. AaaS: Achtergrond en doel
5

6. ‘Werken onder architectuur’ is kenniswerk
• Architectuur is meer dan „mooie plaatjes‟
– strategische doelstellingen
– architectuurprincipes
– inrichtingskeuzes
• Architectuur „leeft‟
– technologische vooruitgang
– voortschrijdend inzicht
• Voorbeeld: publieke sector (de „elektronische overheid‟)
6

7. Ontwikkelingen op e-overheidsgebied
• De (elektronische) overheid kent een aanzienlijke hoeveelheid
architectuurkennis:
– NORA, GEMMA, PETRA, WILMA, MARIJ
– NUP
– Kanalen in Balans
– BurgerServiceCode
– Specifieke technologische kennis
– Leveranciersspecifieke producten
– ...
• Ontwikkelingen volgen elkaar
in rap tempo op
7

8. Vraag: hoe houd je als organisatie grip?
• Niet alle organisaties hebben kennis en kunde in huis om hun
architectuur in kaart te brengen en bij te houden
• Full-time adviestrajecten zijn vaak (te) duur
• Relevante recente ontwikkelingen:
– Toepassen van kennismanagement op architectuur
– Technologische ontwikkelingen (Web3.0, „semantic web‟)
• Nieuwe richting in architectuur: Architecture as a Service (AaaS;
vergelijk SaaS/Software as a Service).
8

9. Middel: Architectuurprincipes
• Architectuurprincipes zijn vaak generiek:
– Customers have a single point of contact
– Management layers are minimized
– Components are centralized
– Front-office processes are separated from back-office processes
– Data is maintained in the source application
– Documents are stored in the document management system
– Applications have a common look-and-feel
» Bron: ArchiXL principe-repository
• De verdere invulling van deze principes is organisatiespecifiek
9

10. Architectuurkennis
• Twee „soorten‟ architectuurkennis:
– Generieke architectuurkennis
• breed toepasbaar, niet gebonden aan één enkele organisatie
• voorbeeld: principes en richtlijnen uit NORA en GEMMA
– Specifieke architectuurkennis
• contextafhankelijk, organisatiegebonden,
• voorbeeld: (gemotiveerde) principes en ontwerpkeuzes binnen een
gemeente
• Onderscheid tussen generiek en specifiek is de basis voor het
kunnen aanbieden van architectuur als „service‟
10

11. Hergebruik van generieke architectuurkennis in een
organisatiespecifieke context
• Uitgangspunt: organisatie streeft naar „duurzaamheid‟
• Diverse generieke opties: power
management
green use
telewerken
green
recycling
disposal
Green
Computing efficiënte
algoritmes
green design virtualisatie
green terminal
manufacturing servers
11

12. Hergebruik van generieke architectuurkennis in een
organisatiespecifieke context
• Organisatiespecifieke keuzes ten aanzienpower duurzaamheid:
van
management
green use
telewerken
green
recycling
disposal
Green
Computing efficiënte
algoritmes
green design virtualisatie Citrix
green terminal
manufacturing servers
12

13. SaaS vs. AaaS: Architectuur in de ‘cloud’
Software as a Service (SaaS) Architecture as a Service (AaaS)
Drivers: Softwarestandaardisatie, Internet Drivers: Kennismanagement, Web3.0
(always connected) (semantiek)
Software als dienst (gestandaardiseerd) in Architectuur als dienst (kennis) in plaats van
plaats van product (maatwerk) product (plaatjes)
Nieuwe „versies‟ (patches, nieuwe features) Nieuwe ontwikkelingen zijn centraal
zijn centraal beschikbaar als beschikbaar in de vorm van kennisupdates
softwareupdates
Schaalvoordeel: kosten (voor software en Schaalvoordeel: kosten (voor ontsluiten en
updates) worden gedragen door alle beheren van generieke kennis) worden
gebruikers. gedragen door alle gebruikers.
13

14. AaaS – een definitie
AaaS biedt een kennisplatform waarin organisatiespecifieke
architectuurkennis beheerd kan worden en gekoppeld kan worden aan
generieke architectuurkennis.
• 4 „lagen‟:
– toepassingsgenerieke kennisbank
– organisatiespecifieke
architectuurrepository
– koppelvlak tussen specifieke en
generieke architectuurkennis
– onderhoud (generiek, specifiek,
koppeling)
• Kennisplatform gebaseerd op
Semantische Wiki
14

15. Semantische Wikis
15

16. Semantische Wiki
• Wiki:
– Webomgeving waarin gebruikers eenvoudig pagina‟s kunnen aanmaken
en aanpassen, en relaties tussen pagina‟s kunnen leggen
– Nodigt uit tot kennisdeling
– Leidt tot communities en bevordert samenwerking
– Voorbeeld: Wikipedia (encyclopedie in een Wiki):
• Semantische Wiki:
– Een „gewone‟ Wiki met een onderliggend kennismodel
– Het kennismodel maakt feiten en relaties betekenisvol, zowel voor mens
als machine
– Uit deze betekenis (= semantiek) kunnen nieuwe relaties en andere
feiten afgeleid worden, en kunnen selecties uit de vastgelegde
informatie gemaakt worden
16

17. Een gewone Wikipagina
17

18. Semantische annotaties:
betekenisvolle relaties en eigenschappen
Reguliere Wiki: Verwijzingen en platte tekst
Semantische Wiki: Semantische annotaties
18

19. Semantische Wiki ‘begrijpt’ de relaties en
eigenschappen op de pagina
19

20. Semantische queries:
Vragen die de Wiki kan beantwoorden
• Vragen over de provincie zelf:
– Hoe groot is de provincie Zuid-Holland?
– Hoeveel inwoners heeft Zuid-Holland?
– Wat is de grootste plaats in deze provincie?
– Wat is de hoofdstad?
• Maar ook lastigere vragen, zoals:
– In welke provincie ligt Den Haag?
– Welke provincies hebben meer inwoners dan ZH? Meer oppervlakte?
– Welke gemeenten liggen er in Zuid-Holland?
– Welke provincies grenzen er aan Zuid-Holland?
– Geef een lijst van alle gemeenten in Nederland, gegroepeerd op
provincie en gesorteerd op aantal inwoners
– et cetera et cetera
20

21. AaaS: Een stelsel van Semantische Wikis
21

22. Toepassingsgenerieke
Architectuurkennisbank
22

23. Voorbeeld: e-overheidsarchitectuurkennis
• De generieke e-overheidskennisbank bevat bijvoorbeeld:
– NORA principes
– GEMMA principes
– Standaarden (StUF, RGBZ, etc.)
Ingedeeld naar categorie (classificatie)
• Als „statische‟ kennisbank al duidelijke meerwaarde ten opzichte van
een lijst van principes
– verschillende dwarsdoorsnedes op de verzameling standaard
architectuurprincipes voor de elektronische overheid, en manieren om
door die verzameling heen te wandelen
– automatisch gegenereerde lijsten aan de hand van classificaties van
principes
– het is zelfs mogelijk om eigen semantische queries die niet vooraf zijn
gedefinieerd op te voeren (dit vereist wel kennis van de querytaal)
23

24. Voorbeeld van een e-overheidsprincipe:
Zaakgericht werken
24

25. Eigenschappen van ‘Zaakgericht werken’
25

26. Automatisch gegenereerde lijsten:
Alle GEMMA Kernprincipes
• Voorbeeld: alle informatiearchitectuurprincipes uit GEMMA
26

27. Automatisch gegenereerde lijsten:
Alle GEMMA Kernprincipes
27

28. Semantische query (gebruikersgedefinieerd)
• Voorbeeld: alle Informatiearchitectuurprincipes die vallen binnen
GEMMA Thema 1: Zaak- en procesgericht werken
28

29. Semantische query: resultaat
• Een „netwerk‟ van architectuurprincipes en -keuzes
29

30. Een netwerk van architectuurkeuzes
(Gevisualiseerd door de Wiki-engine)
30

31. Organisatiespecifieke
architectuur-repository
31

32. Koppeling generiek/specifiek
• Dit is een enorm krachtige manier van hergebruik van generieke
architectuurkennis
• Voorbeeld: besluitenlijsten
– De keuze voor een bepaald principe maakt dat nieuwe besluiten
moeten worden genomen
• Green Computing  (hoe) vullen we green design, green use, green
disposal, green manufacturing in?
• Zaakgericht werken  (hoe) vullen we zaakbeheer en zakenregistratie in?
– Het AaaS-platform ondersteunt deze besluitvorming
• maakt openstaande besluiten inzichtelijk
• verwijst naar achtergrondinformatie in de generieke architectuurkennisbank,
en naar genomen besluiten in de lokale architectuurrepository
32

33. Voorbeeld: de VERA
33

34. Organisatiespecifiek: Zaakgericht werken
34

35. Koppeling tussen Organisatiespecifieke en
toepassingsgenerieke Wiki
Semantische annotatie:
gebruik („use‟) het principe
„Zaakgericht werken‟ uit de
generieke („gen‟) Wiki
35

36. Zaakgericht werken: Besluitenlijst
36

37. PerfectView Zakenmagazijn
37

38. Integratie met andere architectuurtools
38

39. Analyses
• Semantische koppeling tussen generieke en specifieke
architectuurkennis maakt verschillende analyses mogelijk,
bijvoorbeeld:
– impactanalyse
– trade-offanalyse
– scenario-analyse (wat als?)
– vergelijkende analyse (organisaties die kozen voor X kozen ook voor Y)
– consistentie (tegenspraak)
– benchmarkanalyse op principes (hoeveel organisaties kozen voor
principe a, principe b, etc.)
– gap-analyse (SOLL vs. IST, migratieplanning)
– tijdsafhankelijke analyses (projectenkalender)
– evolutie (impact van voortschrijdend inzicht)
39

40. Conclusie
• Semantisch kennisplatform maakt een andere
architectuurbenadering mogelijk  Architecture as a Service
• Prototype AaaS-platform wordt op dit moment verder uitgewerkt
– meer domeinen (o.a. onderwijs, algemene IT-architectuurprincipes)
– meer relaties tussen principes (nu alleen nog „motivatie‟ en „implicatie‟)
– pilot met geïnteresseerde partijen
• Geïnteresseerd?
• Meer informatie?
• Vragen?
40