Spect аппаратны ашиглал, үйлчилгээ-эмшуис сс-3-р курс

1. Сэдэв: SPECT- Single Photon Emission Computed Tomography
аппаратын ашиглалт, үйлчилгээ
Удирдагч багш: Э.Мөнх-од (Дүрс оношлогоо Эмнэлэгийн тоног төхөөрөмжийн
тэнхэмийн эрхлэгч )
Илтгэгч1: А.Баярмагнай (Дүрс Оношлогооны Техникчийн 3-р дамжааны оюутан)
Илтгэгч2: Н.Нямбаяр (Дүрс Оношлогооны Техникчийн 3-р дамжааны оюутан)

2. Нобелын шагналт физикч, химич Георг Фон Хэвэши 1935 онд
цацраг идэвхит изотопыг ашиглаж хүний ясны фосфорын бодисын
солилцоог судалж үзсэн, анхны энэ оролдлого нь цөмийн анагаах
ухааны шинжилгээний эхлэл байлаа. Цөмийн анагаах ухаан буюу
Nuclear Medicine нь хүний бие махбодийн тогтолцооны эрхтэн, эдэд
бүтцийн оношлогоо хийж эхэлсэн бол өнөөдөр үйл ажиллагааны
оношлогоо болон цөмийн эмчилгээний чиглэлд илүү анхаарах болсон
бөгөөд хоёр хэмжээст дүрслэлээс гурван хэмжээст ба түүнээс дээш
дүрслэлрүү шилжиж байна.
Цөмийн анагаах ухаан нь анагаахын
оношлогоо, эмчилгээ, судалгаанд тэмдэгт
атом-цацраг идэвхит изотопыг ашигладаг,
цацраг идэвхит изотопыг цөмийн реактор,
эгэл бөөмсийн хурдасгуур (циклотрон),
генераторт зориудаар гарган авч цацрагийг
хэмжих, бүртгэх орчин үеийн өндөр
мэдрэмтгий электрон тоолуурын
тусламжтайгаар бүртгэн авдаг.

3. Монгол улсад ашиглагдаж буй цөмийн оношлогооны
SPECT/CТ аппаратны өнөөгийн байдал, ашиглалт үйлчилгээ,
үйл ажиллагаа, шинжилгээний онцлог, давуу талыг судлахад
оршино.
Судалгааны зорилт
SPECT/CT аппаратын өнөөгийн
байдал хийгээд, ашиглалт
үйлчилгээг судлах.
SPECT/CT –ыг Бусад ижил
түвшний тоног төхөөрөмжүүдтэй
харьцуулан судлах.
SPECT/CT аппаратын ашиглалт
үйлчилгээнд гарч буй
бэрхшээлийг судлах.

4. SPECT-ийн хувьд,
хэвийн нөхцөлд
ганцаарчилсан фотон нь
цацрах болгондоо зүг бүр
тийш устал ( дисинтеграци )
үзүүлдэг тул бүртгэл нь
харилцан адилгүй байдаг.

5. SPECT- камерийн онцлог
нь гэвэл электрон тоолуур
буюу детекторууд нь хэд хэд
байж болдог. Түүнээс гадна
детекторууд нь хөдөлгөөнтэй
180-3600 –д эргэлдэж, хүний
биеийг тойрон зураг авч
оношлогоог хийдэг.

6. Олон Улсын Атомын Энергийн Агентлагийн Техникийн хамтын
ажиллагааны 2012-2013 онд хэрэгжүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд “
Монгол Улсад Цөмийн оношлогоог хөгжүүлэх, сайжруулах SPECT/CT
аппарат нэвтрүүлэх”. 2011 оны 10 сард энэхүү төсөл албан ёсоор
батлагдаж Улсын Атомын Энергийн Агентлагийн Техникийн хамтын
ажиллагааны хэлтэс, 2012.01.18-нд албан бичиг ирүүлж 2012-2013 онд
хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэсэн.
• Олон Улсын Атомын Энергийн Агентлаг-473,000 $
(Эмч инженерийн сургалт багтсан)
• Монгол улсын засгын газарийн -300,000 $ санхүүжилтээр Монгол
улсад 2014 оны 2-р сарын 24 нд Унгар улсын Medisо компаниас хос
толгойт SPECT/CT аппарат УКНЭ-ийн цөмийн оношлогооны тасагт
албан ёсоор нээлтээ хийн ажиллаж байна.

7. Зураг 1.гамма камер буюу гамма бүртгэгч.
Зураг 2. хяналтын дэлгэц Зураг 3. өвчтөний ор ( 210 Кг-н даацтай)

8. Бүртгэгчийн талбай 585 x 470 мм
Кристалл дэлгэц 9.5,(12.5,15.9 мм)
No. of PMT: 55 or 59 pcs
Хамгаалалт: 12-32 мм lead
PMT автомот тогтворжуулагч
HP* ба UHP** Бүртгэгчийн зай
NEMA загварчилгаа HP*
Бүртгэгчийн хэмжээ 530 x 390 mm
Энергийн хэмжээ 40–600 keV
Тс99-н дотоод
энергийн
9.7%
Зураг 4. Гамма бүртгэгч

9. зураг 5. Гамма бүртгэгч SPECT NEMA загварчилгаа
ОБЕГ Загварчилгаа HP* UHP**
Оронзайн дотоод шийдвэр
CFOV (FWHM) 3.6 мм 3.1 мм
CFOV (FWTM) 7.2 мм 6.1 мм
UFOV (FWHM) 3.7 мм 3.2 мм
UFOV (FWTM) 7.4 мм 6.2 мм
Оронзайн дотоод шугамын байдал
differential CFOV: 0.18 мм 0.09 мм
differential UFOV: 0.20 мм 0.10 мм
absolute CFOV: 0.38 мм 0.28 мм
absolute UFOV: 0.40 мм 0.30 мм
Оронзайн Системийн шийдвэр ( коллматортой
)
(FWHM) 7.3 мм 7.2 мм
(FWTM) 13.9 мм 13.4 мм
Хамгийн их тоолох
хурд бүх алдааг засах
>0.3Mcps
Системийн мэдрэг
байдал ( LEHR
коллиматортой )
160 cpm/μCi

10. КТ гантри
Patient aperture: 70 cm
Зүслэгийн талбай 50 cm
Мэдээлэл цуглуулах хугацаа 360o : 0.4*,0.5, 0.7,1, 1.5, 2
сек
Рентген генератор
Хамгийн их хүчдэл 60 кВ
Хоолойн хамгийн их хүчдэл 140 кВ
Хоолойн хамгийн их гүйдэл 500 мА
Бүртгэгч
Керамик Бүртгэгч 24 x 896 матерал
Зүслэг 16
Өргөн 20 мм
Зургийн өөрчлөлт 512 x 512
Зүслэгийн утага
Мэдээлэл цуглуулах Зүслэгийн
зузаан
16 мөр ба 0.625
эсвэл 1.25мм
Зүслэг хийх зузаан 0.625,1.25,2.5,3.75,5,
7.5, 10 мм
Зураг 6. 16 зүслэгт КТ

11. Нүүрс төрөгч агуулсан ор
Урт : 2580–6180мм
Өргөн : 670мм
Өндөр : 450 –850 мм (900мм шаардлагтай үед)
Жин : 350 kg
Шинжлүүлэгчийн хамгийн их жин : 229 kg
Хөндлөн хөдлөх зай: 3600 мм (2000 мм + 1600 мм)
Хэвтээ хөдөлгөөний хурд: Хамгийн их 15см/мин
Босоо хөдөлгөөний хурд :120 см/мин
Зураг 7. Шинжлүүлэгчийн ор

12. Хос толгойн үйл ажиллагаа
SPECT CT
-Эмгэг жамын процессийг эсийн болон молекулын
түвшинд оношлоно
-Эсэд өвөрмөцөөр үйлчлэх тэмдэгт атомыг ашигласанаар
тухайн “бай” голомтын зураглалыг сонгомолоор дүрслэнэ
-Дүрсийн тодрол сайн
-Анатомын байршил тодорхой дүрслэгдэнэ
Хосолсон (SPECT/ CT )
- Эмгэг жамын процессийг эсийн болон молекулын түвшинд оношлоно
/нүдэнд харагдахуйц бүтцийн өөрчлөлт үүсэхээс өмнө/
-Эсэд өвөрмөцөөр үйлчлэх тэмдэгт атомыг ашигласанаар тухайн “бай” голомтын зураглалыг
-сонгомолоор дүрслэнэ
-Дүрсийн тодролыг КТ сайжруулна
-Анатомийн байршил тодорхой дүрслэгдэнэ
-Нэг шинжилгээний аргаар авах боломжгүй бүтцийн болон үйл ажиллагааны мэдээллийг нэгэн зэрэг өөр өөр
дүрслэлээс гарган авах боломжтой оношийн зөрүү гарах эрсдэлийг бууруулна

13. Дүрслэл оношлогооны
зүслэгт системүүдийн
харьцуулалт
Давуу тал Сул тал
SPECT/CT Эмгэг жамын процессийг эсийн болон молекулын түвшинд
оношлоно
/нүдэнд харагдахуйц бүтцийн өөрчлөлт үүсэхээс өмнө/
Эсэд өвөрмөцөөр үйлчлэх тэмдэгт атомыг ашигласанаар тухайн
“бай” голомтын зураглалыг сонгомолоор дүрслэнэ
-Дүрсийн тодролыг КТ сайжруулна
-Анатомын байршил тодорхой дүрслэгдэнэ
-Нэг шинжилгээний аргаар авах боломжгүй бүтцийн болон үйл
ажиллагааны мэдээллийг нэгэн зэрэг өөр өөр дүрслэлээс гарган
авах боломжтой оношийн зөрүү гарах эрсдэлийг бууруулна
Дүрсийн тодрол хязгаарлагдмал
-Анатомийн байршилын нарийвчлал
хангалтгүй
-Тодорхой эрхтэнүүдэд физиологийн хэвийн
шингээлт тодорно
MRI Анатомийн хувьд ялгарал сайтай зураг гаргадаг. Ийм учраас
эмгэгтэй эрүүл бус хэсэг ойлгомжтой тод харагдана.
Яснаас өгөх артепакт үгүй.
Олон параметрүүд ашигладаг учраас ялган оношлогоо сайн
хийгддэг.
Шинжлүүлэгчид рентген болон цацраг туяа ашигладаггүй.
Тодосгогч бодисгүйгээр судасны эмгэгүүдийг оношлоно.
Хүүхэд болон жирэмсэн эхчүүдэд шинжилгээ хийх боломжтой.
Шохойжсон голомтод мэдрэг бус.
Ямар нэг хөдөлгөөнд мэдрэг энэ нь зургийн
чанарт нөлөөлдөг
Соронзон орон учир металл протез хүний
биед байгаа нөхцөлд хийж болохгүй.
Шинжилгээ харьцангуй удаан үргэлжилдэг
CT Дүрсийн тодрол сайн
-Анатомийн байршил тодорхой дүрслэгдэнэ
Молекул өөрчлөлт эцсийн шатандаа орж
нүдэнд харагдахуйц эмгэг голомт бүрэлдсэн
үед л дүрсийг тодруулна
-Эмгэг процесс бүхий тунгалагийн булчирхайг
хэмжээнээс хамаарч тодруулна
-Хавдрын эмчилгээний үр дүнг нарийвчлан
үнэлэх чадамж хангалттай бус
-Онош бүрэн тавигдахгүй эргэлзээтэй
голомтууд их

14. Үйлдвэрлэгч Загвар КТ Ялгарах онцлог
Siemens Symbia T2, 6 Онош зүй Төвлөрсөн
коллиматорын
хувилбар
Philips Discovery 570c 64 Онош зүйн Зүрхний
шинжилгээнд
зориулагдсан 64
зүслэгтэй
GE Hawkeye 4 Онош зүйн Нэг гантри, бага тун
КТ
Mediso Anyscan SC 16 Байршил
тодорхойлох
модульчлагдсан
Ижил Тоног төхөөрөмжийн харьцуулалт

15. 1. Мэргэшсэн хүний нөөц (сургалт)
• Цөмийн оношлогооны эмч -4
• Радиоиммунолог эмч- 2
• Радиохимич- 2
• Эмнэлэгийн цөмийн физикч- 2
• Эмнэлэгийн тоног төхөөрөмжийн ашиглалтын инженер-1
• Эмнэлэгийн техникч – 3
• Лаборант – 2
• Угаагч ариутгагч -1 /туслах сувилагч /

16. 2. Эмнэлэгийн оношлогоо, эмчилгээний багаж
техникийн аюулгүй ажиллагааг хангасан барилга
байгууламж
Зураг 4 стандарт өрөөний план

17. Хяналтын хэсэг
Гамма камер
SPECT
Хяналтын
дэлгэц
Шинжилгээний
ор
Агааржуулалт
Зураг 8: одоо ашиглагдаж буй өрөө

18. Цацраг идэвхит изотопын дутагдал:
Цөмийн оношлогоо, эмчилгээнд хэрэглэгдэж байгаа изотоп
холбогч химийн нэгдлүүдийг гадны орнуудаас, тухайлбал
Солонгос, Хятад улсуудаас авч байна. / Энэ нь аюултай ачааны
тээвэрлэлтийн зөвшөөрөлтэй холбоотой/. Тус тасаг хоёр долоо
хоногт нэг удаа 500 ТС 99м изотопыг солонгос улсаас оруулж
ирдэг / одоогийн байдлаар зөвхөн ТС 99м гэсэн ганцхан
төрлийн изотопыг ашиглаж шинжилгээ хийж байна. Энэхүү
изотоп нь хоёр долоо хоногт нэг орж ирэх нь хангалтгүй бага
байгаа бөгөөд улсын төсөв амжиргаа хүрдэг бол долоо хоног
бүр оруулж ирэх хэрэгтэй байна гэсэн ажилчдын санал хүсэлт
байдаг. Ингэснээр үйлчлүүлэгчид хангалттай үйлчилч өвчин
эмгэгийг эрт үед оношлох болон үйл ажиллагааг шалгах, хянах
боломжтой болно. /

19. Шийдвэрлэх арга зам
Өөрийн оронд цацраг идэвхит изотопыг гарган авах. Монгол
улс эмнэлэгийн болон бусад зориулалтаар гадаадаас өндөр өртөг,
зардалтайгаар авч хэрэглэдэг богино наст цацраг идэвхит
изотопуудыг судалгааны реактор ашиглан өөрсдөө үйлдвэрлэх
боломжтой болно. Үүний тулд цацраг идэвхит элементийн химийн
боловсруулалт хийх, сайтар тоноглогдсон радиохимийн
лабораторитой болох шаардлагатай. Цөмийн реактортой орнуудын
туршлагаас харахад нейтроноор идэвхжүүлэх аргаар 40 орчим, ураны
цөмийн хуваагдлаас үүсдэг таван цацраг идэвхит изотопыг ялган авч
ашиглаж байна.
Өнөөдрийн байдлаар дэлхийн 56 оронд судалгааны 240 реактор
ажиллаж байна. Цаашид ийм реакторын тоо ба үзүүлэлт улам өсөн
нэмэгдэх хандлагатай байна.

20. Монгол улсад ашиглагдаж буй SPECT/CT аппарат нь ердийн
CT, MRI-г бодвол мэдрэг чанар 10%-20%- р илүү, алсын
үсэрхийлэлийг оношлох чадамж өндөр, улмаар өвчний менежментэд
чухал үүрэг гүйцэтгэсэн, эдийн засгийн ач холбогдол өндөр юм.
Монгол улсад байгаа цорын ганц Цөмийн онош зүйн тасгийг орчин
үеийн шаардлага, олон улсын стандартад нийцүүлэн хөгжүүлэх,
Эрүүл мэндийн салбарт цөмийн анагаах ухаанд суурилсан эмчилгээ,
оношлогоог дэлхийн хөгжилтэй орны түвшинд ойртуулж , орчин
үеийн өндөр техник, технологи нэвтрүүлсэн чадварлаг багаас
бүрдсэн үндэсний төв болж, Цөмийн дэвшилтэт техник,
технологийг нэвтрүүлж цөмийн оношлогоо, эмчилгээний чадавхийг
дээшлүүлснээр Монгол улсын нийт хүн амийн дунд элбэг тохиолдох
халдварт бус өвчнөөс шалтгаалсан нас баралтыг бууруулхад үнэтэй
хувь нэмэр оруулах юм. Үүний тулд: Мэргэшсэн хүний нөөц
(сургалт), Эмнэлэгийн оношлогоо, эмчилгээний багаж техникийн
аюулгүй ажиллагааг хангасан барилга байгууламж, Цацраг итэвхит
изотопын дутагдал зэрэг тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэлэх
шаардлага гарч байна.