2. Ο Ελλθνορωμαϊκόσ κόςμοσ
τθν εποχι του Χριςτοφ
ςτθ γθ Ιςραιλ

3. 1. Ποια ςτοιχεία πρζπει να γνωρίηει κάποιοσ για να
κατανοιςει καλφτερα τθ ηωι και το ζργο του Ιθςοφ;
Για να κατανοιςουμε τθ ηωι, το ζργο και τθν προςφορά
του Χριςτοφ ςτον κόςμο, κα πρζπει να γνωρίςουμε
 το χϊρο ςτον οποίο ζδραςε, αλλά και
 τισ κοινωνικζσ, κρθςκευτικζσ και οικονομικζσ
ςυνκικεσ που επικρατοφςαν τθν εποχι εκείνθ.

4. Σο κράτοσ του Οκταβιανοφ Αυγοφςτου (32 π.Χ. - 14 μ.Χ.)

5. Η χϊρα ςτθν οποία ζηθςε και
ζδραςε ο Χριςτόσ δεν είχε
ςυγκεκριμζνο όνομα.
Χωριηόταν ςε τρεισ επαρχίεσ:
Η νότια επαρχία ονομαηόταν
Ιουδαία και είχε πρωτεφουςα
τθν Ιερουςαλιμ.
Η κεντρικι επαρχία ονομαηόταν
΢αμάρεια και είχε πρωτεφουςα
τθ ΢αμάρεια.
Η βόρεια επαρχία ονομαηόταν
Γαλιλαία και είχε ωσ κζντρο τθ
λίμνθ Γενθςαρζτ.
2. Πωσ ονομάηονταν
οι κυριότερεσ περιοχζσ
τθσ πατρίδασ του Χριςτοφ;

6. 3. Που οφείλεται το όνομα Παλαιςτίνθ;
Σο όνομα Παλαιςτίνθ το ζδωςαν εκδικθτικά οι Ρωμαίοι
το 139 μ.Χ. για τθν ταπείνωςθ που δζχτθκαν από ζνα
μικρό λαό.
΢τα χρόνια του Ιθςοφ προτιμότερθ ιταν θ ονομαςία
Χϊρα των Ιςραθλιτϊν. Σο όνομα Ιςραθλίτθσ ιταν
επικρατζςτερο από τισ ονομαςίεσ Εβραίοσ ι Ιουδαίοσ.
4. Ποιο κα ιταν το καταλλθλότερο όνομα τθσ περιοχισ;

7. Εβραίοσ: Προζρχεται από τθν εβραϊκι ρίηα “ivri/hever” που ςθμαίνει “περνάω
πζρα” και αναφζρεται ςτο πζραςμα του Ιορδάνθ Ποταμοφ από τουσ Εβραίουσ
κατά τθν Ζξοδο από τθν Αίγυπτο προσ ςτθν Γθ τθσ Χαναάν (άλλοι ιςχυρίηονται
ότι αφορά το πζραςμα από τον Ευφράτθ όταν ο Αβραάμ μετανάςτευςε από
τθν Μεςοποταμία).
Ιςραθλίτθσ: Ακριβζσ ςυνϊνυμο του “εβραίοσ”. Η μετάφραςθ είναι: “αυτόσ που
ανικει ςτο λαό που κατάγεται από τον Ιακώβ”. Ο Ιακϊβ μετά από μια πάλθ με
τον Θεό άλλαξε το όνομα ςε Ιςραιλ, (ςθμαίνει “ο Θεόσ τον ενδυνάμωςε”) και
ζτςι ζχουμε τουσ Ιςραθλίτεσ – τουσ απογόνουσ του Ιακϊβ.
Ιουδαίοσ: Ακριβζσ ςυνϊνυμο του “εβραίοσ” και του “ιςραθλίτθσ”. Η ρίηα
προζρχεται από το όνομα μιασ εκ των πιο ςθμαντικϊν των 12 φυλϊν του
Αρχαίου Ιςραιλ, τθσ Φυλισ του Ιοφδα.
Όταν οι αρχαίοι ιςραθλίτεσ γφριςαν από τθν αιχμαλωςία ςτθν Βαβυλϊνα,
εγκαταςτάκθκαν ςτο ζδαφοσ τθσ φυλισ του Ιοφδα. ΢φμφωνα με τουσ
Προφιτεσ ο Μεςςίασ κα ζπρεπε να προζρχεται από τθν φυλι του Ιοφδα και
άρα ςφμφωνα με τον Χριςτιανιςμό ο Ιθςοφσ ανικε ςτθν φυλι του Ιοφδα.
Ιςραθλινόσ: Ο υπικοοσ του ςφγχρονου κράτουσ του Ιςραιλ. Μπορεί να είναι
εβραίοσ, χριςτιανόσ ορκόδοξοσ ι κακολικόσ, μουςουλμάνοσ ςιΐτθσ ι ςουνίτθσ,
μπαχαΐ κτλ. Ο όροσ δθμιουργικθκε το 1948.

8. 5. Ποια ιταν θ ζκταςθ και πόςοι οι κάτοικοι τθσ περιοχισ;
Οι Ιςραθλίτεσ αποτελοφςαν το 1/10 του πλθκυςμοφ τθσ
τότε ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ.
΢ε άλλεσ χϊρεσ ηοφςαν 4-6
εκατομμφρια Ιςραθλίτεσ, που
ονομάηονταν Ιουδαίοι τθσ
Διαςποράσ.
6. Οι Ιςραθλίτεσ τθσ
Διαςποράσ ιταν πολλοί;
Η ζκταςθ τθσ χϊρασ αυτισ ιταν όςθ περίπου θ ζκταςθ τθσ
Πελοποννιςου (30.000 τ. χμ.) και ο πλθκυςμόσ τθσ ςτα χρόνια του
Χριςτοφ ιταν 1,5-2 εκατομμφρια κάτοικοι.

9. 7. Περιγράψτε
τα ςφνορα του Ιςραιλ
Η χϊρα αυτι ςυνόρευε:
δυτικά με τθ Μεςόγειο,
ανατολικά με τον Ιορδάνθ
ποταμό και τθ Νεκρά
Θάλαςςα, βόρεια με τα όρθ
Λίβανοσ και Ερμϊν και νότια
με τθν ζρθμο του ΢ινά.

10. 8. Γιατί θ περιοχι ιταν χϊροσ
διζλευςθσ πολλϊν λαϊν;
Διαςχιηόταν από δφο δρόμουσ, τθν
παραλιακι και τθ βαςιλικι οδό, που
ςυνζδεαν ςθμαντικοφσ πολιτιςμοφσ και
χϊρεσ (Αραβικι χερςόνθςο, Βόρεια
Αφρικι και Ινδία με τθ νοτιοανατολικι
Ευρϊπθ).
Επειδι μια μικρθ χώρα βρίςκεται
ςε καίρια γεωπολιτικι κζςθ,
δικαιώνονται οι ισχυροί να την
κατακτοφν και να την ρημάζουν;

11. 9. Ποιοι ιταν οι κυριότεροι
κατακτθτζσ τθσ περιοχισ;
Αιγφπτιοι,
Αςςφριοι,
Βαβυλϊνιοι,
Πζρςεσ,
Ζλλθνεσ,
Ρωμαίοι,
Βυηαντινοί,
Άραβεσ,
΢ταυροφόροι,
Σοφρκοι (1516 -1916),
Άγγλοι (1916-1948).

12. 10. Αναφζρετε τρεισ
γεωφυςικζσ ιδιαιτερότθτεσ
τθσ περιοχισ.
1. Η λίμνθ Γεννθςαρζτ
2. Ο Ιορδάνθσ ποταμόσ με
τθν κοιλάδα του
3. Η Ιεριχϊ

13. Η λίμνθ Γεννθςαρζτ και θ γφρω πολφ εφφορθ περιοχι.

14. Ο Ιορδάνθσ ποταμόσ (αεροφωτογραφία) κυλάει μαιανδρικά ςε όλο το μικοσ τθσ κοιλάδασ
τριπλαςιάηοντασ τθν απόςταςθ μεταξφ τθσ λίμνθσ Γεννθςαρζτ και τθσ Νεκράσ Θάλαςςασ. Η
ορμθτικότθτά του δεν επζτρεψε τθν ανάπτυξθ τθσ ναυςιπλοΐασ και πόλεων ςτισ όχκεσ του.

15. Ιεριχϊ, θ αρχαιότερθ πόλθ του κόςμου
Ιεριχϊ

16. Σο κράτοσ του Μεγάλου Αλεξάνδρου
11. Πόςα χρόνια διιρκεςε θ ελλθνικι κατοχι τθσ περιοχισ;
332 π.Χ. -168 π.Χ.

17. 12. Πωσ φαίνεται θ ελλθνιςτικι επίδραςθ:
• ΢τθ γλϊςςα, όπωσ φαίνεται από το γεγονόσ ότι:
α) Πολλοί Ιςραθλίτεσ μιλοφςαν τθν ελλθνιςτικι γλϊςςα.
β) Ζπαιρναν ελλθνικά ονόματα (Πζτροσ, Ανδρζασ, Φίλιπποσ) ι εξελλινιηαν τα
εβραϊκά ονόματα (το Ελιακίμ ζγινε Άλκιμοσ και το Γιόςουα Ιάςων).
γ) Σα 27 βιβλία τθσ Καινισ Διακικθσ γράφτθκαν ςτθν ελλθνιςτικι γλϊςςα.
δ) Πολλζσ πόλεισ και περιοχζσ είχαν ελλθνικά ονόματα (Δεκάπολισ, Σιβεριάσ
΢ζπφωρισ, ΢αμάρεια /΢εβαςτι κ.ά.).
• ΢τισ εκδθλϊςεισ τθσ ηωισ: ΢τισ πόλεισ δθμιουργικθκαν κζατρα και
γυμναςτιρια, τα κτίρια (ιδιωτικά και δθμόςια) καταςκευάηονταν όπωσ τα
ελλθνικά και το ντφςιμο είχε ζντονο το ελλθνιςτικό ςτοιχείο.
• ΢τθ κρθςκευτικι ηωι: Οι Ιςραθλίτεσ, αν και δζχτθκαν πιζςεισ, ζμειναν πιςτοί ςτο
Θεό. Παράδειγμα θ ςτάςθ του θγεμόνα τθσ ΢υρίασ Αντίοχου Δ' του Επιφανοφσ,
που μετζτρεψε το Ναό των Ιερο­ςολφμων ςε ναό του Δία και διζταξε να γίνουν
παντοφ βωμοί για κυςίεσ ςτουσ ελλθνικοφσ κεοφσ. Ο λαόσ επαναςτάτθςε και
ζδιω­ξε τουσ Ζλλθνεσ από τθ χϊρα τουσ (Μακκαβαϊκι επανάςταςθ, 168-142
π.Χ.).
• ΢τθ Διαςπορά των Ιςραθλιτϊν: Οι επιδράςεισ ιταν μεγαλφτερεσ, κακϊσ οι
Ιςραθλίτεσ αυτοί ζρχονταν κακθμερινά ςε επαφι με τουσ Ζλλθνεσ. Τπάρχει και
ζνασ Ιςραθλίτθσ φιλόςοφοσ, ο Φίλωνασ από τθν Αλεξάνδρεια.

18. Γεωγραφικόσ χάρτθσ
του Κακθγθτι τθσ
Ιςτορίασ τθσ
Επιςτιμθσ κ. ΚΩΝ.
ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ,
που δείχνει ζνα
τμιμα τθσ
Παλαιςτίνθσ, τθσ
΢υρίασ και τθσ
Ιορδανίασ κατά τθν
εποχι που ζηθςε ο
Χριςτόσ και δίδαξε
ςτθν εξελλθνιςμζνθ
περιοχι τθσ
Γαλιλαίασ.

19. Ο Φίλων ο Αλεξανδρεφσ
ι Φίλων (ο) Ιουδαίοσ
(λατ. Philo Judaeus)
(20 π.Χ. - 50 μ.Χ.)
Ήταν ελλθνιςτισ Ιουδαίοσ
φιλόςοφοσ ο οποίοσ γεννικθκε
ςτθν Αλεξάνδρεια τθσ
Αιγφπτου, θ οποία αποτελοφςε
εκείνθ τθν εποχι κζντρο τθσ
εβραϊκισ διαςποράσ.

20. 13. Πωσ διοικοφςαν οι Ρωμαίοι τθν περιοχι;
Η Παλαιςτίνθ από το 63 π.Χ.
ιταν υπόδουλθ ςτουσ
Ρωμαίουσ. Η περιοχι
προςαρτικθκε ςτθ επαρχία
τθσ ΢υρίασ, όπου είχε τθν
ζδρα του ο Ρωμαίοσ
διοικθτισ (ανκφπατοσ). Ο
αντιπρόςωποσ (επίτροποσ)
του ανκφπατου τθσ ΢υρίασ
ςτθν Παλαιςτίνθ είχε ωσ
ζδρα τθν πόλθ Καιςάρεια.
Η κατάλθψθ τθσ Ιερουςαλιμ από τον Πομπιιο

21. 14. Ποιοι αυτοκράτορεσ ιταν ςφγχρονοι του Ιθςοφ;
Οκταβιανόσ Αφγουςτοσ (27 π.Χ.-14 μ.Χ.) Σιβζριοσ (14-37 μ.Χ.)

22. 15. Ποια μζτρα εφάρμοηαν οι Ρωμαίοι για τθ
χϊρα των Ιςραθλιτϊν;
Η πολιτικι των Ρωμαίων απζναντι
ςτουσ Ιςραθλίτεσ
Οι Ρωμαίοι:
• Τποχρζωναν τουσ Ιςραθλίτεσ να
πλθρϊνουν προςωπικό φόρο ςτον
αυτοκράτορα.
• Διατθροφςαν ςτρατιωτικζσ δυνάμεισ
ςε πόλεισ τθσ Παλαιςτίνθσ
(Καιςάρεια, Ιεροςόλυμα,
Καπερναοφμ).
• Δε δζχονταν τουσ Ιςραθλίτεσ ωσ
μιςκοφόρουσ ςτο ρωμαϊκό ςτρατό.
• Όριςαν τον Ηρϊδθ υποτελι βαςιλιά
τθσ Ιουδαίασ.
Καιςάρεια- μια ρωμαϊκι πόλθ ςτθν Παλαιςτίνθ

23. 16. Για ποιο λόγο οι Ρωμαίοι αντιμετϊπιςαν τουσ
Ιςραθλίτεσ με διαφορετικό τρόπο ςε ςχζςθ με τουσ
άλλουσ λαοφσ;
 Ήταν άξιοι τθσ πίςτθσ των πατζρων τουσ. Σθν ηοφςαν με
ευαιςκθςία, ςυνζπεια και ποιότθτα. Αυτι ακτινοβολοφςε και
εντυπωςίαηε.
 Αγωνίςτθκαν και ζκαναν διαπραγματεφςεισ, για να γίνουν θ
κρθςκευτικι πίςτθ και ηωι τουσ ςεβαςτζσ. Ήταν δυναμικόσ
λαόσ.
 Αυτό μπορεί να γίνει και ςιμερα και να ςυμβαίνει πάντοτε,
όταν θ πίςτθ των ανκρϊπων είναι ηωντανι, ζχει ςυνζπεια ςτθ
ηωι και είναι ςυνετά αγωνιςτικι.

24.  Εξαςφάλιςαν το δικαίωμα να αναγνωρίηονται ωσ ιδιαίτερο
ζκνοσ και θ κρθςκεία τουσ να επιτρζπεται ςε όλθ τθν
αυτοκρατορία.
 Απαλλάχτθκαν από τθν υποχρζωςθ να λατρεφουν τον
αυτοκράτορα ωσ κεό. ΢υμφϊνθςαν να προςφζρουν κυςίεσ
ςτον αυτοκράτορα και ςτθ Ρϊμθ δφο φορζσ τθν θμζρα.
 Απαγορεφτθκε θ λατρεία ειδωλολατρικϊν κεοτιτων ςτθν
Ιερουςαλιμ, εκτόσ από το ςτρατϊνα τθσ ρωμαϊκισ φρουράσ.
17. Ποιεσ ρυκμίςεισ εξαςφάλιςαν οι Ιςραθλίτεσ;

25. Η κοινωνικι και οικονομικι κατάςταςθ ςτθν Παλαιςτίνθ ιταν θ εξισ:
 ΢τθν Ιερουςαλιμ αφενόσ υπιρχε πολφσ πλοφτοσ, που προερχόταν από τισ
ειςφορζσ των πιςτϊν ςτο ναό, και αφετζρου κυκλοφοροφςαν πολλοί ηθτιάνοι.
 Αν και ςτθ ρωμαϊκι αυτοκρατορία οι δοφλοι ιταν ο μιςόσ πλθκυςμόσ, ςτθ
χϊρα των Ιςραθλιτϊν ο αρικμόσ τουσ ιταν μικρόσ και θ μεταχείριςι τουσ πολφ
καλι.
 Σα βαςικά προϊόντα τθσ χϊρασ ιταν: λάδι, ελιζσ, ψάρια, τυρί, μζλι, ςιτθρά,
ςταφφλια, ςφκα, βάλςαμο, πίςςα, γυαλικά, λινά κ.ά., που εξάγονταν ςε άλλεσ
επαρχίεσ τθσ αυτοκρατορίασ.
 Για τα προϊόντα και τα εμπορεφματα πλιρωναν φόρουσ, τουσ οποίουσ
ειςζπρατταν οι Ρωμαίοι. Πλιρωναν επίςθσ και δαςμοφσ ςτα τελωνεία, τα
οποία οι ρωμαϊκζσ Αρχζσ είχαν νοικιάςει ςε εργολάβουσ (τελϊνεσ). Αυτοί
εκμεταλλεφονταν τον κόςμο, κακϊσ ζπαιρναν περιςςότερα χριματα από τα
κανονικά.
18. Να αναφζρετε ςτοιχεία για τθν οικονομικι
κατάςταςθ του Ιςραιλ.

26. Ο Ηρϊδθσ, θ
αριςτοκρατία,
τα μζλθ του
΢υνεδρίου, ο
αρχιερζασ και
οι ιερείσ.
Οι δικαςτζσ, οι
Γραμματείσ, οι
τελωνειακοί και οι
μεγαλζμποροι
Οι ζμποροι, οι βιοτζχνεσ, οι
γαιοκτιμονεσ, οι τεχνίτεσ και
οι εργολάβοι
Οι
Γεωργοί, οι ψαράδεσ, οι βοςκοί, οι
υπάλλθλοι, οι δοφλοι
Κοινωνικι πυραμίδα: κοινωνικά ςτρϊματα ςτθ χϊρα των Ιςραθλιτϊν ςτα χρόνια που ηοφςε ο Χριςτόσ
Ανϊτατεσ κοινωνικζσ ομάδεσ (οι
κρατοφντεσ, οι κυρίαρχοι)
αριςτοκρατία
Οι υποςτθρικτζσ των
κρατοφντων
Κατϊτερεσ κοινωνικζσ ομάδεσ
(οι μθ κρατοφντεσ) εφποροι
Κατϊτατεσκοινωνικζσ ομάδεσ
(άποροι, φτωχοί)

27. Εικόνεσ τθσ ηωισ των πλουςίων

28. Αναπαράςταςθ
των ανακτόρων
του Ηρϊδθ του
Μεγάλου ςτθν
Μαςάντα

29. Οι δοφλοι

30. Κακθμερινι ηωι-
ςτθν αγορά

31. Κακθμερινι ηωι-
ςτθν πφλθ τθσ
πόλθσ

32. ΢το χωριό

33. Η μορφι
των ςπιτιϊν

34. Σα ςπίτια ιταν μονϊροφα, αποτελοφνταν από ζναν μεγάλο χϊρο με παράκυρα μικρά. Η
ςκεπι ςτθριηόταν ςε ςταυρωτά ξφλινα δοκάρια. Πάνω τουσ ζβαηαν κλαδιά και καλαμιζσ,
που τα ςκζπαηαν με παχφ ςτρϊμα λάςπθσ. Ανζβαιναν ςτθν ταράτςα με ςκάλα από το πίςω
μζροσ.

35. Σο πάτθμα των ςταφυλιϊν

36. Ελαιοτριβείο

39. Σο μαγείρεμα

40. Κακθμερινζσ αςχολίεσ

44. γάμοσ

45. ΢ανδάλια τθσ εποχισ του
Ιθςοφ Χριςτοφ, βρζκθκαν
ςτθν Παλαιςτίνθ