Η πιο δύσκολη διδασκαλία. Τεχνικές Ασκήσεις Συμβουλές

1. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Μελέτες και έρευνες έχουν δείξει ότι ο κάθε μαθητής, όπως και ο καθένας από
εμάς, μαθαίνει ορθογραφία με διαφορετικό τρόπο.
Σύγχυση προκαλεί η άποψη, ότι η ορθογραφική ικανότητα αποτελεί δεξιότητα ή
έμφυτη ικανότητα.
Υπάρχουν ασφαλώς μαθητές, που με μικρή σχετικά προσπάθεια γίνονται
ορθογράφοι. Αποτυπώνουν στη μνήμη τους ορθογραφημένα τις λέξεις ή
μαθαίνουν με ευκολία και εφαρμόζουν τους ορθογραφικούς κανόνες.
Είναι αποδεδειγμένο, ωστόσο, το γεγονός ότι όλοι μπορούν να πετύχουν
ικανοποιητικά αποτελέσματα, έστω κι αν χρειαστεί να καταβάλουν μακροχρόνιες
και επίπονες προσπάθειες.
Στόχος της διδασκαλίας και της εκμάθησης της ορθογραφίας δεν είναι η
απομνημόνευση από τους μαθητές της ορθογραφίας των λέξεων της εβδομάδας ή
της θεματικής ενότητας αλλά η διατήρηση στο χρόνο της ικανότητας τους να
γράφουν σωστά αυτές τις λέξεις.
Στα νέα βιβλία του γλωσσικού μαθήματος κυριαρχεί η προσπάθεια
νοηματοδότησης της ορθογραφίας. Προσπαθούμε να μάθουμε στα παιδιά τους
μηχανισμούς που εξηγούν την σωστή γραφή μιας λέξης.
Με τη βοήθεια της ετυμολογίας, της παραγωγής, της σύνθεσης και των
οικογενειών λέξεων τα μαθαίνουμε να προσεγγίζουν τη θεματική ορθογραφία και
με τη βοήθεια της γραμματικής να ελέγχουν την καταληκτική.
Όταν αναφερόμαστε στην ορθογραφία είναι μια πολύπλευρη έννοια. Διακρίνεται
σε φωνολογική ορθογραφία, το αν δηλαδή η γραπτή λέξη όταν διαβάζεται είναι
ακουστικά σωστή π.χ «παιδιά» αντί για «παιδά».
Ακολουθεί η ιστορική ορθογραφία η οποία αφορά το εσωτερικό της λέξης και
δεν υπακούει σε κάποιους κανόνες π.χ. δεν υπάρχει κανόνας για τη σωστή
ορθογραφία της λέξης "παιδί".
Τέλος υπάρχει η γραμματική ορθογραφία που αφορά τις εγκλίσεις, τους
αριθμούς και τα γένη των λέξεων και παραβιάζεται με λάθη της μορφής «λέξι»
αντί του ορθού που είναι «λέξη».
Τα ορθογραφικά λάθη που κάνει ένα παιδί διαφοροποιούνται από ηλικία σε
ηλικία. Το είδος αλλά και η ποσότητα των λαθών αποκτούν διαφορετική σημασία
και απαιτούν διαφορετική αντιμετώπιση.
ΣΤΑΥΡΟΥ Β.

2. Η ορθογραφία δεν είναι μόνο γραμματική και κανόνες!
• Πρέπει ένας μαθητής να είναι και παρατηρητικός για να είναι ορθογράφος.
Χρειάζεται , λοιπόν, κι εξάσκηση στην παρατηρητικότητα.
Π.χ. Διαφορές, μαγικές εικόνες, σκιές, παζλ κ.λ.π.
Γεγονός είναι ότι πολλοί μαθητές είναι βιαστικοί κι επιπόλαιοι, γράφουν χωρίς να
σκέφτονται και γράφουν ανορθόγραφα, ακόμα κι όταν ξέρουν τους κανόνες της
γραμματικής!
• Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας είναι και η μνήμη και κυρίως η
οπτική μνήμη. Τα παιδιά θα πρέπει να εξασκούνται πολύ σ' αυτόν τον
τομέα.
Π. χ . Βλέπω μια εικόνα για λίγο και μετά την περιγράφω με πολλές λεπτομέρειες,
κάρτες μνήμης κ.λ.π.
Λέξεις όπως: και , πως , επειδή , δηλαδή και πολλές πολλές άλλες δεν μπορούν να
εξηγηθούν εύκολα! Το παιδί όπως κι εμείς τις μαθαίνουμε απομνημονεύοντάς
τες! Γι' αυτό είναι σημαντική και η εξάσκηση της οπτικής μνήμης από τις μικρές
τάξεις! Ορθογραφία σημαίνει και καλή οπτική μνήμη.
Επίσης βοηθάνε πολύ οι οικογένειες λέξεων και οι ομαδοποιήσεις με βάση την
κατάληξη.
Σταυρόλεξα, ακροστιχίδες....
• Συχνή επαφή με το λεξιλόγιο.
• Συχνή χρήση λεξικού.
• Εξωσχολικά βιβλία, εφημερίδες, παιδικά περιοδικά.
Κάνει καλό στο να συνηθίζει το μάτι (και το μυαλό) να βλέπει τις λέξεις
ορθογραφημένες.
ΣΤΑΥΡΟΥ Β.

3. Ας μάθουμε την ορθογραφία μας με παιχνίδι, δημιουργικότητα και γιατί όχι, με
πολλή πολλή φαντασία!
1. Αλφαβητική σειρά
Γράφω τις λέξεις βάζοντας τις σε αλφαβητική σειρά.
2. Δύσκολες λέξεις
Διαλέγω μερικές λέξεις που με δυσκολεύουν και τις γράφω. Στη συνέχεια
χρωματίζω τα δύσκολα σημεία (π.χ. κλειδί).
3. Ίδια κατάληξη
Γράφω λέξεις από την ορθογραφία μου και για κάθε μια γράφω ακόμη
3-5 λέξεις που να έχουν την ίδια κατάληξη.
4. Οικογένειες λέξεων - παράγωγα
Διαλέγω μερικές λέξεις από την ορθογραφία μου και για κάθε μια γράφω ακόμη
3-5 λέξεις που να ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Μετά χρωματίζω την ίδια ρίζα
τους (π.χ. κλειδί – κλειδώνω, κλειδαράς, κλειδαριά)
5. Αντίθετα - Συνώνυμα
Γράφω μερικές λέξεις και για κάθε μια γράφω την αντίθετη ή/και τη συνώνυμη της
(π.χ. άσπρο ≠ μαύρο, άσπρο = λευκό )
6. Συλλαβίζω
Γράφω τις λέξεις χωρίζοντας τις σε συλλαβές (π.χ. κλει – δί ).
7. Φτιάχνω προτάσεις
Με τις λέξεις φτιάχνω δικές μου προτάσεις.
8. Ενικός - πληθυντικός
Αλλάζω την ορθογραφία μου γράφοντας την από τον ενικό αριθμό στον
πληθυντικό ή αντίστροφα.
9. Μέρη του λόγου
Γράφω τις λέξεις μου σε στήλες χωρίζοντας τις σε ρήματα, ουσιαστικά, επίθετα,
κτλ. (ανάλογα).
ΣΤΑΥΡΟΥ Β.

4. 10. Κόβω και κολλώ
Βρίσκω λέξεις της ορθογραφίας μου σε περιοδικά και εφημερίδες, τις κόβω και τις
κολλώ.
11. Γίνομαι συγγραφέας
Χρησιμοποιώ όσες περισσότερες λέξεις της ορθογραφίας μπορώ και φτιάχνω μια
μικρή ιστορία, που μπορεί να είναι πραγματική, φανταστική ή ακόμη και
ανέκδοτο!!!
12. Γίνομαι ποιητής
Χρησιμοποιώ όσες περισσότερες λέξεις της ορθογραφίας μπορώ και φτιάχνω ένα
μικρό ποίημα, ή μικρά δίστιχα .
13. Γίνομαι γελοιογράφος
Φτιάχνω μια γελοιογραφία και γράφω τη λεζάντα με λέξεις της ορθογραφίας μου.
14. Παιχνίδια
Φτιάχνω με τις λέξεις σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα, σκάλες, κρεμάλα,
αναγραμματισμούς, λείπουν γράμματα και ό,τι άλλο περνά απ’ το μυαλό μου για
να παίξω με τους συμμαθητές μου.
7. Ζωγραφιά
Ζωγραφίζω αυτό που λέει η λέξη και γράφω από κάτω τη λέξη.
Αν είναι πρόταση ζωγραφίζω τι λέει η πρόταση και γράφω ανάλογα την πρόταση.
ΣΤΑΥΡΟΥ Β.