The Greeks from the mid 18th century until the early 19th century Die Hellenen vom 18. bis Anfang des 19. Jahrhunderts Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου έως τις αρχές του 19ου αιώνα

1. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 18ου
ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Το εμπόριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης ενίσχυσε
τις σχέσεις της Ευρώπης με την Οθωμανική
αυτοκρατορία.
Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Τούρκοι κατείχαν
τις κρατικές θέσεις. Με το εμπόριο και την ναυτιλία
ασχολούνταν κυρίως:
• Έλληνες
• Αρμένιοι
• Εβραίοι

3. Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚ-ΚΑΙΝΑΡΤΖΗ
Η ήττα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στον
ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1768-1774 οδήγησε στην
συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774). Έτσι η
Ρωσία απέκτησε μεταξύ άλλων το δικαίωμα:
❶ να έχει στόλο στον Εύξεινο Πόντο,
❷ να κινούνται ελεύθερα τα πλοία με ρωσική σημαία
στα Στενά του Βοσπόρου
❸ να χρησιμοποιούν οι Έλληνες την ρωσική σημαία
❹ να προστατεύει όλους τους Ορθόδοξους υπήκοους
του Σουλτάνου

4. Το Κιουτσούκ-Καϊναρτζή βρίσκεται σήμερα στην
Βουλγαρία, κοντά στα σύνορα με την Ρουμανία
και ονομάζεται Kaynardzha.
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Kaynardzha

5. Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚ-ΚΑΙΝΑΡΤΖΗ

6. Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚ-ΚΑÏΝΑΡΤΖΗ ΣΕ ΛΙΘΟΓΡΑΦΙΑ ΕΠΟΧΗΣ
Πηγή εικόνας: https://thecaller.gr/xronomixani/pos-i-sinthiki-toy-kioutsouk-kainartzi-anagennise-ton-elliniko-stolo/

7. Πηγή εικόνας: https://durmagez.files.wordpress.com/2014/03/p8100395.jpg
ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΥΠΟΓΡΑΦΤΗΚΕ
Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚ-ΚΑÏΝΑΡΤΖΗ

8. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΣΙΠΛΟÏΑ
Οι Έλληνες καραβοκύρηδες απέκτησαν τον
έλεγχο μεγάλου μέρους του εμπορίου και των
θαλασσίων μεταφοών λόγω:
• της συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774)
και της χρήσης της ρωσικής σημαίας
• της μειωμένης παρουσίας αγγλικών και
γαλλικών πλοίων στην ανατολική Μεσόγειο
λόγω των ναπολεόντειων πολέμων (1803-1815)

9. Σε σημαντικά εμπορικά κέντρα εξελίχθηκαν:
• η Θεσσαλονίκη
• η Χίος
• η Σμύρνη
• τα Ιωάννινα
καθώς και ελληνικές παροικίες όπως π.χ.
• στην Οδησσό και την Μαριούπολη της Ρωσίας
• στην Τεργέστη και στην Βενετία της Ιταλίας
• στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου

10. Θεσσαλονίκη, 1913, Συλλογή Albert Kahn
Πηγή εικόνας: https://eng.travelogues.gr/item.php?view=52395
Απεικόνιση της Θεσσαλονίκης σε χαρακτικό του Jacob Enderlin, 1686

11. Πηγή εικόνας: https://www.mapsofthepast.com/panoramic-mapboook-chios-greece-jansson-1657.html

12. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/%C4%B0zmir#/media/File:Izmir1883.jpg
ΛΙΘΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΑΠΟ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ 1883

13. ΛΙΘΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Πηγή εικόνας: https://www.oldbookillustrations.com/illustrations/ioannina/

14. Πηγή εικόνας: ebooks.edu.gr

15. Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Odessa
Η ΟΔΗΣΣΟΣ ΤΟ 1854

16. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΟΔΗΣΣΟΥ
Η ανάπτυξη της πόλης της Οδησσού μέσα
σε 20 χρόνια είναι ραγδαία. Αριστερά το
αρχικό σχέδιο πόλης του 1794 και δεξιά το
σχέδιο πόλης του 1814.
Πηγή εικόνων: https://en.wikipedia.org/wiki/Odessa
ΟΥΚΡΑΝΙΑ
ΡΩΣΙΑ
ΡΟΥΜΑΝΙΑ

17. Η ΟΔΗΣΣΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Πηγή εικόνας: http://www.ua-travels.com/odessa.html

18. Η ΜΑΡΙΟΥΠΟΛΗ ΣΗΜΕΡΑ
Πηγή εικόνας πάνω: https://www.ebrdgreencities.com/our-cities/mariupol/
Πηγή εικόνας δεξιά: https://el.wikipedia.org/wiki/Μαριούπολη
ΟΥΚΡΑΝΙΑ
ΡΟΥΜΑΝΙΑ
ΡΩΣΙΑ

19. Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Triest#/media/Datei:Triest_1885.jpg
ΤΕΡΓΕΣΤΗ 1885

20. Πηγή εικόνας επάνω: https://awayandfar.com/14-best-things-to-do-in-trieste-italy/
Πηγή εικόνας δεξιά: https://el.wikipedia.org/wiki/Τεργέστη
Η ΤΕΡΓΕΣΤΗ ΣΗΜΕΡΑ

21. Η ΤΕΡΓΕΣΤΗ ΣΗΜΕΡΑ
Πηγή εικόνας: https://www.euronews.com/living/2017/10/06/trieste-city-guide

22. Πηγή εικόνας: https://www.takeatour.gr/venetia-2/

23. Πηγή εικόνας αριστερά: https://www.idiscover.gr/osa-
den-grafontai-stous-odigous-venice/
Πηγή εικόνας πάνω: https://el.wikipedia.org/wiki/Βενετία
Η ιταλική χερσόνησος επάνω, και
τα κανάλια της Βενετίας αριστερά

24. Πηγή εικόνας: https://www.localguidetoegypt.com/post/2-day-itinerary-for-alexandria-egypt
Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

25. Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Η ορθόδοξη εκκλησία αναγνωριζόταν από τον
Σουλτάνο ως η ηγεσία όλων των υπόδουλων
χριστιανών. Η εκκλησία ήταν εναντίον των
ιδεών του διαφωτισμού γιατί πίστευε ότι:
• με μία επανάσταση θα κινδύνευε η ίδια
• με μία επανάσταση θα κινδύνευε όλος ο
ελληνισμός
Δεν εμπόδισε όμως ορισμένους κληρικούς να
υιοθετήσουν αντιλήψεις του διαφωτισμού

26. ΟΙ ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ
Οι Φαναριώτες ήταν Έλληνες της Πόλης,
• κατάγονταν από παλιές αρχοντικές οικογένειες
• κατοικούσαν σε μία συνοικία, το Φανάρι
• ήταν μορφωμένοι (σπούδαζαν στην Δύση)
• μάθαιναν ξένες γλώσσες
• καταλάμβαναν υψηλές θέσεις στην οθωμανική
διοίκηση
• διορίζονταν ως ηγεμόνες στις παραδουνάβιες
ηγεμονίες, την Μολδαβία και την Βλαχία

27. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Phanariots
Φαναριώτης έμπορος
Γκραβούρα του
Cesare Vecellio
16ος αιώνας

28. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Phanariots
Η ΦΑΝΑΡΙΩΤΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΥ
Υδατογραφία του
Θεόδωρου Βρυζάκη
19ος αιώνας
Εθνική Πινακοθήκη

29. ΤΟ ΦΑΝΑΡΙ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
Από καρτ ποστάλ εποχής, Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Phanariots

30. Το Φανάρι λέγεται σήμερα στα
Τουρκικά Fener. Παραμένει μία
από τις πιο όμορφες γειτονιές
της Πόλης με όμορφα σπίτια και
αρχοντικά. Στην κορυφή του
λόφου βρίσκεται η Μεγάλη του
Γένους Σχολή.
Πηγή εικόνας δεξιά: https://en.wikipedia.org/wiki/Fener
Πηγή εικόνας επάνω: https://gr.pinterest.com/pin/263953228143593492/

31. Πηγή εικόνας: http://mykonstantinoupoli.blogspot.com/2013/11/blog-post.html
Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΣΧΟΛΗ

32. ΟΙ ΠΡΟΕΣΤΟΙ
Οι προεστοί (ή κοτζαμπάσηδες από τα τουρκικά
kocabaṣi ή hocabaṣi διοικούσαν τις κοινότητες των
Ελλήνων ορθοδόξων και:
• συγκέντρωναν τους φόρους από τους Έλληνες
και τους απέδιδαν στους Τούρκους
• είχαν αποκτήσει μεγάλες περιουσίες
• είχαν πολιτική εμπειρία
• είχαν κάποια επιρροή στους τοπικούς Τούρκους
αξιωματούχους

33. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Kodjabashis
Ο προεστός της Λειβαδιάς
Ιωάννης Λογοθέτης
πίνακας του
Louis Dupré, 1825

34. ΕΜΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΗΔΕΣ
Οι έμποροι και οι καραβοκύρηδες, τόσο στον
ελλαδικό χώρο, όσο και στις παροικίες
• αποκτούσαν με την δουλειά τους πλούτο
• διέδιδαν τις νεότερες ιδέες (διαφωτισμός)
• ίδρυαν σχολεία στις ιδιαίτερες πατρίδες τους
• εξέδιδαν βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά
• χορηγούσαν υποτροφίες

35. Πηγή εικόνας: https://ardin-rixi.gr/archives/216657
ΥΔΡΑΙΟΙ ΝΑΥΤΙΚΟΙ
Πίνακας του Δανού Adam Friedel

36. ΚΛΕΦΤΕΣ
Κλέφτες ονομάστηκαν οι αγρότες που επέλεξαν
ή αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα βουνά και
για να επιβιώσουν επιδίδονταν στην ληστεία.
• Συχνά τους υποστήριζαν οι αγρότες
• Υπήρξαν πρότυπα ανυπακοής και ανδρείας
απέναντι στους Τούρκους
• Στα κλέφτικα δημοτικά τραγούδια υμνήθηκαν
για την τόλμη τους και θρηνήθηκαν για τον
θάνατό τους

37. ΚΛΕΦΤΗΣ
πίνακας του γερμανού ζωγράφου
Carl Haag, 1861
τιτλοφορείται «Greek Warrior»
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Carl_Haag

38. ΟΙ ΑΡΜΑΤΟΛΟΙ
Οι αρματολοί ήταν ένοπλα σώματα Ελλήνων
που χρησιμοποιούσε και πλήρωνε η Οθωμανική
διοίκηση για την τήρηση της τάξης, κυρίως στην
ύπαιθρο.
Πολύ συχνά οι αρματολοί γίνονταν κλέφτες και
οι κλέφτες, αρματολοί.

39. ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ
ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ
Oι Έλληνες στράφηκαν στις αρχές του 18ου
αιώνα προς την Ρωσία για βοήθεια και η
συγκυρία είναι καλή:
• υπάρχουν κοινά συμφέροντα των Ελλήνων και
της τσαρικής Ρωσίας στην περιοχή της
Ανατολικής Μεσογείου.
• Έλληνες και Ρώσοι είναι ορθόδοξοι
χριστιανοί, δηλαδή ομόδοξοι Πηγή εικόνας: https://www.catawiki.gr/l/32590729-

40. ΤΑ ΟΡΛΩΦΙΚΑ
Το 1770 ξεκίνησε επανάσταση στην Μάνη της
Πελοποννήσου με την υποστήριξη της Ρωσίας.
Οι αδερφοί Ορλώφ με 14 πλοία και 600
στρατιώτες έφτασαν στο Οίτυλο της Μάνης,
όπου τους περίμεναν Μανιάτες. Η επανάσταση
γενικεύτηκε στην Πελοπόννησο, την Στερεά, την
Ήπειρο, την Δυτική Μακεδονία και τα νησιά του
Αιγαίου. Παρά τις αρχικές επιτυχίες η
επανάσταση απέτυχε και καταπνίγηκε στο αίμα.
Ήταν όμως εμπειρία για την επανάσταση του 21

41. ΤΟ ΟΙΤΥΛΟ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Πηγή εικόνας: https://web-greece.gr/destinations/itilo-laconia/

42. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Mani_Peninsula
ΤΟ ΟΙΤΥΛΟ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ

43. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Orlov_revolt

44. Η ναυμαχία της Χίου ή
του Τσεσμέ έγινε το
1770 και έληξε με νίκη
του ρωσικού στόλου.
Από τις μεγαλύτερες
καταστροφές του
οθωμανικού στόλου.
Πίνακας του Ivan
Aivazovsky, 1848
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Ivan_Aivazovsky

45. ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ
Ο Λάμπρος Κατσώνης, από την Λειβαδιά, έλαβε
μέρος στο Ορλωφικά και μετά την αποτυχία της
επανάστασης κατέφυγε στην Ρωσία, όπου
κατατάχθηκε στον ρωσικό στρατό. Το 1787
ξεκίνησε με εντολή της τσαρίνας Αικατερίνης Β’
ναυτικό αγώνα εναντίον των Τούρκων στο
Αιγαίο. Μετά από αρχικές επιτυχίες, όπως την
ναυμαχία της Καρπάθου το 1788, νικήθηκε στην
Άνδρο (1790) και στο Πόρτο Κάγιο της Μάνης
(1792) και επέστρεψε στην Ρωσία.

46. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Lambros_Katsonis
Λάμπρος Κατσώνης
προσωπογραφία
αγνώστου καλλιτέχνη,
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα

47. ΤΟ ΗΡΩΙΚΟ ΣΟΥΛΙ
Το Σούλι ήταν μία ημιαυτόνομη περιοχή στην
Ήπειρο, που περιελάμβανε περίπου 60 χωριά.
Οι κάτοικοι του Σουλίου επαναστάτησαν
εναντίον του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και ο
Αλή Πασάς κατάφερε μετά από τρεις πολέμους
(1789, 1792, 1803) να τους εκδιώξει από την
περιοχή το 1803. Πολλοί κατέφυγαν στα
Επτάνησα. Γνωστοί Σουλιώτες καπεταναίοι στην
επανάσταση του 1821 ήταν ο Κίτσος Τζαβέλας
και ο Μάρκος Μπότσαρης .

48. Πηγή εικόνας: https://www.maxmag.gr/agnosti-ellada/souli-opos-istorikis-mnimis/
ΤΟ ΣΟΥΛΙ

49. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Ali_Pasha_of_Ioannina
Ο Αλή Πασάς
και η κυρά
Βασιλική,
πίνακας του
Paul-Emil
Jacobs