Presentatie rond de vier functies en het multifunctioneel karakter van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. De presentatie is van de hand van Emilie Van Daele (Socius vzw).

1. De functies van
het SCVW

2. ! !LINK!METHODIEK!
! !WAT!IS!EEN!FUNCTIE?!
! !FUNCTIE!≠!DOELSTELLING!
! !FUNCTIES!&!WERKSOORTEN!
!
Het kloppend hart van de sociaal-
culturele methodiek
!
!
! !EDUCATIEVE!FUNCTIE!
! !GEMEENSCHAPSVORMENDE!FUNCTIE!
! !CULTURELE!FUNCTIE!
! !MAATSCHAPPELIJKE!ACTIVERINGSFUNCTIE!
! !QUICKSCAN!
!
!
!
De vier functies
! PRAKTIJKEN*ZIJN*MULTIFUNCTIONEEL*
! OPDRACHT:*DE*MIXMETER*
! OPDRACHT:*DE*GROEIMIXER*
*
*
*
*
De mix van functies

3. ! !LINK!METHODIEK!
! !WAT!IS!EEN!FUNCTIE?!
! !FUNCTIE!≠!DOELSTELLING!
! !FUNCTIES!&!WERKSOORTEN!
!
Het kloppend hart van de sociaal-
culturele methodiek

4. LINK MET DE SOCIAAL-CULTURELE
METHODIEK
De manier waarop deze
doelstellingen gerealiseerd dienen
te worden: via ontmoeting en
informeel leren, via de
ontwikkeling van sociale, culturele
en communicatieve competenties
en de vorming van sociale
netwerken en culturele symbolen
(functies)

5. WAT IS EEN FUNCTIE?
DUALITEIT:
Resultaat van de interventie:
Wat is het maatschappelijk effect of de impact van een
bepaalde interventie voor het individu en/of de samenleving?
(Wat is het educatief effect, de culturele impact… ?)
De nadruk ligt op het resultaat
Aard van de interventie:
De aard van de activiteiten die men organiseert om een
bepaalde doelstelling te realiseren.
Hier ligt de nadruk op de interventie en dus op de bewuste en
methodische manier om vorm te geven aan sociaal-culturele
praktijken
De definities van de vier functies in het decreet
bevestigen deze dualiteit

6. FUNCTIE ≠ DOELSTELLING
Functie = De aard van een
activiteit om een bepaalde
doelstelling te realiseren
Organisaties en professionals die werken
volgens een SCM realiseren doelstellingen
d.m.v. de functies van het SCVW

7. FUNCTIES & WERKSOORTEN
Het huidige decreet bepaalt:
De werksoorten: verenigingen, bewegingen en
vormingsinstellingen
Vier decretale functies
Functies per werksoort:
VER = alle 4 functies
BEW = educatieve en maatschappelijke
activeringsfunctie
LVI & V+ = educatieve, gemeenschapsvormende en
culturele functie

8. !
!
! !EDUCATIEVE!FUNCTIE!
! !GEMEENSCHAPSVORMENDE!FUNCTIE!
! !CULTURELE!FUNCTIE!
! !MAATSCHAPPELIJKE!ACTIVERINGSFUNCTIE!
! !QUICKSCAN!
!
!
!
De vier functies

9. EDUCATIEVE FUNCTIE
Huidige decreet: “De functie die gericht is op
lerend personen en groepen en die gekenmerkt
wordt door het organiseren en begeleiden van
educatieve programma’s”
Kritische noot: educatieve programma’s?
Waar gaat het over: leren van, leren door, leren in,
kritische reflectie, zelf betekenis geven.
Niet-formeel en informeel leren

10. EDUCATIEVE FUNCTIE

11. Algemene missie: mensen activeren om
doordacht en duurzaam om te gaan met
verplaatsingen
Mobiel 21 is een sociaal-culturele organisatie:
• Educatieve functie: individuen en groepen sensibiliseren en leren hoe
de bus en trein te nemen.
Stel dat Mobiel 21 geen SC-organisatie was:
• Aard van de activiteiten: politiek lobbywerk om bedrijfswagens af te
schaffen.
EDUCATIEVE FUNCTIE
• Concrete praktijk: Hoe neem ik een belbus? Hoe zoek ik informatie
op het internet over reistijden? Waar vind ik bushaltes? Om ouderen
wat meer wegwijs te maken in het openbaar vervoer en zo de auto
af en toe aan de kant te laten staan,
organiseren Mobiel 21 en
TreinTramBus het project 'Ouderen
als OV-ambassadeurs'.

12. Algemene Missie: mensen
consumeren anders en minder
NBV is een SC-beweging:
• Educatieve functie: mensen minder doen consumeren door ze
samen te brengen en van elkaar te laten leren.
Stel dat NBV geen SC-beweging was:
• Aard van de activiteiten: dwingen, besparen…
EDUCATIEVE FUNCTIE
• Concrete praktijk: Repair café. Een gratis
bijeenkomst waar mensen (samen) spullen
herstellen. Materiaal en knowhow zijn
aanwezig, jij brengt je kapotte voorwerp
mee naar de reparateurs.

13. GEMEENSCHAPSVORMENDE
FUNCTIE
Huidige decreet: “De functie die gericht is op het
versterken en vernieuwen van het sociale
weefsel en op groepsvorming met het oog op
een democratische, solidaire, open en cultureel
diverse samenleving”
Kritische noot: bridging en bonding
Waar gaat het over: het vormen van groepen en
gemeenschappen en/of het versterken van de
interactie tussen groepen en gemeenschappen,
leren over en in gemeenschap(pen), versterken
en vernieuwen van het sociale weefsel …

14. GEMEENSCHAPSVORMENDE
FUNCTIE
BRIDGING EN/OF BONDING
Gemeenschap als entiteit
Gemeenschap = gedeeld en
universeel na te streven ideaal
Bindweefsel: regels, waarden en
normen binden individuen
Gemeenschap als pluraliteit
Gemeenschap = interactie tussen
van elkaar verschillende individuen,
groepen
Bindweefsel: het verschil

15. Doelstelling: alleenstaande moeders en
hun kinderen hebben een leuke vakantie
Femma is een sociaal-culturele organisatie:
• Gemeenschapsvormende functie: zelf gemeenschap vormen
(groepsvorming), versterken en vernieuwen van het sociale
weefsel rondom alleenstaande vrouwen
Stel dat Femma geen SC-organisatie is:
• Aard van de activiteiten: reisbureau organiseren dat zich toespits op
alleenstaanden.
GEMEENSCHAPSVORMENDE
FUNCTIE
• Concrete praktijk: Tijdens de vrouwenreizen
van Femma wisselen alleenstaande moeders
ervaringen uit en bezorgen ze elkaar en hun
kinderen een ontspannende vakantie.

16. Algemene Missie: meer mensen
tuinieren ecologisch
Velt is een sociaal-culturele organisatie:
• Gemeenschapsvormende functie: mensen samenbrengen rondom
iets concreet.
Stel dat Velt geen SC-organisatie is:
• Aard van de activiteiten: lobbyen om een verbod te laten uitschrijven
voor pesticiden.
GEMEENSCHAPSVORMENDE
FUNCTIE
• Concrete praktijk: Een samentuin is een tuin
waarin mensen samen ecologisch tuinieren.
Mensen leren (weer) hoe ons voedsel groeit en
leren tuinieren. Zowel van elkaar als door het
volgen van cursussen. Óf van de
praktijkbegeleider die vaak helpt bij de opstart.

17. CULTURELE FUNCTIE
Huidige decreet: “De functie die, zowel in de brede
als in de engere zin, gericht is op het verhogen
van de participatie aan de cultuur die de
samenleving biedt”
Kritische noot: cultuur die de samenleving te
bieden heeft?
Waar gaat het over: het creëren, deelnemen,
beleven, genieten, bewaren, uitwisselen, bevragen
en doorgeven van cultuur
Invulling begrip ‘cultuur’: werken met waarden en
normen en betekenissen (ideologisch), acties en
interacties tussen mensen (immaterieel) en/of
cultuurgoederen (materieel).

18. CULTURELE FUNCTIE

19. Doelstelling: mensen in kansarmoede integreren
in de maatschappij
KWB is een sociaal-culturele organisatie:
• Culturele functie: mensen laten fotograferen, cultuur laten
maken, beleven en bevragen; fotografie is hier het bindend
element waarrond mensen sociaal weefsel opbouwen.
Stel dat KWB geen SC-organisatie was:
• Aard van de activiteiten: mensen verplicht vrijwilligerswerk laten
doen om zich te integreren.
CULTURELE FUNCTIE
• Concrete praktijk: Pixelteam. De fotografen brengen thema's in
beeld waardoor er vaak diepgaande gesprekken ontstaan,
waarin verschillende perspectieven aan bod komen. “Wij willen
geen fotoclub worden, zoals onze fietsgroepen
geen wielrenners moeten worden”.

20. Doelstelling: mensen goesting,
inzichten, en vaardigheden laten
ontwikkelen voor een artistiek
creatieproces
Wisper is een sociaal-culturele organisatie:
• Culturele functie: mensen vanuit hun eigen leefwereld en
interesses dans, theater laten maken
Stel dat Wisper geen SC-organisatie was:
• Aard van de activiteiten: mensen danstechnieken aanleren
CULTURELE FUNCTIE
• Concrete praktijk: Een speelse kennismaking met
hedendaagse dans. Deelnemers leren bewegingen
aan van iemand anders en ontdekken hoe ze zelf
bewegingen kunnen creëren. Door middel van
improvisatieoefeningen onderzoeken ze hoe je
bewegingen kan interpreteren, verder associëren
en zo je eigen manier van bewegen kan
ontwikkelen.

21. MAATSCHAPPELIJKE
ACTIVERINGSFUNCTIE
Huidige decreet: “De functie die gericht is op
het organiseren, stimuleren en begeleiden
van vormen van maatschappelijk
engagement en sociale actie”
Kritische noot: niet éénzijdig inzetten op
activeren.
Waar gaat het over: empowerment, sterker
worden, sociale actie ondernemen, zelf
verandering in gang zetten,
maatschappelijke verandering
realiseren.

22. MAATSCHAPPELIJKE
ACTIVERINGSFUNCTIE

23. Doelstelling: kernwapens weg uit België
Vredesactie is een sociaal-culturele organisatie:
• Maatschappelijke activeringsfunctie: mensen/groepen ruimte bieden
om zelf sociale actie te ondernemen en zelf verandering in gang
zetten, te wegen op het beleid.
Stel dat Vredesactie geen SC-organisatie was:
• Aard van de activiteiten: wetenschappelijk onderzoek voeren om het
gevaar van kernwapens te staven, gerechtelijke acties ondernemen…
MAATSCHAPPELIJKE
ACTIVERINGSFUNCTIE
• Concrete praktijk: Vredesactivisten
ontrollen spandoeken tijdens de
plenaire vergadering van de Kamer
met een duidelijke boodschap aan
onze politici: de kernwapens
moeten uit België weg.

24. Algemene missie: inbreuken op
mensenrechten verdwijnen
De Liga is een SC-beweging:
• Maatschappelijke activeringsfunctie: mensen/groepen ruimte
bieden om mee het GAS-beleid te bepalen.
Stel dat de Liga geen SC-organisatie was:
• Aard van de activiteiten: gerechtelijke acties om wetten juridisch aan
te vechten en zo respect voor mensenrechten af te dwingen.
MAATSCHAPPELIJKE
ACTIVERINGSFUNCTIE
• Concrete praktijk: Het startpakket
“Burgerinitiatief GAS”. Als burger kan je
inspraak hebben in wat er op de
gemeenteraad besproken wordt. De Liga
stelde een praktische bundel samen die van
a tot z uitlegt hoe je zo een burgerinitiatief
op poten zet.

25. OPDRACHT: QUICKSCAN
Je kijkt naar de missie van je
organisatie:
Welke functie is er duidelijk ingeschreven?
Welke functie is er daarin prioritair?

26. OPDRACHT: QUICKSCAN

27. ! PRAKTIJKEN!ZIJN!MULTIFUNCTIONEEL!
! OPDRACHT:!DE!MIXMETER!
! OPDRACHT:!DE!GROEIMIXER!
!
!
!
!
De mix van functies

28. PICNIC THE STREETS
Functies Inschaling
Educatieve functie 0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 - 9
Gemeenschapsvormende functies
0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 - 9
Maatschappelijk activerend functie
0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 - 9
Culturele functie
0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 - 9

29. PRAKTIJKEN ZIJN
MULTIFUNTIONEEL
Sociaal-culturele organisaties bieden in de praktijk een
brede waaier van activiteiten aan die zowel cultureel,
gemeenschapsvormend, educatief als maatschappelijk
activerend kunnen zijn.
Het sociaal-cultureel volwassenenwerk herleiden tot
initiatieven die netjes behoren tot één van deze functies
zou dus verkeerd zijn. Net de integratie van de
verschillende functies is een specifiek kenmerk van de
sector.
Daarom hebben we het ook over het multifunctioneel
karakter van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Niet
het ‘mono-‘ maar net het ‘multifunctioneel’ inzetten van
de interventiestrategieën per functie en over de functies
heen, is een van de kenmerken van professioneel sociaal-
cultureel handelen.

30. PRAKTIJKEN ZIJN
MULTIFUNTIONEEL

31. OPDRACHT: DE MIXMETER

32. OPDRACHT: DE GROEIMIXER