Artikel over de IT4IT reference architecture van de OpenGroup door Rob Akershoek (Automatiseringsgids 2-2015)

1. 2322
ITExpert
»
Voor reacties
en nieuwe
bijdragen van
IT-experts:
Henk Ester,
070 3046812
h.ester@
automatise-
ringgids.nl
Efficiency
&
Agility
Plan Build Deliver Run
Detect
toCorrect
Request
toFulfill
Requirement
toDeploy
Strategy
toPortfolio
Valuestreams
Supportactivities
Finance & Assets
Reference Architecture
Sourcing & Vendor
Intelligence & Reporting
Resource & Project
Governance, Risk and Compliance
ITValueChain
blauwdruk hoe de IT-organisatie moet werken
en hoe de diverse IT-taken kunnen worden
ondersteund door een geïntegreerde set aan
IT-managementtools.
De IT-wereld kent al vele best practices en
modellen zoals ITIL, COBIT, CMMI, ASL en
diverse ISO-standaarden. De vraag is wat de
toegevoegde waarde is van IT4IT in dit
overvolle speelveld. Als eerste moet gezegd
worden dat de IT4IT-referentiearchitectuur
niet moet worden gezien als vervanging van
bestaande modellen zoals ITIL of Scaled Agile
Framework (SAFe). IT4IT is een aanvulling op
huidige best practices om te komen tot
praktische handvatten voor de implementatie
van IT-management met producten van
leveranciers. IT4IT is ontstaan vanuit een
architectuurvisie om te komen tot een
blauwdruk van de IT-dienstverlening. Met
andere woorden: het definiëren van een
architectuur bestaande uit een combinatie van
organisatie, IT-processen, informatiemodel en
tools.
Daarnaast richt IT4IT zich niet, zoals ITIL, op
processen maar op het besturen van integrale
ketens op basis van value streams (waardestro-
men). Een belangrijk aandachtspunt daarbij is
integratie tussen IT-activiteiten, data en tools.
Het draait om het optimaliseren van de chain
van processen en tools om de IT-diensten te
ontwikkelen en te beheren. ITIL geeft
bovendien te weinig houvast voor het
daadwerkelijk implementeren van IT-proces-
sen, daarbij ondersteund door geautomati-
seerde IT-managementtools. Daarnaast
ontbeert ITIL een aantal essentiële processen
zoals enterprise-architectuur en -development,
die vooral in nieuwe IT volledig geïntegreerd
moeten worden, zoals bij DevOps.
IT4IT moet uiteindelijk een leidraad vormen
hoe men de IT-value streams kan inrichten,
voorzien van de juiste geautomatiseerde
IT-middelen om besturing en levering
optimaal mogelijk te maken. Het is ook
bedoeld als praktisch instrument om geza-
menlijk met leveranciers van IT-tools tot
standaard-toolinrichting en integraties te
komen, wat vandaag de dag een nagenoeg
onmogelijke opgave is.
Waardestromen
De IT4IT-referentiearchitectuur bestaat uit
enkele value streams en supportactiviteiten
zoals weergegeven in de figuur (zie kader).
Elke waardestroom is in detail uitgewerkt in
de IT4IT-blauwdruk. De supportactiviteiten
bieden ondersteuning over de diverse IT-value
streams heen. Iedere waardestroom beschrijft
een keten van functies en informatiestromen
die in samenhang ontworpen en uitgevoerd
moeten worden.
Hoe nu verder? Eind vorig jaar is de eerste
versie van de IT4IT-referentiearchitectuur
gepubliceerd. Maar er zal nog veel moeten
gebeuren in de werkgroepen om specifieke
onderwerpen in detail uit te werken. Denk
bijvoorbeeld aan het definiëren van standaard-
koppelvakken tussen IT-serviceproviders zoals
voor het uitwisselen van incidenten en
configuratiegegevens. Daarnaast is het van
belang dat leveranciers van IT-management-
tools, zoals HP, IBM, Microsoft, ServiceNow,
BMC, SAP en VMware, ervoor gaan zorgen dat
de ontwikkeling van hun tools in lijn komt
met de IT4IT-architectuur van de Open Group.
Een IT-organisatie heeft eigenlijk een centraal
aanspreekpunt nodig voor IT4IT. Denk aan
een IT4IT-diensteigenaar en -architect, die in
staat is om gezamenlijk met de diverse IT-afde-
lingen (en proceseigenaren) te komen tot een
blauwdruk of doelarchitectuur, die aangeeft
hoe de toekomstige IT-organisatie er qua
processen, tooling en data uit moet zien.
Als eerste zou de IT-organisatie eens moeten
D
e dynamiek in het IT-landschap is
afgelopen jaren enorm toegeno-
men. IT-organisaties moeten
worden klaargestoomd om de
nieuwe IT te kunnen besturen. De
nieuwe IT-organisatie wordt gekenmerkt door
geïntegreerde IT-processen en -tools waarbij
het continu verbeteren van de dienstverlening
in het DNA is opgeslagen.
De interne IT-organisatie zal zich hierbij
moeten transformeren tot een service-broker
die in staat is om diensten van vele externe
serviceproviders in te kopen, te integreren en
vervolgens aan te bieden aan de business.
Daarbij worden tevens nieuwe manieren van
werken ingevoerd zoals DevOps, Lean, agile en
Continuous Delivery. Men moet bovendien
tijdig kunnen inspelen op allerlei nieuwe
ontwikkelingen zoals Bring-Your-Own-Device
(BOYD), Software Defined Networking (of nog
beter: Service Defined Enterprise), Big Data,
Internet of Things, mobility, Infrastructure as
code et cetera. Tegelijkertijd moet de gehele
IT-infrastructuur worden getransformeerd naar
een hybride vorm bestaande uit interne- en
Blauwdruk voor
managen nieuwe IT
IT4IT-referentiearchitectuur helpt
IT-dienstverlening onder controle te krijgen
Eind vorig jaar heeft de Open Group een nieuwe standaard op de markt gebracht: een
referentiearchitectuur voor het managen van IT. Deze architectuur is tot stand gekomen
in samenwerking met diverse IT-organisaties en -leveranciers. Met als doel: geïntegreerde
oplossingen waarmee de gehele IT-keten beheerst kan worden. Er moet nog veel gebeuren,
maar het begin is er, zegt Rob Akershoek.
door: Rob Akershoek beeld: shutterstock
externe clouddiensten, zoals Saas, Paas en Iaas.
Er staat dus een enorme uitdaging te wachten
voor de IT-organisatie. De huidige situatie bij
de gemiddelde IT-organisatie staat echter in
schril contrast met de eisen die aan de nieuwe
dienstverlening worden gesteld. De IT-organi-
satie heeft vele ITIL-processen geïmplemen-
teerd en daarbij zijn tientallen (zo niet meer
dan honderd) IT-managementtools uitgerold
om de IT-taken te ondersteunen. Denk
bijvoorbeeld aan een CMDB, helpdesksys-
teem, monitoringtools, projectmanagement-
systeem, enterprisearchitectuurtool, develop-
ment- en testmanagementtools,
deploymenttools, securitytools, self-service-
portal, identitymanagement. Ondanks de
ITIL-best practices en de vele IT-management-
tools heeft men de IT-dienstverlening nog
steeds niet onder controle. IT-tools zijn niet of
nauwelijks geïntegreerd. Kosten van IT zijn
nog steeds niet inzichtelijk. Men heeft moeite
om de SLA’s met de business en leveranciers
meetbaar te maken. Samenwerking en
integraties met externe IT-serviceproviders is
problematisch. Kenmerkend zijn daarbij nog
steeds de vele handmatige IT-activiteiten die
niet of nauwelijks worden ondersteund door
hulpmiddelen anders dan spreadsheets en
e-mail. Men kan eigenlijk wel concluderen dat
de huidige IT-organisatie haar dienstverlening
nog niet goed onder controle heeft.
Antwoord
Huidige best practices als ITIL schieten
blijkbaar nog te kort om voor al deze uitdagin-
gen een oplossing te bieden. Als antwoord
hierop heeft de Open Group een nieuwe
werkgroep onder de naam IT4IT-forum
opgericht. De Open Group is een internatio-
nale organisatie die in samenwerking met
bedrijven en leveranciers diverse standaarden
ontwikkelt zoals bijvoorbeeld TOGAF voor
enterprise-architectuur. Het IT4IT-forum is
opgezet door IT-organisaties en IT-leveranciers
(waaronder Shell en HP) om gezamenlijk met
afnemers en aanbieders tot een standaard-IT-
managementmodel te komen dat het mogelijk
maakt om de nieuwe IT optimaal te kunnen
besturen.
IT4IT is een acroniem dat staat voor alle IT die
men nodig heeft om de IT-dienstverlening te
kunnen managen. Met andere woorden: gebruik
IT om IT-management te automatiseren.
De IT4IT-referentiearchitectuur geeft een
integrale beschrijving van alle IT-functies over
de gehele levenscyclus van IT-diensten, dus
inclusief ontwikkeling en beheer. Het
referentiemodel kan gebruikt worden als
kijken hoe men op dit moment de door IT4IT
benoemde functionele componenten en
IT-value streams heeft ingericht. Denk aan het
in kaart brengen van de huidige IT-werkstro-
men (en processen) en het inventariseren van
de daarbij in gebruik zijnde IT-management-
tools. Vervolgens kan men met behulp van
de IT4IT-blauwdruk een transformatieplan
opstellen om de IT-organisatie te trans-
formeren en klaar te maken voor de
nieuwe IT.
Rob Akershoek
(Rob.Akershoek@
LogicalisSMC.com) is
IT-managementarchitect
bij Logicalis SMC.
Hij is onder meer
werkzaam als IT4IT-archi-
tect bij Shell (http://www.
opengroup.org/IT4IT).
Vier IT4T-waardestromen
1. Strategy to Portfolio (S2P)
Deze value stream beschrijft de keten aan activiteiten die nodig is om de IT-strategie
en businessplannen te vertalen in een portfolio van IT-diensten. Het gaat hierbij om
het optimaliseren van het IT-portfolio ter ondersteuning van de bedrijfsdoelstellingen.
Denk aan het vervangen of rationaliseren van het applicatieportfolio en het tijdig iden-
tificeren en definiëren van nieuwe diensten die op de IT-roadmap moeten staan.
2. Requirement to Deploy (R2D)
In deze waardestroom gaat het om de gehele werkstroom vanaf het definiëren van
requirements (denk aan een feature of user story), het managen van de backlog, het
prioriteren, plannen en uitvoeren van ontwerpen, bouwen, testen en vervolgens de
daadwerkelijke release in productie van de nieuwe of aangepaste IT-dienst. Het gaat
daarbij om het snel, efficiënt en effectief ontwikkelen en in productie nemen van
wijzigingen. Diverse processen en tools moeten hierbij worden geïntegreerd, zoals
requirementsmanagement, projectmanagement, development, testmanagement,
release- en deploymentmanagement.
3. Request to Fulfill (R2F)
Bij deze IT-value stream gaat het om het gehele proces van: een aanvraag uit een dien-
stencatalogus, zorgen voor de juiste autorisaties en het coördineren van de uitlevering
of activering van de dienst. Het betreft hier bijvoorbeeld het aanvragen van toegang tot
bedrijfsapplicaties, een nieuwe werkplek of het aanvragen van een IT-infrastructuur
zoals een cloudomgeving. Hierbij gaat het om het volledige proces van aanvragen, uitle-
veren inclusief het meten van gebruik tot en met het de-activeren van het abonnement.
4. Detect to Correct (D2C)
Deze waardestroom zorgt voor het bewaken van de operationele dienstverlening, het
signaleren van eventuele afwijkingen en vervolgens het coördineren en uitvoeren van
alle benodigde herstelwerkzaamheden. Dit betreft eventuele verstoringen (denk aan
events/incidenten), ongeautoriseerd gebruik of andere afwijkingen ten aanzien van IT-
policies. Denk aan functies als het automatisch herstellen van de IT-dienstverlening of
het voorkomen van verstoringen door proactief aanpassingen door te voeren.
Het referentiemodel
kan gebruikt worden
als blauwdruk
IT4IT is
aanvulling
op huidige
best practices