Een voor de hand liggende opdracht voor iedere generatie is ervoor te zorgen dat de nakomelingen een wereld erven die hen alle kansen biedt op een minstens even goed bestaan. Met de dreigende gevolgen van de opwarming van de aarde, de teloorgang van biodiversiteit en de uitputting van natuurlijke hulpbronnen komt het nakomen van deze morele plicht steeds meer in het gedrang. Een mogelijk antwoord is onze ecologische voetafdruk drastisch te verminderen. Kan dit echter zonder de welvaartsmachine van de vrije markt in duigen te laten vallen? Ecomodernisten zijn van mening dat dit mogelijk moet zijn. Ze geloven dat technologische vooruitgang economische groei kan verzoenen met ecologische doelstellingen. Hoe realistisch zijn de scenario’s van het ecomodernisme en wat is nodig om dit nirwana te bereiken? Lees de inspiratienota van ETION: http://www.etion.be/kennisbank/economie-en-ecologie-een-perfecte-symbiose

1. Economie en ecologie:
Inspiratienota 87, april 2016
1
Auteur: Geert Janssens, hoofdeconoom ETION
Assessoren: Adviesraad ‘structurele groei’
een perfecte symbiose?

2. Inhoudstafel
1. Onvermijdelijke groei
2. Een optimistische boodschap
3. Ontkoppeling?
4. Parijse hoop
5. Weerbotseffecten
6. Geforceerde gedragsverandering
7. Conclusies
2

3. 3
Kan onze ecologische voetafdruk drastisch
verminderd worden zonder dat onze
welvaart in duigen valt?

4. 1. Onvermijdelijke groei
• Niemand weet hoe we de toekomst voor volgende generaties
kunnen verzekeren
• Huidige klimaatmodellen tonen aan dat we de uitstoot van
broeikasgassen sterk moeten verminderen → Enkel mogelijk
mits forse daling van onze economische productie
• We hebben groei nodig om het lot van mensen te verbeteren,
vooral in opkomende en ontwikkelingslanden
4

5. 2. Een optimistische boodschap
• Volgens ecomodernisten kan een verstandige toepassing van kennis en
technologie ons leven beter maken, het klimaat redden en de natuur beschermen
5
• Ecomodernisme Traditioneel ecologische beweging
 Plaats maken voor de natuur
 Intensieve landbouw
 Zo groot mogelijke opbrengst per hectare
of per veestapel
 Lijkt de enige optie om te vermijden dat
een groot deel van de wereldbevolking
honger lijdt
 In harmonie leven met de natuur
 Extensieve landbouw
 Minieme ingreep in de natuur, zeker al
geen meststoffen of pesticiden
 Lijkt moreel superieur, maar niet
realiseerbaar om een grote bevolking te
voorzien van voedsel
• Ecomodernisten hebben een sterk geloof in technologische ontwikkeling voor het
energie- en grondstoffenvraagstuk
• Kernenergie speelt een belangrijk rol

6. 3. Ontkoppeling?
• Ecomodernisten: we zijn in staat om onze economische groei en onze
impact op het milieu van elkaar te ontkoppelen
• Absolute ontkoppeling waarbij de geaccumuleerde milieu-impact een piek
kent om daarna terug af te nemen, is nodig
• Ontkoppeling is geen sinecure: in de voorbije decennia verdubbelde de
wereldeconomie in omvang. (zie fig.2)
6

7. 4. Parijse hoop
• De klimaattop van Parijs slaagde erin om ook de VS en China mee in bad te
nemen, voordien bleven klimaatconferenties vooral een Europese
aangelegenheid
• 195 landen plus de EU keurden een klimaatakkoord goed om de
temperatuurstijging onder de 2 graden Celsius te houden
• Het akkoord heeft een gebrek aan harde afspraken en duidelijke richtlijnen
7

8. 5. Weerbotseffecten
• Weerbotseffecten verminderen de daling van CO2 door groene energie
• Wat is de CO2-uitstoot om alternatieve groene energie te produceren, te
transporteren en weer af te breken?
• De EROEI (Energy Return On Energy Investment) van groene energie blijft
laag.
• ‘Groene paradox’: het Europese groene energiebeleid heeft de
producenten van fossiele brandstoffen wakker geschud, lage olieprijzen
moet de rendabiliteit van groene energie onderuithalen.
• Lock-in-effecten: bedrijven maar ook consumenten zijn gewoontedieren
en blijven makkelijk verhangen aan de heersende technologie
8

9. 6. Geforceerde gedragsverandering
• Er valt veel te zeggen om op de uitstoot van koolstof een prijs te plakken
– Koolstoftaks (prijssysteem): de prijs is gekend maar niet de hoeveelheid koolstof die zal
worden uitgestoten
– Verhandelbare emissierechten (kwantiteitssysteem): hoeveelheid CO2 die max. mag
worden uitgestoten wordt op voorhand bepaald = hoogst haalbare op Europees niveau?
• Om te vermijden dat men CO2-intensieve productie verplaatst naar het buitenland
kan een export-intensieve economie een koolstoftaks combineren met een taks op
koolstof-import
• De consument dient duurzaamheid te beschouwen als een werkwoord
• Om een handje te helpen kan men bv. de koolstofafdruk op verpakkingen
afdrukken
9

10. 7. Conclusies
• Broodnodige economische groei rijmen met ecologische
doelstellingen → nood aan geavanceerde beleidsagenda
• Vrije markt moet drijvende kracht worden van verduurzaming
en economie → transformatie
– Uitstoot van broeikasgassen beperken
– Investeringen in O&O, geothermie en afvangen van koolstof
• Overheid moet aanzet geven voor gedragsverandering.
• Positieve boodschap van ecomodernisme mag niet verloren
gaan.
10

11. Download de volledige inspiratienota via
http://www.etion.be/kennisbank/economie-en-ecologie-een-perfecte-
symbiose
11