1. Henry Moore
Henry Moore, Yorkshire, 1898 (Ingalaterra.
Henry Moore zibilizazioaren krisiak, pesimismoak eta larritasunak jotako gaztaroa
bizi izan zuen bi mundu gerren arteko garaian. Moorek Lehen Mundu Gerra bizi izan
zuen eta “haragi ustelduen ametsgaiztoa” aipatzen du. Hori izan daiteke bere
ikonografia azaldu dezakeen izugarrikeria.
Moorek hasiera-hasieratik baztertuko du edertasun klasikoaren ideala. Joera
akademiko tradizionaletatik eta Rodinen errealismotik urrun, Moorek herri
primitiboetan eta arte egiptoarrean eta etruskoan bilatuko du bere inspirazio iturria.
Geroago aurkituko diren eskultura maia eta azteken eragina ere erabakigarria izango
da bere lanean. Reclining figure” (1929) lan
ospetsua, Chac-Mool (euriaren jainkoa) Chichén
Itzáko eskultura toltekan
inspiratua dago. Garai
honetan etzanda dauden
emakumeak landuko ditu,
era guztietako
esperimentuak eginez:
modelatu biribildu edo
geometrikotik ia
abstrakziora heldu arte. 1920. hamarkadan nabarmentzen
dira, Maternity (Amatasuna, 1924) eta Mother and Child
(Ama eta semea, 1924-25).
Mother and child
Henry Mooreren lehen erakusketak ez zuen arrakastarik izan. Bere lanak bortizki
kritikatuak izan ziren eta Moore eskandalu figura bihurtu zen. Ingalaterrako tradizio
eskultorikoa oso pobrea zen artean, eta abangoardia korronteak txarto ikusiak ziren
publikoa eta kritika kontserbadorearen aldetik.
Figura etzanak eta amatasunak
1930. urtetik aurrera figura etzanak eta
amatasunak bere gairik gogokoenak izango dira;
geroago buru txikiak eta famili taldeak gehituko
zaizkie. Esperimentatzen jarraituko du eta bere lanak
bi korronte kontrajarriak jorratuko ditu: abstrakzioa eta
surrealismoa.
Garai honetako lan aipagarrienak dira: Composition (1931), Head and ball (Burua
eta pilota, 1934); Bird and egg (Txoria eta arraultza, 1934) o Mother and child (Ama
eta semea, 1936), etab. Head and ball (goiko irudian) adibidez, mugimendu
surrealista eta konstruktibistaren arteko erlazio estuaren isla da.
2. Hutsunearen garrantzia
1934. urtean Moore materialak zulatzen hasten da eta 1940. urtetik aurrera
zuloak edo hutsuneak eta masak garrantzi berdina izango dute bere lanean, forma
eta espazioaren osagarritasunaren bilaketan.
1937 eta 1939. urteen artean gai berriak landu zituen: eraikin geometrikoak eta
bolumen biribilduak, espazioak ibiltzen dituzten soka edo hariekin. Soka edo haria
erabiltzearen helburua egituren barne ikuspena hobetzea zen, organikoagoak eta
antropomorfikoak Bird basket (Txorien habia, 1939).
Babesleku antiaereoen marrazkiak
Bigarren Mundu Gerran, material eskasiak neurri txikiko eskulturak egitera eta
marraztera bultzatu zuen. 1940. urtetik aurrera marrazki serie bat hasi zuen
britainiarrek bonbardaketatik babesteko Londresko metroan bizitako esperientzia
irudikatzeko. Ironia bada ere, marrazki horiek, eta ez bere eskulturak, izan ziren
errekonozimendua eman ziotenak. Lehen aldiz bere lana kontuan hartua izan zen,
eta bere ospea nazioartera hedatu zen. Gainera, 1941ean, orduko National Gallery-
ko zuzendariak, Kenneth Clark, gerrako artista ofizial izendatu zuen.
Gerraren ostean, Henry Mooreren lana onartua izan zen eta arte modernoa,
orokorrean Ingalaterrako tradizio kulturalaren parte bezala onartu zen.
Giza irudia arduraren erdigunean
Naturaren eta giza irudiaren behaketa sakona bere arduraren konstanteak dira,
eta beti ibili da figurazio eta abstrakzioaren artean oszilatzen. Bere formen
unibertsoa antzinate urrunenetik datorrela dirudi, halaber, errealitate garaikidearen
adierazpen sakon eta ezinbestekoa dira.
Bere eskulturaren ezaugarriak:
.- Giza irudiaren aldagai mugagabeak lantzen ditu (biomorfismoa).
.- Forma eta materialen ikerketa nekaezina.
.- Figuren indar eta sakontasuna (animatuak dirudite barne bizitza bizi bategatik),
non maisuki kontrajartzen dituen bolumen konkaboak eta konbexuak. Mooreren
eskulturetan, espazioa lanaren parte da.
