Препораки како резултат од анализите и истражувањата за стратегија за претприемачко учење

1. Stocktaking of Good Practice in
Entrepreneurial Learning
-Recommendations-
03 July 2013
Ministry of Education
and Science
Workshop on “Development of the entrepreneurial learning
strategy for the Republic of Macedonia, Skopje, 3 July 2013

2. Стратегијата за претприемашкп ушеое на РМ
базира на следните принципи:
- Партнерствп (интегрираое на стратегијата за ПУ
вп другите пплитики на стејкхплдерите)
- Лидерствп (ппставуваое на стратегијата за ПУ
виспкп на агендата на државнипт врв на РМ)
- Сппственпст (секпј пд партнерите да ушествува вп
креираоетп, имплементацијата, мпнитпрингпт и
ппдпбруваоетп на стратегијата за ПУ)
- Ппсветенпст (клуш за дплгпрпшен успех на агендата
за ПУ вп РМ)
Ministry of Education
and Science

3. 1. Впведуваое на спдржина вп наставните
прпграми ппврзана сп инпвативнп
размислуваое и претприемништвп на сите
нивпа (пснпвнп, среднп и виспкп
пбразпвание) какп дел пд други предмети –
математика, кпмпјутерски науки, група на
предмети пд прирпдни науки
o Фпкус на креативнпст, иницијативнпст,
генерираое на идеи, прилагпдливпст, прпценка
на ризик и сампппшит
Ministry of Education
and Science

4. 2. Интервенција и ппдпбруваое на веќе
впведените предмети “Претприемништвп и
бизнис” и “Инпвации и претприемништвп” и
предметпт “Инпвации и претприемништвп”
кпј ќе биде впведен вп пснпвнп пбразпвание
(8-мп и 9-тп пдделение)
Ministry of Education
and Science

5. • Генералнп за сите нивпа на пбразпвание:
o Прпмени на традиципналните пбразпвни техники и
метпди (пппрактишнп приентиран
прпграм, партиципативни метпди, метпди базирани
на реални примери, метпди кпи мпделираат или
имитираат претприемнищтвп)
o Имплементација на механизми сп кпи наставниците
ќе гп преппзнаат претприемачкипт дух кај ушениците
(кпи веќе заппшнале сп некакви претприемашки
активнпсти) за да не страдаат сп слаби пценки пд
други предмети
o Стандарди за пбука и едукација, сертифицирани
прпграми, пбезбедуваое на квалитет вп наставата и
пбуката
Ministry of Education
and Science

6. • Вп пснпвнп пбразпвание:
o Фпкус на искуственп учеое каде наставната
прпграма ќе биде ппинтерактивна
o Ппсета на кпмпании
o Ппсети пд рабптпдаваши и успещни бизнисмени
o Прпектни задаши базирани на реални примери
o Виртуелни кпмпании
o Летни камппви
o Натпревари за знаеое, инпвативнпст, цртеж, дизајн,
израбптка
o Ушенишки саеми...
Ministry of Education
and Science

7. • Вп среднп пбразпвание:
o Фпкус на развиваое на ппшти кпмпетенции какп
креативнпст, иницијативнпст, генерираое на
идеи, прилагпдливпст кпн нпви ситуации,
прпценка на ризик, сампдпверба, и развиваое на
специфични кпмпетенции пптребни за
заппшнуваое и впдеое на бизнис
o Маркетинг
o Финансии
o Развпј на нпви прпизвпди и услуги
o Практишна рабпта...
Ministry of Education
and Science

8. • Вп виспкп пбразпвание:
o На сите универзите задплжителен или избпрен предмет
за претприемнищтвп
o Развпј на специјализирани центри кпи ќе ппнудат
напредни пбуки за претприемништвп, ќе пбезбедат
мпжнпсти за инкубираое на старт-апи, ментпрствп и
„кпашинг“, „нетпвпркинг“ и финансиска ппддрщка на
млади претприемаши вп вид на старт-ап капитал
o Впстанпвуваое на центри за развпј на старт-апи сп
виспка инпвативнпст и квалитет вп близина на технишки
факултети
o Креираое на пплугпдищнп списание каде за сите наушни
рабптници, нп и за ппщирпката публика, ќе се пбезбедат
трудпви ппврзани сп претприемнищтвптп и инпвациите
o Дпктпрски студии за инпвации и претприемнищтвп
Ministry of Education
and Science

9. 3. Пптребен е значителнп ппдпбруваое на
пкружуваоетп за да се изгради екп-систем
каде ќе се развива претприемачкптп учеое
- Интеракција на стратегијата за ПУ сп другите стратегии
вп РМ:
- Прпграма на рабпта на Владата на РМ
- Прпграма за развпј на шпвешки ресурси
- Наципнална стратегија за развпј на пбразпвание
- Стратегија за инпвација на РМ
- Стратегија за струшнп пбразпвание и пбука на РМ
- Наципнална стратегија за пдржлив развпј на РМ
- Наципнална стратегија за врабптуваое...
Ministry of Education
and Science

10. • Ппстпјана прпмпција на претприемашкптп ушеое:
o Реклами и пгласи
o Пппуларни щпу прпграми за успещни претприемаши
(дпмащни и странски)
o Едукативни прпграми за претприемнищтвптп и
заппшнуваое и впдеое на бизнис на телевизиите
o Квизпви
o „Reality“ щпу
o Силна медиумска ппддршка на клушните настани кпи
гп ппддржуваат претприемнищтвптп и инпвациите
o Кпристеое на интернетпт и мпдерните спцијални
мрежи за претприемашка прпмпција
Ministry of Education
and Science

11. • Зајакнуваое на наципналната мрежа на
едукатпри за претприемнищтвп
o Сппдветен избпр на наставни кадри кпи ќе ги
предаваат нпви курсеви за претприемнищтвптп
o Организираое на ппстпјана пбука за наставниците на
сите нивпа на пбразпвание и сертифицираое
o Ппддршка на кариернипт развпј за наставници кпи
предаваат претприемнищтвп и ппврзани курсеви
o Обезбедуваое на ппддршка за медунарпдна
мпбилнпст и размена на студенти и истражуваши пд
пплетп на претприемнищтвп
o Развпј на е-спдржина за претприемнищтвп
o Развпј на платфпрма за е-учеое за наставници
Ministry of Education
and Science

12. o Развпј на алатки за кпмуникација и вмрежуваое кпи ќе се
кпристат за сппделуваое на искуствп и знаеое за
предаваое на претприемнищтвптп ппмеду наставниците
o Имплементација на механизми за кпнтинуиранп
ппдпбруваое на предаваое на претприемнищтвп преку
прпушуваое и мереое на резултати пд имплементација на
најдпбрите практики
o Развпј на дппплнителни алатки и метпди за предаваое
(интерактивни спдржина, игри, квизпви, тестпви...)
o Ппддрщка на наципнални натпревари за најдпбар и
најинпвативен бизнис план вп средни ушилищта и
универзитети
o Организација на натпревари за креативнпст вп пснпвните
ушилищта
o Впведуваое на награди за наставниците и училиштата
Ministry of Education
and Science

13. • Зајкнуваое на нефпрмалнптп претприемашкп ушеое:
o Ппдгптпвка на акредитирана наставна прпграма и
спдржина за предаваое на претприемнищтвп
o Развпј на материјали, техники и метпди за предаваое на
претприемнищтвптп
o Примена на мпдерни метпди на предаваое – вежби
o Впведуваое на сертифицираое на кадар кпј предава
претприемнищтвп и кпнсултанти за претприемнищтвп
o База на ппдатпци за кпмпании ппдгптвени за спрабптка,
какп и гпстински предаваши - претприемаши
o Креираое на птвпрена веб заедница за ушеници, студенти
и диплпмци кпи ќе пбезбедат пристап дп ментпри,
експерти и ресурси за впдеое на бизниспт.
o Креираое на мрежа на фирми за пбука за гимназиски и
струшни средни ушилищта кпи ќе пбезбедуваат практишна
едукација за градеое на претприемашки вещтини
Ministry of Education
and Science

14. • Зајакнуваое на врската ппмеду училиштата и
лпкалната заедница, бизнисите и семејствата:
o Организираое на ппсети вп кпмпании и пбезбедуваое
на ппвеќе гпстински предаваши вп ушилищтата
o Креираое на клуб на рпдители на успещни
претприемаши кпи ќе ја презентираат нивната
приказна
o Ппгплемп вклучуваое на училиштата вп активнпстите
на ппштините
o Развпј и имплементација на механизми кпи ќе
ппттикнат лпкалната заедница, бизнисите и
семејствата да им ппмпгнат на ушилищтата вп
активнпстите ппврзани сп претприемашкп ушеое.
Ministry of Education
and Science

15. • Ппддрщка на развпјпт на младите претприемачи:
o Развпј на клубпви на млади претприемаши
o Креираое на ппсебен бучет за ппддрщка на младите
претприемаши
o Фпрмираое на база на спветници/ментпри
o Неделни, месешни и гпдищни настани
o Онлајн мрежи за сппделуваое на искуства, креираое
на заеднишки партнерства и ппврзуваое сп
пптенцијални инвеститпри
o Обезбедуваое на специјализирани пбуки за нпвите
технплпгии, права на интелектуална сппственпст,
инпвации и развпј на нпви прпизвпди...
Ministry of Education
and Science

16. • Обезбедуваое на сигурни финансиски
средства за спрпведуваое на активнпстите
ппврзани сп претприемашкп ушеое:
o Наципнален бучет
o Бучет на лпкална сампуправа
o Сппствени фпндпви на ушилищтата/универзитетите
o Дпнатпрска заедница
o Бизниси
o НВО...
Ministry of Education
and Science

17. • Обезбедуваое на ефикасен систем за
мпнитприраое и евалвација на
претприемашкп ушеое:
o Развпј на кпнкретни индикатпри за успех
o Системпт на мпнитприраое треба да се фпкусира
на пптребите на лпкалнипт пазар
o Креираое на пдбпр спшинет пд претставници на
сите стејкхплдери кпи ќе ја мпнитприраат
имплементацијата на стратегијата за ПУ
o Регуларен преглед и ппдпбруваое на стратегијата
и акципнипт план секпи 3-4 гпдини
Ministry of Education
and Science

18. 4. На ппчетпкпт на акцискипт план да се
прганизираат редпвни спстанпци ппмеду
претставници на МОН, МЕ, МФ, МТСП, МИО,
БРО, АВРМ, АППРМ, ЦСОО и разни прпектни
единици ппврзани сп претприемништвп и
инпвации за да се пбезбеди заедничкп
сппствеништвп на стратегијата за ПУ
- Креираое на медуреспрски надзпрен прган
(спветпдавнп телп) пдгпвпрен за имплементација
на стратегијата
- Фпрмираое на рабптни групи пп тематските
ппдрашја
Ministry of Education
and Science

19. Временска рамка на стратегијата: 2014- 2020
Временска рамка на акцискипт план: 2014 – 2016
Одгпвпрна институција: МОН / Наципнален спвет - ?
Клушни партнери: МОН, МЕ, МФ, МТСП, МИО, БРО,
ЦСОО, ЦОВ, НАМ, АВРМ, АППРМ,
ОУ, СУ, Универзитети, НВО, бизнис
кпмпри, аспцијација на
рабптпдавачи, ...
Визија: ???
Ministry of Education
and Science
Оснпвни елементи на
стратегијата за ПУ

20. Ministry of Education
and Science
ВИЗИЈА на стратегијата на РМ за ПУ
Ајде заеднп да ја креираме . . .

21. Ministry of Education
and Science
В Е Ж Б А

22. Ministry of Education
and Science
Norway:
Entrepreneurship in the education system shall renew education in this and
create quality and multiplicity in order to foster creativity and innovation.
Kosovo:
Kosovo will further develop Entrepreneurship Education and Training for
pupils, students and adults in formal as well as non-formal settings and
ensure that training institutions and business service providers, make
available skills and knowledge adapted to the needs of small enterprises.
Wales:
To develop and nurture self-sufficient, entrepreneurial young people in all
communities across Wales, who will contribute positively to economic and
social success.
Jordan:
Boost the economic development of Jordan through empowering Jordan’s
young people and its entrepreneurs

23. Ministry of Education
and Science
Визијата на нащата стратегија е

24. Ministry of Education
and Science
Следни чекпри:
-10-15 Септември 2013 – гптпвата драфт
стратегија ќе пди на јавна расправа
- Крај на Септември 2013 – развиена пснпвната
структура на Акцискипт план
- Ппчетпк на Октпмври 2013 – Рабптилница бр.
4 за финализираое на стратегијата и
презентација на структурата на Акцискипт план
- Нпември 2013 – Усвпјуваое на стратегијата и
финализираое на акцискипт план

25. Ministry of Education
and Science
Благпдариме за вниманиетп!
Ве мплиме ващипт придпнес вп развпјпт
на стратегијата за ПУ да гп дадете на
radmil.polenakovik@mf.edu.mk
dragan.sutevski@pretpriemac.com
https://www.facebook.com/ELStrategija