2. CFARE JANE VIRUSET ?
Virus është skedë e përgjithshme për
programe keqbërëse që janë të aftë të
infektojnë kompjuterët dhe të
shpërndahen vetvetiu. Viruset nuk
lindin vetvetiu por programohen nga
specialistët e kompjuterëve për të
kryer funksione të ndryshme. Viruset
kanë për qëllim dëmtimin e skedarëve,
fshirjen e memories, përgjimin dhe
spiunimin, vjedhjen e informacionit,
ngadalësimin e rrjeteve kompjuterike,
etj.
3. VIRUSI I PARË INFORMATIK "BRAIN"
Dy pakistanez Basit dhe Amjad
Alvi krijuan një program i cili
sulmonte boot sektorin e
disketës dhe të hard diskut.
Qëllimi i tij nuk ishte që ti
shkatërronte të dhënat por
vetëm ,të afishoj një reklame të
tyre ! Vetëm pas dy vjetësh
lajmërohet antivirusi i parë për
ta ç'aktivuar brain dhe për tu
mbrojtur prej tij. Ndërsa sot
nevojiten vetëm disa orë për ta
gjetur antivirusin.
4. VIRUSET MË TË ZAKONSHME JANË :
Virusët - Virusi është një
pjesë e vogël e softuerit e cila
transportohet në programe të
tjera. P.sh., një virus mund t`i
bashkangjitet programeve për
menaxhimin e të dhënave. Sa
herë që programi vepron,
vepron edhe virusi. Ai ka
shans të riprodhojë virusa të
tjerë (duke ia bashkangjitur
programeve) dhe të shkaktojë
problem fatale në sistem.
Virusët e e-mail-it - Një virus e-maili
udhëton si një shtojcë e ngjitur në e-
mail dhe zakonisht replikon veten në
mënyrë automatike në e-mail duke ju
shperndarë shumë njerëzve të cilët
gjenden në listën e personit i cili
posedon atë e-mail. Disa viruse nuk
kërkojnë që ju të kikoni dyfish mbi ta,
por ata aktivizohen kur ju shikoni
ndonjë mesazhi në panelin preview të
e-mail softuerit tuaj
5. Kuajt Trojan (Trojan Horses) -
Kali i Trojës është thjeshtë një
program kompjutrikë. Qëllimi i
programit është të dëmtojë
sistemin tuaj kompjuterikë,
atëherë kur ju e aktivizoni
programin e tillë. Kuajt Trojan
nuk e replikojnë veten e tyre gjatë
infektimit të kompjuterit tuaj
6. LLOJET E VIRUSEVE
•Virusët rezidente (të përherëshme) (Resident Viruses)
• Virusët me veprim të drejtëpërdrejtë (Direct
Action Viruses)
• Virusët shkatërrues - prishës (Overwrite
Viruses):
• Virusët e operacioneve fillestare të sistemit
kompjuterik (Boot Viruses)
• Makro virusët
• Virusët e direktoriumit (Directory Viruses)
• Virusët polimorfik (Polymorphic Viruses)
• Infektuesit e fajllave (File Infectors)
• Virusët “shoqëruese” (Companion Viruses)
• Krimbat virusal (Worms)
• Bombat logjike (Logic Bombs)
7. KUSH I SHKRUAN VIRUSËT E
KOMPJUTERIT ?
Autorët e virusëve janë zakonishtë
meshkuj 14-24(26) vjeç, të cilët
kalojnë kohë të gjatë në kompjuterët e
tyre. Disa prej tyre duan të provojnë se
a janë programues të mirë. Të tjerët
duan të tregojnë se ata kanë fuqi për të
shkatuar probleme të shumëta. Por,
shumica e virusëve kanë qëllime
shkatërruese. Shumë nga verzionet e
vjetra të programeve virusale janë
“ripërtrirë” (re-hashed), nga shkaku se
kërkojnë më pak punë për tu
riprodhuar
8. SI TE MENJANOJME VIRUSET
INFEKTUES?
Çfarë duhet bërë
1.Një virus kompjuteri nuk është i rrezikshëm deri atëherë kur ne nuk e hapim e-
mailin e infketuar.
2.Fshini çdo e-mail, i cili mendoni se është i infektuar dhe pastaj boshatiseni
folderin e mbeturinave (shportën recikluese).
3.Lexoni paraprakisht emrin e e-mailit. Kontolloni nëse përmbajtja e mesazhit ka
kuptim para se të hapeni ndonjë skedar të futur në e-mail.
4.Kujdes nga mashtrimet! Ka shume e-maile paralajmëruese me shkresën “virusi
me deduktiv që keni parë ndonjëherë”, por shpesh këto viruse nuk ekzistojnë.
5.Dërgoni e-mail kompanisë së antivirusit, nëse mendoni se kompjuteri juaj
është infektuar me një lloj virusi që deri me tani nuk keni dëgjuar për të. Ata do
t`ju tregojnë a është virus apo jo.
6.Bëni backup gjërat me rëndësi në kompjuterin tuaj, që të jeni më të sigurt.
7.Në qoftë se merrni një virus në kompjuterin tuaj, është e nevojshme të skanoni
kompjuterin, për të shpëtuar nga infektimi i tij
9. CFARE NUK DUHET BERE ?
1.Mos hap ataqmentin (fajllin e bashkangjitur) në e-mail, nëse nuk jeni i sigurt se
është plotësishtë i painfektuar me virus, edhe në qoftë se keni në kompjuterin tuaj
antivirus.
2.Mos dërgo ndonjë ataqment mikut tuaj, nëse nuk jeni i sigurt se fajlli përkatës
është tërësishtë i pastër.
3.Mos dërgo e-mail me “virus të ri” pa e kontrolluar atë.
4.Mos dërgo e-maile me qëllime shkatërruese.
5.Mos dërgoni e-mail i cili përmban virus, tek personat tjerë e sidomos tek
kompania e antivirusit. Sistemi i mesazheve të kësaj kompanie ka mekanizma
filtrues, që në njëfarë mënyre do ta fshijë atë.
6.Mos zëvëndësoni backup-in e krijuar, nëse mendoni se ai në vete posedon virus.
7.Mos u bazoni vetëm në antivirus, që ai të kujdeset tërësishtë për kompjuterin
tuaj! Ju duhet mbajtur sytë hapur në rast se paraqitet ndonjë virus shkatërrues
10. ANTIVIRUSI DHE MASAT TJERA
PARANDALUESE
Shumica e përdoruesve instalojnë antivirusin
që të detektojnë dhe eleminojnë virusët.
Ekzistojnë dy metoda, të cilat i përdorë një
aplikacion antivirusi për të zbuluar virusët. E
para, kjo metodë antivirusi përdorët për të
detektuar virusët duke përdorur listën e
definicioneve të nënshkrimeve të virusit
(virus signature definition). Kjo punon duke
kontrolluar përmbajtjen e memoriës së
kompjuterit, fajllat e ruajtur në disqe të
fiksuara ose levizëse (fixed or removable
drives) (hard disqe, flopi disqe) dhe duke
krahasuar ato fajlla me një bazë të dhënash të
“nënshkrimeve” të virusit.
Mangësia e kësaj metode të zbulimit është se
përdoruesit janë të mbrojtur nga virusët vetëm
atëherë kur antivirusi azhurnohet me të dhënat e
fundit të definicioneve të nënshkrimeve të virusit.
Metoda e dytë përdorë algoritme deduktive
(udhëheqëse) (heuristic algorithms) për të zbuluar
virusët. Kjo metodë ka aftësi për të zbuluar virusët
përmes nënshkrimeve të cilat janë krijuar nga firma e
antivirusit. Disa antiviruse janë në gjendje të
skanojnë fajllat e hapur, po ashtu edhe fajllat dhe e-
mailat të cilët i dërgojmë përmes Internetit. Kjo
mënyrë është quajtur si “skanim në qasje (on-access
scanning)”. Përdoruesit duhet t`i azhurnojnë
rregullisht antivirusët e tyre për të rregulluar “vrimat”
e sigurisë. Me azhurnimin e përditshëm të
antivirusëve parandaloni kërcnimet, të cilat u
kanosën në sistemit tuaj kompjutërik
