Social, political and economic changes in Europe from the 11th till the 15th century
Soziale, politische und gesellschaftliche Veränderungen in Europa vom 11. bis yum 15. Jahrhundert
Κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές μεταβολές στην Ευρώπη από τον 11ο έως τον 15ο αιώνα
4. ΠΟΛΙΤΙΚΗ
● Αγγλία
● Magna Carta
● Γαλλία
● Γερμανία
● Παπικό κράτος
Πηγή εικόνας: https://www.historyextra.com/period/plantagenet/magna-carta-a-turning-point-in-
english-history/
5. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ
Από τον 11ο αιώνα άρχισαν να εφαρμόζονται
στην Ευρώπη καινοτόμες μέθοδοι στην γεωργία
όπως:
❶ το τροχοφόρο άροτρο
❷ το μεταλλικό υνί και
❸ το περιλαίμιο για τα υποζύγια
Πηγή εικόνων: https://www.museum-joanneum.at/jagdmuseum-landwirtschaftsmuseum/landwirtschaft/die-landwirtschaftliche-sammlung/landwirtschaftliche-geraete/ackerbau/bodenbearbeitung
6. ΤΡΙΖΩΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
Με τις καινοτομίες αυτές στη γεωργία και με τη
καθιέρωση της τριζωνικής καλλιέργειας
αυξήθηκε η αγροτική παραγωγή αλλά και ο
πληθυσμός. Σε αυτό συνέβαλαν και:
❶ οι ηπιότερες κλιματικές συνθήκες
❷ η υποχώρηση των επιδημιών και
❸ η επικράτηση στην Ευρώπη μιας περιόδου
σχετικής ηρεμίας
9. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ
Για να μπορέσει να καλύψει η αγροτική
παραγωγή την διατροφή του πληθυσμού στην
Ευρώπη έγιναν δύο σημαντικές αλλαγές στην
ύπαιθρο:
❶ εκχερσώσεις, δηλαδή την μετατροπή
δασών σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και
❷ αποξηράνσεις ελών
12. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ
Στους πρώτους αιώνες του μεσαίωνα οι πόλεις
πέρασαν μία μακρά περίοδο παρακμής. Όμως
από τον 11ο αιώνα αρχίζουν πάλι να αποκτούν
σημαντικό ρόλο. Οι παλιές πόλεις μεγαλώνουν,
επεκτείνονται έξω από τα τείχη τους και νέες
πόλεις ιδρύονται.
13. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ
Οι αλλαγές στην ύπαιθρο συμβάλλουν σε αυτήν
την εξέλιξη: οι αγρότες πωλούν ή ανταλλάσσουν
τα προϊόντα τους με αγαθά που χρειάζονται. Οι
πόλεις είναι πλέον κέντρα:
❶ του εμπορίου
❷ της βιοτεχνίας
❸ των τραπεζικών εργασιών
❹ και της τεχνολογίας
14. ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ
Αναπτύσσονται νέες τεχνολογίες, που θα
συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη και των
πόλεων και της υπαίθρου, όπως:
❶ ο νερόμυλος
❷ ο ανεμόμυλος
Μετά το 10ο αιώνα ο αριθμός των νερόμυλων
και των ανεμόμυλων αυξάνεται σταθερά και
γίνεται η κύρια πηγή ενέργειας.
17. Όπου ήταν δυνατόν, οι άνθρωποι
συνδυάζανε την δύναμη του αέρα
με την δύναμη του νερού.
Στην εικόνα ένας μύλος στο Hüven
της βόρειας Γερμανίας που είναι
συνδυασμός ενός ανεμόμυλου με
νερόμυλο.
Ο μύλος αυτός είναι ο τελευταίος
αυτού του είδους στην Ευρώπη.
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Wassermühle
18. Το εσωτερικό ενός νερόμυλου του 14ου αιώνα στην Αγγλία
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Watermill
19. ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ
Η βιοτεχνική παραγωγή στους πρώτους αιώνες
του Μεσαίωνα γινόταν στην ύπαιθρο, στα
μεγάλα αγροκτήματα.
Από τον 11ο αιώνα όμως άρχισε να μεταφέρεται
η βιοτεχνική παραγωγή στις πόλεις και να
βελτιώνεται με τις τεχνολογικές καινοτομίες.
Αυτό θα συμβάλλει στην αύξηση της
παραγωγής και στην ανάπτυξη του εμπορίου.
21. Μεσαιωνικός γερανός στο λιμάνι του Gdansk της Πολωνίας
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Hafenkran
22. ΜΕΓΑΛΟΥΠΟΛΕΙΣ
Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων έρχεται στις
πόλεις και αναζητά καλύτερες συνθήκες ζωής.
Δημιουργούνται έτσι οι πρώτες μεγαλουπόλεις
στην Βόρεια Ευρώπη: το Παρίσι και το Μιλάνο
έχουν στο τέλος του 12ου αιώνα πάνω από
100.000 κατοίκους.
Πολλές πόλεις, και ιδίως νέες πόλεις, αποκτούν
χάρτες ελευθεριών, δηλαδή οικονομικά και
διοικητικά προνόμια.
24. ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ
Έργο του Nathan Lucas
Πηγή εικόνας: https://www.artstation.com/artwork/q9ROPe
25. ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ
Πηγή εικόνας: https://www.connexionfrance.com/Mag/Culture/3D-movie-revives-colourful-life-in-medieval-Paris
26. ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ
Οι ελεύθερες ή αυτοκρατορικές πόλεις είναι
αυτόνομες και διοικούνται από δημοτικά
συμβούλια στα οποία συμμετέχουν:
❶ ευγενείς
❷ αστοί
❸ εκπρόσωποι επαγγελματικών συντεχνιών
όπως ● των εμπόρων ● των αρτοποιών
● των υφαντουργών ● και άλλων
27. ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ
Η αύξηση του πληθυσμού και της παραγωγής
συνέβαλαν στην αύξηση του εμπορίου. Αυτή η
ανάπτυξη οφείλεται:
❶ στην εφαρμογή νέας ναυτικής τεχνολογίας
❷ στην κατασκευή νέων δρόμων
❸ στον θεσμό των εμποροπανηγύρεων, ιδίως
στην Φλάνδρα και στη γαλλική Καμπανία
28. ΝΕΕΣ ΠΟΛΕΙΣ
Νέες πόλεις ιδρύονται σε καίρια εμπορικά
σημεία ή αναβιώνουν παλαιές, όπως:
●η Μασσαλία ●το Αμβούργο (808)
● η Μπριζ (1128) ● η Κολωνία
● το Λονδίνο ●το Παρίσι
Στη Μεσόγειο, οι Ιταλοί έμποροι της Βενετίας,
της Γένουας και της Πίζας ιδρύουν εμπορικούς
σταθμούς.
29. Η ΜΑΣΣΑΛΙΑ - Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ
Ιδρυτής ο Πρωτέας από την αρχαία Φώκαια τον 6ο π.Χ. αιώνα
Πηγή εικόνων: https://fr.wikipedia.org/wiki/Marseille
30. ΜΠΡΥΖ – ΞΑΚΟΥΣΤΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΦΛΑΝΔΡΑΣ
Απέκτησε τον τίτλο της πόλης το 1128 και ήταν σημαντικό εμπορικό
κέντρο για πολλούς αιώνες. Σήμερα βρίσκεται στο Βέλγιο
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Bruges
31. ΑΜΒΟΥΡΓΟ – ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Πηγή εικόνας πάνω: https://www.brusselsairlines.com/en-lt/destinations/germany/hamburg.aspx
Πηγή εικόνας κάτω: https://www.study.eu/city/hamburg
42. ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ
Για να μπορέσουν να υπερασπίσουν καλύτερα
τα εμπορικά τους συμφέροντα οι πόλεις, όπως
ακριβώς και οι έμποροι, δημιούργησαν
εμπορικές ενώσεις.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η
Χάνσα, μία εμπορική ένωση γερμανικών
πόλεων που δημιουργήθηκε αρχικά στις ακτές
της Βόρειας Θάλασσας. Στο απόγειό της
συμμετείχαν στην Χάνσα 194 πόλεις.
43. ΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΧΑΝΣΑ
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Hanseatic_League
44. Οι σημαντικότεροι εμπορικοί δρόμοι στην Ευρώπη κατά τον ύστερο μεσαίωνα (13ος – 15ος αι.)
Πηγή αρχικής εικόνας: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Late_Medieval_Trade_Routes.jpg
45. ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Η ανάπτυξη του εμπορίου πολλαπλασίασε την
κυκλοφορία νομισμάτων και δημιούργησε ένα
νέο επάγγελμα, αυτό του αργυραμοιβού ή
τραπεζίτη.
Ανταλλάσσουν χρήματα στις πόλεις ή στα
πανηγύρια. Επίσης άρχισαν να κυκλοφορούν
και οι συναλλαγματικές, δηλ. έγγραφες εντολές
πληρωμής που μπορούν να μεταβιβαστούν.
47. Ο τραπεζίτης και η γυναίκα του – Πίνακας του Marinus van Reymerswaele, 1539
Μουσείο του Prado, Μαδρίτη, Ισπανία
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Geldwechsler
48. ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Η ανάπτυξη της οικονομίας θα φέρει αλλαγές
στην κοινωνική οργάνωση του Μεσαίωνα: οι
νέες δραστηριότητες θα δημιουργήσουν στις
πόλεις μία νέα τάξη: την αστική, η οποία
αποτελείται από εμπόρους, τεχνίτες, βιοτέχνες
και τραπεζίτες.
Η αστική τάξη θα περιορίσει τα φεουδαρχικά
προνόμια στις πόλεις και θα συμμετέχει ενεργά
στη διοίκηση των πόλεων.
49. ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Το εμπόριο και η κυκλοφορία του χρήματος
ήταν ο λόγος της κρίσης του φεουδαρχικού
συστήματος. Η κατοχή γης δεν ήταν πλέον το
μοναδικό κριτήριο πλούτου και εξουσίας.
Η Ευρώπη περνά σταδιακά μέσα από την κρίση
της φεουδαρχίας στην Νέα Εποχή. Η αύξηση
του πληθυσμού όμως θα δημιουργήσει ένα νέο
πρόβλημα: οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις δεν
επαρκούν για την σίτιση του πληθυσμού.
50. ΜΑΥΡΗ ΠΑΝΩΛΗ
Σε αυτή τη περίοδο κάνει την εμφάνισή της
στην Ευρώπη η μαύρη πανώλη το 1345. Μέχρι
το 1400 θα εξαφανιστεί μεγάλο μέρος του
πληθυσμού της Ευρώπης και αυτό θα έχει
τεράστιες επιπτώσεις στην οικονομία. Την ίδια
επίπτωση είχαν και οι διάφοροι πόλεμοι στην
Ευρώπη, όπως ο εκατονταετής πόλεμος μεταξύ
Αγγλίας και Γαλλίας (1337-1453).
55. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Οι συνέπειες είναι πολλές:
❶ η επαρχία ερημώνεται
❷ η γεωργική παραγωγή μειώνεται
❸ το εμπόριο φθίνει
Η έλλειψη τροφίμων προκαλεί
① άνοδο των τιμών και
② μείωση του πληθυσμού
56. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Οι φεουδάρχες θέλοντας να καλύψουν τα έξοδα
των πολέμων τους και να διατηρήσουν τα
έσοδά τους επιβάλλουν νέους φόρους στους
ήδη φτωχούς γεωργούς. Αυτό προκαλεί λαϊκή
οργή και επαναστάσεις:
❶ στην Αγγλία ❷ στην Γαλλία
❸ στην Ιταλία ❹ στην Γερμανία
Όλες οι επαναστάσεις καταπνίγηκαν στο αίμα,
ανέδειξαν όμως την κρίση της φεουδαρχίας.
57. ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΤΟΥ 1525
Αναπαράσταση της επανάστασης των χωρικών στην Κροατία
Πηγή εικόνας: https://croatia.hr/de-DE/Aktivitaten-und-Attraktionen/Veranstaltungen/NewEvents/bauernaufstand
58. ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Η ίδρυση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
δεν σήμανε και την ενοποίηση της Γερμανίας,
που ήταν χωρισμένη σε πολλά κρατίδια. Επτά
ηγεμόνες-εκλέκτορες διαφόρων ηγεμονιών
(φέουδων) δεν επιθυμούσαν έναν δυνατό
αυτοκράτορα αλλά προσπαθούσαν να
αυξήσουν την δική τους δύναμη. Για αυτό τον
λόγο και δεν υπήρξε ένα ενιαίο γερμανικό
κράτος.
59. Πηγή εικόνας:
https://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Roman_Empire
Χάρτης της μεσαιωνικής
Γερμανίας μεταξύ των
ετών 972 και 1032.
Διακρίνονται μεταξύ
άλλων οι ηγεμονίες:
της Βαυαρίας (Bayern)
της Βοημίας (Böhmen)
της Φραγκίας (Franken)
της Σαξονίας (Sachsen)
του Λότριγκεν (Lothringen)
της Σουηβίας (Schwaben)
60. ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Οι εκλέκτορες μάλιστα επινόησαν έναν θεσμό
που ονομάστηκε Δίαιτα, κάτι σαν κοινοβούλιο
στο οποίο συμμετείχαν αντιπρόσωποι των
ευγενών, του κλήρου και των αστών. Αργότερα,
συγκροτήθηκε και μία κεντρική Δίαιτα για
ολόκληρη την αυτοκρατορία με παρόμοια
σύνθεση.
Ιππότες σε μονομαχία – Έργο του Mariusz Kozik
Πηγή εικόνας: http://www.lacedemon.info/galeria/
61. ΑΓΓΛΙΑ
Η Αγγλία αντιμετώπιζε πολλά εσωτερικά
προβλήματα λόγω των συνεχών πολέμων
εναντίον των Γάλλων. Η δυσαρέσκεια του λαού
αυξανόταν και έτσι οι ευγενείς (barons) και οι
αστοί μαζί με τον λαό επέβαλαν περιορισμούς
στον βασιλιά. Από τον Ιωάννη Α΄ Ακτήμονα
παραχωρήθηκε η Μεγάλη Χάρτα Δικαιωμάτων
(Magna Carta) to 1215, η οποία επέβαλε
σημαντικούς περιορισμούς της βασιλικής
εξουσίας.
62. Απόσπασμα από την Magna Carta – Φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αγγλίας
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Magna_Carta
63. ΓΑΛΛΙΑ
Στη Γαλλία ο βασιλιάς κατάφερε να επιβληθεί
στους φεουδάρχες, ιδίως μετά τη σύγκρουσή
του με τον πάπα και με την νίκη στον 100ετή
πόλεμο. Έτσι προχώρησε στη δημιουργία της
Συνέλευσης Γενικών Τάξεων, στην οποία
συμμετείχαν εκπρόσωποι των ευγενών, του
κλήρου και των αστών.
Ιππότες τον μεσαίωνα – Έργο του Mariusz Kozik
Πηγή εικόνας: http://www.lacedemon.info/galeria/
64. Η ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Η καθολική εκκλησία έπαιζε σημαντικό ρόλο,
όχι μόνο στη ζωή των απλών ανθρώπων αλλά
και στη ζωή των ηγεμόνων.
Ο πάπας της Ρώμης δεν δεχόταν εύκολα
περιορισμούς από την κοσμική εξουσία, και
συγκρούστηκε τόσο με τους Γερμανούς
αυτοκράτορες όσο και με τους βασιλείς της
Γαλλίας.
65. Η «ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ» ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ
Η σύγκρουση αυτή ξεκίνησε όταν ο πάπας δεν
δέχθηκε την «κοσμική περιβολή» μετά το 1075,
δηλαδή τον ορισμό των επισκόπων-εκλεκτόρων
του γερμανικού θρόνου από τον αυτοκράτορα.
Η διαμάχη αυτή είναι γνωστή ως η «σύγκρουση
της περιβολής», κράτησε 147 χρόνια και έληξε
το 1122 με το κονκορδάτο του Βορμς, έναν
συμβιβασμό μεταξύ του πάπα και του Γερμανού
αυτοκράτορα.
66. Ο καθεδρικός ναός του Βορμς – Το Βορμς είναι επισκοπική έδρα από τον 7ο αιώνα
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Wormser_Dom
67. H «ΓΑΛΛΙΚΗ» ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ
Η σύγκρουση με τους βασιλείς της Γαλλίας ήταν
έντονη αλλά είχε διαφορετική έκβαση: οι
Γάλλοι βασιλείς έχοντας την υποστήριξη της
Συνέλευσης των Γενικών Τάξεων ανάγκασαν τον
πάπα να μεταφέρει την έδρα της καθολικής
εκκλησίας από την Ρώμη στην Αβινιόν της
Γαλλίας. Εκεί έμεινε για 72 χρόνια (1305-1377).
Αυτή η περίοδος έμεινε στην Ιστορία ως η
«αιχμαλωσία της Αβινιόν».
68. ΡΩΜΗ – Η ΕΔΡΑ ΤΟΥ ΒΑΤΙΚΑΝΟΥ
Διακρίνεται η γέφυρα των Αγγέλων και στο βάθος ο καθεδρικός ναός του Αγ. Πέτρου
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Rom
69. ΑΒΙΝΙΟΝ – Η ΕΔΡΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΓΙΑ 72 ΧΡΟΝΙΑ
Στην εικόνα το παλάτι του πάπα στην Αβινιόν
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Avignon
70. Η ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Η καθολική εκκλησία παρουσίασε προς το τέλος
του Μεσαίωνα έντονα φαινόμενα διαφθοράς
και ηθικής παρακμής.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της
παρακμής είναι η καθιέρωση και κυκλοφορία
του «συχωροχαρτιού», το οποίο αποκτούσε
κανείς εύκολα έναντι κάποιου χρηματικού
ποσού.
Έτσι άρχισε να διατυπώνεται έντονα το αίτημα
για θρησκευτική μεταρρύθμιση.