lecture.jpg (350×350)

1. Ëåêöèéí àãóóëãà:
1. Àâèàç¿éí óõààí þóã ñóäëàõ âý?
2. Àâèàç¿éí óõààíûã ñóäëàõ çîðèëãîîð
íü õýðõýí àíãèëàõ âý?

2. Àâèàç¿é ãýæ þó âý?
Õýëèéã á¿òýýæ áàéãàà àâèàã òàë
á¿ðýýñ íü ñóäàëäàã øèíæëýõ óõààíûã
àâèàç¿é ãýíý.
Àâèàç¿éä õýëíèé àâèà, ò¿¿íèé
á¿ðýëäýõ¿¿í, àâèàíû òîãòîëöîî, àâèàíû
òîõèîëäîõ áàéð, àâèàíû íèéëö, àâèà
ººðð÷ëºãäºõ, àâèà ñýëãýõ ¸ñ, àâèàíû õóóëü
ç¿é òîãòîë, àâèà ¿ñãèéí õàðüöàà, çºâ
áè÷èõ áà äóóäàõ ¸ñ çýðãèéã ñóäàëíà.

3. Àâèàç¿éã ñóäëàõ çîðèëãîîð àíãèëàõ íü
Àâèàç¿éã ñóäëàõ çîðèëãîîð íü õýä õýä
àíãèëàí õóâààæ áîëíî. ¯¿íä:
1. Åðºíõèé àâèàç¿é.
Åðºíõèé àâèàç¿éä äýëõèéí îëîí õýëíèé
àâèàç¿éí óõààíû åðºíõèé ñóäëàãäàõóóí,
øèíæ ÷àíàð, îíöëîã, àâèàíû õóóëèéã
ñóäàëäàã. Òóõàéëáàë Ǻâëºëòèéí íýðò
ýðäýìòýí Ë.Ð.Çèíäåðèéí ‘’Îáùàÿ ôîíåòèêà’’
Ì.,1979 çýðýã íîìûã äóðäàæ áîëíî.

4. Àâèàç¿éã ñóäëàõ çîðèëãîîð àíãèëàõ íü
2. Òîäîðõîé àâèàç¿é.
Òóõàéí íýã õýëíèé íýãýí ¿åèéí àâèàíû
áàéãóóëëûã ñóäàëæ, ç¿é òîãòëûã íýýí
èëð¿¿ëýõ çîðèëãîòîé áàéâàë òîäîðõîé
àâèàç¿é ãýíý. Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé
àâèàç¿éã ñóäëàõ ÷ þì óó, àëü ýñâýë
äóíä ¿åèéí ìîíãîë áè÷ãèéí õýëíèé
àâèàç¿éã òóñãàéëàí ñóäàëñàí áîë
òîäîðõîé àâèàç¿éí á¿òýýë áîëíî.

5. Àâèàç¿éã ñóäëàõ çîðèëãîîð àíãèëàõ íü
3. Ò¿¿õýí àâèàç¿é.
Àëèâàà íýãýí õýëíèé àâèàç¿éã õýëíèé
õºãæëèéí ò¿¿õýí ¿å øàòààð íü äýñ
äàðààëàí ñóäàëæ, àâèàíû õóâüñàë
õºãæèë, õóóëüç¿éã íýýí èëð¿¿ëýõ
çîðèëãîòîé áàéâàë ò¿¿õýí àâèàç¿é ãýíý.
Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé àâèàç¿éí
òîãòîëöîî, ò¿¿íèé õºãæëèéí àñóóäëûã
äóíä ¿å, ýðòíèé ¿åèéí ìîíãîë õýëòýé
õàðüöóóëàí õèéñýí ñóäàëãàà íü ò¿¿õýí
àâèàç¿éä õàìààðàõ þì.

6. Àâèàç¿éã ñóäëàõ çîðèëãîîð àíãèëàõ íü
4.Õàðüöóóëñàí àâèàç¿é.
Õàðüöóóëñàí àâèàç¿é íü òºðºë
õýëí¿¿ä, ýñâýë íýãýí õýëíèé îëîí
àÿëãóóã õàðüöóóëàí ñóäàëæ èæèë
õýâ øèíæ, ýñâýë ÿëãàà îíöëîãèéã òàíèí
ìýäñýíèé ä¿íä àâèàíû õºãæëèéí õóóëü,
àâèàíû ãàðàë ¿¿ñýë, õàðüöàà õîëáîî
çýðãèéã òàíèí ìýäýõ çîðèëãîòîé áàéíà.

7. Àâèàç¿éã ñóäëàõ çîðèëãîîð àíãèëàõ íü
5. Çýðýãö¿¿ëñýí àâèàç¿é.
Çýðýãö¿¿ëñýí àâèàç¿é íü òºðºë áèø
õýëíèé àâèàç¿éí àñóóäëûã æèøèí
çýðýãö¿¿ëýõ àðãààð èæèë òºñòýé ç¿éë,
ýñâýë ÿëãàà á¿õèé òîãòîëöîîã èëð¿¿ëýí
òàíèõ çîðèëãîòîé.
Àâèàç¿éí çýðýãö¿¿ëñýí ñóäàëãàà íü
åðºíõèé õýëøèíæëýëèéí îíîëûí ìýäëýãèéã
òýëæ, ãàäààä õýë ñóðàõàä îíîë-
¿éëäëýãèéí à÷ òóñòàé þì.

8. Àâèàç¿éã ñóäëàõ çîðèëãîîð àíãèëàõ
íü
6. Òóðøèëò àâèàç¿é.
Õýëíèé àâèàç¿éí òîãòîëöîî, ¿å, ºðãºëò,
àÿëãà çýðýã àâèàç¿éí ãîë ãîë àñóóäëûã
òóñãàé ëàáîðàòîðèä çîðèóëàëòûí áàãàæ
òºõººðºì溺ð ñóäàëæ ¿ð ä¿íä õ¿ðýõèéã
òóðøèëò àâèàç¿é ãýíý

9. Àâèàç¿éã ñóäëàõ çîðèëãîîð àíãèëàõ
íü
7.Õýðýãëýýíèé àâèàç¿é.
Õýðýãëýýíèé àâèàç¿éä àâèà-
ç¿éí øèíæëýõ óõààíû îíîë
ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã õýëáè÷èã çààí
ñóðãàõ ¿éë àæèëëàãààíä õýðõýí
íýâòð¿¿ëýõ, àøèãëàõ àñóóäëûã
ñóäàëæ, ñóðãàëòàä íýâòð¿¿ëíý.

10. Àøèãëàõ ìàòåðèàë
– Ý.Âàíäóé, Ìîíãîëûí óòãà çîõèîëûí õýëíèé /ôîíåìà/
àâèàëáàð, ÕÇÑ, 1961, 1 áîòü
– Ø. Ëóâñàíâàíäàí, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé á¿òýö
/àâèà, àâèàëáàð õî¸ð/ , ÓÁ.,1967
– Ø. Ëóâñàíâàíäàí, Õýë çîõèîëûí òîãòîëöîî áîëîõ íü,
ÕÇÑ, ÓÁ.,1975, 10 áîòü
– Ø. Ëóâñàíâàíäàí, Ôîíåìèéí îíîëûí òóõàé àñóóäàëä,
ÌÕØ-èéí àñóóäëóóä, ÓÁ.,1981
– Æ.Íàäìèä, Æ.Ñàíæàà, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé
àâèàç¿é, ÓÁ.,1993
– Æ.Öîëîî,Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé
àâèàç¿é,ÓÁ.,1976,

11. Àøèãëàõ ìàòåðèàë
– ÌÓÁÈÑ, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýë, ÓÁ.,2004,
– ÌÓÈÑ, Ìîíãîë õýëíèé ñóðàõ áè÷èã, ÓÁ.,1998,
– Á.ß.Âëàäèìèðöîâ, Ñðàâíèòåëüíàÿ ãðàììàòèêà
ìîíãîëüñêîãî ïèñìåíåííîãî ÿçûêà è õàëõàñêîãî íàðå÷èÿ,/
Ââåäåíèå è ôîíåòèêà/èçäàíèå-2, Ì., 1989,
– ×. ×èìýãáààòàð, Ø.Ëóâñàíâàíäàíãèéí Ôîíåìèéí õºäëºíãè
õàðüöàíãóé îíîë äàõü ôîíåìèéí óòãàã¿é òýìäãèéí ó÷èð,
ÌÕØ, ÓÁÈÑ-èéí ýðäýì øèíæèëãýýíèé áè÷èã, 1996, 1.
– Æ.Ñàíæàà, Ø.Ëóâñàíâàíäàíãèéí Ôîíåìèéí õºäëºíãè
õàðüöàíãóé îíîëûã áàÿæóóëàí õºãæ¿¿ëüå, ÌÕØ,
ÓÁÈÑ-èéí ýðäýì øèíæèëãýýíèé áè÷èã, 1996
– www.khelzasag.mn