Usos dos idiomas galego e castelán na Galicia actual. Elaborado por Paco Veiga, EDNL do IES de Melide (A Coruña)

1. IES MELIDE
EQUIPO DE NORMALIZACIÓN
A SAÚDE ACTUAL DO IDIOMA

2. Número de persoas que afirman non usar
“nunca” o idioma galego nas grandes cidades
(Fonte: Censos de poboación, 1991 e 2001)
Ferrol
Vigo
Santiago 2001
1991
Pontevedra
Ourense
Lugo
A Coruña
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

3. Lingua inicial en Galicia, 2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. I, 2007)
Outras
2,2%
Só galego Só castelán
20,6% 36,2%
Máis galego
15,1%
Máis castelán
25,9%

4. Lingua habitual en Galicia, 2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
M castelán
áis
35,3%
M galego
áis
22,6%
Só galego
Só castelán
Outras 15,8%
25,8%
0,5%

5. Evolución da lingua inicial en Galicia, 1992-2004
Tramo 16-54 anos (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. I, 2007)
51,2
50
45
41
40 36,2
34,4
35
30
25
20,6
20
13,6
15
10
5 2,2
0,8
0
Galego As dúas Castelán Outras
1992 2004

6. Evolución da lingua habitual en Galicia, 1992-2004
Tramo 16-54 anos (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
40
35,3
35
30,5 30,5
30
26 25,8
25 22,9
20
16
15 13
10
5
0
Só galego M galego
áis M castelán
áis Só castelán
1992 2004

7. Lingua do pensamento en Galicia, 2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
M castelán
áis
Só castelán
19,6%
44,4%
M galego
áis
11,0%
Outras
1,1% Só galego
23,9%

8. Lingua habitual de lectura en Galicia, 2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
Só galego Outras
M galego
áis 0,8%
6,6%
7,5%
Só castelán
M castelán
áis 44,7%
40,4%

9. Lingua da escrita en Galicia, 2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
Só galego Outras
8,9% 0,7%
M galego
áis
9,1%
M castelán
áis Só castelán
31,9% 49,5%

10. Evolución da lingua da escrita e da lingua para
escribir unha nota, 1992-2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
0,4
100% 4,4 6,6
15,2 15
90% 7,6
80% 9,2 11,5
70% 13,2
55,4 40,8
23,6
60%
50%
40%
61,7
30%
49,9
39,8 45,1
20%
10%
0%
Lectura 1992 Lectura 2004 Nota 1992 Nota 2004
Só castelán Máis castelán Máis galego Só galego

11. Lingua usada oralmente nas aulas no
Ensino Infantil e Primario (%)
(Fonte: Informe Consello da Cultura, Vol. II, 2002)
Sexto
Quinto
Castelán
Cuarto
Galego
Terceiro
Segundo
Primeiro
Infantil
0 10 20 30 40 50 60

12. Lingua usada no encerado nas aulas no
Ensino Infantil e Primario (%)
(Fonte: Informe Consello da Cultura, Vol. II, 2002)
Sexto
Quinto
Castelán
Galego
Cuarto
Terceiro
Segundo
Primeiro
Infantil
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

13. Porcentaxe de clases en galego no
1º Ciclo da ESO en Galicia (%)
(Fonte: SILVA, Bieito. Situación ensino LG ESO, 2008)
Optativa
Ciencias da Natureza
Música
Cultura Relixiosa 2º ESO
1º ESO
Relixión
Tecnoloxía
Matemáticas
Ciencias Sociais
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

14. Porcentaxe de clases en galego no
2º Ciclo da ESO en Galicia (%)
(Fonte: SILVA, Bieito. Situación ensino LG ESO, 2008)
Optativa II
Optativa I
4º ESO
Música
3º ESO
Relixión
Tecnoloxía
Bioloxía
Física e Química
Ed. Física
Ed. Plástica
Matemáticas
Ciencias Sociais
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

15. Lingua das clases en Primaria e en Secundaria
Tramo 15-24 anos, 2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
100%
6,3
11,9
90%
18,9
80%
70% 33,2
60%
44,4
50%
40%
37,9
30%
20% 24,1
11
10%
6 6,3
0%
Primaria Secundaria
Practicamente galego Máis galego Máis castelán Practicamente castelán Todo castelán

16. Lingua na escola, 2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
100% 3,7 3,9
11,6 9,3 8,5
15,9 16 6 5,8
90%
8,4 10,1
10,7
80% 11,2
22,7 36,6 36,6
70% 30,9
30,6 35,1
60% 26,2
50%
35,5
40%
30% 51,5
46,6 47,1 53,7 53,7
46,3
20%
26
10%
0%
Lingua habitual Compañeiros/as Compañeiros/as Profesores/as Profesores/as Lectura na escola Escrita na escola
Primaria Secundaria Primaria Secundaria
Só castelán Máis castelán Máis galego Só galego

17. Lingua de redacción das mensaxes
electrónicas, 2004 (%)
(Fonte: Mapa Sociolingüístico de Galicia-2004, Vol. II, 2009)
Só galego Outras
7,8% 2,7%
Máis galego
7,3%
Máis castelán
24,4%
Só castelán
57,8%

18. Utilización da lingua galega como lingua
vehicular no ensino (mínimos legais)
(Decreto 124 / 2007; Orde do 24 xuño 2008)
NIVEL ÁREAS
Educación Infantil - Utilizarase a “lingua materna” predominante entre o alumnado, tendo en conta a “lingua do contorno”.
- Garantirase o 50% de ensino en galego.
Primaria - Coñecemento do Medio Natural, Social e Cultural.
- Matemáticas.
- Educación para a Cidadanía.
- Outras áreas ata acadar o 50% da docencia.
ESO - Ciencias da Natureza.
- Bioloxía e Xeoloxía.
- Física e Química.
- Ciencias Sociais.
- Matemáticas.
- Educación para a Cidadanía.
- Outras áreas ata acadar o 50% da docencia. Aconséllase a Tecnoloxía.
1º Curso Bacharelato - Ciencias para o Mundo Contemporáneo.
- Filosofía e Cidadanía.
- Cultura Audiovisual (B. de Artes).
- Matemáticas I (B. de Ciencias e Tecnoloxía).
- Historia do Mundo Contemporáneo (B. de Humanidades e CC.SS.).
- Outras áreas ata acadar o 50% da docencia.
2º Curso Bacharelato - Historia de España.
- Historia da Filosofía.
- Técnicas de Expresión Gráfico-Plástica / Historia da Música e da Danza (B. de Artes).
- Matemáticas II (B. de Ciencias e Tecnoloxía).
- Xeografía (B. de Humanidades e CC.SS.).
- Outras áreas ata acadar o 50% da docencia.
Formación Profesional - FOL e os módulos que decida a Dirección oídos os Dptos. ata chegar ao 50% da docencia.
- Coidarase especialmente o vocabulario específico de cada especialidade.
EPA - Nivel I (50% mín.). Nivel (50% min.). Nivel III (100% - linguas). Bacharelato (100% - linguas).

19. Utilización da lingua galega no ensino
segundo o novo Decreto
(borrador presentado pola Xunta de Galicia o 30-12-2009)
EDUCACIÓN - Utilizarase a lingua predominante entre o alumnado tendo en conta a lingua do contorno.
INFANTIL - Coidarase que o alumnado adquira o coñecemento da outra lingua, tanto de forma oral como escrita.
- Para determinar a lingua predominante pediráselles ás familias que declaren, no momento da preinscrición,
a lingua materna dos seus fillos/as.
EDUCACIÓN - En xeral, un terzo das horas semanais impartirase en galego, un terzo en castelán e un terzo en lingua(s)
PRIMARIA estranxeira(s).
- Coñecemento do Medio e Matemáticas impartiranse, unha en galego e outra en castelán. As familias
decidirán este extremo nunha consulta que se realizará cada catro anos.
- O Consello Escolar decidirá a lingua en que se impartirán o resto das materias. En galego e en castelán,
respectivamente, impartirase cando menos un terzo do horario semanal. En lingua(s) estranxeira(s),
non máis dun terzo.
- Se se pretende que Coñecemento do Medio e Matemáticas sexan impartidas en lingua(s) estranxeira(s),
deberá solicitarse á Administración.
ESO - En xeral, un terzo das horas semanais impartirase en galego, un terzo en castelán e un terzo en lingua(s)
estranxeira(s).
- As familias decidirán, nunha consulta que se realizará cada catro anos, en que lingua se imparten
Matemáticas e Ciencias Sociais.
- O Consello Escolar decidirá a lingua en que se impartirán o resto das materias. En galego e en castelán,
respectivamente, impartirase cando menos un terzo do horario semanal. En lingua(s) estranxeira(s),
non máis dun terzo.
- Se se pretende que Matemáticas e Ciencias Sociais sexan impartidas en lingua(s) estranxeira(s), deberá
solicitarse á Administración.

20. Os últimos datos, coñecidos hai uns días, demostran que a
situación do idioma galego é crítica, pois apenas o 38% da
poboación declara usalo dun xeito habitual.
Isto quere dicir, na práctica e sobre todo en ambientes
urbanos, que hoxe por hoxe é posible vivir en Galicia sen
ter contacto ningún co galego na vida ordinaria.
Quere dicir tamén que as persoas que desenvolven as súas
actividades nesta situación corren grave risco de non chegar
a ser bilingües.
Só no 17% das clases de Primaria e no 30% das de
Secundaria se utiliza o galego.
Máis do 80% dos galegos e galegas declaramos que usamos
preferentemente o castelán na escrita, porcentaxe que se
eleva ata o 85% se nos referimos á lectura.

21. O alumnado castelán-falante non está vendo coutados os
seus dereitos na actualidade por recibir parte das súas
clases en galego. Antes ben, de non as teren si estaría
coutándose o dereito deste alumnado a unha formación
que lle garanta precisamente o dominio dos dous
idiomas.
É o alumnado galego-falante o que non ten garantido
que a súa vida poida desenvolverse en galego.
Por iso, o Equipo de Normalización do IES Melide fai
un chamamento en defensa da normalización do galego
a toda a comunidade educativa, ao alumnado, ao
profesorado, aos pais e nais e ao persoal non docente.