lekts 8

1. Infectious disease
of genitalia
Бэлгийн замын
халдварт өвчин
Т. Саруултуяа

2. Bacterial
Vaginosis(vaginitis)
Үтрээний үрэвсэл
• Harmful bacteria: Gardnerella vaginalis, Mycoplasma hominis,
• The pH and ecosystem changes, with concomitant symptoms
• Sign & Symptom: asymptomatic,
Itching, fish like odor, gray-white or watery vaginal discharge
• Tx; oral metronidazol or clindamycin cream(if pregnancy metronidazole is
contraindicate(PROM tendency), avoid alcohol while using drugs)
• Аюултай бактери : Граднелла вагиналис, Микоплазм хоминис
• pH болон экосистем өөрчлөгдөнө, дагалдах шинж тэмдгүүд гарна.
• Шинж тэмдгүүд: шинж тэмдэггүй ,
загатнана, загас шиг үнэртэнэ, үтрээнээс саарал-цагаан эсвэл усархаг
ялгадас гарна.
• Эмчилгээ; метронидазол уухаар, клиндамицины тос, (хэрэв жирэмсэн
бол метронидазол эсрэг заалттай (PROM tendency), эм хэрэглэж
байхдаа согтууруулах ундаа хэрэглэхгүй байх)

3. Bacterial Vaginosis(vaginitis)
Бактериар үүсгэгдсэн үтрээний үрэвсэл

4. Трихомониаз өвчин
• Шалтгаан: Бэлгийн замын шимэгч хорхой трихомоназаар
үүсгэгдсэн үтрээний үрэвсэл (ихэвчлэн эмчлэгдэх
боломжтой байдаг БЗХӨ)
• Шинж тэмдэг: эмэгтэй; 4-20өдөр үтрээнээс эвгүй үнэр
гарна, өтгөн, шар ногоон эсвэл саарал үтрээний ялгадас
гарна, бэлэг эрхтэн үрэвсэж загатнана, шээхэд өвдөлттэй,
бэлгийн харилцаанд орсоход тухгүй байна. эрэгтэй; бэлэг
эрхтнээс нь шингэн, цагаан ялгадас гарна, шээхэд хэцүү,
өвдөлттэй байна.

5. Trichomonas vaginitis
Трихомониаз өвчин
• Both sexual partner should receive treatment , avoid sexual intercourse or
use condoms 4-6wks after treatment
• Tx: Metronidazole(avoid alcohol, alcohol can cause severe nausea &
vomiting)
• Pregnant woman commonly experience recurrences
Result; premature rupture of membranes, preterm birth, low birth weight,
genital and lung infection on new born
• Бэлгийн хавьтагч нар нь хоёулаа эмчилгээ хийлгэх, бэлгийн
харилцаанаас зайлсхийх ба эмчилгээ дууссаны дараа 4-6 долоо хоног
бэлгэвч хэрэглэнэ
• Эмчилгээ: Метронидазол (согтууруулах ундаанаас зайлсхийх, эм ууж
байхдаа согтууруулах ундаа хэрэглэвэл огиулах болон бөөлжүүлэх гэж
нөлөөг үзүүлдэг)
• Жирэмсэн эмэгтэйд ихэвчлэн дахин давтагддаг.
Гарах хүндрэл ; premature rupture of membranes, хугацаанаасаа өмнө
төрөх, хүүхдийн жин бага байдаг, дөнгөж төрсөн хүүхдийн бэлэг
эхртэн болон уушгинд халдварласан байдаг.

6. Trichomonas Vaginalis
Трихомониаз өвчин

7. Yeast infection(Candidiasis, Moniliasis)
Мөөгөнцөрөөр үүсгэгддэг бэлгийн
замын халдвар
• Etiology: Candida albicans
• Most common disease especially pregnant woman, about 75%
all of women experience at least one symptomatic episode
• Over growth of C. albicans follow a disruption of normal
vagina echosystem.
• Шалтгаан: Кандида албиканууд
• Ихэнхи эмэгтэй өвчтөнүүдийн 75% нь, ялангуяа жирэмсэн
эмэгтэйчүүдэд хамгийн багадаа нэг шинж тэмдгийн
тохиолдол илэрдэг.
• Кандида албикануудын хэт ургал нь хэвийн үтрээний
экосистемийн өөрчлөлтийг гаргадаг.

8. Yeast infection(Candidiasis, Moniliasis)
Мөөгөнцөрөөр үүсгэгддэг бэлгийн
замын халдвар
• Contributing factors: use antibiotics, corticosteroids, diabetes,
immunosuppressive treatment, immunodeficiency, oral
contraceptives, perfumed feminine hygiene spray, wearing tight,
poorly ventilated cloth or underwear
• Sign & symptoms: itching, burning, irritation of vagina and vulva,
cheese like discharge, dysuria and dyspareunia
• Нөлөөлөх хүчин зүйлс: антибиотик, кортикостеройд хэрэглэх,
чихрийн шижинтэй байх, дарахлаа дарангуйлах эмчилгээ,
дарахлаа сул байх, жирэмснээс хамгаалах эм хэрэглэх, үнэртэй
эмэгтэйчүүдийн цацлага, бариу, агааржуулалт муутай хувцас
болон дотуур хувцас
• Шинж тэмдэг: загатнан, түлэгдэнэ, үтрээ болон гадна бэлэг
эрхтэний цочрол, бяслагархуу ялгарал, шээхэд өвдөх, бэлгийн
хавьталын үед дагалдах өвдөлт

9. • Dx: culture and microscopic exam of swab sampling from vagina and cervix
diagnosis and conform yeast form
• Tx: antifungal vaginal medication(carnesten)
• Prevention: perineal hygiene is most important, genital area clean and dry
• Оношлогоо: үтрээ, умайн хүзүүнээс сорьц аван өсгөвөрлөж болон
микроскопын үзлэг хийж мөөгөнцөрийн хэлбэрийг тодорхойлно.
• Эмчилгээ: мөөгөнцөрийн эсрэг үтрээний эм /карнестен/
• Урьдчилан сэргийлэлт: хярзангийн ариун цэвэр хамгийн чухал ба гадна
бэлэг эрхтэний орчим цэвэрхэн хуурай байх
Yeast infection(Candidiasis, Moniliasis)
Мөөгөнцөрөөр үүсгэгддэг бэлгийн замын
халдвар

10. Yeast infection(Candidiasis, Moniliasis)
Мөөгөнцөрөөр үүсгэгддэг бэлгийн
замын халдвар

11. Perineal hygiene and infection prevention
Хярзангийн ариун цэвэр ба халдвараас урьчилан
сэргийлэх
• Nurses should provide women with a teaching plan for perineal hygiene
• Goal: prevent organisms(E-coli) from spreading from rectum to the
vagina and urethra.
• Wash hand s before and after genital contact and after using the
restroom.
• Women to wipe the perineum from front to back each time they void or
defecate as well as during sex and menstruation
• Сувилагч хярзангийн ариун цэврийн талаар зааж зөвлөх ёстой.
• Зорилго: (E-coli)-г шулуун гэдэснээс үтрээ болон шээсний сүврүү
дамжихээс урьдчилан сэргийлэх
• Бэлэг эрхтэндээ хүрэхээсээ өмнө, дараа нь, мөн ариун цэврийн
өрөөнд орсныхоо дараа гараа заавал угаах
• Эмэгтэйчүүд бие зассаныхаа дараа, бэлгийн харьцаа болон сарын
тэмдэгийн үеэр хярзангийн урдаас нь арагш арчиж цэвэрлэнэ.

12. Perineal hygiene and infection prevention
Хярзангийн ариун цэвэр ба халдвараас урьчилан
сэргийлэх
• Avoid products that may disturb the normal vagina flora(Dödenal
bacillus)
• Women should not use feminine hygiene(perfum. Spray, tampon and pad,
deodorize)
• Vagina is normally clean organ and does not need special cleanliness
• Хэвийн үтрээний ургалыг гэмтээдэг бүтээгдэхүүнүүдээс зайлсхийх
• Эмэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдийн ариун цэвэрийн (үнэртэн. цацлага,
тампон болон хавчуурга, диоздорант)
• Үтрээ нь хэвийн үедээ цэвэрхэн эрхтэн ба тусгай цэвэрлэгч зүйл
хэрэггүй байдаг.

13. Perineal hygiene and infection prevention
Хярзангийн ариун цэвэр ба халдвараас урьчилан
сэргийлэх
• Women are often at risk for genital infection or vaginitis because of the warm, moist, environment which
promote microbial growth.
• Wearing cotton underpnts, avoid nylon under ware and tight pants
• Shower and perineal wash, avoid douch, buble bath and other bath additive
• Perineal and vulva Wash 2 L water + Vinegar 3Table spoon
• Эмэгтэйчүүд нь байнга бэлэг эрхтэний халдварын буюу үтрээний үрэвсэлийн эрсдэлтэй байдаг,
учир нь бүлээн чийглэг орчинд микробактерын ургалтыг дэмждэг.
• Даавуун дотуур хувцас өмсөж, нилонон бариу дотуур хувцас өмсөхгүй байх хэрэгтэй
• Шүршүүрт орж, хярзангаа угааж байх хэрэгтэй. Хөөстэй ус болон ямар нэгэн баананы нэмэгдэл зүйл
хэрэглэхээс зайлсхийх
• Хярзан болон гадна бэлэг эрхтэнээ угаахдаа 2л усан дээр гурван цайны халбага цагаан цуу нэмээд уг
бэлдмэлээрээ угаана

14. Sexual Transmitted Infection
Бэлгийн замын халдвар
Chlamydia
• Causative bacterium: Chlamydia tracomatis
• Prevalence group: 15-20yrs old lower scioeconomic group
• Transmitted through oral, vagina, anal sexual contact with infected person
• Sign & Symptoms: early asymtomatic-purulent mucus discharge from vagina after 1-3wks
• Transmitted endocervix endometrium uterine tube peritoneum PID infertility
• Rectum urethra inflammation and ulceration
Хламиди
• Үүсгэгч бактери: Хламиди тракоматис
• Тархагч бүлэг: 15-20 насныхан, нийгмийн доод давхаргынхан
• Халдвартай хүнээс ам, үтрээ, анусын бэлгийн хавьталаар дамжина
• Шинж тэмдэг: эрт үедээ шинж тэмдэггүй: - халдварласанаас 1-3 долоо хоногийн дараа
үтрээнээс идээтэй шүүрэл гарна.
• Даамжирал: умайн хүзүүний салст бүрхэвч умайн дотровч умайн гуурс хэвлийн
гялтан хальс аарцагны эрхтэний үрэвсэлт өвчин үргүйдэл
• Шулуун гэдэс, шээлүүрийн үрэвсэл болон шархлалт

15. Chlamydia & Gonorrhea
Хламиди болон заг хүйтэн
• Chlamydia & Gonorrhea can inflame lining of eye. newborn developed blindness from infection
chlamydia at birth.
• All newborn should be treating antibiotic ointment on eyes
• All pregnant women should be test for chlamydia infection
• Dx: examination of a specimen from endocervix, vagina, penis
• TX: Antibiotics; agitomycin, doxycline, erythromycin, amoxicillin
• Avoid sexual intercourse or using condom
• Хламиди болон заг хүйтэн өвчин нь нүдийг гэмтээх ба дөнгөж төөрсөн хүүхдийг хараагүй
болгох аюултай
• Бүх хүүхдийг дөнгөж төрөнгүүт нь антибиотик тосон түрхлэгийг нүдэнд нь түрхэх ёстой.
• Бүх жирэмсэн эмэгтэйчүүд хламидийн халдварын шинжилгааг өгөх ёстой.
• Оношлогоо: умайн хүзүүний салт бүрхэвч, үтрээ эсвэл шодойноос дээж шинжилгээ авах ёстой.
• Эмчилгээ: антибиотик, агитомицин, досиклин, эритромецин, амокцилин
• Бэлгийн хавьталд орохгүй байх эсвэл бэлгэвч хэрэглэх

16. Gonorrhea Заг хүйтэн
• Bacterium: Neisseria gonorrhea
• Infected Batholin’s gland, rectum cervix urethra(as like as
chlamydia infection)
• Sign & symptoms: asymtomatic purulent discharge,
dysuria and urinary frequency, urethral dischage, cervicitis
• Dx: specimen culture from cervix, rectum urethra
discharge
• Tx: antibiotics; cefixime, ceftriaxone,
• Бактер: Нейсериа, цефтрикона гонорхоа
• Бартолины булчирхай, умайн хүзүү, шээлүүр
халдварласан. (хламидийн халдвартай адилхан)
• Шинж тэмдэг: шинж тэмдэггүй идээт ялгадас,
шээхэд өвдөлттэй, байн байн шээс хүрэх, шээсний
сүвийн ялгарал, умайн хүзүүн үрэвсэл
• Оношлогоо: умайн хүзүү, анус болон умайн хүзүү
болон шээсний сүвээс гарч байгаа ялгадасаас дээж авч
ургуулна.
• Эмчилгээ: антибиотиз; цефиксим, цефтриаконе

17. Syphilis Тэмбүү
• Bacterium: Treponema pallidum
• Transmitted through sexual intercourse
• Initial infection is localized ulcer systemic
damage fetal
• Maternal-fetal transmission(40-70%) congenital
syphilis, stillbirth, neonatal death
• Congenital syphilis baby; skin ulcer, rashes, fever,
Hoarse crying sounds, mental and physical
handicaps 2-3month after birth
• Бактери: Трепонеми паллидум
• Бэлгийн замаар дамжина
• Халвдар эхэндээ шархан дээр сууна 
системийн өөрчлөлт урагт
• Эхээс урагт дамжих (40-70%) төрөлхийн
тэмбүү, амьгүй ураг, нярайн эндэгдэл
• Төрөлхийн тэмбүүтэй хүүхдэд арьсны шархлаа,
тууралт, халууралт, сөөнгөж уйлах чимээ,
төрснөөс 2-3 сарын дараа оюун ухааны болон
биемахбодийн саатал гарна

18. Syphilis Тэмбүү
• 4 stage of syphilis
- Primary syphilis; painless ulcer or chancre cervix, tongue, lips, 2-6wks of exposure
- Secondary syphilis: chronic stage, skin rash and brown sores 3-6wks after initial ulcer, mild fever, fatigue, headache, sore throat, hair loss,
swollen lymph gland occur over 1-2yrs
- Latent syphilis: no symptoms
- Tertiary syphilis: final stage, spreads to many body systems(heart, eye, brain nerve system bone and joint mental illness, blindness, neurologic
problem, heart problems death
• Dx: microscopic identification of bacterium and exam. of blood sample(serology test)
• TX: penicillin, tetracycline, doxcycline
• Disease preventions as the ultimate goal
• Pregnant women should be screening and instruction
• Тэмбүүгийн 4-н үе
- Нэгдүгээр үе: өвдөлтгүй шархлаа or Умайн хүзүү, хэл, уруул, 2-6wks of exposure
- Хоёрдугаар үе: архаг үе , анхны шархлааны дараа 3-6 долоо хоногтойд арьсны тууралт болон боролсон сорви, бага зэрэг халуурна,
ядарна, толгой өвдөнө, хоолой өвдөнө, үс унана, 1-2 жил болвол тунгалгын зангилаа хавагна.
- Хожуу үе: ямар нэгэн шинж тэмдэггүй болно
- Гуравдагч тэмбүү: эцэсийн шат ,маш олон эрхтэн тогтолцооруу тархдаг. (зүрх, нүд, тархи мэдрэлийн тогтолцоо, яс болон үе 
сэтгэцийн өвчин, хараагүй болох, мэдрэлийн өвчнүүд, зүрхний өвчнүүд үхэл
• Оношлогоо: бактери тодорхойлох микроскопын шинжилгээ, цусны шинжилгээ (серелоги буюу ийлдэсийн шинжилгээ )
• Эмчилгээ: пенциллин, тетрациклин, доксцилин
• Өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх нь хамгийн гол зорилго байх ёстой
• Жирэмсэн эмэгтэйчүүд сорил өгч, заавар авах ёстой

19. Genital Herpes Бэлэг эрхтэний хомхой
• Herpes simplex virus type 2(HSV 2)
• HSV-1: cold sore lips, nose,
• HSV-2: genital infection
• Sign & symptoms: itching and burning
• Virus incubates 7days, 12days until healing but recurrent frequently
• Associated factors: sexual intercourse, stress, hormonal change, menstruation, climatic changes
• Dx: rectal cultures, clinical exam.
• Tx: acyclovir(Zovirax)
• Woman should maintain cleanliness and dryness
• Transmitted mother to infant cesarean birth indicated
• Энгийн хомхойн вирусын 2-р төрөл (ЭХ2-р Т)
• ЭХ 1-рТ: уруул болон хамраар хүйтэн яр
• ЭХ 2-рТ: бэлэг эрхтэний халдвар
• Шинж тэмдэг: Загатнаж, хорсоно
• Вирус нь 7 хоногт ургадаг, эдгэртлээ 12 өдөр болно. Гэхдээ дахин гардаг
• Эрсдэлт хүчин зүйлс: бэлгийн хавьтал, стресс, гормоны өөрчлөлт, сарын тэмдэг болон цаг агаарын өөрчлөлт
• Оношлогоо: Анусын өсгөвөрийн шинжилгээ болон клиникийн үзлэг
• Эмчилгээ: Ацикловир (Зовиракс)
• Эмэгтэйчүүд бэлэг эрхтнээ цэвэрхэн хуурай байлгах ёстой.
• Эхээс урагт дамжих  Кесерево хагалгаа хийлгэх

20. Genital Herpes Бэлэг эрхтэний хомхой

21. Human Papillomavirus(HPV) Genital warts
Хүний папиломавирус ХПВ Бэлэг эрхтний үү
• HPV is more than 100 virus group
• Genital warts(Condylomata): oral, vaginal, anal sex with infected people. 75% no Sx.
• Sign& Symptoms: developed condylomata(warts) vulva, cervix, anus.
• Warts vary size, appear flat and flash colored cauliflower look.
• High risk HPV cause abnormal result on Pap smear and lead to cervical cancer.
• Different diagnosis can be made using vinegar-like solution applied to the suspected area. This solution causes the warts to turn white.
• Tx: Podophyllin and podofilox solution, Trichloroacetic acid(TCA), cryosurgery, electrocautery
• Safe sex, avoid sex until tx. Finish all medications sex paterner to be tested and treated
• ХПВ –д 100 гаруй вирусны бүлэг хамаарна
• Бэлэг эрхтний үү: халдвартай хүнтэй аман, анус, үтрээгээр бэлгийн харилцаанд
орох. 75% -д нь шинж тэмдэг илэрдэггүй.
• Шинж тэмдэг: гадна бэлэг эрхтэн, умайн хүзүү болон анусаар үү гардаг.
• Хэмжээ харилцан адилгүй, хавтгай харагдах ба өнгөт цэцэгт байцаа шиг харагддаг.
• ХПВ-ын өдөр эрсдэлтэй байгаа бол түрхэцийн шинжилгээгээр хэвийн бус гарах
ба энэ нь умайн хүзүүний хорт хавдар болгох аюултай.
• Бусад оношлогооны аргууд нь цагаан цуу шиг уусмалыг халдвартай хэсэгт түрхэж
шинжилдэг. Энэхүү уусмал нь үүг цагаан өнгөтэй болгодог.
• Эмчилгээ: Подопилин болон подофилоксын уусмал, Трихлороацетийн
хүчил(TCA), хөлдөөж мэс засал хийх, цахилгаанаар түлэх эмчилгээ
• Аюулгүй секс, эмчилгээ дуустал бэлгийн харилцаанд орохгүй байх, бүх эмээ ууж
дуусгах, бэлгийн хавьтагчдаа шинжилгээ хийлгэж эмчлүүлэх

22. Human Papillomavirus(HPV) Genital warts
Хүний папиломавирус ХПВ Бэлэг эрхтний
үү

23. Human Immunodeficiency Virus(HIV)
Хүний дархлал хомсдолын вирус
• Acquired immunodeficiency syndrome(AIDS) is an infectious disorder that profoundly
weakness the immune system by Human Immunodeficiency virus(HIV)
• 10 yrs longer for an initial infection with HIV develop in to AIDS
• Infected people can give HIV to other through sexual contact, pregnancy, breast feeding,
organ transplants, sperm donation, IV drug use, blood transfusion
• Дархлалын олдмол хомсдлын хамшинж нь ХДХВ-аар дархлааг муутгадаг
халдварын гажиг.
• ХДХВ-ын халдвар анх авснаас 10 жилийн дараа ДОХ болно.
• Халдвартай хүн ХДХВ-г бэлгийн хавьтал, жирэмслэлт, хөхөөр хооллох, эрхтэн
шилжүүлэн суулгах, үрийн шингэн, судсаар эм хийх, цус сэлбэлтээр бусдад
дамжуулдаг.

24. Human Immunodeficiency Virus(HIV)
Хүний дархлал хомсдолын вирус ХДХВ
• HIV kills CD4cells(helperT cells), which help the body fight off infection and disease.
• CD4 cells in an infected person decrease as number of HIV-infected cells increase.
• Dx: positive HIV antibody by test for ELISA(enzyme-linked immuno-sorbent assay) T4/T8 ratio=T
lymphocyte(T4 cell 200/mm₃↓)indicate AIDS
• Tx: antiretroviral medication, adjust immune enhancing drugs, supportive care
• ХДХВ нь биемахбодийг халвдар болон өвчинтэй тэмцэхэд тусалдаг CD4 эсийг устгадаг.
• Халдвар авсан хүний CD4 эс нь ХДХВ-халдварласан эсийн тоо нэмэгдэхийн хэрээр буурдаг.
• Оношлогоо: ELISA –ын үзлэгээр ХДХВ эсрэг бие эерэг гарна. T4/T8 хэмжээ= Т лимфоцит (T4
эс 200/mm₃↓) нь ДОХын хам шинжийг заана
• Эмчилгээ: ретровирусын эсрэг эм, дархлаа сайжруулах эмийг тааруулж өгөх, дэмжих асаргаа

25. Human Immunodeficiency Virus(HIV)
Хүний дархлал хомсдолын вирус
• Opportunistic infection: consquence of weakened immunity that is secondary to
HIV/AIDS  pneumocystis carinii pneumonia, cytomegalo virus infection
• HIV is longterm not treatable disease AIDS is fetal disease
• Prevention and test is most important
• Safe sex, needle, blood not exchange
• Нөхцөлт эмгэг төрөгчийн халдвар: Дархлаа сул байх нь ХДХВ/ДОХын
нөхцлийг бүрдүүлдэг  улаан эсийн хэлбэр өөрчлөгдөх кариний пнемониа,
цетомегаловирусын халдвар
• ХДХВ нь урт хугацаанд эмчлэгддэгүй өвчин ДОХ нь хожуу өвчин.
• Урьдчилан сэргийлэлт, шинжилгээ нь хамгийн чухал
• Аюулгүй бэлгийн хавьтал, зүү болон цус сольж болохгүй