Б.Батжаргал

2. Зээлийн шинжилгээ
БАТЖАРГАЛ Б.,
Лекц № 4
Арилжааны банкны зээлийн ангилал

3. 3
Зорилго:
Банкны үйл ажиллагаан дотор голлох
үйлчилгээний нэг бол зээл, зээлийн үйл ажиллагаа
байдаг юм. Иймээс санхүү банкны чиглэлээр сурч буй
оюутнуудын хувь зээлийн шинжилгээ хичээл зайлшгүй
судлхж ёстой бөгөөд онолын зохих түвшний мэдлэг
олж авах хэрэгтэй байна.
Энэхүү лекцийн хүрээнд банк нийтэд санал
болгож буй зээл зээлийн бүтэгдэхүүнийг хэрхэн ямар
аргаар ялгаж ангилдаг талаар авч үзэх болно.

4. 4
Арилжааны банкны олгож байгаа зээлийг хэмжээгээр
нь
• Том,
• Дунд
• Жижиг гэж ангилдан.
Монгол улсын хувьд
Жижиг зээл > 10 сая төгрөг
10 сая төгрөг > Дунд зээл 100 сая төгрөг
Том зээл < 100 сая төгрөг

5. 5
Зээлийн
хэмжээ
Сул тал Давуу тал Эрсдэл
Жижиг
Олон зээлдэгчдийн
зээлийн шинжилгээг
хийхэд зардал ихтэй.
Олон
харилцагчидтай
байх
Бага
Том
Цөөхөн том
харилцагчидтай байх
Зардал
багатай
Их
Банкны жижиг, том зээлүүдийн сул ба давуу тал

6. 6
Богино хугацаатай зээлийн хугацаа нь ихэнх улс
оронд өдөр сараар хэмжиж байдаг.
Хоногийн хугацаатай зээлээс хэдэн сар, нэг жил
хүртэлхи хугацаатай зээл нь богино хугацаатай зээлд
хамрагдана.
Богино хугацаатай зээлийн онцлох зүйлс
• Тогтмол орлого олдог байх ёстой.
• Хүү нь харьцангуй өөр өөр.
Богино хугацаатай зээлийн ерөнхий шинж чанар

7. 7
Хүмүүсийн хэрэглээ болон хэрэгцээ маш өргөн
баялаг байдаг харин худалдан авах чадвар нь орлого
олох боломжоор хязгаарлагдаж байдаг учраас зарим
үед богино хугацаанд мөнгөн хөрөнгийн нэмэлт эх
үүсвэрийн хэрэгцээ гардаг байна.
Энэ хэрэгцээг ихэнхи тохиолдолд банк
санхүүгийн байгууллагууд олгож түүнийг богино
хугаатай зээл гэнэ
Богино хугацаатай зээлийн төрлүүд

8. 8
Богино хугацаатай зээлийн зориулалт маш баялаг.
Иймээс дээрх зээл нь олон төрөлтэй.
Олон улсын болон манай арилжааны банкуудын
олгож байгаа богино хугацаагаар олгож байгаа зээлийн
түгээмэл хэлбэрүүдэд дараах зээлүүд багтана.
• УЛИРЛЫН ЗЭЭЛ.
• ТҮРЭЭСИЙН ТӨЛБӨР УРЬДЧИЛАН ТӨЛӨХ
ЗОРИУЛАЛТТАЙ ЗЭЭЛ.

9. 9
• ОВЕРДРАФТЫН ЗЭЭЛ.
• ФАКТОРИНГИЙН ЗЭЭЛ
• АРИЛЖААНЫ ЗЭЭЛ.
• ЭРГЭЛТИЙН ХӨРӨНГИЙН ЗЭЭЛ
• ЦАЛИНГИЙН ЗЭЭЛ
• ХУДАЛДААНЫ ЗЭЭЛ.
• ЗЭЭЛИЙН КАРТЫН ЗЭЭЛ.
• АККРЕДИТИВ.
• ГААЛИЙН ЗЭЭЛ.

10. 10
 Зээлийн нөхцөл бодит амьдралтай тохирохгүй байх
 Хэрэгцээтэй мөнгөний хэмжээ нь зээлж байгаа
мөнгөний хэмжээтэй нь тохирохгүй байх
 Бизнесийн эргэлгийн хугацаа нь зээлиин хугацаатай нь
тохирохгүй байх
 Зээл төлөх хувиар нь бодит биш, өөрөөр хэлбэл
бизнесийн хөрөнгө хувиралтын мөчлөгтэй нь
тохирохгүй байх
 Хүү нь бизнесын олж байгаа ашгаас их байх
Богино хугацаатай зээлийн эрсдэлд нөлөөлдөг хүчин зүйлс.

11. 11
Зарим оронд сардаа багтаан зээлээ төлж
барагдуулвал хүү маш бага байхаар заримдаа огт
хүү авахгүй байхаар зохицуулалт хийгдсэн
байдаг. Энэ нь зээлийн эргэн төлөлтөнд маш их
ач холбогдолтой байдаг.
Ийм арга нь зээлийн чанарын удирдлагад
ихээхэн нөлөөлж чанаргүй зээл бий болохоос
урьдчилан сэргийлэх ач холбогдолтой.
Богино хугацаатай зээлийн удирдлага

12. 12
Дунд хугацааны санхүүжилтийг олгож чадах гол
байгууллага бол банк юм.
Дунд хугацаат зээлд 1- 4 жилийн хүртэлх хугацаат
зээлийг хамруулж тооцдог.
Банкны бүр дунд хугацаатай зээлийн хугацааг янз
бүрээр тодорхойлж мөрдөж болно.
Зарим банк 1-3 жилийн хугацааг зээлийн дунд, өөр
нэг банк 1 -5 жил, эсвэл 1 -7 жилийг дунд хугацаанд
тооцож болно.
2. Дунд хугацаатай зээл.

13. 13
Гэрийн даалгавар:
1. Зээлийн ангилалын талаар товчлол хийх
Эх үүсвэр:
Оюун Л., “Арилжааны банкны зээл, зээлийн
шинжилгээ” УБ 2011 он Бүлэг III (хуудас 31 - 41)
2. Лекцийн хүрээнд 5 асуулт гаргаж, товч хариулт
өгөх (хариулт 30-40 үг)
3. Үзсэн материалын хүрээнд 10 тест зохиох

14. 14
Үндсэн сурах бичиг:
1.Оюун Л., "Арилжаны банкны зээлийн шинжилгээ"., УБ 2013
он
2.Баярбаатаар Э, Зээлийн шинжээчдэд зориулсан гарын авлага
УБ 2014он
3.Оюунцацрал З., "Зээлийн шинжилгээ"., УБ 2000
4.Мөнхдулам Д., Балж Г., “Банк санхүүгийн үндэс” УБ 2009 он
5.Моломжамц Д., “Санхүү мөнгө зээлийн харилцаа” УБ 2008 он