SlideShare a Scribd company logo
1 of 5
Download to read offline
Tussen systeem en leefwereld.
Ethische vragen voor onze tijd.
Bart Raymaekers
KU Leuven
Socius
27.10.2016
1. Paradox
• paradox van Apel: “eine universale d.h. intersubjektiv gültige Ethik solidarischer
Verantwortung scheint zugleich notwendig und unmöglich zu sein”.
• Een dergelijke ethiek blijkt noodzakelijk en onmogelijk te zijn
WT
Noodzaak
Onmogelijk
Macro
Micro
2 Een kritische diagnose van de moderne samenleving
* hedendaagse samenleving:
uitsplitsing en verzelfstandiging van sferen! (Weber) =
rationalisering
bijkomende differentiatie:
‘systeem’: materiële reproductie - instrumenteel
‘leefwereld’: symbolische reproductie - communicatief
* differentiatie leidt tot ‘ontkoppeling’
Systeem en leefwereld raken los
systeem: abstract en automatisch (markt en macht)
niet totaal los!
* kolonisering van de leefwereld
burgers worden consumenten
burgers worden cliënten
* moderniteit opnieuw op goede sporen zetten!
Suggesties voor verdere lectuur
• Zygunt Bauman, Vloeibare tijden. Leven in een eeuw van onzekerheid,
Kapellen, Pelckmans, 2011, 150p.
• Herman de Dijn, Vloeibare waarden: politiek, zorg en onderwijs in de
laatmoderne maatschappij, Kapellen, Pelckmans, 2014, 184 p.
• Jürgen Habermas, De structuurverandering van het publieke domein,
Amsterdam, Boom, 359 p.
• Heysse, Tim ; Rummens, Stefaan ; Tinnevelt, Ronald, Habermas: een inleiding
op zijn filosofie van recht en politiek , Kapellen, Pelckmans, 2007, 222 p.
• Bart Raymaekers, Ethiek, recht en samenleving, Leuven, Lannoocampus,
2015, 240p.
• C. Taylor, De malaise van de moderniteit, Kapellen, Pelckmans, 1997, 128p.
•

More Related Content

Viewers also liked

Шайра Шейндлин - Санкции за ненадлежащее э-раскрытие в 21-м веке: Как избежат...
Шайра Шейндлин - Санкции за ненадлежащее э-раскрытие в 21-м веке: Как избежат...Шайра Шейндлин - Санкции за ненадлежащее э-раскрытие в 21-м веке: Как избежат...
Шайра Шейндлин - Санкции за ненадлежащее э-раскрытие в 21-м веке: Как избежат...Natasha Khramtsovsky
 
PROA 03/07 Обеспечение сохранности документов в базах данных
PROA 03/07 Обеспечение сохранности документов в базах данныхPROA 03/07 Обеспечение сохранности документов в базах данных
PROA 03/07 Обеспечение сохранности документов в базах данныхNatasha Khramtsovsky
 
Hamilton All About Me
Hamilton All About MeHamilton All About Me
Hamilton All About Mejaspang
 
Preparando la Conferencia de Vancouver – Frank Fowlie & David Bilinsky
Preparando la Conferencia de Vancouver – Frank Fowlie & David BilinskyPreparando la Conferencia de Vancouver – Frank Fowlie & David Bilinsky
Preparando la Conferencia de Vancouver – Frank Fowlie & David BilinskyMarcos Pueyrredon
 
Многоязычная база архивных терминов Международного Совета Архивов: История пр...
Многоязычная база архивных терминов Международного Совета Архивов: История пр...Многоязычная база архивных терминов Международного Совета Архивов: История пр...
Многоязычная база архивных терминов Международного Совета Архивов: История пр...Natasha Khramtsovsky
 
Sept20 2010 presentation
Sept20 2010 presentationSept20 2010 presentation
Sept20 2010 presentationBruce Gilbert
 
'Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken - Een rijke waaier aa...
'Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken - Een rijke waaier aa...'Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken - Een rijke waaier aa...
'Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken - Een rijke waaier aa...Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk
 
Angry Dad Ross Dd07084
Angry Dad Ross Dd07084Angry Dad Ross Dd07084
Angry Dad Ross Dd07084jaspang
 
Innovation Union Atlas 2011
Innovation Union Atlas 2011Innovation Union Atlas 2011
Innovation Union Atlas 2011teknoport
 
Системы автоматического распознавания регистрационных номеров автомашин (анал...
Системы автоматического распознавания регистрационных номеров автомашин (анал...Системы автоматического распознавания регистрационных номеров автомашин (анал...
Системы автоматического распознавания регистрационных номеров автомашин (анал...Natasha Khramtsovsky
 
Global Competitiveness Report 2012-2013
Global Competitiveness Report 2012-2013Global Competitiveness Report 2012-2013
Global Competitiveness Report 2012-2013teknoport
 
Новые стандарты по делопроизводству (международная практика).
Новые стандарты по делопроизводству (международная практика).Новые стандарты по делопроизводству (международная практика).
Новые стандарты по делопроизводству (международная практика).Natasha Khramtsovsky
 
Межведомственный электронный документооборот в России: зарубежный опыт и поис...
Межведомственный электронный документооборот в России: зарубежный опыт и поис...Межведомственный электронный документооборот в России: зарубежный опыт и поис...
Межведомственный электронный документооборот в России: зарубежный опыт и поис...Natasha Khramtsovsky
 

Viewers also liked (20)

Winter Trip to Dahab: For & Against
Winter Trip to Dahab: For & AgainstWinter Trip to Dahab: For & Against
Winter Trip to Dahab: For & Against
 
Шайра Шейндлин - Санкции за ненадлежащее э-раскрытие в 21-м веке: Как избежат...
Шайра Шейндлин - Санкции за ненадлежащее э-раскрытие в 21-м веке: Как избежат...Шайра Шейндлин - Санкции за ненадлежащее э-раскрытие в 21-м веке: Как избежат...
Шайра Шейндлин - Санкции за ненадлежащее э-раскрытие в 21-м веке: Как избежат...
 
Educatie voor duurzame ontwikkeling
Educatie voor duurzame ontwikkelingEducatie voor duurzame ontwikkeling
Educatie voor duurzame ontwikkeling
 
PROA 03/07 Обеспечение сохранности документов в базах данных
PROA 03/07 Обеспечение сохранности документов в базах данныхPROA 03/07 Обеспечение сохранности документов в базах данных
PROA 03/07 Обеспечение сохранности документов в базах данных
 
Hamilton All About Me
Hamilton All About MeHamilton All About Me
Hamilton All About Me
 
Preparando la Conferencia de Vancouver – Frank Fowlie & David Bilinsky
Preparando la Conferencia de Vancouver – Frank Fowlie & David BilinskyPreparando la Conferencia de Vancouver – Frank Fowlie & David Bilinsky
Preparando la Conferencia de Vancouver – Frank Fowlie & David Bilinsky
 
Economics 1 1
Economics 1 1Economics 1 1
Economics 1 1
 
Многоязычная база архивных терминов Международного Совета Архивов: История пр...
Многоязычная база архивных терминов Международного Совета Архивов: История пр...Многоязычная база архивных терминов Международного Совета Архивов: История пр...
Многоязычная база архивных терминов Международного Совета Архивов: История пр...
 
Sept20 2010 presentation
Sept20 2010 presentationSept20 2010 presentation
Sept20 2010 presentation
 
Leren veranderen
Leren veranderenLeren veranderen
Leren veranderen
 
'Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken - Een rijke waaier aa...
'Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken - Een rijke waaier aa...'Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken - Een rijke waaier aa...
'Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken - Een rijke waaier aa...
 
CiviCRM bij Cavaria
CiviCRM bij CavariaCiviCRM bij Cavaria
CiviCRM bij Cavaria
 
Versterk het vertrouwen in de missie (Steven De Cauwer)
Versterk het vertrouwen in de missie (Steven De Cauwer)Versterk het vertrouwen in de missie (Steven De Cauwer)
Versterk het vertrouwen in de missie (Steven De Cauwer)
 
Angry Dad Ross Dd07084
Angry Dad Ross Dd07084Angry Dad Ross Dd07084
Angry Dad Ross Dd07084
 
Innovation Union Atlas 2011
Innovation Union Atlas 2011Innovation Union Atlas 2011
Innovation Union Atlas 2011
 
Системы автоматического распознавания регистрационных номеров автомашин (анал...
Системы автоматического распознавания регистрационных номеров автомашин (анал...Системы автоматического распознавания регистрационных номеров автомашин (анал...
Системы автоматического распознавания регистрационных номеров автомашин (анал...
 
Global Competitiveness Report 2012-2013
Global Competitiveness Report 2012-2013Global Competitiveness Report 2012-2013
Global Competitiveness Report 2012-2013
 
Erasmus+ - volwasseneneducatie
Erasmus+ - volwasseneneducatieErasmus+ - volwasseneneducatie
Erasmus+ - volwasseneneducatie
 
Новые стандарты по делопроизводству (международная практика).
Новые стандарты по делопроизводству (международная практика).Новые стандарты по делопроизводству (международная практика).
Новые стандарты по делопроизводству (международная практика).
 
Межведомственный электронный документооборот в России: зарубежный опыт и поис...
Межведомственный электронный документооборот в России: зарубежный опыт и поис...Межведомственный электронный документооборот в России: зарубежный опыт и поис...
Межведомственный электронный документооборот в России: зарубежный опыт и поис...
 

Similar to Maatschappelijke kwestie die om ethische reflectie vragen (Bart Raymaekers)

Presentatie Elver 22-3-2016 Anke Siegers
Presentatie Elver 22-3-2016 Anke SiegersPresentatie Elver 22-3-2016 Anke Siegers
Presentatie Elver 22-3-2016 Anke SiegersAnke Siegers
 
Presentatie Anke Siegers
Presentatie Anke Siegers Presentatie Anke Siegers
Presentatie Anke Siegers Anke Siegers
 
Kantelpresentatie gemeente
Kantelpresentatie gemeente Kantelpresentatie gemeente
Kantelpresentatie gemeente Anke Siegers
 
Kantelpresentatie gemeente
Kantelpresentatie gemeente Kantelpresentatie gemeente
Kantelpresentatie gemeente Anke Siegers
 
Kantelpresentatie gemeente Dantumadeel
Kantelpresentatie gemeente  DantumadeelKantelpresentatie gemeente  Dantumadeel
Kantelpresentatie gemeente DantumadeelAnke Siegers
 
Kantelpresentatie h10 gemeenten
Kantelpresentatie h10 gemeenten Kantelpresentatie h10 gemeenten
Kantelpresentatie h10 gemeenten Anke Siegers
 
Koenraad Verhagen Laudato Si - U zij geprezen
Koenraad Verhagen Laudato Si - U zij geprezen Koenraad Verhagen Laudato Si - U zij geprezen
Koenraad Verhagen Laudato Si - U zij geprezen koenraad verhagen
 
Kantelpresentatie de nieuwe jeugdbescherming
Kantelpresentatie de nieuwe jeugdbeschermingKantelpresentatie de nieuwe jeugdbescherming
Kantelpresentatie de nieuwe jeugdbeschermingAnke Siegers
 
Kantelpresentatie zutphen 26 mei 2016
Kantelpresentatie zutphen 26 mei 2016 Kantelpresentatie zutphen 26 mei 2016
Kantelpresentatie zutphen 26 mei 2016 Anke Siegers
 
Kantelpresentatie wolvega
Kantelpresentatie wolvegaKantelpresentatie wolvega
Kantelpresentatie wolvegaAnke Siegers
 
VSW2009 - Ontgrenzing. een tijdsdiagnose F. Lammertyn (KUL)
VSW2009 - Ontgrenzing.  een tijdsdiagnose   F. Lammertyn (KUL)VSW2009 - Ontgrenzing.  een tijdsdiagnose   F. Lammertyn (KUL)
VSW2009 - Ontgrenzing. een tijdsdiagnose F. Lammertyn (KUL)beweging.net
 
Lesdag 3 charles taylor michel foucault
Lesdag 3 charles taylor   michel foucaultLesdag 3 charles taylor   michel foucault
Lesdag 3 charles taylor michel foucaultCVO-SSH
 
Jef Peeters - Het groene verhaal: Sociaal-filosofische grondslagen
Jef Peeters - Het groene verhaal: Sociaal-filosofische grondslagenJef Peeters - Het groene verhaal: Sociaal-filosofische grondslagen
Jef Peeters - Het groene verhaal: Sociaal-filosofische grondslagenOikos
 
Transformatie sociaal domein Hoe? (breed naar smal)
Transformatie sociaal domein Hoe?  (breed naar smal)Transformatie sociaal domein Hoe?  (breed naar smal)
Transformatie sociaal domein Hoe? (breed naar smal)Anke Siegers
 
Samen besluiten meppel zonder video's
Samen besluiten meppel zonder video'sSamen besluiten meppel zonder video's
Samen besluiten meppel zonder video'sAnke Siegers
 
Borger odoorn de nieuwe route 2019- zonder video's
Borger odoorn de nieuwe route 2019- zonder video'sBorger odoorn de nieuwe route 2019- zonder video's
Borger odoorn de nieuwe route 2019- zonder video'sAnke Siegers
 
Kantelpresentatie noorderlingen onderwijs en zorg
Kantelpresentatie noorderlingen onderwijs en zorgKantelpresentatie noorderlingen onderwijs en zorg
Kantelpresentatie noorderlingen onderwijs en zorgAnke Siegers
 
Hc 22 a presentatie postmodernisme
Hc 22 a presentatie postmodernismeHc 22 a presentatie postmodernisme
Hc 22 a presentatie postmodernismeAdri Martens
 
Synopsis van een wijsgerige antropologie voor de 21e eeuw
Synopsis van een wijsgerige antropologie voor de 21e eeuwSynopsis van een wijsgerige antropologie voor de 21e eeuw
Synopsis van een wijsgerige antropologie voor de 21e eeuwJoris Hoerée
 

Similar to Maatschappelijke kwestie die om ethische reflectie vragen (Bart Raymaekers) (20)

Presentatie Elver 22-3-2016 Anke Siegers
Presentatie Elver 22-3-2016 Anke SiegersPresentatie Elver 22-3-2016 Anke Siegers
Presentatie Elver 22-3-2016 Anke Siegers
 
Presentatie Anke Siegers
Presentatie Anke Siegers Presentatie Anke Siegers
Presentatie Anke Siegers
 
Kantelpresentatie gemeente
Kantelpresentatie gemeente Kantelpresentatie gemeente
Kantelpresentatie gemeente
 
Kantelpresentatie gemeente
Kantelpresentatie gemeente Kantelpresentatie gemeente
Kantelpresentatie gemeente
 
Kantelpresentatie gemeente Dantumadeel
Kantelpresentatie gemeente  DantumadeelKantelpresentatie gemeente  Dantumadeel
Kantelpresentatie gemeente Dantumadeel
 
Kantelpresentatie h10 gemeenten
Kantelpresentatie h10 gemeenten Kantelpresentatie h10 gemeenten
Kantelpresentatie h10 gemeenten
 
Koenraad Verhagen Laudato Si - U zij geprezen
Koenraad Verhagen Laudato Si - U zij geprezen Koenraad Verhagen Laudato Si - U zij geprezen
Koenraad Verhagen Laudato Si - U zij geprezen
 
Kantelpresentatie de nieuwe jeugdbescherming
Kantelpresentatie de nieuwe jeugdbeschermingKantelpresentatie de nieuwe jeugdbescherming
Kantelpresentatie de nieuwe jeugdbescherming
 
Kantelpresentatie zutphen 26 mei 2016
Kantelpresentatie zutphen 26 mei 2016 Kantelpresentatie zutphen 26 mei 2016
Kantelpresentatie zutphen 26 mei 2016
 
Kantelpresentatie wolvega
Kantelpresentatie wolvegaKantelpresentatie wolvega
Kantelpresentatie wolvega
 
VSW2009 - Ontgrenzing. een tijdsdiagnose F. Lammertyn (KUL)
VSW2009 - Ontgrenzing.  een tijdsdiagnose   F. Lammertyn (KUL)VSW2009 - Ontgrenzing.  een tijdsdiagnose   F. Lammertyn (KUL)
VSW2009 - Ontgrenzing. een tijdsdiagnose F. Lammertyn (KUL)
 
Postmodernisme
PostmodernismePostmodernisme
Postmodernisme
 
Lesdag 3 charles taylor michel foucault
Lesdag 3 charles taylor   michel foucaultLesdag 3 charles taylor   michel foucault
Lesdag 3 charles taylor michel foucault
 
Jef Peeters - Het groene verhaal: Sociaal-filosofische grondslagen
Jef Peeters - Het groene verhaal: Sociaal-filosofische grondslagenJef Peeters - Het groene verhaal: Sociaal-filosofische grondslagen
Jef Peeters - Het groene verhaal: Sociaal-filosofische grondslagen
 
Transformatie sociaal domein Hoe? (breed naar smal)
Transformatie sociaal domein Hoe?  (breed naar smal)Transformatie sociaal domein Hoe?  (breed naar smal)
Transformatie sociaal domein Hoe? (breed naar smal)
 
Samen besluiten meppel zonder video's
Samen besluiten meppel zonder video'sSamen besluiten meppel zonder video's
Samen besluiten meppel zonder video's
 
Borger odoorn de nieuwe route 2019- zonder video's
Borger odoorn de nieuwe route 2019- zonder video'sBorger odoorn de nieuwe route 2019- zonder video's
Borger odoorn de nieuwe route 2019- zonder video's
 
Kantelpresentatie noorderlingen onderwijs en zorg
Kantelpresentatie noorderlingen onderwijs en zorgKantelpresentatie noorderlingen onderwijs en zorg
Kantelpresentatie noorderlingen onderwijs en zorg
 
Hc 22 a presentatie postmodernisme
Hc 22 a presentatie postmodernismeHc 22 a presentatie postmodernisme
Hc 22 a presentatie postmodernisme
 
Synopsis van een wijsgerige antropologie voor de 21e eeuw
Synopsis van een wijsgerige antropologie voor de 21e eeuwSynopsis van een wijsgerige antropologie voor de 21e eeuw
Synopsis van een wijsgerige antropologie voor de 21e eeuw
 

More from Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk

Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk
 
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk
 

More from Socius - steunpunt sociaal-cultureel werk (20)

Politiekecommunicatie.pdf
Politiekecommunicatie.pdfPolitiekecommunicatie.pdf
Politiekecommunicatie.pdf
 
Politiserendwerken.pdf
Politiserendwerken.pdfPolitiserendwerken.pdf
Politiserendwerken.pdf
 
Vandroomnaarwerkelijkheid.pdf
Vandroomnaarwerkelijkheid.pdfVandroomnaarwerkelijkheid.pdf
Vandroomnaarwerkelijkheid.pdf
 
Scannenvanjeverenigingsdemocratie.pdf
Scannenvanjeverenigingsdemocratie.pdfScannenvanjeverenigingsdemocratie.pdf
Scannenvanjeverenigingsdemocratie.pdf
 
Bouwenophetcultureelgemeen.pdf
Bouwenophetcultureelgemeen.pdfBouwenophetcultureelgemeen.pdf
Bouwenophetcultureelgemeen.pdf
 
Hetpolitiekeindepolitiek.pdf
Hetpolitiekeindepolitiek.pdfHetpolitiekeindepolitiek.pdf
Hetpolitiekeindepolitiek.pdf
 
Adolescentenenpolitiekeparticipatie.pdf
Adolescentenenpolitiekeparticipatie.pdfAdolescentenenpolitiekeparticipatie.pdf
Adolescentenenpolitiekeparticipatie.pdf
 
Iedersstemtelt.pdf
Iedersstemtelt.pdfIedersstemtelt.pdf
Iedersstemtelt.pdf
 
Theoryofchange.pdf
Theoryofchange.pdfTheoryofchange.pdf
Theoryofchange.pdf
 
Alternatievepraktijkenentheorieenvandedemocratie.pdf
Alternatievepraktijkenentheorieenvandedemocratie.pdfAlternatievepraktijkenentheorieenvandedemocratie.pdf
Alternatievepraktijkenentheorieenvandedemocratie.pdf
 
InfosessieAllemaalpolitiek.pdf
InfosessieAllemaalpolitiek.pdfInfosessieAllemaalpolitiek.pdf
InfosessieAllemaalpolitiek.pdf
 
De Knack-Helden van de Democratie.pdf
De Knack-Helden van de Democratie.pdfDe Knack-Helden van de Democratie.pdf
De Knack-Helden van de Democratie.pdf
 
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
Eindrapport De waarde en betekenis van het civiel sociaal-cultureel actorscha...
 
Verenigingsdemocratie Samen doen.pdf
Verenigingsdemocratie Samen doen.pdfVerenigingsdemocratie Samen doen.pdf
Verenigingsdemocratie Samen doen.pdf
 
Workshop Ondersteuning.pdf
Workshop Ondersteuning.pdfWorkshop Ondersteuning.pdf
Workshop Ondersteuning.pdf
 
Workshop Informele inspraak.pdf
Workshop Informele inspraak.pdfWorkshop Informele inspraak.pdf
Workshop Informele inspraak.pdf
 
Workshop Aan de slag met participatie.pdf
Workshop Aan de slag met participatie.pdfWorkshop Aan de slag met participatie.pdf
Workshop Aan de slag met participatie.pdf
 
Wat is Leader?
Wat is Leader?Wat is Leader?
Wat is Leader?
 
Infomoment leerreis Zagreb
Infomoment leerreis ZagrebInfomoment leerreis Zagreb
Infomoment leerreis Zagreb
 
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
De wereld redden begint bij ontbijt - Gert Engelen (Socius Trefdag - 18 novem...
 

Maatschappelijke kwestie die om ethische reflectie vragen (Bart Raymaekers)

  • 1. Tussen systeem en leefwereld. Ethische vragen voor onze tijd. Bart Raymaekers KU Leuven Socius 27.10.2016
  • 2. 1. Paradox • paradox van Apel: “eine universale d.h. intersubjektiv gültige Ethik solidarischer Verantwortung scheint zugleich notwendig und unmöglich zu sein”. • Een dergelijke ethiek blijkt noodzakelijk en onmogelijk te zijn WT Noodzaak Onmogelijk Macro Micro
  • 3. 2 Een kritische diagnose van de moderne samenleving * hedendaagse samenleving: uitsplitsing en verzelfstandiging van sferen! (Weber) = rationalisering bijkomende differentiatie: ‘systeem’: materiële reproductie - instrumenteel ‘leefwereld’: symbolische reproductie - communicatief
  • 4. * differentiatie leidt tot ‘ontkoppeling’ Systeem en leefwereld raken los systeem: abstract en automatisch (markt en macht) niet totaal los! * kolonisering van de leefwereld burgers worden consumenten burgers worden cliënten * moderniteit opnieuw op goede sporen zetten!
  • 5. Suggesties voor verdere lectuur • Zygunt Bauman, Vloeibare tijden. Leven in een eeuw van onzekerheid, Kapellen, Pelckmans, 2011, 150p. • Herman de Dijn, Vloeibare waarden: politiek, zorg en onderwijs in de laatmoderne maatschappij, Kapellen, Pelckmans, 2014, 184 p. • Jürgen Habermas, De structuurverandering van het publieke domein, Amsterdam, Boom, 359 p. • Heysse, Tim ; Rummens, Stefaan ; Tinnevelt, Ronald, Habermas: een inleiding op zijn filosofie van recht en politiek , Kapellen, Pelckmans, 2007, 222 p. • Bart Raymaekers, Ethiek, recht en samenleving, Leuven, Lannoocampus, 2015, 240p. • C. Taylor, De malaise van de moderniteit, Kapellen, Pelckmans, 1997, 128p. •