Presented at the Directorate of Medical Services, Royal Thai Air Force on February 21, 2018

1. 11
ประกาศคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ เรื่อง
แนวทางปฏิบัติในการใช้งานสื่อสังคมออนไลน์
ของผู้ปฏิบัติงานด้านสุขภาพ พ.ศ. 2559
นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ์
ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล
SlideShare.net/Nawanan
21 กุมภาพันธ์ 2561

2. 22
2546 แพทยศาสตรบัณฑิต
2554 Ph.D. (Health Informatics), Univ. of Minnesota
ผู้ช่วยคณบดีฝ่ายนโยบายและสารสนเทศ
อาจารย์ ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
ความสนใจ: Health IT, Social Media, Security & Privacy
nawanan.the@mahidol.ac.th
SlideShare.net/Nawanan
Nawanan Theera-Ampornpunt
Line ID: NawananT
แนะนาตัว

3. 33
Social Media
• “A group of Internet-based applications that build
on ideological and technological foundations of
Web 2.0, and that allow the creation and
exchange of user-generated content”
(Andreas Kaplan & Michael Haenlein)
Kaplan Andreas M., Haenlein Michael (2010). "Users of the world, unite! The
challenges and opportunities of social media". Business Horizons 53 (1). p. 61.

4. 44
โครงการจัดทา
แนวทางปฏิบัติในการใช้งาน
สื่อสังคมออนไลน์ของผู้ประกอบวิชาชีพด้าน
สุขภาพ สานักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ
นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

5. 55
 14 พ.ค. 2557 สช. จัดเวทีจุดประกายเรื่องการใช้สื่อ
สังคมออนไลน์กับการคุ้มครองข้อมูลด้านสุขภาพของ
บุคคล มีข้อสรุปคือ
 ควรศึกษาให้ชัดเจนและสร้างความสมดุลระหว่างเรื่อง
ของความเป็นปัจเจกกับประโยชน์สาธารณะ
 สร้างองค์ความรู้ เพื่อจะดาเนินการไปสู่การจัดทา
กฎหมาย รวมถึงการพัฒนาแนวปฏิบัติ (Guideline) และ
จรรยาบรรณ (Code) ที่เหมาะสม ซึ่งเป็นมาตรฐานกลาง
ของประเทศ
 อาจเป็นความร่วมมือระหว่างองค์กรวิชาชีพ
สถานพยาบาลต่างๆ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
Background

6. 66
 8 ธ.ค. 2557 คณะกรรมการที่ปรึกษาเพื่อส่งเสริมการใช้
สิทธิและหน้าที่ด้านสุขภาพ มีมติดังนี้
 ให้ สช. รวบรวมแนวปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับองค์กรวิชาชีพ และให้มี
การยกร่างแนวปฏิบัติขึ้นมาพิจารณาก่อน
 ให้มีการจัดตั้งทีมงานเพื่อร่วมพิจารณาให้ความเห็นต่อแนวปฏิบัติ
ซึ่งควรประกอบด้วยสานักงาน กสทช. สถานพยาบาล และ
องค์กรวิชาชีพอื่นๆ
 16 ธ.ค. 2557 ได้รับการติดต่อจาก สช.
 12 ม.ค. 2558 นาเสนอ Concept ต่อคณะกรรมการที่
ปรึกษาเพื่อส่งเสริมการใช้สิทธิและหน้าที่ด้านสุขภาพ
Background

7. 77
 Social Media เป็น “ความเสี่ยง” ทั้งของประชาชน
และบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข ในเรื่อง
สุขภาพ
 Personal & Professional Lives
 Privacy Risks
 False/Misleading Information
 Unprofessional/Inappropriate/Controversial
Conduct
หลักการและเหตุผล

8. 88
 เพื่อจัดทาแนวทางปฏิบัติ (Guidelines) ในการใช้สื่อสังคม
ออนไลน์ (Social Media) ของบุคลากรทางสุขภาพ ที่เป็น
มาตรฐานกลางของประเทศ
วัตถุประสงค์

9. 99
 Balanced View of Social Media (Benefits & Risks)
 Comprehensive Literature Review
 Multi-Stakeholder Engagement
 Applicable to Health Professionals from Various
Backgrounds, in Various Roles & Settings
 Guidelines as a Guide, Not a Rule
Guiding Principles

10. 1010
 Comprehensive Literature Review
 Domestic
Professional Ethics & Legal Framework
Organizational Social Media Policy
Documented Expert’s Opinions
Social Media Case Studies & News
 International
Professional Ethics & Legal Framework
Academic Literature on Social Media & Professional Ethics
Professional Guidelines on Social Media
Organizational Social Media Policy
Guiding Principles

11. 1111
Risks of Social Media
• Blurring lines between personal & professional lives
• Work-life balance
• Inappropriate & unprofessional conduct
• False/misleading information
• Limitations & liability of online consultations
• Privacy risks

12. 1212
 ผู้ป่วย (Patient Safety)
 สังคม (Public Safety & Public Trust)
 บุคลากรเอง (Personnel Safety)
 องค์กร วิชาชีพ และวงการแพทย์
(Organizational Safety)
ผู้ได้รับผลกระทบของการใช้ Social Media
ของบุคลากรทางการแพทย์

13. 1313
Accumulating Resources

14. 1414
• ข้อความบน Social Network สามารถเข้าถึงได้โดยสาธารณะ
ผู้เผยแพร่ต้องรับผิดชอบ ทั้งทางสังคมและกฎหมาย และอาจ
ส่งผลกระทบต่อชื่อเสียง การทางาน และวิชาชีพของตน
• ระมัดระวังอย่างยิ่ง ในการเผยแพร่ประเด็นที่ Controversial
เช่น การเมือง ศาสนา
• ไม่ได้ห้าม แต่ให้ระวัง เพราะอาจส่งผลลบต่อตนหรือองค์กรได้
MU Social Network Policy

15. 1515
• ความรับผิดชอบทางกฎหมาย
– ประมวลกฎหมายอาญา ความผิดฐานหมิ่นประมาท
– พรบ.ว่าด้วยการกระทาความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์
– ข้อบังคับสภาวิชาชีพ เกี่ยวกับจริยธรรมแห่งวิชาชีพ
– ข้อบังคับมหาวิทยาลัยมหิดล ว่าด้วยจรรยาบรรณของบุคลากรและ
นักศึกษามหาวิทยาลัยมหิดล
– ข้อบังคับมหาวิทยาลัยมหิดล ว่าด้วยวินัยนักศึกษา
MU Social Network Policy

16. 1616
• ไม่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาของผู้อื่น อ้างถึงแหล่งที่มาเสมอ
(Plagiarism = การนาผลงานของคนอื่นมานาเสนอเสมือนหนึ่ง
เป็นผลงานของตนเอง)
• แบ่งแยกเรื่องส่วนตัวกับหน้าที่การงาน/การเรียน
– แยก Account ของหน่วยงาน/องค์กร ออกจาก Account บุคคล
– Facebook Profile (ส่วนตัว) vs. Facebook Page (องค์กร/หน่วยงาน)
• ในการโพสต์ที่อาจเข้าใจผิดได้ว่าเป็นความเห็นจากมหาวิทยาลัย/หน่วยงาน ให้
ระบุ Disclaimer เสมอว่าเป็นความเห็นส่วนตัว
MU Social Network Policy

17. 1717
• ห้ามเผยแพร่ข้อมูล sensitive ที่ใช้ภายในมหาวิทยาลัยก่อนได้รับอนุญาต
• บุคลากรทางการแพทย์หรือผู้ให้บริการสุขภาพ
– ระวังการใช้ Social Network ในการปฏิสัมพันธ์กับผู้ป่วย (ความลับผู้ป่วย และการ
แยกแยะเรื่องส่วนตัวจากหน้าที่การงาน)
– ปฏิบัติตามจริยธรรมของวิชาชีพ
– ระวังเรื่องความเป็นส่วนตัว (Privacy) และความลับของข้อมูลผู้ป่วย
– การเผยแพร่ข้อมูล/ภาพผู้ป่วย เพื่อการศึกษา ต้องขออนุญาตผู้ป่วยก่อนเสมอ และลบ
ข้อมูลที่เป็น identifiers ทั้งหมด (เช่น ชื่อ, HN, ภาพใบหน้า หรือ ID อื่นๆ) ยกเว้น
ผู้ป่วยอนุญาต (รวมถึงกรณีการโพสต์ใน closed groups ด้วย)
• ตั้งค่า Privacy Settings ให้เหมาะสม
MU Social Network Policy

18. 1818
Accumulating Resources

19. 1919
Accumulating Resources

20. 2020
Accumulating Resources

21. 2121
https://www.mja.com.au/journal/2011/194/12/social-media-and-medical-profession
Accumulating Resources

22. 2222
http://mor-maew.exteen.com/20140626/social-media
Accumulating Resources

23. 2323
http://www.medpagetoday.com/PracticeManagement/PracticeManagement/37342
Accumulating Resources

24. 2424
 Accumulating Case Studies & Resources
http://www.thairath.co.th/content/413776
Accumulating Resources

25. 2525
https://www.thaicert.or.th/downloads/files/BROCHURE_Social_Network.jpg
Accumulating Resources

26. 2626
https://www.thaicert.or.th/downloads/files/BROCHURE_Social_Network.jpg
Accumulating Resources

27. 2727
http://www.doctorcpr.com/blog/5-things-doctors-should-never-post-on-social-media/
Accumulating Resources

28. 2828
กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลสุขภาพ
• พรบ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550
• มาตรา 7 ข้อมูลด้านสุขภาพของบุคคล เป็นความลับส่วนบุคคล
ผู้ใดจะนาไปเปิดเผยในประการที่น่าจะทาให้บุคคลนั้นเสียหาย
ไม่ได้ เว้นแต่การเปิดเผยนั้นเป็นไปตามความประสงค์ของ
บุคคลนั้นโดยตรง หรือมีกฎหมายเฉพาะบัญญัติให้ต้องเปิดเผย
แต่ไม่ว่าในกรณีใด ๆ ผู้ใดจะอาศัยอานาจหรือสิทธิตามกฎหมายว่า
ด้วยข้อมูลข่าวสารของราชการหรือกฎหมายอื่นเพื่อขอเอกสาร
เกี่ยวกับข้อมูลด้านสุขภาพของบุคคลที่ไม่ใช่ของตนไม่ได้

29. 2929
ประมวลกฎหมายอาญา
• มาตรา 323 ผู้ใดล่วงรู้หรือได้มาซึ่งความลับของผู้อื่นโดยเหตุที่เป็นเจ้า
พนักงานผู้มีหน้าที่ โดยเหตุที่ประกอบอาชีพเป็นแพทย์ เภสัชกร คน
จาหน่ายยา นางผดุงครรภ์ ผู้พยาบาล นักบวช หมอความ ทนายความ
หรือผู้สอบบัญชีหรือโดยเหตุที่เป็นผู้ช่วยในการประกอบอาชีพนั้น แล้ว
เปิดเผยความลับนั้นในประการที่น่าจะเกิดความเสียหายแก่ผู้หนึ่งผู้ใด ต้อง
ระวางโทษจาคุกไม่เกินหกเดือน หรือปรับไม่เกินหนึ่งพันบาท หรือทั้งจาทั้ง
ปรับ
• ผู้รับการศึกษาอบรมในอาชีพดังกล่าวในวรรคแรก เปิดเผยความลับของ
ผู้อื่น อันตนได้ล่วงรู้หรือได้มาในการศึกษาอบรมนั้น ในประการที่น่าจะเกิด
ความเสียหายแก่ผู้หนึ่งผู้ใดต้องระวางโทษเช่นเดียวกัน

30. 3030
คาประกาศสิทธิและข้อพึงปฏิบัติของผู้ป่วย

31. 3131
 3 ส.ค. 2559 Public Hearing ครั้งที่ 1
 23 ก.ย. 2559 นาเสนอคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ
 4 พ.ย. 2559 Public Hearing ครั้งที่ 2 หลังปรับแก้ตาม
ความเห็นของคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ
 30 ธ.ค. 2559 รองนายกรัฐมนตรี (พลเรือเอก ณรงค์
พิพัฒนาศัย) ประธานคณะกรรมการสุขภาพ
แห่งชาติ ลงนามในประกาศฯ
 24 มี.ค. 2560 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
Guideline Development Timeline

32. 3232
จัดทาโดย นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ์
http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2560/E/088/12.PDF
Social Media Best Practices

33. 3333
• หลักการเคารพกฎหมาย
• หลักการเคารพในจริยธรรมแห่งวิชาชีพ
• หลักการเคารพในกฎระเบียบและนโยบายขององค์กร
• หลักการเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และการหลีกเลี่ยง
การทาให้ผู้อื่นเสียหาย
• หลักการรายงานพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม
• หลักเสรีภาพทางวิชาการ
Social Media Guidelines: หลักทั่วไป

34. 3434
• หลักการป้องกันอันตรายต่อผู้อื่น (Protection
from Harms)
• หลักการมุ่งประโยชน์ของผู้ป่วยเป็นสาคัญ
(Beneficence)
Social Media Guidelines:
หลักจริยธรรมทั่วไปของผู้ประกอบวิชาชีพด้านสุขภาพ

35. 3535
• หลักการรักษา Professionalism ตลอดเวลา
• หลัก “คิดก่อนโพสต์”
• หลักการมีพฤติกรรมออนไลน์อย่างเหมาะสม
• หลักการตั้งค่า Privacy อย่างเหมาะสมและแยก
เรื่องส่วนตัวกับวิชาชีพ
• หลักการตรวจสอบเนื้อหาออนไลน์ของตนอยู่เสมอ
Social Media Guidelines:
ความเป็นวิชาชีพ (Professionalism)

36. 3636
• หลักการกาหนดขอบเขตความเป็นวิชาชีพกับ
ผู้ป่วย (Professional Boundaries with
Patients)
• หลักการกาหนดขอบเขตความเป็นวิชาชีพกับผู้อื่น
Social Media Guidelines:
ความเป็นวิชาชีพ (Professionalism)

37. 3737
• หลักการรักษา Security และ Privacy ของข้อมูล
ผู้ป่วย
• หลัก Informed Consent (สาหรับการเก็บ
รวบรวม ใช้ และเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลของ
ผู้ป่วย)
Social Media Guidelines:
การคุ้มครอง Patient Privacy

38. 3838
• หลักการไม่โฆษณา
• หลักการเปิดเผยข้อมูลอย่างครบถ้วน
(Full Disclosure)
• หลักการระบุวิชาชีพและความรู้ความชานาญของตน
(Self-Identification)
• หลักการหลีกเลี่ยงการสาคัญผิดว่าเป็นผู้แทนองค์กร
(Avoiding Misrepresentation)
• หลัก “เช็คก่อนแชร์”
Social Media Guidelines: Integrity
(การยึดมั่นในความถูกต้องชอบธรรมและจริยธรรม)

39. 3939
• หลักการปฏิบัติด้วยความระมัดระวังในการให้
คาปรึกษาออนไลน์
• หลักการบันทึกการสื่อสารที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติ
หน้าที่ในวิชาชีพ
Social Media Guidelines:
การให้คาปรึกษาออนไลน์ (Online Consultation)

40. 4040
• SIMPLE 2P Safety Goals
– Personnel Safety Goals (Draft)
• Security & Privacy of Information
• Social Media & Communication Professionalism
New Developments

41. 4141
กรณีศึกษาเกี่ยวกับ Social Media
ของผู้ปฏิบัติงานด้านสุขภาพ
Disclaimer (นพ.นวนรรน): นาเสนอเป็นกรณีศึกษาเพื่อการเรียนรู้เรื่อง Social Media เท่านั้น ไม่มี
เจตนาลบหลู่ ดูหมิ่น หรือทาให้ผู้ใดองค์กรใด หรือวิชาชีพใดเสียหาย โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่านเนื้อหา

42. 4242
Social Media Case Study

43. 4343
Social Media Case Study

44. 4444
http://news.mthai.com/hot-news/world-news/453842.html
Social Media Case Study

45. 4545
http://pantip.com/topic/33678081
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=971229119583658&set=a.37957656541558
6.90794.100000897364762&type=1&theater
Social Media Case Study

46. 4646
http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1429341430
Social Media Case Study

47. 4747
Social Media Case Study

48. 4848
Social Media Case Study
ข้อความจริง บน
• "อาจารย์ครับ เมื่อวาน ผมออก OPD เจอ คุณ... คนไข้... ที่อาจารย์ผ่าไป
แล้ว มา ฉายรังสีต่อที่... ตอนนี้ Happy ดี ไม่ค่อยปวด เดินได้สบาย คนไข้
ฝากขอบคุณอาจารย์อีกครั้ง -- อีกอย่างคนไข้ช่วงนี้ไม่ค่อยสะดวกเลยไม่ได้
ไป กทม. บอกว่าถ้าพร้อมจะไป Follow-up กับอาจารย์ครับ"

49. 4949
Social Media Case Study

50. 5050
Social Media Case Study

51. 5151
Social Media Case Study

52. 5252
From a forwarded message in “LINE” in
early July, 2015
Social Media Case Study

53. 5353
Social Media Case Study