การประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อพัฒนาการจดหมายเหตุไทย ครั้งที่ 3: IT กับงานจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์ สภากาชาดไทย, 24 มิถุนายน 2559 โดย สิทธิศักดิ์ รุ่งเจริญสุขศรี ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

1. การดาเนินงานและความท้าทายของ
งานจดหมายเหตุไทยในยุคดิจิทัล
การประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อพัฒนาการจดหมายเหตุไทย
ครั้งที่ 3: IT กับงานจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์
สภากาชาดไทย, 24 มิถุนายน 2559
สิทธิศักดิ์ รุ่งเจริญสุขศรี
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

2. OUTLINE
1.ทาไมต้องเป็น
จดหมายเหตุดิจิทัล
2. การจัดการข้อมูล
ดิจิทัลแบบครบวงจร
3. สถานการณ์และ
ความท้าทายในการ
ดาเนินงานจดหมาย
เหตุในยุคดิจิทัล
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 2

3. 1. ทาไมต้องเป็นจดหมายเหตุดิจิทัล ?
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 3

4. 1.1 TRADITIONAL ARCHIVES VS DIGITAL ARCHIVES
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 4
(modified from Spiteri, 2014)
The specific characters
of digital record
• Cannot divided as
tangible (i.e.
physical records) or
intangible (i.e.
digital records)
• Record lifecycle is
not cover circuit of
digital record.

5. 1.2 RECORD CONTINUUM MODEL
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 5
(Upward, 1996)
RLC VS RCM
• D1: Create – การสร้าง
เอกสาร
• D2: Capture – การใช้
งานและจัดการเอกสารที่อยู่
ในกระแส
• D3: Organise –
จัดเก็บเข้าหอจดหมายเหตุ
• D4: Pluralise –
ประยุกต์เทคโนโลยีมาใช้
กับการจัดการ จัดเก็บ และ
ค้นคืน

6. 1.3 ประโยชน์ของงานเอกสารจดหมายเหตุดิจิทัล (1)
• เข้าถึงวัสดุหลากหลายที่ได้รับการแปลงสภาพแล้ว
• เกิดการใช้ทรัพยากรทางไกลจากผู้ใช้ที่ไม่สะดวกมาแหล่งจัดเก็บ
• เกิดผู้ใช้หน้าใหม่ที่มิได้จากัดอยู่แค่นักวิจัยในสาขาที่เกี่ยวข้อง เช่น Lifelong learning
การบูรณาการผลการศึกษาข้ามสาขาวิชา
1. ส่งเสริมและขยายช่องทางในการเข้าถึงทรัพยากรได้ในวงกว้าง (Internet)
• ป้ องกันวัสดุต้นฉบับไม่ให้เสื่อมสภาพจากการใช้งาน หรือจัดแสดง
• เปิดโอกาสให้ผู้ใช้บริการสามารถใช้งานเอกสารที่เปราะบางได้
2. เอกสารต้นฉบับได้รับการสงวนรักษา
• Collection ได้รับการพัฒนาผ่านความร่วมมือระหว่างหน่วยงานที่สะสมเรื่องเดียวกัน หรือใน
ประเด็นเดียวกัน
3. ชุดเอกสารจดหมายเหตุของหน่วยงานได้รับการพัฒนา
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 6
(Hughes, 2004, pp. 8-17.)

7. 1.3 ประโยชน์ของงานเอกสารจดหมายเหตุดิจิทัล (2)
• ช่วยประชาสัมพันธ์การทางาน และการขอรับทุนสนับสนุน
• ได้สารวจและจัดการ Collection
• พัฒนาทักษะทางด้านการจัดการ (บุคลากร) และเทคโนโลยีขององค์กร
• การสร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงาน เพื่อพัฒนาบุคลากรและ Collection
4. ส่งผลในเชิงยุทธศาสตร์ต่อหน่วยงาน
• ใช้ออกแบบสื่อการเรียนรู้ประเภทต่างๆ สาหรับเยาวชน และประชาชนทั่วไปที่สนใจ
• การทบทวนวรรณกรรม และการใข้ข้อมูลอ้างอิงในรูปแบบใหม่
5. ส่งเสริมให้เกิดการใช้เพื่อการศึกษาและวิจัย
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 7
(Hughes, 2004, pp. 8-17.)

8. 2. การจัดการข้อมูลดิจิทัลแบบครบ
วงจร (DIGITAL CURATION)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 8

9. 2.1 อะไรคือ DIGITAL CURATION ?
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 9
Source: https://www.youtube.com/watch?v=6cuOdgvYRGM

10. 2.2 DEFINITIONS
Lee & Tibbo, 2007
• “Digital curation involves the management of digital objects
over their entire lifecycle, ranging from pre-creation activities
wherein systems are designed, and file formats and other
data creation standards are established, through ongoing
capture of evolving contextual information for digital assets
housed in archival repositories”
Harvey, 2010
• “Digital curation is a more inclusive concept than either digital
archiving or digital preservation. It addresses the whole range
of process applied it digital objects over their life cycle. Digital
curation begins before digital objects are created by setting
standards for planning data collection that results in “curation
ready” digital objects that are in the best possible condition to
ensure that they can be maintained and used in the future”
DCC, n.d.
• “Digital curation involves maintaining, preserving and adding
value to digital research data throughout its lifecycle”
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 10

11. 2.3 AIMS AND SCOPE
Longevity
ไม่เกิดความเปลี่ยนแปลงเมื่อมี
การอพยพข้อมูล
สามารถตรวจสอบความถูกต้อง
ของการอพยพข้อมูลได้
Metadata สามารถอพยพ
ตามไปได้
ระบุรายละเอียดความ
เปลี่ยนแปลงของ
Hardware, Software,
file formats, standard
ที่จะมีผลต่อกระบวนการสงวน
รักษาวัสดุดิจิทัลได้
Integrity
ตรวจสอบความถูกต้องในการ
อพยพ
Metadata ที่ให้รายละเอียด
ข้อมูลสามารถอพยพตามไปด้วย
ยังรักษาสาเนาของ bit
stream เอาไว้ได้
ยังรักษาสิทธิ์ในทรัพย์สินทาง
ปัญญา และสิทธิ์อื่นๆ ไว้ได้
Accessibility
ยังรักษาความสามารถในการระบุสถานที่
จัดเก็บวัสดุดิจิทัลได้
รักษา Representation
information (structure and
semantic information) ของวัสดุ
ดิจิทัลเอาไว้ได้ เพื่อที่ข้อมูลเหล่านี้จะ
สามารถเข้าใจได้ในอนาคต
สร้างวัสดุดิจิทัลบนพื้นฐานของ open
standards หรือ standard
formats
จากัดรูปแบบของการสงวนรักษาที่จาเป็น
ต้อการจัดการให้ธารงไว้ซึ่งการเข้าถึง
สามารถให้รายละเอียดความ
เปลี่ยนแปลงของ Hardware,
Software, file formats,
standard ที่จะมีผลต่อกระบวนการ
สงวนรักษาวัสดุดิจิทัลได้
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 11

12. 2.4 BENEFITS
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 12
•ช่วยพัฒนาคุณภาพในการเข้าถึงข้อมูล ซึ่งจะนาไปสู่การสร้างความต่อเนื่อง ความเร็วในการเข้าถึง
และทาให้แน่ใจได้ว่าข้อมูลจะยังเข้าถึงได้ในระยะยาว
1. Improving access
•ช่วยพัฒนาคุณภาพของข้อมูลให้มีความน่าเชื่อถือมากขึ้น และสามารถนาไปใช้งานทางกฎหมายได้
2. Improving data quality
•ช่วยส่งเสริมให้เกิดการแบ่งปันและใช้ซ้าข้อมูลได้ เนื่องจากการใช้มาตรฐานข้อมูลเดียวกัน รวมถึง
ระบุข้อมูลเกี่ยวกับบริบทและแหล่งที่มาของข้อมูลอย่างเหมาะสม ได้ช่วยส่งเสริมให้เกิดการแบ่งปัน
และใช้ซ้าข้อมูลตลอดช่วงชีวิต
3. Encourage data sharing and reuse
•ช่วยอนุรักษ์และป้ องกันข้อมูลจากความล้าสมัยทางเทคโนโลยี และการสูญหายข้องข้อมูล
4. Protecting data
(Harvey, 2010, p. 12)

13. 2.5 DCC LIFECYCLE MODEL
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 13
Datais “any
information in binary
digital form”. This
includes:
• Simple digital objects
• Complex digital
objects
• Database
(DCC, 2008)

14. 2.6 ACTIONS IN DCC LIFECYCLE MODEL
Action 1: Full
Lifecycle Actions
• Description and
Representation
Information
• Preservation
Planning
• Community Watch
and Participation
• Curation and
Preservation
Action 2:
Sequential
Actions
• Conceptualise
• Create or Receive
• Appraise and
Select
• Ingest
• Preservation action
• Store
• Access and reuse
• Transform
Action 3:
Occasional
Actions
• Dispose
• Reappraisal
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 14

15. 2.7 การวางกรอบกรอบคิด (CONCEPTUALISE)
Scope:
เพื่อวางกรอบคิดการทางานเบื้องต้นก่อนเริ่มลงมือ
ปฏิบัติงาน โดยมีเนื้อหาครอบคลุมกิจกรรมต่างๆ ที่
เกี่ยวข้องกับการออกแบบโครงการ ภายใต้แนวคิด
การจัดการข้อมูลแบบครบวงจร และการออกแบบ
ระบบการจัดการข้อมูลต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นให้สอดคล้อง
กับข้อมูลที่ต้องการจะสร้างและจัดเก็บ โดยอาศัย
ผลลัพธ์ของโครงการที่ต้องการให้ปรากฏต่อ
สาธารณชนและขั้นตอนการทางาน เป็นเงื่อนไข
สาคัญในการออกแบบและกาหนดมาตรฐาน
ต่างๆ ที่จาเป็นต่อการดาเนินงาน
Key activities:
1.ออกแบบโครงการภายใต้แนวคิดการจัดการ
ข้อมูลแบบครบวงจร
2.ออกแบบระบบการจัดการให้สอดคล้องกับข้อมูล
ที่จัดเก็บ
3.ตระหนักถึงความสาคัญของมาตรฐาน
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 15(Higgins and et.al; Harvey, 2010)

16. SOURCES FOR CONCEPTUALISE
• Checklist for conceptualization:
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/Conceptualisation Checklist.pdf
• Data plan guidance and examples:
http://www.dcc.ac.uk/resources/data-management-plans/guidance-examples
• DMPonline:
https://dmponline.dcc.ac.uk/
• DMPTool
https://dmp.cdlib.org/
• MANTRA Research Data Management Training:
http://datalib.edina.ac.uk/mantra/
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 16

17. 2.8 การสร้างหรือรับมอบ (CREATE OR RECEIVE)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 17
Scope:
เพื่อกาหนดมาตรฐานในการสร้าง และรับมอบข้อมูล
ดิจิทัล โดยมีเนื้อหาครอบคลุมกิจกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง
กับการจัดทานโยบายเพื่อการสร้างและรับมอบ
ข้อมูล แนวทางการสร้างและรับมอบข้อมูล รวมถึง
การกาหนดโครงสร้างข้อมูลต่างๆ ที่จาเป็นให้
สอดคล้องไปกับขั้นตอนการจัดการวงจรชีวิตข้อมูล
ดิจิทัล
Key activities:
1. การกาหนดนโยบายการสร้างและรับมอบข้อมูล
2. การสร้างข้อมูลเพื่อการจัดการ
3. การรับมอบข้อมูลเพื่อการจัดการ
4. กาหนดโครงสร้างข้อมูลเพื่อการใช้และใช้ซ้า
5. กาหนดโครงสร้างข้อมูลเพื่อการจัดการ
6. กาหนดโครงสร้างข้อมูลเพื่อการค้นหา

18. ข้อมูลที่มีคุณภาพมีคุณสมบัติอะไรบ้าง ?
6/18/2016ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร(องค์การมหาชน) 18
ความน่าเชื่อถือ (Trust)
มีความถูกต้อง/มี
ลักษณะที่น่าเชื่อถือ
(Authenticity)
สามารถเข้าใจใน
บริบท
(Understand-
ability)
สามารถใช้งานได้
(Usability)
มีบูรณภาพ
(Integrity)
(Giarlo, 2013)

19. ทาไมเราถึงต้องการ
ข้อมูลที่มีคุณภาพ ?
6/18/2016ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร(องค์การมหาชน) 19

20. 6/18/2016 20
Source: ฐานข้อมูลเอกสารโบราณภูมิภาคตะวันตก http://www.sac.or.th/databases/manuscripts/main.php?m=home&p=index

21. SOURCES FOR CREATE OR RECEIVE
• Checklist for create or receive:
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/Create Checklist.pdf
• Using Metadata Standards:
http://www.dcc.ac.uk/resources/briefing-papers/standards-watch-
papers/using-metadata-standards
• What are Metadata Standards:
http://www.dcc.ac.uk/resources/briefing-papers/standards-watch-
papers/what-are-metadata-standards
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 21

22. 2.9 การประเมินและคัดเลือก (APPRAISE AND SELECT)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 22
Scope:
เพื่อสร้างหลักเกณฑ์ในการตัดสินใจว่าข้อมูล หรือวัสดุ
ดิจิทัลใดควรได้รับการจัดเก็บในระยะยาว หรืออาจไม่มี
ความจาเป็นต้องจัดเก็บ โดยใช้กระบวนการประเมินและ
คัดเลือกเป็นเกณฑ์ในการตัดสินใจ ซึ่งประกอบไปด้วย
กิจกรรมที่สาคัญ คือ การกาหนดขอบเขตของข้อมูลที่จะ
จัดเก็บ และการพัฒนานโยบายการประเมินและคัดเลือกที่
จะใช้เป็นเกณฑ์ ทั้งนี้ ขอให้ผู้ปฏิบัติงานพึงตระหนักว่า
ไม่มีความจาเป็นที่จะต้องจัดเก็บข้อมูลทั้งหมดที่
เกิดขึ้นจากโครงการ เพราะอาจมีข้อจากัดในเรื่องของ
งบประมาณ หรือความไม่จาเป็นต่อการใช้งานในอนาคต
นอกจากนี้ในกิจกรรมในการประเมินและคัดเลือกข้อมูล ยัง
มีความเกี่ยวเนื่องกับการประเมินซ้า (Reappraisal)
และการจาหน่ายออก (Dispose)
Key activities:
1.การกาหนดขอบเขตของข้อมูลที่จะจัดเก็บ
2.พัฒนาและประยุกต์ใช้นโยบายการประเมินและ
คัดเลือก
3.พัฒนาและประยุกต์ใช้หลักเกณฑ์การประเมินซ้าและ
การจาหน่ายออก

23. SOURCES FOR APPRAISE AND SELECT
• Checklist for appraise and select:
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/Select and Appraise Checklist.pdf
• Data Asset Framework: Implementation Guide:
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/DAF_Implementation_Guide[1].pdf
• Five steps to decide what data to keep:
http://www.dcc.ac.uk/resources/how-guides/five-steps-decide-what-data-keep
• แบบสารวจกระบวนการจัดการข้อมูลดิจิทัลของผู้ปฏิบัติงาน ศมส.
https://www.surveymonkey.net/r/Preview/?sm=ro_2FKFZeib1quHWcpAtb_2B_2B7klsc
x73T3MePGTqLpCZL_2FncDEtTdXZcVnfo8XFjx_2F5
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 23

24. 2.10 การนาเข้า (INGEST)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 24
Scope:
เพื่อกาหนดขั้นตอนการเตรียมความพร้อมของข้อมูล
หรือวัสดุดิจิทัลให้เหมาะสมก่อนนาเข้าระบบ โดยมี
เนื้อหาครอบคลุมกิจกรรมที่สาคัญ 2 ประการ คือ การ
แจ้งให้ผู้ที่เกี่ยวข้องรับทราบถึงหน้าที่ที่จะต้อง
รับผิดชอบ และการกาหนดขั้นตอนในการให้
รายละเอียดข้อมูลที่เหมาะสมก่อนนาเข้าระบบ
ทั้งนี้ขอให้ผู้ปฏิบัติงานพึงตระหนักว่า การนาเข้าข้อมูล
ถือเป็นกระบวนการการเริ่มต้นในการจัดการข้อมูล
ดิจิทัลแบบครบวงจร เพราะข้อมูลที่ถูกนาเข้าระบบถือ
ว่าเป็นข้อมูลที่ได้รับการประเมินและคัดเลือกแล้วว่าจะ
ทาการจัดเก็บในระยะยาว ดังนั้นแล้ว จึงควรดาเนินการ
ในขั้นตอนนี้อย่างรอบคอบ
Key activities:
1. การระบุกิจกรรมให้ผู้รับผิดชอบรับทราบ
2. การให้รายละเอียดข้อมูลอย่างเหมาะสม

25. SOURCES FOR INGEST
• Checklist for ingest and store:
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/Ingest and Store Checklist.pdf
• erpaGuidance – Ingest Strategies :
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/ERPANETIngestTool[1].pdf
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 25

26. 2.11 การสงวนและรักษา (PRESERVATION ACTION)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 26
Scope:
การสงวนและรักษาถือเป็นแกนกลางของวงจรการจัดการ
ข้อมูลดิจิทัล เพราะกิจกรรมต่างๆ ในขั้นตอนก่อนหน้านี้
ไม่ว่าจะเป็นการสร้างและรับมอบ การประเมินและ
คัดเลือก และการนาเข้า ล้วนมีวัตถุประสงค์เพื่อเตรียม
ข้อมูลให้มีความพร้อมสาหรับการสงวนและรักษา ก่อนที่
จะนาไปสู่การเก็บจัดเก็บและการเปลี่ยนแปลงในลาดับ
ถัดไป ด้วยเหตุนี้กิจกรรมสาคัญต่างๆ ในขั้นตอนนี้จึงเป็น
เสมือนการทบทวนและตรวจสอบให้แน่ใจอีกครั้ง ก่อนที่จะนา
ข้อมูลเข้าสู่ขั้นตอนการสงวนและรักษา เพื่อทาให้แน่ใจว่าข้อมูล
จะได้รับการสงวนรักษาในระยะยาวยังคงมีความน่าเชื่อถือ
(Authenticity) มีความบูรณภาพ (Integrity) มีช่วง
อายุในการใช้งานที่ยาวนาน (Longevity) และมี
ความสามารถในการเข้าถึงได้ (Accessibility) อย่างยั่งยืน
ไฟล์ข้อมูลมีความสมบูรณ์
Key activities:
1. การกาหนดยุทธศาสตร์ในการสงวนและรักษา
2. การคัดเลือกรูปแบบของเทคโนโลยีในการสงวนและรักษา
3. การตรวจสอบซ้า

27. SOURCES FOR PRESERVATION ACTION
• Checklist for preservation action:
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/Preservation Action Checklist.pdf
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 27
Preservation methods
Migration – transform formats as technologies change
Emulation – keep original data and application software and create programs to emulate
their behaviour on contemporary architectures
Formal descriptions – encode behaviours of original application, at creation, in a format
understood by a Universal Virtual Computer (a platform independent layer between
hardware and software) to allow reconstitution in original form.
Digital archaeology – future recovery as needed or exploratory basis
Computer museums – archive whole systems: hardware and software

28. 2.12 การจัดเก็บ (STORE)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 28
Scope:
เพื่อจัดเก็บและรักษาข้อมูลดิจิทัลให้ปลอดภัย ภายใต้
มาตรการที่เหมาะสมและเป็นมาตรฐาน
Key activities:
1.การพัฒนาและประยุกต์ใช้นโยบายการจัดเก็บข้อมูลกับ
กระบวนการทางานของโครงการอย่างต่อเนื่อง
2.ข้อมูลได้รับการจัดเก็บพร้อมกับรายละเอียดของข้อมูล
ทีมีคุณภาพ
3.การคัดเลือกสื่อที่มีคุณภาพเพื่อใช้ในการจัดเก็บ
4.มีมาตรการที่คอยตรวจสอบข้อมูล และสื่อที่ใช้ในการ
จัดเก็บว่ายังสามารถเข้าถึงได้หรือไม่
5. มีมาตรการคอยตรวจสอบรายละเอียดของข้อมูลที่
จัดเก็บว่ายังสามารถเข้าถึงได้หรือไม่
6.ในกรณีฉุกเฉิน มีมาตรการที่สามารถอพยพข้อมูลไปยัง
แหล่งจัดเก็บภายนอกหน่วยงานได้
7.ในกรณีฉุกเฉิน มีมาตรการและขั้นตอนในการกู้คืน
ข้อมูล

29. SOURCES FOR STORE
• Checklist for ingest and store:
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/Ingest and Store Checklist.pdf
• An introduction to Repository Assessesment and DRAMBORA:
http://www.data-audit.eu/docs/DRAMBORA_launch_introduction.pdf
• DRAMBORA (Digital Repository Audit Method Based on Risk Assessment):
http://www.repositoryaudit.eu/
• DRAMBORA Interactive: User Guide:
https://www.era.lib.ed.ac.uk/bitstream/handle/1842/3328/Donnelly%20DRAMBORA
_Interactive_Manual.pdf?sequence=1&isAllowed=y
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 29

30. 2.13 การเข้าถึง การใช้ และการนากลับมาใช้ใหม่ (ACCESS, USE, AND REUSE)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 30
Scope:
เพื่อให้แน่ใจว่าข้อมูลผู้ใช้งานสามารถเข้าถึงข้อมูลได้
และสามารถใช้งานได้อีกในอนาคต
Key activities:
1. เมทาดาทาที่เหมาะสมกับข้อมูลถูกนาเสนอใน
รูปแบบที่เป็นมาตรฐาน
2. ระบุรายละเอียดและขอบเขตในการเข้าถึง การใช้
และการนากลับมาใช้ใหม่ให้ผู้ใช้บริการได้ทราบ
อย่างชัดเจน
3. จัดเตรียมเครื่องมือที่รองรับการแลกเปลี่ยน และ
เชื่อมโยงข้อมูลกับคลังข้อมูลอื่นๆ
4. มีมาตรการคอยตรวจสอบและควบคุมการเข้าถึง
การใช้ และการนาข้อมูลกลับมาใช้ใหม่

31. SOURCES FOR ACCESS, USE, AND REUSE
• Checklist for access and reuse:
http://www.dcc.ac.uk/sites/default/files/documents/Access and Reuse Checklist.pdf
• How to Cite Datasets and Link to Publications:
http://www.dcc.ac.uk/resources/how-guides/cite-datasets
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 31

32. 2.13 การเปลี่ยนสภาพ (TRANSFORM)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 32
Scope:
เพื่อสร้างไฟล์ดิจิทัลขึ้นมาใหม่จากไฟล์ต้นฉบับด้วย
วิธีการอพยพข้อมูล (migration) หรือการใช้วิธีทา
ให้เกิดข้อมูลใหม่จากข้อมูลต้นฉบับ ทั้งนี้ภายใต้วงจร
ชีวิตของการจัดการข้อมูลดิจิทัล กระบวนการเปลี่ยน
สภาพสามารถเกิดขึ้นได้ใน 2 กรณี คือ การอพยพที่
อาจเกิดขึ้นเป็นบางครั้งคราว (Occasional
Actions) เมื่อมีการวางแผนอพยพข้อมูล หรือเมื่อมี
การใช้ซ้าข้อมูลซึ่งอาจจาเป็นต้องมีการสร้างข้อมูลขึ้น
ใหม่จากไฟล์ต้นฉบับอีกครั้ง โดยข้อมูลที่สร้างขึ้นซ้า
ใหม่นี้จาเป็นต้องเข้าสู่กระบวนการจัดการข้อมูลแบบ
ครบวงจรอีกครั้ง
Key activities:
1. มีมาตรการรองรับการอพยพข้อมูล ไปสู่รูปแบบ
หรือสื่ออื่นๆ
2. มีมาตรการรองรับความผิดพลาด หรือความไม่
สมบูรณ์ของข้อมูลที่เกิดจากการอพยพข้อมูล

33. 3. สถานการณ์และความท้าทาย
ในการดาเนินงานจดหมายเหตุในยุคดิจิทัล
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 33

34. AMIT SOOD: BUILDING A MUSEUM OF MUSEUMS ON THE WEB
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 34
Source: https://www.youtube.com/watch?v=zw9NXY3xOOI

35. 3.1 มาตรฐานในการ
ดาเนินงาน
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 35
Example
• National Archives of Australia:
http://www.naa.gov.au/collection/managing-collection/end-to-end-digital-business-solution-
design/index.aspx
• ฐานข้อมูลจดหมายเหตุมานุษยวิทยา:
http://www.sac.or.th/databases/anthroarchive/aboutus/handbook_det.php
1. กระบวนการทางาน
•Workflow
•Guideline

36. 2. มาตรฐานข้อมูล
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 36
Q1: ISAD(G) or
EAD ?
Q2: How to apply
DACS ?
(Elings & Waibel, 2007)

37. Q1: ISAD(G) OR EAD (SAA)
ISAD(G) - General International Standard
for Archival Description
“A standard published by the International
Council on Archives that establishes general
rules for the description of archival
materials, regardless of format, to promote
consistent and sufficient descriptions, and to
facilitate exchange and integration of those
descriptions.”
Notes: ISAD(G) was first published in 1994
and revised in 1999.
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 37
EAD - Encoded Archival Description
“A standard used to mark up (encode) finding aids that
reflects the hierarchical nature of archival collections
and that provides a structure for describing the whole
of a collection, as well as its components.”
Notes: EAD is defined as a document type definition
(DTD) that is compatible with both Standard
Generalized Markup Language (SGML) and extensible
markup language (XML). See the related standards
Encoded Archival Description: Application Guidelines,
ver. 1.0 (Society of American Archivists, 1999); and
Encoded Archival Description: Tag Library, ver. 2002
(Society of American Archivists, 2003);

38. 6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 38
Suggestions:
1. ตกลงร่วมกันที่จะใช้ ISAD(G)
แล้วค่อย crosswalk ไป EAD
หรือไม่ ?
2. ในกรณีฐานข้อมูลที่สร้างขึ้นใหม่จะ
เลือกใช้ EAD เป็น Standard
Data Structure ของตนเองเลย
หรือจะเลือกตามข้อ 1
3. ควร mapping กับชุด
Metadata อื่นๆ ด้วยหรือไม่ ? เช่น
Dublin Core Metadata
Crosswalk
• EAD to ISAD(G):
https://www.loc.gov/ead/tglib/appendix_a.h
tml#a2
• ISAD(G) Crosswalk:
https://wiki.accesstomemory.org/Development
/Projects/BCAUL_Pilot/Crosswalks/ISAD#Cros
swalk
• GETTY Standard Crosswalk:
http://www.getty.edu/research/conducting_re
search/standards/intrometadata/crosswalks.ht
ml

39. EXAMPLES OF ISAD(G)+EAD+DC
•ฐานข้อมูลจดหมายเหตุมานุษยวิทยา:
http://www.sac.or.th/databases/anthroarchive/collection/collec
tion_det.php?collection_name=CY&level_name=Collection
•Simon Fraser University Archives:
http://atom.archives.sfu.ca/index.php/f-174-1-4-0-1
•Albert Bay Public Library and Museum:
http://www.memorybc.ca/b-c-hydro-alert-bay-station-fonds
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 39

40. Q2: HOW TO APPLY DESCRIBING ARCHIVES: A CONTENT
STANDARD (DACS) ?
“…is an output-neutral set of rules for
describing archives, personal papers, and
manuscript collections, and can be applied to
all material types. It is the U.S. implementation
of international standards for the description
of archival materials and their creators.”
Relationship to Other Standards
• MAchine-Readable Cataloging (MARC21)
• Encoded Archival Description (EAD)
• Encoded Archival Context (EAC)
• Resource Description and Access (RDA)
• International Standard Archival
Description—General (ISAD[G])
• the International Standard Archival
Authority Record for Corporate Bodies,
Persons, and Families (ISAAR[CPF])
• the International Standard for Describing
Functions (ISDF)
Source:
http://files.archivists.org/pubs/DACS2E-
2013_v0315.pdf
6/24/2016
สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี
40
Suggestion:
1. การจัดตั้ง
คณะทางานเพื่อ
ทาการศึกษา DACS
และจัดทาในรูปแบบ
คู่มือภาษาไทย โดยใช้
บริบทการทางาน
จดหมายเหตุไทยเป็น
ตัวอย่าง

41. 3.2 ทักษะของผู้ปฏิบัติงาน
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 41
Data Curator:
• พัฒนานโยบายในการปฏิบัติงานและ
ให้บริการ
• วิเคราะห์เนื้อหาดิจิทัลเพื่อกาหนดการ
ให้บริการที่เหมาะสม
• ให้คาแนะนาแก่ผู้สร้างข้อมูล ผู้ใช้ข้อมูล
และผู้ที่นาข้อมูลกลับมาใช้ใหม่
• จัดเก็บข้อมูลเข้าสู่คลังอย่างมี
ประสิทธิภาพ
• พัฒนาและกาหนดข้อตกลง/เงื่อนไขใน
การใช้ข้อมูล
• ตรวจสอบคุณภาพข้อมูล
• พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานข้อมูลให้
เหมาะสมสาหรับการเข้าถึง ให้คาอธิบาย
นาเสนอ จัดเก็บ และดูแลรักษา
• ทาให้ข้อมูลสามารถใช้หรือนากลับมาใช้
อีกครั้งได้
• ทาให้ข้อมูลสามารถค้นคืนได้
• วางแผนการสงวนรักษา เช่น มั่นใจว่า
แหล่งจัดเก็บมีความเหมาะสม มีการ
สารองข้อมูลสม่าเสมอ มีการสารวจตรวจ
ตราความล้าสมัย
• พัฒนาการทางานร่วมกัน หมายถึง
แนวทางที่จะทาให้ข้อมูลในระบบหรือ
component ต่างๆ ของแต่ละ
หน่วยงานสามารถทางานร่วมกันได้โดย
ระบบไม่จาเป็นต้องมาจากที่เดียวกันหรือ
หน่วยงานเดียวกัน แต่ต้องสามารถคุยกัน
ได้ติดต่อสื่อสารกันได้ แลกเปลี่ยนข้อมูล
กันได้
(Harvey, 2010, p.58)
Content Curator:
• มีความเชี่ยวชาญในประเด็นวิชาการ (สังคมศาสตร์ วิทยาศาสตร์
การตลาด ฯลฯ)
• ทาหน้าที่ในการแสวงหา คัดเลือก รวบรวม และจัดการข้อมูลเพื่อ
เผยแพร่ไปยังกลุ่มเป้ าหมาย
• เข้าใจพฤติกรรมการใช้งาน และความต้องการของกลุ่มเป้ าหมาย
• มีความสามารถในการแปรรูป และนาเสนอข้อมูลสู่สาธารณะได้
อย่างเหมาะสม
(ธันวดี สุขประเสริฐ, 2558)
HYBRID
CURATOR

42. 3.3 งานจดหมายเหตุไทยในยุคดิจิทัล
Collaboration:
1. ส่งเสริมให้เกิดการแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างหน่วยงานโดยอาศัยเทคโนโลยี
2. เกิดการแบ่งปันกระบวนการการทางานที่ถูกต้อง และความรู้ในการจัดการจดหมายเหตุดิจิทัล ซึ่งจะช่วยลด
ความผิดพลาดในการทางานลง
3. การเชื่อมโยง Digital Collection ระหว่างหน่วยงานช่วยให้ผู้ใช้บริการเข้าถึงทรัพยากรดิจิทัลได้สะดวกขึ้น
และมีโอกาสนาไปใช้ในการศึกษาได้มากขึ้น
4. ส่งเสริมให้เกิดการระดมความคิดและแลกเปลี่ยนประสบการณ์การทางานระหว่างผู้ปฏิบัติงานแต่ละสถาบัน ซึ่ง
จะช่วยให้โครงการมีโอกาสที่จะประสบความสาเร็จได้สูงขึ้น
5. หากเกิดความร่วมมือระหว่างหน่วยงานในการจัดทา Digital Collection จะช่วยลดต้นทุนในการแปลง
สภาพเอกสารได้
6. เปืดโอกาสให้หน่วยงานขนาดเล็กได้รับการถ่ายทอดความรู้ในการทางาน และอาศัยทรัพยากรต่างๆ ที่จาเป็นต่อ
การดาเนินงานจากหน่วยงานขนาดใหญ่ได้
7. การทางานร่วมกันระหว่างหน่วยงานเป็นเงื่อนไขที่จะทาให้ได้รับทุนสนับสนุนจากแหล่งทุน เพราะหนึ่งใน
outcome ของโครงการ คือ การแบ่งปัน Digital Collection ร่วมกัน
(Hughes, 2004, pp. 122-123)
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 42
Problem:
ยังไม่มีกรอบใน
การดาเนินงานและ
แผนยุทธศาสตร์ที่
แน่ชัดในระดับ
ภาครัฐ และใน
ระดับหน่วยงาน
NAA:
https://www.nla.gov.au/corpo
rate-documents/policy-and-
planning

43. EXAMPLES
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 43
UK National Archives:
Archives for the 21st Century
• พัฒนาและขยายขอบเขตการให้บริการผ่านทาง
เครือข่าย เพื่อส่งเสริมให้เกิดความยั่งยืนในการ
ดาเนินการ
• ส่งเสริมภาวะความเป็นผู้นา ความรับผิดชอบ
และทักษะของผู้ปฏิบัติงาน
• พร้อมรับความท้าทายที่เกิดจากการจัดการ
สารสนเทศดิจิทัล เพื่อให้สามารถเข้าถึงและ
ค้นพบได้ในอนาคต
• ส่งเสริมให้เกิดการเข้าถึง และค้นพบเนื้อหาของ
เอกสารจดหมายเหตุดิจิทัลให้ครอบคลุมมากขึ้น
• มีส่วนร่วมกับเครือข่ายด้านวัฒนธรรมและ
การศึกษามากขึ้น เพื่อส่งเสริมให้เกิดความมี
ตัวตน และการมีส่วนร่วมของชุมชน
National Archives of
Australia: Digital Continuity
2020
• ส่งเสริมให้เกิดการใช้งาน และการ
ให้บริการข้อมูลหน่วยงานภาครัฐ (ผ่าน
ทางเอกสารจดหมายเหตุดิจิทัล)
• เปิดทางให้สารสนเทศสามารถนา
กลับมาใช้ซ้า และเป็นประโยชน์ต่อ
สังคม
• รักษาสิทธิ์และผลประโยชน์ตาม
กฎหมายที่พลเมืองชาวออสเตรเลียพึง
ได้รับ
Thailand Digital Economy
(2559-2561): S3 สร้างสังคมคุณภาพ
ด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล
• สร้างโอกาสและความเท่าเทียมทาง
ดิจิทัล
• พัฒนาการใช้เทคโนโลยีอย่าง
สร้างสรรค์และรับผิดชอบ
• สร้างสื่อ คลังสื่อ และแหล่ง
เรียนรู้ดิจิทัล
• เพิ่มโอกาสทางการศึกษาด้วย
เทคโนโลยีดิจิทัล
• เพิ่มโอกาสการเข้าถึงบริการสุขภาพด้วย
ดิจิทัล
http://www.nationalarchives.gov.uk/archives-
sector/archives-21-century.htm
http://www.naa.gov.au/records-
management/digital-transition-and-digital-
continuity/digital-continuity-2020/index.aspx
http://www.mict.go.th/assets/portals/1/files/
590613_4Digital_Economy_Plan-Book.pdf

44. ขอบคุณครับ
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 44
 sittisak.r@sac.or.th
 Slideshare: sittisak017

45. BIBLIOGRAPHY
• DCC. DCC Curation Lifecycle Model. http://www.dcc.ac.uk/resources/curation-lifecycle-
model
• Elings, M. W and Günter Waibel, 2007. Metadata for All: Descriptive Standards and
Sharing across Libraies, Archives, and Museums.
http://firstmonday.org/article/view/1628/1543#author
• Hughes, L., 2004. Digitizing collections: Strategic issues for the information manager.
London: Facet Publishing.
• Harvey, R., 2010. Digital Curation: A How-To-Do-It-Manual. London: Neal-Schuman
Publishers, Inc.
• SAA, Glossary Search. http://www2.archivists.org/glossary#.V2PDezXigq4
6/24/2016สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศรี 45