Justinian and his work Justinian und sein Werk Ο Ιουστινιανός και το έργο του

1. Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ
ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

2. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ
Ο Ιουστινιανός Α΄ (527-565) είναι η
κυρίαρχη ιστορική φυσιογνωμία του 6ου
αιώνα. Υπήρξε στενός σύμβουλος του
θείου του, αυτοκράτορα Ιουστίνου Α΄, ήδη
από το 517. Η πολιτική του είχε 3 άξονες:
❶ ένα κράτος
❷ μία εκκλησία
❸ μία νομοθεσία
Πηγή εικόνας τίτλου: https://www.byzantium1200.com/justinia.html

3. Ιουστινιανός Α΄
Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus
(482 – 565)
Αυτοκράτορας του Βυζαντίου (527-565)
Πηγή εικόνας:
https://byzantinemilitary.blogspot.com/2016/05/procopius-
how-justinian-ruined-his.html

4. Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΑ
Στην αρχή της βασιλείας του ο Ιουστινιανός είχε
να αντιμετωπίσει μία σοβαρή κρίση: τη στάση
του Νίκα (532), που οργανώθηκε από τους
δήμους της Κωνσταντινούπολης.
Οι δήμοι ήταν αθλητικά σωματεία με δικές τους
ομάδες αρματοδρομιών που είχαν όμως και
πολιτική δύναμη. Οι πιο γνωστοί δήμοι της
Κωνσταντινούπολης ήταν οι Πράσινοι και οι
Βένετοι.

5. Αναπαράσταση αρματοδρομίας
Πηγή εικόνας: https://www.heritagedaily.com/2021/02/how-chariot-racing-teams-saved-constantinople-from-the-huns/137070

6. Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΑ
Οι στασιαστές εξεγέρθηκαν και ξεκίνησαν
καταστροφές στην πρωτεύουσα, μεταξύ αυτών
και στον παλιό ναό της Αγίας Σοφίας.
Ο Ιουστινιανός ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει
την Πόλη, αλλά η αποφασιστική παρέμβαση της
αυτοκράτειρας Θεοδώρας τον ανάγκασε να
αντιμετωπίσει τους στασιαστές.
Έτσι ο στρατηγός Βελισάριος κατέπνιξε την
εξέγερση σκοτώνοντας περίπου 30.000
στασιαστές στον ιππόδρομο της Πόλης.

7. http://eranistis.net/wordpress/2018/01/01/ιουστινιανός-ο-μέγας-527-565-μ-Χ
Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΕΙΡΑ ΘΕΟΔΩΡΑ – Πίνακας του Jean Joseph Benjamin - 1887

8. Πηγή εικόνας: https://www.maxmag.gr/politismos/istoria/stasi-tou-nika/

9. Πηγή εικόνας: https://www.byzantium1200.com/hipodrom.html
ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΥ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ

10. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΝΙΚΑ
Μετά την καταστολή της στάσης του Νίκα, ο
Ιουστινιανός ενίσχυσε την αυτοκρατορική
εξουσία και περιόρισε τη δύναμη των δήμων.
Η καταστροφή του ναού της Αγίας Σοφίας από
τους στασιαστές οδήγησε τον Ιουστινιανό στην
ανοικοδόμηση ενός νέου, μεγαλειώδους ναού,
που θα γίνει το σύμβολο της Ορθοδοξίας: του
ναού της του Θεού Σοφίας στην πρωτεύουσα
του Βυζαντίου, την Κωνσταντινούπολη.

11. Καλλιτεχνική απεικόνιση του ναού της Αγίας Σοφίας πριν την Άλωση της Πόλης
Πηγή εικόνας: https://apantaortodoxias.blogspot.com/2020/07/blog-post_935.html

12. ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ
Ο Ιουστινιανός έλαβε επιπρόσθετα μέτρα με τη
θέσπιση αυστηρών νόμων:
❶ περιόρισε τη δύναμη των μεγάλων
γαιοκτημόνων των επαρχιών
❷ προστάτευσε τους ελεύθερους αγρότες,
γιατί πλήρωναν φόρους

13. Ιουστινιανός και Θεοδώρα - Καλλιτεχνική απεικόνιση
https://www.pinterest.ru/pin/806566614488153084/

14. ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ
Στον θρησκευτικό τομέα ο Ιουστινιανός:
❶ καταδίωξε τους οπαδούς των αιρέσεων
❷ καταδίωξε τους οπαδούς της αρχαίας
θρησκείας
❸ ανέστειλε τη λειτουργία της Νεοπλατωνικής
Ακαδημίας στην Αθήνα (529)
❹ διέταξε τη διάδοση του Χριστιανισμού σε
λαούς του Καυκάσου και της Ανατολικής
Αφρικής

15. Πηγή εικόνας: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kaukasus.jpg

16. Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Caucasus

17. Μονή της Αγίας Τριάδας του Γκεργκέτι στη Γεωργία
Πηγή εικόνας πάνω: https://en.wikipedia.org/wiki/Gergeti_Trinity_Church
Πηγή εικόνας κάτω: https://travelade.com/georgia/tours/14-days-caucasus-tour

18. CODEX JUSTINIANUS
Σημαντικότατο έργο του Ιουστινιανού ήταν η
αναθεώρηση και κωδικοποίηση των νόμων του
κράτους.
Το έργο αυτό κρίθηκε αναγκαίο λόγω των
πολλών και συχνά αντιφατικών νόμων που
είχαν θεσπιστεί στο πέρασμα των αιώνων και
δυσκόλευε την απονομή δικαιοσύνης.
Ο Ιουστινιανός όρισε μία επιτροπή ειδικών για
την ολοκλήρωση αυτού του έργου.

19. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός και η αυτοκράτειρα Θεοδώρα
παραλαμβάνουν τον Codex Justinianus
Πηγή εικόνας: https://sou-cesar.blogspot.com/2016/06/
CODEX JUSTINIANUS

20. CODEX JUSTINIANUS
Από το 529 έως το 534 συντάχθηκαν τα έργα:
❶ ο Ιουστινιάνειος Κώδικας με τους πριν από
τον Ιουστινιανό αυτοκρατορικούς νόμους
❷ ο Πανδέκτης που περιελάμβανε γνώμες
Ρωμαίων νομικών
❸ οι Εισηγήσεις, εγχειρίδιο για τους
αρχάριους σπουδαστές της Νομικής
❹ οι Νεαρές, δηλ. οι νέοι νόμοι, γραμμένοι
στα Ελληνικά

21. CODEX JUSTINIANUS
Οι Νεαρές γράφτηκαν στα ελληνικά, διότι η
πλειοψηφία του πληθυσμού στο ανατολικό
τμήμα της αυτοκρατορίας μιλούσε την ελληνική
γλώσσα. Το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού
αποτελεί τη βάση του νομικού συστήματος της
Ευρώπης μέχρι και σήμερα.
Πηγή εικόνας: https://www.ancient-origins.net/artifacts-ancient-writings/corpus-juris-civilis-0011034

22. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού είχε ως
σκοπό την αποκατάσταση της ρωμαϊκής
οικουμένης, αποσκοπούσε, δηλαδή, στην
ανάκτηση των δυτικών ρωμαϊκών επαρχιών.
Το βασίλειο των Βανδάλων στη Βόρειο Αφρική
καταλύθηκε γρήγορα (533-534), ενώ το
βασίλειο των Οστρογότθων στην Ιταλία
καταλύθηκε μετά από έναν σκληρό 20ετή
πόλεμο (535-555).

23. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Από το βασίλειο των Βησιγότθων στην Ισπανία
ανακτήθηκαν μόνο τα νότια παράλια τμήματα.
Πρωταγωνιστής στους πολέμους αυτούς ήταν ο
στρατηγός Βελισάριος.
Ενώ η αυτοκρατορία είχε εμπλακεί σε πολέμους
για την ανάκτηση των δυτικών επαρχιών, οι
Πέρσες, με τον βασιλιά τους Χοσρόη Α΄
εισέβαλαν στις ανατολικές επαρχίες.

24. Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΕΠΙ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟ ΕΤΟΣ 555
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Byzantine_Empire

25. Η ΠΕΡΣΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ
Η αντίδραση του Ιουστινιανού ήταν άμεση:
ανακάλεσε τον Βελισάριο από τη Δύση, ο
οποίος εκστράτευσε εναντίον των Περσών, και
το έτος 562 υπεγράφη συνθήκη μεταξύ
Βυζαντινών και Περσών. Τα μεταξύ τους σύνορα
αποκαταστάθηκαν όπως ήταν πριν την περσική
εισβολή.
Ο Ιουστινιανός ασφάλισε τα σύνορα με τους
Πέρσες με μία σειρά φρουρίων, ώστε να είναι
δύσκολη στο μέλλον μία περσική εισβολή.

26. Ο στρατηγός Βελισάριος – Καλλιτεχνική απεικόνιση του Mariusz Kozik
Πηγή εικόνας: https://www.artstation.com/artwork/4y2Zk

27. H συνοριακή γραμμή μεταξύ Βυζαντινών και Περσών το έτος 565, χρονιά θανάτου του Ιουστινιανού.
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Römisch-Persische_Kriege

28. Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΩΝ ΣΛΑΒΩΝ
Στο σύνορο του Δούναβη ποταμού έκαναν την
εμφάνισή τους οι πρώτοι σλαβικοί πληθυσμοί.
Ο Ιουστινιανός προσπάθησε με μία σειρά
φρουρίων να ασφαλίσει τα βόρεια σύνορα της
αυτοκρατορίας, αλλά λόγω των πολέμων σε
Δύση και Ανατολή και την απουσία ισχυρών
στρατιωτικών μονάδων στη Βαλκανική, δεν
μπόρεσε να αποτρέψει τις σλαβικές επιδρομές.

29. Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Donaulimes
ΤΟ ΣΥΝΟΡΟ ΤΟΥ ΔΟΥΝΑΒΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 106

30. Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Donaulimes
ΤΟ ΣΥΝΟΡΟ ΤΟΥ ΔΟΥΝΑΒΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 6Ο ΑΙΩΝΑ

31. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Η εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού:
❶ ήταν σύμφωνη με τη ρωμαϊκή παράδοση
❷ ξεπερνούσε τις δυνατότητες του κράτους
❸ απογύμνωσε τις ευρωπαϊκές επαρχίες από
στρατεύματα
❹ άδειασε τα κρατικά ταμεία
❺ εξασθένισε τη διεθνή θέση του Βυζαντίου
❻ είχε ολέθριες εδαφικές απώλειες για το
κράτος επί των διαδόχων του

32. «ΠΕΡΙ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ»
Ο Ιουστινιανός κατασκεύασε πάρα πολλά
χρήσιμα «κτίσματα», όπως:
● φρούρια και τείχη ● ναούς
● δρόμους ● γέφυρες
● αποθήκες σιτηρών ● υδραγωγεία
Πολλά από αυτά δεν άντεξαν στον χρόνο, όμως
η αρχαία Σεργιούπολη στη Συρία, η βασιλική
κινστέρνα και η Αγία Σοφία είναι λαμπρά
δείγματα βυζαντινής αρχιτεκτονικής της εποχής
του Ιουστινιανού.

33. Σεργιούπολη – η σημερινή Resafa στη Συρία
Πηγή εικόνας πάνω: Google Earth
Πηγή εικόνας δεξιά: https://de.wikipedia.org/wiki/Resafa

34. Σεργιούπολη: η βόρεια πύλη της πόλης
https://de.wikipedia.org/wiki/Resafa

35. Σεργιούπολη: η Βασιλική Α
https://de.wikipedia.org/wiki/Resafa

36. Η βασιλική κινστέρνα στην Κωνσταντινούπολη
Πηγή εικόνας: https://www.skr.de/tuerkei-reisen/sehenswuerdigkeiten/versunkener-palast/

37. Η βασιλική κινστέρνα στην Κωνσταντινούπολη
Πηγή εικόνας: https://www.skr.de/tuerkei-reisen/sehenswuerdigkeiten/versunkener-palast/

38. Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
Το λαμπρότερο κόσμημα της βυζαντινής
αρχιτεκτονικής είναι χωρίς αμφιβολία ο ναός
της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Ένας ναός που χαρακτηρίζεται ως «βασιλική
μετά τρούλου». Συνδυάζει το μακρόστενο
κτήριο μίας ρωμαϊκής βασιλικής, με τον τρούλο
που στηρίζεται σε ένα ενσωματωμένο
περίκεντρο κτήριο. Αυτή η τεχνική
εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Αγία Σοφία.

39. Πηγή εικόνας δεξιά: https://www.byzantium1200.com/hagia.html
Πηγή εικόνας αριστερά: https://miraclesofagiasofia.blogspot.com/p/blog-page_9988.html
Πηγή εικόνας κάτω: http://www.byzantineathens.com/alpharhochiiotatauepsilonkappatauomicronnuiotakappaomicroniota-rhoupsilonthetamuomicroniota-nualphaomeganu.html

40. Η Αγία Σοφία σε ψηφιακή αναπαράσταση – Έργο του Antoine Helbert
Πηγή εικόνας: https://kisacames.blogspot.com/2015/03/antoine-helbert-koleksiyonundaki-bizans.html

41. ΑΝΘΕΜΙΟΣ ΚΑΙ ΙΣΙΔΩΡΟΣ
Ο Ιουστινιανός ανέθεσε την κατασκευή της
Αγίας Σοφίας στον Ανθέμιο, από τις Τράλλεις,
την αρχαία Σελεύκεια, σήμερα κοντά στο
Αϊδίνιο, και στον Ισίδωρο από τη Μίλητο στη
Μικρά Ασία.
Οι δύο αρχιτέκτονες έδωσαν έμφαση στο ύψος
του ναού. Τέσσερεις πεσσοί, δηλαδή κίονες
σχηματίζουν το κεντρικό τετράγωνο, και
συνδέονται με τέσσερα τόξα.

42. Πηγή εικόνας: https://smerdaleos.files.wordpress.com/2018/06/ancient-anatolia.png
Η ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΜΕ ΛΑΤΙΝΙΚΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ

43. Το κεντρικό κλίτος της Αγίας Σοφίας
Πηγή εικόνας: https://www.ianos.gr/magazine/agia-sofia-constantinopolis-phoreas-uperbatikwn-idewn/

44. ΑΝΘΕΜΙΟΣ ΚΑΙ ΙΣΙΔΩΡΟΣ
Τα τέσσερα τόξα σχηματίζουν τρίγωνα και έτσι
δημιουργείται ένα στεφάνι, πάνω στο οποίο
κάθεται ο τεράστιος τρούλος του ναού.
Οι πολλές μικρές κολώνες αυτής της στεφάνης,
πάνω στις οποίες κάθεται ο τρούλος,
επιτρέπουν στο φως να λάμψει μέσα στον ναό
και δημιουργούν την αίσθηση, ότι ο τρούλος
κρέμεται πάνω από τον ναό.

45. Το κεντρικό κλίτος της Αγίας Σοφίας
Πηγή εικόνας: https://www.ianos.gr/magazine/agia-sofia-constantinopolis-phoreas-uperbatikwn-idewn/

46. Ο τρούλος της Αγίας Σοφίας
Πηγή εικόνας: https://aisthisis.gr/politismos/apodraseis/agia-sofia

47. ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Η Αγία Σοφία διακοσμήθηκε με εξαιρετικής
τέχνης ψηφιδωτά από τους καλύτερους τεχνίτες
της εποχής.
Τα ψηφιδωτά της Αγίας Σοφίας είναι σημείο
αναφοράς της τέχνης αυτής και αποτελούν
λαμπρά δείγματα της βυζαντινής τέχνης.
Εφάμιλλα ψηφιδωτά υπάρχουν και στους ναούς
που έχτισε ο Ιουστινιανός στη Ραβέννα της
Ιταλίας. https://www.slideshare.net/ssuser704100/the-era-of-justinian-the-great

48. Πηγή εικόνας: https://www.elculture.gr/blog/article/ta-monadika-psifidota-ke-i-tichografies-tis-agia-sofias/

49. Πηγή εικόνας: https://www.mixanitouxronou.gr/ta-psifidota-kai-oi-agiografies-tis-agias-sofias-poy-etoimazontai-na-quot-exafanisoyn-quot-oi-toyrkoi/

50. «ΝΕΝΙΚΗΚΑ ΣΕ ΣΟΛΟΜΩΝ»
Τα θυρανοίξια, δηλαδή τα εγκαίνια του ναού,
έγιναν στις 27 Δεκεμβρίου 537. Με εντολή του
αυτοκράτορα σφαγιάστηκαν χιλιάδες ζώα και
διανεμήθηκαν στον πληθυσμό, μαζί με σιτάρι
και ψωμί για τον εορτασμό της ξεχωριστής
ημέρας. Ο Ιουστινιανός, όταν αντίκρισε το
μεγαλειώδες έργο, έμεινε άφωνος. Πλησίασε
τον άμβωνα και αναφώνησε την ιστορική
φράση: «Νενίκηκά σε Σολομών».

51. Κείμενα, συγγραφή, ιστορική έρευνα, εικόνες: Γαρίτατζης Χαράλαμπος (ΠΕ07)
Φιλολογική επιμέλεια: Dr. Γεωργία Μιχαήλ (ΠΕ02)