2. PRESENZA FEMININA NA ARTE Moitísimas figuras de mulleresescribiron, pintaron, esculpiron ou compuxeron música antes do século XIX. Foronsistemáticamentepresentadas nos manuais de historia da arte dunha forma marxinal o que poderíafacernos pensar que apenas existiran.
3. "Ben feliz es,lector -escribiríaa discípula favorita de Montaigne-, se non pertences a este sexo ao cal lleestán vedados todos os bens ao vedárselle a liberdade, a fin de concederlle como única felicidade, como virtudes soberanas e únicas, facer o bobo e servir."
4. Moitas pinturas realizadas por mulleresforon inicialmente atribuídas a homes, o que indicaría que nonhaidiferenzasobxectivas entre a arte realizada por mulleres ou por homes.
5. Unha panorámica da arte feminina desde a pintura barroca de ARTEMISA GENTILESCHI ata a arquitectura dunha artista consagrada e libre como ZAHA HADID
6. ARTEMISIA GENTILESCHI Artista italiana do século XVII, filladun pintor. Xa desde pequena achégase á pintura observando os cadros do seu pai, quendesexaba que fosemonxa e mantenapracticamente encerrada en casa, permitíndolle o acceso ao tallercoacondición de que ninguénlledirixa a palabra. AUTORRETRATO COMO ALEGORÍA DA PINTURA
7. ARTEMISIA GENTILESCHI SUSANA E OS VELLOS, 1610 Pintora de éxito.Primeira muller admitida na Academia do Deseño de Florenciaen1616.
8. ARTEMISA GENTILESCHI Nas súas pinturas fansepatentes as heroínas femininas. As mulleres que representa teñengran fortaleza de espírito, enfróntanseá forza masculina. JUDITH E HOLOFERNES, 1614
9. JUDITH E A SÚA DONCELA (1619) Magdalena como la melancolía Foi a primeira mulleren pintar motivos ou escenasrelixiosas. ARTEMISIA GENTILESCHI
10. SÉCULO XIX Crece o número de mulleres dedicadas á arte, aínda que o modelo feminino segue a relegar á muller ao papel de esposa, nai e anxo do fogar.
12. MANET: RETRATO DE BERTHE MORISOT BERTHE MORISOT, MARY CASSAT, E A ESCULTORA CAMILLE CLAUDEL asumiron os seus roles de mulleres que crearon a par dos seus colegas. Claro que o seu nome asóciaseaínda ao dun mestre, e Morisot é cuñada de Manet, Cassat amante de Degas e Claudel irmá de Paul e a desgraciada namorada de Rodin. Pero pintaron, modelaron e tallaron. CAMILLE CLAUDEL MARY CASSAT: AUTORRETRATO, 1878
14. MANET: RETRATO DE BERTHE MORISOT «É importante expresarse ... coacondicion de que as sensaciónssexan verdadeiras e procedan da propiaexperiencia».
15. A IRMÁ DA ARTISTA XUNTO Á FIESTRA Escenas familiares en interiores A súa técnica, baseada en grandes pinceladas aplicadas libremente en todas as direccións. Calidades transparentes, iridiscentes e tornasoladas.
16. O BERCE O efecto atmosférico, por medio da luz que difumina os contornos. Emprego de veladuras e de contrastes de cor.
17. Puerto de L'Orient, 1869 A escenarecolle a luz do serán, que alaga de tonalidades claras todo o espazo e crea sombras coloreadas.
18. Logo da morte de BertheMorisot, o pintor PISSARROescribiuao seu fillo : Nonpodes imaxinar que sorprendidos estamos todos nós e que conmovidostamén, poladesaparición desta distinguida muller, quentivoun talento feminino tanespléndido e quen proporcionou honra ao noso grupo Impresionista que desaparece - como todas as cousas-. ¡Pobre Mme. Morisot, o público apenas a coñece!. AUTORRETRATO
19. “Coñecín a algunhaspersoas co meu sentido artístico, sentiron o amor e a vida. ¿Hai algo comparable a esta alegría para unha artista?” MARY CASSAT AUTORRETRATO
20. MARY CASSAT Artista norteamericana. Estudiouna Pennsylvania Academy of Fine Arts. O seuencontro con Edgar Degas cambia o curso da súa formación artística. O pintor, fascinado polo estilo e a personalidade da moza americana, convértese no seu mentor e introdúcea no ambiente da vangarda e máis concretamente no grupo impresionista. AUTORRETRATO
21. MULLER SOSTENDO UN ABANICO, 1879 MARY CASSAT En 1904 Francia concedeulle a Lexión de Honra. Nomeadamembro da Academia Nacional de Debuxo de Nova York en 1910. O seu tema preferido será o retrato de mulleres e nenos. Como Degasprefire as escenas de interior pero tamén realiza obras importantes ao airelibre.
22. MARY CASSAT: “No baño”, 1890 ESTAMPA XAPONESA EISHOSAI CHOKI1789-1795 Aprende a técnica do gravado e estuda a arte xaponesa que chega a engaiolala.
24. CAMILLE CLAUDEL «Mostreilleonde atopar o ouro; o ouro que ela busca está en si mesma.» AUGUSTE RODIN «¡Oh canto talento, non ceso de gritalo! Pero ¿qué queres? ¡Non se dan conta, non o perciben!» EMILE ZOLA
25. Escultora francesa. A pesar da oposición da familia o seu irmán, Paul, escritor e único amigo, conseguiu que os seus pais autorizasen a entrada dá súairmánuntaller. Entra en contacto convariosescultores. A eles sorprendeulles a mestría e ou dominio que xaexpresabaCamille, polo que lleprestaron a súaaxuda para ingresarnunha Academia de arte. CAMILLE CLAUDEL (1864-1943) “Unha fronte soberbia, baixo ela uns ollos magníficos, dese raro azul, tan difícil de atopar”... PAUL CLAUDEL O escultor Rodin foi o seu mestre e marcou a vida e a obra de Camille.
26. A SÚA RELACIÓN CON RODIN A NIVEL PERSOAL Naquela época, Camille Claudel roldaba os 20 anos e atopábase na plenitude da súa beleza e da forzacreativa. O contacto co escultor Auguste Rodin desemboca nunharelaciónamorosa moi atormentada que a marcaría desde o punto de vista profesional e personal. Rota a súarelación co escultor, entra na súa vida Claude Debussy pero taménelestá unido a outra muller. Mentres, as súas obras alcanzan certo éxito e aparecenconfrecuencia artigos sobre ela nas revistas de arte.
27. A SÚA RELACIÓN CON RODIN A NIVEL PROFESIONAL CAMILLE POR RODIN Esta relacióninfluíu de xeito decisivo na obra de Camille. Ela aprendeu rápido e Rodin permitiulle participar en moitas das súas grandes esculturas. Aíndaque, medorento da súa personalidade e talento arrasadores, intentaba rebaixar o seu protagonismo no estudo. RODIN POR CAMILLE CLAUDEL
28. Colaborou con Rodin en “As Portas do Inferno” e “Os Burgueses de Calais”. Esta época foi realmente produtiva para Rodin, mais a Claudel impediulle desenvolver o seu propioestilo. OS BURGUESES DE CALAIS
29. Prodúcese entre ambos un clima de colaboración e enfrontamento que enriquece o labor mutuo. Camilledeixou escrita, na súacorrespondencia da época, que Rodin se aproveitaba dela, que as obras que presentaba como propiaseran produto do seu talento menosprezado.
30. Os dous artistas inflúense mutuamente; a “Mociñacongavela” anuncia a “Galatea” de Rodin e a “Muller fauno axeonllada” están na orixe das figuras femininas de “A Vague” de Camille Claudel.
31. DERRADEIROS ANOS DE CAMILLE CLAUDEL Pasou os 30 últimos anos da súa vida no manicomio. Alí morreu soa. Abandonada por todo o mundo, incluída a súafamilia. Camille Claudel cargaba ás súas costas 79 anos dunha vida tan dramática como fascinante. E aíndatería que transcorrer moito tempo para que se recoñecese o seu talento como escultora. Sobre todo, para que a súa personalidade artística voase por encima da súarelacióncon Auguste Rodin.O seu mestre. O seu amante. Unxenio déspota e vantaxista, da que Claudel foi vítima. Como o foi da súafamilia ingrata e da sociedade misóxinada época.
32. “RAPARIGA CON GAVILLA”, 1886 As formas saen da misma materia, do bloque de mármore. Camille cegou a Rodin coasúaobra. Ao ver as súas esculturas enxesodescubriu nela un alma xemelga, alguén que como elvivía por e para os perfís. Alguén que se zafaba do academicismo para liberar as figuras, dotalas de movemento e emoción, transformando pouses clásicasen novas formas de poderosa vitalidade.
33. Logo da súa ruptura con Rodin, mostra cambios na concepción da súaobra: unha expresividade apaixonada e exclusiva do corpo espido, conactitudesmáis elegantes. Os panos envolven o corpo. Unha obra mestra como “O vals” é un exemplo da evolución de Camille. O VALS,1889 Bronce
35. FANTASÍA Á CALOR DO LUME OU “O PENSAMENTO”, 1898 Grupo que representa a unha mozaaxeonlladadiante dunhacheminea, a fronte apoiada contra o mármore parece anticipar a carta delirante que escribirá ao seu irmán logo de 19 anos de internamento: “¡Deus meu, que pena, eu querería estar xunto á cheminea de Villeneuve (a súa casa da infancia), pero creo que non sairei xamais de Montdevergues, o trenxa partiu!”
36. Novo estilo derivado do xaponesismo, entón de actualidade. Composiciónscon elegantes xogos de curvas. «A Onda» vai caer sobre as mozas que danzan sobre a area e esperan a caída da auga con estremecimentos de alegría. Representa o enfrontamentodun grupo humano co mar. “A ONDA” OU “AS BAÑISTAS” Mármore, ónice e bronce.
37. A IDADE MADURA, 1899-1903 O home (a idade madura) é arrastrado por unhaanciá figura feminina(a vellez) mentresunha moza axeonllada(a mocidade) parece suplicar para que non a abandone. Malia que non se observa ningunha alusión nos rostros dos personaxes, parece que nos atopamos ante unha referencia ao triángulo amoroso entre Rodin, Rose Beuret -representada polaanciá- e a propia Camille Claudel.
39. “O ABANDONO” Inspírasenunha evocación literaria: un drama dun poeta hindú: o reencontro de Sakountala e do seu esposo tras unha separación provocada por un encantamento.
40. A AURORA Camille posúe unha gran habilidade técnica para a escultura dominando á perfección a talla do mármore
41. O SÉCULO XX Avances do movemento feminista e da loitapolosdereitos da muller, pero aínda na primeira metade do século as mulleres artistas seguen á sombra dos homes. Asíse coñece a Sonia Terk como esposa de Robert Delaunay ou a XeorxiaO’Keeffede Alfred Stieglitz, a GabrielleMünter como parella de Wassily Kandinsky, a Le Krasner de Jackson Pollock ou a Doura Maar de Pablo Picasso.
42. XEORXIA O’KEEFF (1887-1986) Nacida en 1887 en Wisconsin, De intensa vida artística, desde a súaprimeira exposición en 1917, sempre conducida e apoiada, polo seu marido, Stiegelitz. Realiza seuscadros case abstractos baseados en ampliacións de plantas e flores, obras de gran elegancia e vitalidade, cuxas formas sensuais están cheas de suxestións.
43. “A toda forma natural, a toda roca, a todo froito ou flor, ata ás pedras soltas que cobren o camiño, concedinlles unha vida espiritual, vinas sentir, asocieicon elas un sentimento.”XEORXIA O’KEEFF
44. XEORXIA O’KEEFF “Iris negro” Como algún dos órganos reprodutores das plantas mostran verdadeiro parecido cos humanos, podenestablecerseasociacións eróticas ao observar o interior do caliz aberto da flor. O’Keeffdeixa no aire a explicitación deste elemento, o que constituirá unha característica esencial da súa pintura e conferiralle ao mesmo tempo forza e profundidade.
45. Innovador uso da corede la forma. Equilibrio das súascomposicións, baseadonasformas e ritmos da natureza.
46. Pinta as formas abstractas das cousas visiblessen abandonar do todo a aparencia natural das mesmas. Na correside a forzaemocional que emana da súaobra.
47. “Sócando se elixe, deíxansecousasde lado e fixanse os puntos básicos, tropézase un cosignificado verdadeiro das cousas” “No lago” “Pelvis con lúa”
48. Hotel Shelton con manchas de sol, 1926 Edificio Radiator, noite, Nova York, 1927 Durante a súa estancia en Nova York realiza unha serie de teas con paisaxes urbanas nas que a cidade se transforma nunhas imaxes fantásticas cunhas visionarias composicións de formas xeométricas moi coloristas.
49. TAMARA DE LEMPICKA (Polonia,1898 – México,1980) Viviu o século XX con toda a súa intensidade. Foi testemuña da Revoluciónrusa, gozou os aloucados anos vinte enParís e triunfou como artista ArtDecó. En 1933 emigra a Estados Unidos e traballacon Willem de Kooning e XeorxiaO’Keeffe. Madonna, Jack Nicholson e Babra Streisand soncoleccionistas da súa obra. ArtDecó, estilo propio das artes decorativas desenvolvido no período de entreguerras, entre 1920 e 1939 en Europa e América.
50. Obra de acabado perfecto que dá a impresión de ser concibida como obra publicitaria, marcada polo cine, cunencadremoi curto. Autorretrato no Bugatti Verde
51. O “ArtDéco” baséase principalmente na xeometría do cubo, a esfera e a liñarecta. Modela as figuras, sempre aristadas e de volumes moixeométricos, logrando coniso unha maior artificiosidade nas súas figuras, que asíaíndaresultanmáisestrañas e suxestivas. Mozaen verde en 1932
55. Convértese na retratista de moda da aristocracia. Visualizar os retratos realizados por Tamarapermítenos contemplar unha galería onde se pasea a alta burguesíaadiñeirada e a decadente aristocracia de entreguerras, onde se cheira o perfume embriagador de Chanel e se pode percibir o luxo, o esnobismo, a pretendida sofisticación e a calma que dá moitas veces a riqueza RETRATO DO CONDE VETTOR MARCELLO, 1933
56. RETRATO DE MARJORIE FERRY, 1932 RETRATO DE MADAME ALLAN BOTT Glamurosa e adiantada ao seu tempo, reflicte a súa personalidade nas súas pinturas, retratando a atractivasmulleres que dominan a vida moderna.
57. MARUJA MALLO Viveiro, 1902 – Madrid, 1995 Pintora surrealista española.Peza crave na vangarda. Galega universal, muller adiantada ao seu tempo, feminista, transgresora, inconformista e independente e sobre todo artista.Estivo vinculada coa esquerda revolucionaria. Relacionousecos poetas Rafael Alberti e Miguel Hernández, tivogran amizade co escultor Alberto Sánchez e o poeta chileno Pablo Neruda. “Agran transgresora da xeración do 27"
58. “Maruja Mallo, entre Verbena e Espantallotoda a beleza do mundo cabe dentro do ollo, os seuscadros son os que vin pintados con máisimaxinación, emoción e sensualidade."FEDERICO GARCÍA LORCA “Estampa escaparate”, 1927
59. “[...] e eu que cría boa á humanidade toda, vin as súasmesquindades, as súasmiserias [...] e sentín a dor dos pesares alleos, e chorei cosoprimidos e envexei os mundos onde nonhabitan os homes [...] E asísufrindo e amando [...] entre bágoas e gocesformouse o meu espírito de hoxe [...] Viaxei [...] estudei [...] aduláronme e zahirieronme[...] Hoxe só creo na arte e acepto o amor como bela mentira, unha forma máisperfecta da amizade...” MARUJA MALLO “Espantapeces”, 1931
60. MARUJA MALLO " Para a maioría, Mallo é unha total descoñecida no panorama cultural español(...) para min é a pintora máisextraordinaria da nosavangarda artística e unha figura esencialsencuxa presencia non se pode entender a arte española do século XX ". JOSÉ LUIS FERRIS …canta a igualdade das razas “Cabeza de negra”, 1946
61. Os seus retratos, temática imprescindible, onde prevalecen as protagonistas femininas en grandes figuras, alegóricas, como enigmáticas mulleres de perfil. MARUJA MALLO
62. MARUJA MALLO A artista foi unha mulleractiva, inconformista, independente e transgresora que explorou o imaxinariocreativo do século XX "Oro. Retrato bidimensional" (1951)
63. ZAHA HADID NaceenBagdad 1950. É unha prominentearquitectaangloiraquí. A maior parte da súa vida pasounaen Londres onde se sitúa o seu estudo de arquitectura. Recibiu o Premio Pritzkerde arquitectura (equivalente ao Nobel). É a primeira muller que consegue este galardón.
64. Este proxectode ZahaHadid obtuvo oPremio Mies van der Rohe 2003 APARCAMENTO E TERMINAL HOENHEIM NORTE, ESTRASBURGO (FRANCIA), 2001
68. Magnifica instalación chamada “AURA” realizada por ZahaHadidArchitecs en un palacio renacentista pretode Venecia, en 2008. A escultura representa as proporciónsharmónicas empleadas nestavila, representando intervalos musicáis.
70. CENTRO DE ARTE CONTEMPORÁNEO ROSENTHALCincinatti, Ohio (EEUU) 2003
71. A obra da arquitectaZahaHadid está no límite entre o deseñoarquitectónico e a enxeñería SALA DE CONCIERTOS
72. Estética etérea, da levidade, onde a tecnoloxíaestase levando ao límite para crear edificios cuxas formas xogan con inclinacións, curvaturas e interseccións PERFORMING ARTS CENTRE (Golfo Pérsico) e as DANCING TOWERS en BURJ DUBAI, a urbanizaciónmáis importante do novo milenio.
74. …Unhas mulleres, desenvolveron a súa profesión con éxito a pesar dás dificultades … PIONERAS Foi a filósofa e matemática máis relevante da antigüidade grega. Deseñou instrumentos, como o astrolabio plano con o que se medíaa posición das estrelas, planetas... AGNODICE , 300 a.C. HIPATIA DE ALEJANDRÍA, SÉCULO I Muller ateniense, que vestida de home exerceu a súaprofesión de médica conéxito entre as mulleres. Foi denunciada polos médicos e condenada á morte. As mulleres da cidade ameazaroncon morrer con ela se era executada. Foi brutalmente asasinada por un grupo de fanáticos xa que a consideraban como unha representante perigosa do pensamento pagán.
75. Outrasconseguiron premios como o NOBEL e saíron do anonimato AUNG SAN SUU KYI RITA LEVI-MONTALCINI MARIE CURIE Nobel de Medicina en 1986 Nobel en Física en 1903 Nobel en Química en 1911 Nobel de la Paz en 1991 …o seuesforzofoirecoñecido
76. …E outrasforon casi descoñecidasdesenvolveron a súacreatividade en silencio E a maioría formaron parte dese colectivo, fundamental e enorme, de seres humanos, que coa súacapacidade e esforzo, contribuíron, desde seuspostos de traballo, a que este universo funcione.
77. “Asegúrovos que alguén se acordará de nós no futuro” SAFO DE LESBOS “Se realmente desexamos transformar a vida, temos que aprender a mirar a través dos ollos das mulleres”. LEÓN TROTSKY
78. MÚSICA MADREDEUS, O espíritu da paz: “Concertino”e “Minueto” CARLA BRUNI: “Quelqu'un m'a dit” CORALIE CLEMENT: “Je ne sais pas pourquoi” LUZ CASAL: “Un nuevo día brillará” DIANA CRAWL: “CharmedLife” NORAH JONES: “Sunrise” JOHN LENNON: “Imagine”
