4. SỰ CẦN THIẾT CỦA ACID DỊCH VỊ
Acid tạo môi trường tối ưu để
Pepsin hoạt động (pH tối ưu: 2 – 4).
Acid thủy phân các protein
Acid điều hòa chức năng của dạ
dày và ruột
Acid có tác dụng kiềm khuẩn, ngăn
cản sự xâm nhập của các vi khuẩn
vào ống tiêu hóa
5. NGUYEÂN NHAÂN LOEÙT DDTT
CÔ CHEÁ ÑAÕ ÑÖÔÏC XAÙC ÑÒNH
1.Loét do H.Pylory
2.Loét do thuốc
-NSAID vaø Aspirin
-Glucocorticoids ( Khi keát hôïp NSAID )
-Biphosphonate
-Clopidogrel .
3.Loét do stress
Choáng
Chấn thương sọ não, đa thương nặng , bỏng rộng
Suy hô hấp (thở máy),vieâm tuïy caáp, NMCT,TBMMN
Stress tâm lý
Các yếu nguy cô:
Rượu bia : Laøm toån thöông nieâm maïc DD, kích thích tieát acid
Thuốc lá ( Thuùc ñaåy, dai daúng, taùi phaùt vaø bieán chöùng cuûa oå loùet DD do H.P )
Di truyền (Nhóm máu O, Tăng khối lượng TB G)
6. NGUYEÂN NHAÂN LOEÙT DDTT
Hai nguyeân nhaân chính gaây loùet DDTT :
1. Nhieãm H. Pylori.
75-85% trong loùet DD
Treân 90% tröôøng hôïp loùet taù traøng.
2. Do thuoác khaùng vieâm nonsteroides bao goàm
caû aspirin .
Loùet DDTT xaûy ra khoûang 15-25% BN söû
duïng NSAID keùo daøi, keå caû aspirin .
7. Helicobacter pylori
H.pylori là gì ?
Xoắn khuẩn Gr (-), có nhiều
chiên mao, sinh men urease,,
sống trong lớp nhầy ở DD-TT
Làm thế nào H.pylori sống
được trong DD? Hp sống
trong lớp nhầy, sinh ra urease
xúc tác việc thủy phân urê
thành NH3 và CO2 . NH3 trung
hòa acid Hp thích nghi và
sống được trong môi trường
acid cao .
8. Helicobacter pylori
Dịch tễ học:
- Ở các nước phát triển: > 50 % dân số > 50 tuổi
nhiễm Hp, tần suất nhiễm chung tăng 10 %/ năm
- Ở các nước đang phát triển: > 80 % bị nhiễm Hp
- Việt Nam: tỷ lệ nhiễm Hp ở người lớn > 70%
Đường lây nhiễm: Đường ăn uống (phân-miệng)
hoặc trực tiếp (miệng-miệng) qua nước bọt
Cơ chế bệnh sinh:
Hp bám dính trên niêm mạc DD, tiết các chất làm phá
hủy lớp nhầy, các độc chất gây tổn thương niêm mạc
DD và kích thích tiết acid H+ dễ dàng khuếch tán
làm phá hủy TB niêm mạc DD
9. Helicobacter pylori
H.pylori và viêm dạ dày:
# 90 % VDD có liên quan nhiễm Hp.
Chứng khó tiêu không loét (non-ulcer dyspepsia): ?
H.pylori và ung thư dạ dày:
# 90% K DD có liên quan Hp (nguy cơ: 2-6 lần)
Hp viêm teo niêm mạc chuyển sản ruột loạn sản
K DD
u MALT (mucosal-associated-lymphoid-type lymphoma)
H.pylori và loét DD-TT
HP (+) > 90 % loét tá tràng
HP (+) 75-85% loét dạ dày .
10. Chẩn đoán nhiễm H.pylori
Phương pháp không xâm lấn (non-invasive):
+ Huyết thanh: Kháng thể kháng Hp
+ Nghiệm pháp thở: BN uống dung dịch urê được đánh dấu C13
hay C14 . Nếu có Hp, men urease sẽ tách CO2 đánh dấu ra khỏi
urê CO2
* này được phát hiện qua hơi thở sau 30’
+ tìm Kháng nguyên Hp trong phân hoặc ở nước bọt.
Phương pháp xâm lấn (invasive tests) thực hiện trên mẫu sinh
thiết khi nội soi DD:
+ Test urease nhanh (CLO test): mẫu thử được đặt trong môi
trường thạch có urê. Nếu có Hp, pH của môi trường sẽ tăng
làm cho chất chỉ thị màu từ vàng chuyển sang đỏ KQ (+).
+ Nhuộm
+ Nuôi cấy: tiêu chuẩn vàng cho chẩn đoán
12. Nguy cô gaây loùet do NSAID
1. Ñaõ xaùc ñònh:
o Tieàn caên loùet DDTT
o Tieàn caên coù bieán chöùng DDTT do NSAID
o Tuoåi treân 60.
o Duøng keøm Cotircoid
o Duøng keøm thuoác khaùng ñoâng
o NSAID lieàu cao hoaëc keát hôïp nhieàu NSAID bao goàm caû
aspirin lieàu thaáp.
o Nghieän röôïu
o Coù beänh maõn tính :COPD, xô gan .
2. Coù theå:
o Nhieãm HP
o Thuoác laù
13. TRIEÄU CHÖÙNG LOÉT DẠ DÀY-TÁ TRÀNG
* Triệu chứng chung:
- Đau thượng vị kieåu raùt boûng ( 1/3 BN ñau khoâng coù loùet )
- Rối loạn tiêu hóa (đầy hơi, ợ chua, buồn nôn, nôn, chán
ăn, mau no…) rối loạn vận động
Loét dạ dày Loét tá tràng
- Nôn và đau thượng vị - Đau thượng vị khi đói
sau khi ăn,suït caân - Có thể nôn
- Đau không giảm khi ăn - Đau giảm khi ăn /antacid
- Ít xảy ra vào buổi tối - Đau ñaùnh thöùc BN daäy hoaëc
90 phuùt ñeán 3 giôø
sau aên
14. Xuất huyết tiêu hóa
Thủng
Hẹp môn vị
Vieâm tuïy caáp
BIEÁN CHÖÙNG LOÙET DẠ DÀY-TÁ TRÀNG
19. CHAÅN ÑOÙAN LOÉT DẠ DÀY-TÁ TRÀNG
Triệu chứng
X quang dạ dày cản quang
Nội soi:
Quan sát trực tiếp
Lấy mẫu sinh thiết hoặc H.p test
Đánh giá kết quả điều trị
Tốn kém và gây khó chịu cho BN
Sinh thiết và xét nghiệm giải phẫu bệnh
CLO (Campylobacter Like Organism) Test
24. ÑEÀU TRÒ LOÙET DDTT
Mục tiêu điều trị
1. Ngắn hạn:
- Giảm đau nhanh
- Làm lành ổ loét
2. Lâu dài:
- Hạn chế tái phát (tiệt trừ Hp)
- Ngừa các biến chứng
25. ĐIỀU TRỊ KHÔNG DÙNG THUỐC
Tránh các thức ăn gây đau ,khoù tieâu
Bỏ hút thuốc lá ( Thuoác laù nguy cô loùet taêng gaáp
ñoâi,chaäm laønh oå loùet vaø deã taùi phaùt )
Tránh dùng các NSAIDs và Aspirin neáu ñöôïc
Hạn chế rượu bia( noàng ñoä cao ,gaây toån thöông haøng
raøo nieâm maïc ;Chöa coù baèng chöùng cho thaáy taùi phaùt )
Nên ăn chia nhiều bữa nhỏ ( ñoái vôùi loùet taù traøng )
26. CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ
LOÉT DẠ DÀY-TÁ TRÀNG
Thuốc kháng acid (antacid)
Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày
Thuốc kháng tiết acid
Kháng sinh tiệt trừ H. pylori
27. I. Các thuốc kháng acid:
- Hydroxyt nhôm+ hydroxyt magne :
Maalox, Kremil-S, Mylanta, Rocgel
- Phosphate nhôm: Phosphalugel, Gasterine
* Cơ chế tác dụng:
- Trung hòa acid tạo ra muối trung tính giảm đau
nhanh
- Thuốc có các ion kim loại dễ tương tác với các
thuốc khác, tạo ra các hợp chất không tan
- Cản trở sự hấp thu các thuốc khác: uống sau
thuoác khaùc ít nhaát 2 giờ
- Lưu ý lượng sodium ở BN bị THA, suy tim, suy
thận, suy gan hoặc đang mang thai.
* Caùch söû duïng :Uoáng sau aên 1 ñeán 2 giôø vaø tröôùc khi ñi
nguû .Hieän nay chæ söû duïng vôùi muïc ñích giaûm ñau .
28. II. Các thuốc bảo vệ niêm mạc:
- Sucralfate (Scrat gel, Ulcar, Sucrafar) .Uoáng tröôùc aên 1
giôø .Chæ ñònh loùet do traøo ngöôïc maät ,ngöøa loùet do stress.
- Bismuth colloidal (Ducas, Pepto-bismol, Trymo)
- PG E1:Misoprostol (Cytotec): tiêu chảy, đau bụng, sẩy
thai .
=> Ít söû duïng .
- Teprenone (Selbex): kích thích tiết PG
* Cơ chế tác dụng:
- Tạo một lớp áo phủ lên tổn thương loét, che chở và
ngăn không cho acid ăn mòn thêm vết loét.
- Bismuth còn có tác dụng diệt vi khuẩn Hp
- PG E1 kích thích tiết mucin phoøng ngöøa loét do
NSAID
29. III. Các thuốc kháng tiết acid dịch vị:
Ức chế TK X: Atropin
Ức chế tiết Gastrin: Somatostatin ( Söû duïng trong
XHTH treân do vôû daõn TMTQ / loùet DDTT )
Ức chế thụ thể H 2: Cimetidin, Ranitidin,
Famotidin, Nizatidin
Ức chế bơm proton H+:
* Omeprazole 20 (Losec, Mopral, Lomac, Mepraz…)
* Lansoprazole 30 (Lanzor, Prevacid, Lanchek…)
* Pantoprazole 40 (Pantoloc, Inipomp, Pantotab)
* Rabeprazole 10 (Pariet, Veloz):
* Esomeprazole20/40 (Nexium):
30. Cô cheá taùc duïng cuûa caùc thuoác öùc cheá tieát acid daï daøy
TB thành
Atropin Ức chế H2 Somatostatin TB G ở hang-
môn vị
TK phế vị
Thức ăn kích
thích dạ dày
Histaminocyte
H+
Tăng tiết Gastrin
H2
K+
Ức chế bơm proton
(-)
(-)
(-)
