Бэлгийн булчирхайн эмгэгүүд

1. БЭЛГИЙН БУЛЧИРХАЙН
ЭМГЭГҮҮД
АУС408 М.Лхагва-Өлзий
Т.Одонтуяа
Г.Мягмар
Г.Отгонтөгс
М.Найгалмаа

3. ГОНАДОТРОПИН РИЛИЗИНГ ДААВАР
• Полипептид бүтэцтэй.
• Шүүрлийг норадреналин (+),дофамин (-),эндорфин бууруулна.
• Хагас задралын хугацаа маш богино учир цусны эргэлтэнд бараг тодорхойлогддогүй.
• Удаан хугацаагаар цусанд эргэлдвэл эргэх холбооны механизмаар гонадотропин
дааврын дутагдал болно.

4. ГОНАДОТРОПИН
:ЛЮТРОПИН,ФОЛЛИТРОПИН
• Хагас задралын хугацаа богинотой
• Эмэгтэй хүний бие махбодид үйлчлэлээс нь хамаарч FSH,LH болсон ч эрэгтэй хүнд ч
мөн байдаг.
• Эрэгтэй хүнд LH тестостероны нийлэгжилтийг ,FSH эр бэлгийн үүсэлтийг
эрчимжүүлнэ.

5. АНДРОГЕН
• Стеройд бүтэцтэй даавар
• Бага тунгаараа суга,умдагны үсний
ургалтыг эрчимжүүлнэ.Батгашилтыг
үүсгэнэ.
• Өндөр тунгаараа их биеийн
үсжилт,сахлын ургалтыг эрчимжүүлнэ.
• Булчингийн жин ихсэлт,төвөнхийн
томрол,улаан эсийн үүсэлтийг
эрчимжүүлнэ.
• Хүний зан төрхийн төлөвшилтөнд
нөлөөлнө.

6. ТЕСТОСТЕРОН
• Лейдигийн эсэд нийлэгжиж
ялгарна.Өндгөвч,өөхөн эд,бусад
эдэд
• ХолестринТестостерон
Дигидротестостеронрецепторын тоо
олонгавлын яс ,түрүү булчирхай
,сахлын ургалт

7. ЭСТРОГЕН
• Эстрадиол-өндгөвчинд нийлэгждэг үндсэн эстроген.LH ба FSH мөхлөгт гадаргуугийн эсэд
үйлчилж эстрадиол ялгаралтыг эрчимжүүлнэ.

8. ОЛОН ТӨРЛИЙН БИОЛОГИЙН
ҮЙЛЧЛЭЛ ҮЗҮҮЛНЭ.
• Хөхний булчирхайн эд,сувганцрын ялгаран хөгжлийг эрчимжүүлнэ.
• Бие махбодид өөх тос эмэгтэй хэлбэрээр тархах нөхцлийг бүрдүүлнэ.
• Эрэгтэй эмэгтэй хүйст аль алинд нь эпифизийн өсөлтийн бүсийг хааж,ясны
шугаман өсөлтийг зогсооно.
• Өөх тос ,кальцийн бодисын солилцоонд оролцоно.
• Умайн эндометрийн өсөлтийг эрчимжүүлж,үтрээ ба умайн хүзүүний
салсархаг шүүрлийг нэмэгдүүлнэ.
• Цусны бүлэгнэлтэнд нөлөөлнө.

9. ПРОГЕСТЕРОН
• Нийлэгжилтийн эрт үе шатанд үүсдэг
• Зөвхөн эмэгтэйчүүдэд агууламж нь өндөр
байна.

11. ЭСТРОГЕН ДААВАР ХЭТ ИХЭЭР
ЯЛГАРАХ
• Таргалах
• Хөх томрох
• Бэлгийн дур хүсэл буурах
• Биений юмны мөчлөг алдагдах
• Толгой өвдөх
• Зан ааш өөрчлөгдөх
• Ой тогтоолт буурах
• Ядарч сульдах
• Шүүрлийн дутагдал
• Шээсний замын халдварт өртөмхий
болох
• Биений юмны мөчлөг алдагдах,ирэхгүй
байх
• Сэтгэл гутрал
• Ядарч сульдах

12. БЭЛГИЙН ДААВРЫН
НИЙЛЭГЖИЛ, ЗОХИЦУУЛГА БОЛОН
ҮЙЛДЭЛ
Бэлгийн дааврын нийлэгжил нь гипоталамусын гонадотропин сэдээгч
дааврын(GnRH) хэмнэлтэй ялгаралтаар зохицуулагдана.
Гонадотропин сэдээгч дааврын (GnRH) нөлөөгөөр өнчин тархинаас
шар бие сэдээгч
даавар (ШБСД) болон фолликул сэдээгч даавар (ФСД) ялгаран цусны
эргэлтэнд ордог. ШБСД нь бай эстэй (эрэгтэйд Лейдигийн эс,
эмэгтэйд тека-эс) холбогдсоноор steroidogenic acute regulatory protein
(StAR) нийлэгжилтийг нэмэгдүүлдэг.

13. Эрэгтэйчүүдийн андроген дааврын
нийлэгжил
Андрогенүүд нь стеройд даавар бөгөөд эр бэлгийн шинжийг зохицуулдаг.
Бөөрний дээд булчирхайн андрогенүүд ДГЭА ба андростендион
нь бөөрний дээдбулчирхайн холтослог давхаргын торлог болон багцан
бүсээс ялгардаг.
Тестостерон нь төмсөгний үрийн сувганцрын хажууд байрлах Лейдиг эсүүдэд
нийлэгждэг.
Тестостерон нь бай эсийн 5а-редуктазагийн нөлөөгөөр дигидротестостеронд
хувирдаг.

14. ЭМЭГТЭЙЧҮҮДИЙН АНДРОГЕН
ДААВРЫН НИЙЛЭГЖИЛ
Идэвхтэй андроген нь бай эдийн дотроо цусан дахь урьдал бодисоос үүсч мөн тэндээ үйлчилж,
бодисын солилцоонд оролцдог.
· Эмэгтэйчүүдэд байдаг андрогены урьдал бодисууд:
o Дегидроэпиандростероны сульфат
бөөрний дээд булчирхайн холтослогдавхаргын торлог бүсээс нийлэгждэг
o Дегидроэпиандростерон- бөөрний дээд булчирхайн холтослогдавхаргын торлог бүс,
өндгөвчний тека эсүүд болон цусан дахьдегидроэпиандростероны сульфатаас нийлэгждэг.
o Андростенедион- бөөрний дээд булчирхайн холтослог давхаргынбагцан бүс,
өндгөвчний их бие болон цусан дахьдегидроэпиандростероны сульфатаас нийлэгждэг.
· Эмэгтэйчүүдийн тестостероны 50% нь цусан дахь урьдал бодисоос үүсч,
үлдсэн талнь бөөрний дээд булчирхайн холтослог давхаргын торлог хэсэг болон өндгөвчний
холбогч эдээс нийлэгждэг.
Тестестерон нь тодорхой бай эдүүдэд ароматазегийн нөлөөгөөр эстрадиолдхувирдаг ба энэ нь цэвэршс
эн эмэгтэйчүүдэд эстрогений гол эх үүсвэр нь болдог.

15. ЭМЭГТЭЙЧҮҮДИЙН ЭСТРОГЕН
ДААВРЫН НИЙЛЭГЖИЛ
Эстроген нь эмэгтэй хүний бэлгийн шинжийг хадгалж,хөгжлийг нь зохицуулжбайдаг стеройд дааврын төрөл юм. Булчирха
йн нийлэгжил: мөхлөгт эсүүд, өндгөвчний тека эсүүд болон шар биед явагддаг.
o Мөхлөгт эсүүд нь ШБТД-аар өдөөгдөж прегненолонийг үүсгэдэг.
§ Прегненолон нь мөхлөгт эсээс гадагшлан хажуугийн тека эсэдордог.
§ Тека эсүүд 17,20-лиаза болон 3β-гидроксистеройддегидрогеназа (3β-ГСД)-г нийлэгжүүлж эдгээр нь
ДГЭА(дегидроэпиандростерон)-ын тусламжтайгаар прегненолонандростенедионд хувирахыг зохицуулдаг.
§ Ихэнх андростенедион нь мөхлөг эсэд эргэн очижароматазагын оролцоотойгоор эстрон болон хувирч, дараань 17β-
гидроксистеройд дегидрогеназа (3β-ГСД)-ын нөлөөгөөр эстрадиол болдог.
o Ароматаза болон 17β-ГСД-ийн нийлэгжил нь фолликул сэдээгчдааврын ялгаралтаар зохицуулагддаг.
· Булчирхайн гаднах нийлэгжил:
Ароматаза нь бэлгийн бус булчирхайн хэсгүүдэднийлэгжиж, андрогеныг эстрон болгох захын ароматизаци
болоход нөлөөлдөг.
o Өөхний эсүүд: андрогеныг эстронд хувиргах замаар сийвэнгийн эстрогенийг ихэсгэдэг.
o Яс: тестестероныг хэсгийн эстрогенд хувиргаж эпифизийн боловролтыг дэмждэг.

16. ЭРЭГТЭЙЧҮҮДИЙН ЭСТРОГЕН
ДААВРЫН НИЙЛЭГЖИЛ
· Тодорхой захын бай-эдүүдэд цусан дахь тестостероныг эстрадиолд мөн
андростенедионыг эстронд хувиргах ароматаза фермент нийлэгждэг.
· Эстрогенүүд нь хэсэг газар үйлчилдэг ба бай эд дотроо бодисын
солилцоогоо явуулдаг учир бүх эрхтэн тогтолцоог хамарсан үйлчлэл нь
хязгаарлагдмал байдаг.
· Эрэгтэйчүүдэд ароматаза фермент нийлэгжүүлдэг хэсгүүдэд нөхөн
үржихүйн зам ялангуяа Лейдиг эсүүд, Сертолын эсүүд, боловсорч гүйцсэн
сперматоцитүүд; ясны эд, ялангуяа остеобластууд, хондроцитүүд болон
өөхний эдүүд багтана.

17. ПРОГЕСТРОН ДААВРЫН НИЙЛЭГЖИЛ
Шар биед, жирэмсэн үед ихэст 3β-ГСД ферментийн үйлчлэлээр прегнелононоос
прогестрон үүсдэг бөгөөд бөөрний дээд булчирхайнд андроген болон
минералокортокойд нийлэгжилтийн шатанд үүсдэг.
· Прогестроны үйлдэл гол төлөв эсийн доторх прогестроны рецептороор
зохицуулагддаг ба эстроген байгаа үед прогестроны рецепторын тоо ихэсдэг.
· Сарын тэмдгийн мөчлөгөөс хамааран өөр өөр даавар нийлэгждэг.
Тухайлбал цэврүү боловсрох үеийн гол даавар эстрадиол бол овуляцийн дараах
шар биеийн үеийн гол дааьар нь прогестерон юм.

20. ХЭВИЙН ДААВРЫН ҮЙЛЧЛЭЛ

23. Бэлгийн бойжилт
Төрсний дараах үеэс булгийн бойжилт явагдаж эхлэх үе
хүртэлсаатуулагдаж байгаад бэлгийн бойжлын үеэс
эхлэн идэвхждэг.
Эхэн үедээ ГнРГ шөнийн
цагаар ихсэж байгаад
бэлгийн бойжилт явагдахын
хирээр тогтворжино.
Бэлгийн бойжилт явагдаж
эхэлсний эхний шинж-
Үсрэлттэй өсөх
Эхний үедээ ГнРг-н
нийлэгжилтийг
дарангуйлж,бэлгийн
тогтолцооны үйл ажиллагаа
идэвхжиж эхлэнэ
Хөвгүүдэд бэлгийн бойжилт
төмсөг хэмжээгээр томрох
шинжээр илэрнэ.

24. БЭЛГИЙН БУЛЧИРХАЙН ЭМГЭГҮҮД
Бэлгийн бойжилт цагаасаа
өмнө явагдах хам шинж
Эмэгтэй Эрэгтэй
Тодорхойлолт 7,5 хүртэлх насны охидод
бэлгийн 2-догч шинж тэмдэг
илрэхийг хэлнэ.
1. Төвийн гаралтай буюу
жинхэнэ
2. Захын гаралтай буюу
хуурамч
3. Хэсэгчилсэн буюу бүрэн бус
9 хүртэлх насны хөвгүүдэд
бэлгийн 2-догч шинж тэмдэг
хэсэгчлэн болон бүрэн
илэрэхийг хэлнэ.
1. Төвийн гаралтай буюу
жинхэнэ
2. Захын буюу хуурамч
Шалтгаан • Гонадолиберины нийлэгжил эрт
эхлэх
• Өнчин тархинаас гонадотропин
даавар нийлэгжих
• Гонадолиберины шүүрлийн
хэмжээ
ихсэхэпифиз,гипоталамусын
арын хэсэгт байрлалтай
хавдар,Энцефалит,Гавлын
дотоод даралт ихсэх эмгэгүүд
Төвийн гаралтай буюу жинхэнэ

25. Эмнэлзүйн илрэл • Бие махбодын изосексуйл
хөгжил явагдана.
• Биеийн өсөлт
хурдасна,телархе,умдаг
болон суганд үс ургана,2-
догч шинжүүд гарч ирнэ.
• Биений юм ирнэ,өндгөн эс
цагаасаа урьтаж
гадагшилж эхлэнэ.
• Умдаг,үс суганд үс ургах
• Дуу бүдүүрэх
• Төмсөг гадна буэлэг эрхтэн
хэмжээгээрээ томрох
• Намхан нуруутай байх
Шалтгаан  Бөөрний дээд булчирхай
эсвэл өндгөвчинд эстроген
даавар илүүдлээр
нийлэгжиж ялгарах
 Төмсөгний андроген
нийлэгжүүлэгч эсийн хавдар
 БДэБ-н холтослог давхаргын
андроген нийлэгжүүлэгч
эсийн хортой хоргүй хавдар
Илрэл  Бэлгийн хагжил дутуу
явагдах
 Дааврын идэвх өөрчлөгдөх
 Изосексуал,гетеросексуал
Жинхэнэтэй ижил
Хуурамч хэлбэрийн бэлгийн бойжилт

26. Хэсэгчилсэн бэлгийн бойжилт
Шалтгаан  Хугацаанаас өмнө
өндгөвчинд эстроген
даавар илүүдлээр үүсэх
 БДэБ-н холтослог
давхаргаас андроген
даавар илүүдлээр үүсэх
 Бай эс эстроген дааварт
мэдрэг болох
Илрэл  Телархе биеийн өсөлт
хөгжил явагдаж эхлээгүй
байхадхөхний булчирхай
томроно.
 Умдаг ,суганд эрт
хугацаанд үс ургах

27. Бэлгийн хөгжил баригдах хам шинж
Эмэгтэй Эрэгтэй
Тодорхойлолт 14 хүртэлх насны охидод
бэлгийн 2-догч шинж тэмдэг
гарахгүй байх эсвэл 16 хүртэлх
насанд бэлгийн 2-догч шинж
тэмдэг илэрсэн ч биений юм
ирэхгүй байхыг хэлнэ.
14 хүртэлх насны хөвгүүдэд
бэлгийн 2-догч шинж тэмдэг
илэрч гарахгүй байвал
баригдсан гэж үзнэ.
Анхдагч гипогонадизм
Шалтгаан
• Удамшлын ба төрөлхийн үйл
ажиллагаа дутагдал
• Өндгөвчний гонадотропин
дааварт мэдрэг байдал
бууруулах
• Өндгөвчний поликистоз
• Өндгөвчний үйл
ажиллагааны олдмол
дутагдал
• Гипоталамус,өнчин
тархины хавдар
• Төмсөгний гэмтэл ,хавдар
• Бай эрхтний тестостерон
дааварт мэдрэг байдал
буурах

28. Хоёрдогч гипогонадизм Илрэл
Шалтгаан  Удаан хугацааны стресст
байдал,архаг
өвчнүүд,дотоод
шүүрлийн булчирхайн
эмгэгүүд
 Гипоталамусын эмгэг
 Өнчин тархины эмгэг
 Эрэгтэйчүүдэд бэлгийн
хөгжил өөрчлөгдөхгүй
үүнтэй холбоотой
биеийн галбир төрх,дуу
хоолой хэвийн байдаг.
 Төмсөгний үйл
ажиллагааны
дутагдалтай эрэгтэйчүүд
нь бэлгийн дур хүсэл
муутай ,үргүйдэлтэй
байдаг.

29. Хэт ихсэх Хэт багасах
• Стресс
• Өөх тос ихтэй хүнсний бүтээгдэхүүн
хэрэглэх
• Дархлаа муудах
• Хүрээлэн буй орчин
• Хэт их дасгал хөдөлгөөн хийх
• Хоолны дуршил буурах
• Өнчин тархины үйл ажиллагааны
дутагдал
• Турнерийн хам шинж
• Бөөрний архаг өвчнүүд

30. ОНОШЛОГОО
• Асуумж Шөнө хөлрөх,нойргүйдэл,сарын тэмдэг үзэгдэхгүй болох
• Бодит үзлэг
• Лабораторын шинжилгээЦусан дахь дааврын хэмжээг нягталж үзнэ

32. ЭМЧИЛГЭЭ
• Даавар орлуулах эмчилгээамаар,тарилгаар,үтрээгээр
• Мэс засал

33. ЭСТРОГЕНИЙГ ДАРАНГУЙЛЖ ПРОГЕСТЕРОНЫГ ХЭВИЙН ХЭМЖЭЭНД
БАЙЛГАНА

37. ГИПОГОНАДИЗМ БУЮУ ЭР БЭЛГИЙН
ДААВРЫН ДУТМАГШИЛ

38. ТЕСТОСТЕРОН ДААВРЫН ХЭВИЙН
ХЭМЖЭЭ.
• Хэвийн хэмжээ- 346-850 нг/дл
• Тестостерон дотроо нийт болон чөлөт гэж хуваана.Цусанд эргэлдэж буй Т
даавар нь уурагтай холбогдоод биологийн идэвх нь буурдаг , холбогдоогүй
чөлөөт байдлаар байгаа нь биологийн идэвхт үйлчилгээгээ үзүүлнэ. Зарим
хүнд нийт Т- н хэмжээ хэвийн байвч чөлөөт Т дааврын хэмжээ буурсан
байдаг. Чөлөөт Т дааврын хэвийн хэмжээ - 4,5-42 нг/л .
• Нийт Т-н хэмжээ 15-35нмоль/л үед чалх сайн , 10-15нмоль/л үед чалх
муудна,<10нмоль/л үед нийлээн таргална. Нас ахих тусам Т дааврын
хэмжээ бага багаар буурдаг.Жилдээ нэг хувиар Тестостероны хэмжээ
буураад байдаг.

43. ЗҮРХ СУДАСНЫ ТОГТОЛЦООНЫ ТЕСТ:
30" секунд босож сууна дараа нь зүрхний цохилтоо тоолно.
Зүрхний цохилт 0-10 нэмэгдэвэл 20 настай мэт байна гэж үзнэ.10-
20 бол 30настай ,20-30 бол 40настай ,30-40 бол 50настай, 40-с
дээш бол 60 настай гэнэ. Та 30 настай тэгээд сууж босож өөрийгөө
шалгахад пульс 30- р нэмэгдэсэн бол Таны зүрх судас 40 настай
хүнийх шиг байна гэсэн үг. Т даавар багасах нь эрэгтэйчүүдийн
зүрхний титэм судасны нарийсал атеросклероз өвчинтэй
хамааралтай гэдгийг эрдэмтэд нотолсон байна.

44. БЭЛГИЙН ДУРШИЛ ЛИБИДО:
7хоногт 6-7 удаа бэлгийн харьцаанд орж байвал 20 настай.
Сард 5-6 бол 30 настай. Сард 3-4 бол 40тэй. 1-2 бол 50, 1
ба түүнээс цөөн бол 60 настай гэнэ. 80 настай хэрнэ
сардаа 3-4 удаа бэлгийн харьцаанд орж байвал биологийн
нас 40 гэж үнэлнэ.

48. ӨНЧИН ТАРХИНЫ ХАВДАРЫН УЛМААС
ҮҮССЭН ГИПОГАНАДИЗМ

49. ЭМЧИЛГЭЭ
• Тестостероны
пропионат:
Нийлэг бэлдмэл
Андроген болон
Анабол илэрхий
үйлдэлтэй.

50. MЕТИЛТЕСТОСТЕРОН

51. ПРОЛАКТИН ДААВАР

52. ПРОЛАКТИН ИХСЭХ НЬ
1. Илүүдэл нийлэгжилт(пролактинома)
2. Хоригийн алдагдал(хэсэг газрын допамины түвшинг бууруулах өнчин тархины
хөлийн дарагдал, допамины эсрэг эм хэрэглэх)

54. • 1000-5000mU/L аль альнаас нь байж болох
• 5000< хавдрын шалтгаантай
• Физиологийн- жирэмсэн, хөхүүл, стресс, унтах
• Өвчний үед- пролактинома, өнчин тархины хавдар, гипоталамусын өвчнүүд, бамбайн
дутмагшил

56. ПРОЛАКТИН ӨНДӨР БАЙХ
ТОХИОЛДОЛ
• Пролактиныг хэт ихээр ялгаруулах хавдрууд
• Туйлын тураал
• Гипоталамусын эмгэгүүд
• Бамбайн даавар хэт бага ялгарах
• Бөөрний эмгэг
• Элэгний эмгэг
• Полицистик өндгөвчний хам шинж
• Өнчин тархины булчирхайн бусад эмгэг, хавдар

57. БУСАД
• Өвчний үеийн стресс
• Цээжний ослын гэмтэл
• Саа өвчин
• Уушгины хавдар
• Хар тамхины хэрэглээ
• Эм(гуниг гутралын эм, эстроген, АД ихсэлт)

58. ШИНЖ ТЭМДЭГ
• Бэлгийн дуршил буурах
• Биеийн жин буурах
• Орчиндоо сонирхолгүй болох
• Үтрээ хуурайших
• Биений юм ирэхгүй
• Үргүйдэл
• Нүүрний үс багасах

59. ШИНЖИЛГЭЭГ ДАРААХ ҮЕД ХИЙНЭ
• Шалтгаангүй толгой өвдөх, хараа муудах, хөхнөөс сүү гарах гэх мэт пролактиныг хэт
ихээр ялгаруулах хавдрын шинж тэмдгийн үед
• Эмэгтэй сарын тэмдэг тогтворгүйжих, үргүйдэх
• Эрэгтэй бэлгийн чадавхи муудах, хөхнөөс шингэн гарах, үргүйдэх, тестостероны
хэмжээ хэт бага байх

60. ЯМАР ТОХИОЛДОЛД ШИНЖИЛГЭЭ ӨГӨХ
ШААРДЛАГАТАЙ ВЭ?
• Жирэмсэн эсвэл хөхүүл биш эмэгтэйчүүдийн хөхний сүүний
боловсролтын шалтгааныг тогтоох
• Эрэгтэйчүүдийн үргүйдэл, бэлгийн чадавхи алдагдах
шалтгааныг тогтоох
• Эмэгтэйчүүдийн сарын тэмдгийн тогтворгүй байдал, үргүйдэл
• Пролактиныг хэт ихээр ялгаруулах хавдрыг оношлох
• Өнчин тархины урд хэсгийн булчирхайн үйл ажиллагаа,
эмгэгүүдийг хянах

61. ЭМЧИЛГЭЭ
• MRI голч нь <10мм
микропролактинома-
транссфенойдал мэс
засал үр дүнтэй
• Бромкриптин-допамин
агонист 1,25мг хоолтой
хамт ууна (7хоног тутамд
1,25-2,5мг тунг нэмнэ)
жирэмсэн хүнд уулгахгүй
• MRI голч нь >10мм
макропролактинома-
Бромкриптин үр дүнтэй,
гэхдээ жирэмслэхийг
төлөвлөж байгаа
харааны зовиур,
даралтын нөлөөтэй бол
мэс засал хийнэ

62. ХАГАЛГААНЫ ДАРАА
• Пролактиныг ойр ойрхон MRI хянана
• Бромокриптин, зарим тохиолдолд туяа эмчилгээ хийнэ
• Допамин агонист- бромокриптин, сүүлийн үеийн шинэ эмүүдэд
-cabergolin (7хоног тутамд хэрэглэнэ)
-quinagolide( өдөрт 1удаа)

64. АУС-408 А.РЭНЦЭНХАНД,Н.ЭНХЧИМЭГ, Б.ХУЛАН, Б.ХАЖИД,
Б.УДВАЛ
БЭЛГИЙН БУЛЧИРХАЙН
ЭМГЭГИЙН ЭМНЭЛЗҮЙН
ТОХИОЛДОЛ.
ХИЧЭЭЛИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА:
- ТУС БҮР 5 ГИШҮҮНТЭЙ ХОЁР БАГТ ХУВААГДАХ
- БАГ ТУС БҮРТ ТОХИОЛДОЛ ӨГЧ АЖИЛЛУУЛАХ БӨГӨӨД
ӨГӨГДСӨН АСУУЛТАНД БАГААР ХАРИУЛТ ӨГӨХ
- БЭЛТГЭХ ХУГАЦАА 10-20 МИНУТ
- БАГААС 1-2 ГИШҮҮН ГАРЧ ХАРИУЛАХ НЭМЭЛТЭЭР
БАГИЙН ГИШҮҮД ХАРИУЛТ ӨГЧ БОЛНО.

65. ЭМНЭЛЗҮЙН
ЖИШЭЭ №1

66. Эмнэлзүйн жишээ №1
• Өвчтөн Ү, анхдагч биений юмгүйдэлтэй, 18 настай, эмэгтэй. Биеийн хөгжил өсөлт хэвийн, одоо
дунд сургуулийн төгсөх ангид суралцдаг. Бэлгийн бойжилт хэвийн явагдаж дууссан .Хөхний
булчирхайн хөгжил хэвийн, ангидаа өндрөөрөө дээрээсээ хоёрт ордог. Түүний анхны биений юм
ирэхгүй байгаад ээжийх нь сэтгэл нь зовдог. Ээжийнх нь анхны биений юм 14 насанд ирсэн бол
түүний 13 настай эмэгтэй дүүд нь аль эрт биений юм нь ирж эхэлсэн гэнэ. Ү нь бэлгийн
харьцаанд орж үзээгүй.
Асуумж:
• Ноцтой өвчнөөр өвчилж байгаагүй, мэс засал хийлгэж байгаагүй, харшлын асуумж үгүйсгэсэн,
эмийн бэлдмэл хэрэглээгүй, тамхи татдаггүй, ховор тохиолдолд бага хэмжээний архи хэрэглэдэг,
өдөрт 1 аяга кофе уудаг, мансууруулах бодис хэрэглээгүй, удамшлын асуумж онцлог зүйлгүй,
бусад эрхтэн тогтолцоо хэвийн.
Бодит үзлэгт:
• Өндөр 177,5 , жин 66кг, арьс салст хэвийн, артерийн даралт 11070мм.муб, пульс 72, толгойн
үсний ургалт хэвийн, суга болон умдагт үс ургаагүй, хөл болон гаран дээр нилээд хэмжээний үс
ургасан, толгой, чих, нүд, хамар, залгиурын үзлэгээр хэвийн, амьсгал цэвэр, хөхний булчирхайн
хөгжил хэвийн, насандаа тохирсон, сүүжилт байхгүй, зүрх, хэвлий хэвийн, гадна бэлэг эрхтэнд
үзэгдэх эмгэг өөрчлөлт байхгүй, үтрээ богино, умайн хүзүү харагдахгүй, умай тэмтрэгдэхгүй.

67. ДАРААХ АСУУЛТАНД ХАРИУЛНА УУ?
1. ҮСГҮЙЖЛИЙН ХАМ ШИНЖ ЯАГААД ӨВЧТӨН Ү-
Д ИЛЭРСЭНИЙГ ТАЙЛБАРЛАНА УУ?
2. ӨВЧТӨН Ү-ИЙН ГАДААД БАЙДАЛ ЭРҮҮЛ МЭТ
ХАРАГДАЖ БАЙГААД ТАЙЛБАР ӨГНӨ ҮҮ ?
3. ҮЗЛЭГЭЭР ЯМАР НЭМЭЛТ ЗОВИУР ИЛЭРЧ
БОЛОХ ВЭ?
3. УРЬДЧИЛСАН ОНОШ?
4. ШИНЖИЛГЭЭ ТӨЛӨВЛӨНӨ ҮҮ?

68. Сорил Ү-ийн үзүүлэлт Хэвийн үзүүлэлт
ЦЕШ
Глюкоз
Т4
ТСГ
Пролактин
Электролит
Кортизол, өглөөний 8
цагт
Хэвийн
0,88мгмл
88 мкгл
1.1мЕл
24 нгмл
Хэвийн
240мкгл
Хэвийн
0,70-1,10 мгмл, өлөн
үед
50-120 мкгл
0,3-5,0 мЕл
5-25нгмл
Хэвийн
150-250 мкгл
Лаборторийн шинжилгээ:

69. Сорил Ү-ийн үзүүлэлт Хэвийн үзүүлэлт
Тестостерон
ЛГ
Умайн хүзүүний эдийн
шинжилгээ
Кариотип
12,32нгмл
22 мЕмл
Баррын биенцэр <6%
46ХХ
Эрэгтэйчүүдэд:
-Бэлгийн бойжилтийн өмнөх үе: < 1
нгмл
-Насанд хүрэгсдэд: 3-10нгмл
Эмэгтэйчүүдэд: 0,2-0,9 нгмл
Эмэгтэйчүүдэд:
- Бэлгийн бойжилтийн өмнөх үе:<5
мЕмл
-өндгөн эс гадагшлахаас өмнө ба
гадагшилсны дараа: 3-35 мЕмл
-өндгөн эс гадагшлах үе: 40-150 мЕмл
-климаксын дараа: > 30 мЕмл
Эрэгтэйчүүдэд:
-Бэлгийн бойжлын өмнөх үе: < 5 мЕмл
-Насанд хүрэгсдэд: 3-18 мЕмл
Эрэгтэй: Баррын биеэцэр < 20%
Эмэгтэй: Баррын биеэцэр > 50%
Эрэгтэй: 46ХҮ
Эмэгтэй:46ХХ

70. Дараах асуултанд хариулна уу?
1. Клиникийн онош ?
2. Шалтгааныг тодруулна уу ?
3. Цаашид авах арга хэмжээ
4. Эмчилгээ төлөвлөлт.

71. ЭМНЭЛЗҮЙН ЖИШЭЭ №2

72. • 17 настай бэлгийн бойжилт явагдаж эхлээгүй идэр насны
хөвгүүн.
• Мөнхтулга коллежид орохын өмнөх эмчийн ерөнхий үзлэгт
орох зайлшгүй шаардлагатай болсон. Мөнхтулгын биеийн
байдал сайн боловч түүнд эмчтэй зөвлөлдөх шаардлагатай
хэд хэдэн асуудал байсан. Түүний биеийн хөгжил
ангийнхаа хөвгүүдийнхээс өөр болохыг ажигласан байна.
Үеийхэнтэй нь харьцуулахад , суга болон умдагт ургасан үс
цөөн, шодой ба төмсөгний хэмжээ нь бага ажээ.
Мөнхтулгын сэтгэлийг хамгийн их зовоож байгаа асуудал
нь 13 наснаас эхлэн, түүний хөхний булчирхай хатуурсан
байна. Мөнхтулга бэлгийн харьцаанд орж үзээгүй, түүний
бэлэг эрхтэн хөвчирдөггүй, шөнийн поллюци байгаагүй
гэнэ.
• Мөнхтулгын өсөлт, биеийн хөгжил хэвийн болов ч үеийхэн
шигээ “үсрэлттэй” огцом өсөөгүй. Тэрний өсөлт аажим,
энгийн хурдтай байсан гэнэ. Мөнхтулга 4-6 сар тутамд
өмдний шуумаг, гадуур хувцасныхаа ханцуйг уртасгаж
өмсдөг.

73. Acyумж:
• Ноцтой өвчнөөp өвчилж байгaaгүй, мэc засал хийлгэж байгаaгүй,
хаpшлын асуумж үгүйcгэгдсэн, эмийн бэлдмэл хэрэглэдэггүй.
• Тамхи татдаггүй, кофе, архи, мансyуруyлах бодис хэрэглэдэггүй,
удамшлын асуумж онцлoх зүйлгүй.
Бодит үзлэгт:
• Өндөр нyруyтай, туранхай залуy
• Өндөр 182,5см, гарын далайц 185см, жин 67кг, артерийн даpалт
110/70 мм.мyб, пульс 68, арьс салст хэвийн, суга ба умдагт
цөөн тооны үстэй, толгой, чих , хамар, залгиур”-ын үзлэгт
өөрчлөлтгүй, амьсгал цэвэр, Гинекомаститай/ Хөхний толгой
орчим 3см диаметртай хатуурсан/, зүрх хэвлийн үзлэгт
өөрчлөлтгүй, Бэлэг эрхтэний байдал- Шодой жижигхэн: 4,5см
урттай, төмсөг 1,5смх1х1 см хэмжээтэй, хатуу, гадагш чиглэсэн
байдалтай, Мөчдийн байдал- Урт, нарийн хөл, гартай.

74. Дараах асуултанд хариулна уу?
1. Үзлэгээр ямар нэмэлт зовиур илэрч болох вэ?
2. Урьдчилсан онош?
3. Шинжилгээ төлөвлөнө үү?

75. Сорил М-ийн үзүүлэлт Хэвийн үзүүлэлт
ЦЕШ
Тестостерон
ЛГ
Хэвийн
1,14нгмл
42мЕмл
Хэвийн
Насанд хүрсэн
эрэгтэй: 3-10нгмл
Эрэгтэй:
-бэлгийн бойжлын
өмнөх үе: <5мЕмл
-насанд хүрэгсдэд:
3-18мЕмл

76. Сорил М-ийн үзүүлэлт Хэвийн үзүүлэлт
Амны салстын
шинжилгээ
кариотип
Баррын бенцэр 59%
46ХХҮ
Эрэгтэй: Баррын
бенцэр <205
Эмэгтэй: Баррын
бенцэр >50%
Эрэгтэй:46 ХҮ
Эмэгтэй: 46ХХ

77. Дараах асуултанд хариулна уу?
• 1. Клиникийн онош ?
• 2. Шалтгааныг тодруулна уу ?
• 3. Цаашид авах арга хэмжээ
• 4. Эмчилгээ төлөвлөлт.