1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:
ΤΜΗΜΑ:
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ:…..…... /60 μ.
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ
9η Ενότητα
Οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως
ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἔστι καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον͵ καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ· τὸ δ΄ ὅτε δεῖ καὶ ἐφ΄ οἷς
καὶ πρὸς οὓς καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς δεῖ͵ μέσον τε καὶ ἄριστον͵ ὅπερ ἐστὶ τῆς ἀρετῆς. ὁμοίως δὲ καὶ
περὶ τὰς πράξεις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. ἡ δ΄ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις
ἐστίν͵ ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ἡ ἔλλειψις ψέγεται͵ τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ
κατορθοῦται· ταῦτα δ΄ ἄμφω τῆς ἀρετῆς. Μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή͵ στοχαστική γε οὖσα τοῦ
μέσου.
10η Ενότητα
ἔτι τὸ μὲν ἁμαρτάνειν πολλαχῶς ἔστιν (τὸ γὰρ κακὸν τοῦ ἀπείρου͵ ὡς οἱ Πυθαγόρειοι
εἴκαζον͵ τὸ δ΄ ἀγαθὸν τοῦ πεπερασμένου)͵ τὸ δὲ κατορθοῦν μοναχῶς (διὸ καὶ τὸ μὲν ῥᾴδιον τὸ δὲ
χαλεπόν͵ ῥᾴδιον μὲν τὸ ἀποτυχεῖν τοῦ σκοποῦ͵ χαλεπὸν δὲ τὸ ἐπιτυχεῖν)· καὶ διὰ ταῦτ΄ οὖν τῆς
μὲν κακίας ἡ ὑπερβολὴ καὶ ἡ ἔλλειψις͵ τῆς δ΄ ἀρετῆς ἡ μεσότης·
"ἐσθλοὶ μὲν γὰρ ἁπλῶς͵ παντοδαπῶς δὲ κακοί."
Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική͵ ἐν μεσότητι οὖσα τῇ πρὸς ἡμᾶς͵ ὡρισμένῃ λόγῳ καὶ ᾧ ἂν
ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν. Μεσότης δὲ δύο κακιῶν͵ τῆς μὲν καθ΄ ὑπερβολὴν τῆς δὲ κατ΄ ἔλλειψιν· καὶ
ἔτι τῷ τὰς μὲν ἐλλείπειν τὰς δ΄ ὑπερβάλλειν τοῦ δέοντος ἔν τε τοῖς πάθεσι καὶ ἐν ταῖς πράξεσι͵ τὴν
δ΄ ἀρετὴν τὸ μέσον καὶ εὑρίσκειν καὶ αἱρεῖσθαι.
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β.1. Μετάφραση
Να μεταφράσετε από την 9η εν. το απόσπασμα: "Οἷον και φοβηθῆναι ... ἀρετῆς".
(10 μ.)
Β.2. Ερώτηση Εισαγωγής
Ποια σημασία είχε η απουσία του Πλάτωνα από την Ακαδημία, την εποχή που έφτασε εκεί ο
Αριστοτέλης και ποιος λόγιος επέδρασε στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του;
(10 μ.)
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ / 2014
Σελίδα 1 από 2

2. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ
Β.3. Ερμηνευτικές ερωτήσεις
Β.3.1. Ποια κριτήρια θέτει ο Αριστοτέλης στην 9η ενότητα, προκειμένου η εκδήλωση των
ανθρώπινων «παθών» και η τέλεση των αντίστοιχων «πράξεων» να ανταποκρίνονται στον
κανόνα της μεσότητας;
(10 μ.)
Β.3.2. Στην προηγούμενη ενότητα (8η) παρατηρήσαμε ότι ο φιλόσοφος διατύπωσε τη σκέψη
του υποθετικά («εἰ δή πᾶσα ἐπιστήμη») και δυνητικά («ἡ δ' ἀρετή ... τοῦ μέσου ἄν εἴη
στοχαστική»). Στο τέλος της νέας ενότητας (9η) ο τρόπος παρουσίασης της ίδιας σκέψης
αλλάζει: «Μεσότης τις ἄρα ἐστίν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου». Πως εξηγείται η
διαφορά στη διατύπωση και τι συμπεράσματα συνάγει κανείς από αυτό για το
επιστημονικό ήθος του Αριστοτέλη;
(10 μ.)
Β.3.3. «ὡρισμένῃ λόγῳ»: Στον τελικό ορισμό της αρετής ο Αριστοτέλης αναφέρεται για πρώτη
φορά στο στοιχείο αυτό. Τα είναι αυτό που δικαιολογεί αυτήν την προσθήκη και τι το
καινούριο πρόσθεσε το νέο αυτό στοιχείο;
(10 μ.)
Β.4. Λεξιλογικές Παρατηρήσεις
Β.4.1. Να εντοπίσετε στο κείμενο (9η εν.) τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων:
(10 μ.)
φοβηθῆναι =
λυπηθῆναι =
ἧττον =
ἁμαρτάνεται =
ἐπαινεῖται =
Β.4.2. Να βρείτε λέξεις του κειμένου (9η εν.) οι οποίες ειναι ετυμολογικώς συγγενείς με τις
παρακάτω:
ηδονή =
ουσία =
πρακτικός =
ψόγος =
ορθογώνιος =
Καλή Επιτυχία!
Θάρρος. Ξεκινώντας το ταξίδι με αυτή τη λέξη και συνεχίζοντας με πίστη στο Θεό,
θα φτάσεις εκεί όπου έχεις ανάγκη να φτάσεις.
ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
Paulo Coelho
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ / 2014
Σελίδα 2 από 2