The cretan matter: History of Crete from 1821 until 1905 Die Kretafrage: Die Geschichte Kretas von 1821bis 1905 Το Κρητικό Ζήτημα

1. ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
1821 – 1905

2. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ
Το 1821 ξεσηκώθηκε και η Κρήτη εναντίον των
Οθωμανών, όπως και άλλες περιοχές της
Ελλάδας.
Η επανάσταση όμως στη μεγαλόνησο
καταπνίγηκε στο αίμα από τον Μωχάμετ Αλί
της Αιγύπτου, ο οποίος κράτησε το νησί υπό την
κατοχή του έως το 1840.
Τότε επανήλθε η Κρήτη στην οθωμανική
διοίκηση.

3. ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
«Κρητικό Ζήτημα» ονομάζεται η προσπάθεια
των Κρητικών, των ελεύθερων Ελλήνων αλλά
και του ελληνικού κράτους για να επιτευχθεί η
ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Σε αυτό το «ζήτημα» υπάρχει και η εμπλοκή των
Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής εκείνης και της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

4. Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1866-1869
Το 1866 ξεσπά η μεγάλη κρητική επανάσταση, η
οποία παρά τις αρχικές της επιτυχίες,
καταπνίγηκε στο αίμα το 1869.
Κορυφαία στιγμή υπήρξε η ανατίναξη της μονής
Αρκαδίου τον Νοέμβριο του 1866, από μία
χούφτα επαναστατημένων Κρητικών, που
προτίμησαν τον ηρωικό θάνατο από την
παράδοση στους Τούρκους. Αυτή η θυσία
προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στην Ευρώπη.

5. Η θέση της
Κρήτης στον
ελλαδικό χώρο
Πηγή εικόνας:
https://el.wikipedia.org/wiki/Κρήτη

6. Δορυφορική λήψη της Κρήτης
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Crete

7. Πηγή αρχικής εικόνας: https://cyclingcreta.gr/blog/weather-of-crete-rethymnon-region/?lang=el

10. Πηγή εικόνας: https://mygreekholiday.gr/4-articles/item/1948-i-istoriki-moni-arkadiou-kai-ta-gegonota-pou-ekanan-filellina-ton-viktor-ougko
ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

11. Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Kloster_Arkadi
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

12. Gatteri Giuseppe Lorenzo – Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου – Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα
Πηγή εικόνας: https://www.nationalgallery.gr/el/sulloges/collection/sulloges/to-olokautoma-arkadiou.html

13. ΟΡΓΑΝΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ 1868
Ο Σουλτάνος εξέδωσε το 1868 τον «Οργανικό
Νόμο» με τον οποίο προβλεπόταν:
• η πρόσληψη Χριστιανών στη διοίκηση
• η συμμετοχή Χριστιανών αντιπροσώπων στη
Γενική Διοίκηση
• η ισοτιμία ελληνικής και τουρκικής γλώσσας
• μεικτά δικαστήρια από χριστιανούς και
μουσουλμάνους

14. Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ
Μετά από νέα επανάσταση των Κρητικών το
1878, ο Σουλτάνος παραχώρησε την σύμβαση
της Χαλέπας (προάστιο των Χανίων) που
προέβλεπε ότι:
• Γενικός Διοικητής της νήσου θα μπορούσε να
είναι και Χριστιανός
• στη Γενική Διοίκηση θα πλειοψηφούσαν οι
Χριστιανοί

15. Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ
Έτσι στη πράξη η Κρήτη απέκτησε καθεστώς
ημιαυτονομίας.
Όμως μετά από νέα επανάσταση (1889), η
οποία απέτυχε, ο Σουλτάνος είχε την αφορμή να
ακυρώσει την σύμβαση της Χαλέπας.
Η κρητική επανάσταση όμως του 1896-1897,
που οδήγησε σε ελληνοτουρκικό πόλεμο και
ήττα της Ελλάδας, οδήγησε τις Μεγάλες
Δυνάμεις στο να ασκήσουν πίεση στο Σουλτάνο.

16. ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ο Σουλτάνος αναγνώρισε την Κρητική Πολιτεία
με ύπατο αρμοστή, δηλαδή γενικό διοικητή της
Κρήτης, τον πρίγκιπα Γεώργιο, δευτερότοκο γιο
του βασιλιά της Ελλάδας.
Υπουργός Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας
διορίστηκε ένας νέος πολιτικός, ο Ελευθέριος
Βενιζέλος.
Επάνω αριστερά ο θυρεός της Κρητικής Πολιτείας, δεξιά ο θυρεός του ύπατου αρμοστή Γεωργίου,
κάτω η σημαία της Κρητικής Πολιτείας
Πηγή εικόνων: https://en.wikipedia.org/wiki/Cretan_State

17. Η άφιξη και η υποδοχή του πρίγκιπα Γεωργίου στο λιμάνι της Σούδας στις 09.12.1898.
Πηγή εικόνας: http://www.royalchronicles.gr/

18. Ελευθέριος Βενιζέλος
1864 – 1936
Πρωθυπουργός της Ελλάδας
Ο Βενιζέλος νέος στις αρχές
του 20ου αιώνα
Πηγή εικόνας: https://www.venizelos-foundation.gr/el/

19. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΘΕΡΙΣΟ
Η στάση του ύπατου αρμοστή της Κρήτης,
πρίγκιπα Γεωργίου, στο θέμα της ένωσης της
Κρήτης με την Ελλάδα, οδήγησε σε νέα
επανάσταση το 1905 στο Θέρισο των Χανίων με
επικεφαλής τους:
• Ελευθέριο Βενιζέλο
• Κωνσταντίνο Φούμη
• Κωνσταντίνο Μάνο
Πηγή εικόνας: https://mydaimoncom.blogspot.com/2015/05/blog-post_26.html

20. Οι πρωτεργάτες της επανάστασης στο Θέρισο:
Κωνσταντίνος Φούμης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Κωνσταντίνος Μάνος
Πηγή εικόνας: https://www.kriti24.gr/to-savvato-i-ekdilosis-timis-kai-mnimis-tis-epanastasis-toy-therisoy/

21. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΘΕΡΙΣΟ 1905
Λιθογραφία εποχής
Απεικονίζεται η διπλωματική επέμβαση
των Μεγάλων Δυνάμεων στο Κρητικό
Ζήτημα μετά την επανάσταση στο
Θέρισο. Αριστερά η Ελλάδα καθήμενη.
Πηγή εικόνας: https://www.historical-quest.com/syndromes/112-
archive/20os-aionas-ellada/262-epanastasi-tou-therisou-10-03-1905.html

22. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΘΕΡΙΣΟ
Οι επαναστάτες είχαν οργανώσει το αρχηγείο
τους στο ορεινό χωριό Θέρισο, και σχημάτισαν
προσωρινή κυβέρνηση κηρύσσοντας την ένωση
της Κρήτης με την Ελλάδα.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν ήθελαν αλλαγή του
καθεστώτος της Κρήτης, και επενέβησαν τόσο
διπλωματικά, όσο και στρατιωτικά, ώστε να
αποφευχθεί η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

23. ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ο πρίγκιπας Γεώργιος αντικαταστάθηκε από τον
πρώην Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξανδρο Ζαΐμη
ως ύπατος αρμοστής της Κρήτης.
Το 1906-1907 η Κρήτη απέκτησε νέο σύνταγμα,
με την συναίνεση των Μεγάλων Δυνάμεων, το
οποίο επιμελήθηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα δεν έγινε
επειδή δεν το ήθελαν οι Μεγάλες Δυνάμεις. Θα
γίνει λίγα χρόνια αργότερα με το τέλος των
Βαλκανικών Πολέμων.

24. Το ορεινό χωριό Θέρισος στα Χανιά της Κρήτης

25. Το ορεινό χωριό Θέρισος στα Χανιά της Κρήτης
Πηγή εικόνας: https://www.pentapostagma.gr/ekklisia/pneymatika-ofelima/3200130_i-kritikopoyla-me-andriko-fronima-poy-alestike-apo-toys

26. Πηγή εικόνας: https://flashnews.gr/post/403463/egkainia-toy-moyseioy-strathgeioy-epanastashs-therisoy-apo-thn-yp-politismoy
Το αρχηγείο των επαναστατών στο Θέρισο της Κρήτης

27. Κείμενα, συγγραφή, ιστορική έρευνα, εικόνες: Γαρίτατζης Χαράλαμπος (ΠΕ07)
Φιλολογική επιμέλεια: Γεώργιος Σπανός (ΠΕ02)