Injuries with Running - Prevention and Treatment Chấn thương trong chạy bộ - phòng ngừa và xử lý

1. CHẠY BỘ
PHÒNG NGỪA VÀ XỬ TRÍ CHẤN THƢƠNG
BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC – cơ sở 2
Khoa Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng
Chương trình tư vấn bệnh nhân

2. HỘI CHỨNG CHÈ ĐÙI
(PATELLOFEMORAL PAIN SYNDROME)

3.  Đau ở mặt trước đầu gối, quanh
xương bánh chè.
 Còn được gọi là hội chứng đầu gối
chạy bộ (Runner’s knee) vì thường
gặp ở những người tham gia các
hoạt động chạy nhảy.
 Chấn thương hàng đầu trong chạy bộ
Hội chứng chè đùi

4.  Triệu chứng:
Đau nhức vùng trước đầu gối, tăng khi:
• Lên xuống cầu thang
• Quỳ hoặc đứng tấn
• Ngồi gập chân lâu
Hội chứng chè đùi

5.  Nguyên nhân: chưa rõ ràng, nhưng có liên hệ với:
• Quá tải.
• Chấn thương: mặt trước gối (VD: gãy hay trật khớp).
• Phẫu thuật. Phẫu thuật khớp gối, như sửa chữa dây
chằng chéo trước dùng gân bánh chè, tăng nguy cơ
hội chứng chè đùi.
• Mất cân bằng hoặc yếu cơ vùng quanh hông hay
quanh đầu gối.
Hội chứng chè đùi

6.  Các vấn đề có thể gặp:
 Yếu cơ tứ đầu đùi (đặc biệt cơ rộng trong)
 Căng dải chậu chày
 Căng cơ tam đầu đùi (hamstring)
 Yếu và căng nhóm cơ vùng hông
 Căng nhóm cơ bắp chân
Hội chứng chè đùi

7.  Vị trí của xƣơng bánh chè
Hội chứng chè đùi

8.  Điều trị Vật lý trị liệu:
 Điều trị bằng tay: di động khớp, kéo dãn
Hội chứng chè đùi

9.  Điều trị Vật lý trị liệu:
Băng xương bánh chè: chưa rõ về hiệu quả dài hạn,
chứng cứ ủng hộ kết hợp với tập luyện.
Hội chứng chè đùi

10.  Điều trị Vật lý trị liệu:
Đế lót giày: trường hợp có quay sấp quá mức bàn chân
Hội chứng chè đùi

11.  Điều trị Vật lý trị liệu:
 Tập luyện cơ:
 Cơ tứ đầu, : chân thẳng giở cao, ấn đầu gối.
 Cơ rộng trong (VMO)?
Hội chứng chè đùi

12.  Điều trị Vật lý trị liệu:
 Tập luyện cơ:
 Bài tập chuỗi động đóng:
chức năng hơn, không
đứng tấn làm cho đầu gối
đưa ra trước bàn chân,
không gập chân quá 40
độ
Hội chứng chè đùi

13.  Điều trị Vật lý trị liệu:
 Tập luyện cơ:
 Nhóm cơ vùng quanh hông
Hội chứng chè đùi

14.  Phòng ngừa:
 Duy trì lực cơ
 Chú ý sự thẳng hàng của xương bánh chè
 Kiểm soat cân nặng
 Làm nóng trước khi tập luyện
 Kéo dãn (?)
 Tăng dần cường độ
 Mang giày phù hợp
Hội chứng chè đùi

15. HỘI CHỨNG DẢI CHẬU CHÀY
(ILIOTIBIAL BAND SYNDROME)

16.  Chấn thương phổ biến thứ hai
trong chạy bộ
 Đau phía ngoài khớp gối
 Do dải chậu chày cọ sát vào
các phần xung quanh
Hội chứng dải chậu chày
Dải chậu chày

17.  Chèn ép các thành phần
phía trong dải chậu chày,
đặc biệt ở 30 độ gập gối
 Xảy ra ở các hoạt động co
duỗi chân lặp đi lặp lại
Hội chứng dải chậu chày

18.  Nguyên nhân có thể
 Hoạt động lặp đi lặp lại làm cọ sát dải chậu chày vào lồi
cầu xương đùi
 Yếu nhóm cơ dang hông
 Viêm túi hoạt dịch mãn tính ở dải chậu chày
Hội chứng dải chậu chày

19.  Biểu hiện lâm sàng
 Đau chói vùng phía ngoài gối, có thể lan xuống bên
ngoài bắp chân
 Có thể có dấu hiệu viêm
 Ấn đau vùng ngoài khớp gối khi co duỗi chân
 Tăng khi đi xuống dốc hay chạy đường dài
Hội chứng dải chậu chày

20.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn cấp
 Xử trí đau viêm
 Mức độ nhẹ: Giảm cường độ tập, nếu chạy gây đau
 Mức độ nặng: nghỉ ngơi từ 3-4 tuần, chuyển sang các
hoạt động khác, VD: bơi lội
Hội chứng dải chậu chày

21.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn cấp
 Xử trí đau viêm
 Chườm lạnh
 Siêu âm trị liệu
 Điện trị liệu
 Kỹ thuật Trigger point
Hội chứng dải chậu chày

22.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn cấp
 Hƣớng dẫn kiểm soát vùng chậu hông, thân ngƣời
Hội chứng dải chậu chày

23.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn bán cấp
 Kéo dãn: dải chậu chày
Hội chứng dải chậu chày

24.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn bán cấp
 Kéo dãn: cơ tứ đầu đùi
Hội chứng dải chậu chày

25.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn phục hồi lực cơ
 Cơ mông trung:
 6-8 lần/hiệp x 2 hiệp, tăng tiến 15
lần/ hiệp x 3 hiệp
 Có thể thêm tạ, tùy sức
 Thực hiện chậm
 Tránh đƣa chân ra trƣớc hay quay
bàn chân xuống đất
Hội chứng dải chậu chày

26.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn phục hồi lực cơ
 Cơ mông trung:
Đẩy chân co vào
banh/tƣờng giữ 5 – 10 giây
Hội chứng dải chậu chày

27.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn phục hồi lực cơ
 Cơ mông trung:
 Thực hiện chậm
 15-30 lần/hiệp x 1-3 hiệp
Hội chứng dải chậu chày

28.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn phục hồi lực cơ
 Cơ mông lớn
Hội chứng dải chậu chày

29.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn phục hồi lực cơ
 Cơ mông lớn
 Nghiêng ngƣời ra trƣớc
 Đây đầu gối vào tƣờng
Hội chứng dải chậu chày

30.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn phục hồi lực cơ
 Cơ mông lớn
Hội chứng dải chậu chày

31.  Điều trị Vật lý trị liệu
 Giai đoạn trở lại chạy bộ
 Không đau
 Thực tốt các bài tập
 Sau 6 tuần, nhưng còn tùy trường hợp
 Tuần đầu nên chạy trên mặt đường bằng phẳng
 Không chạy xuống dốc 2 tuần đầu tiên
 Kiểm soát chậu, thân người trong lúc chạy
Hội chứng dải chậu chày

32. BONG GÂN CỔ CHÂN
(ANKLE SPRAIN)

33. • Là chấn thương phổ biến nói chung
• Mỗi ngày ở các nước phương tây có 1 ca bong
gân cổ chân trên 10,000 người.
• Chiếm 16-21% tất cả các chấn thương thể thao
Bong gân cổ chân

34.  Biểu hiện lâm sàng:
 Sưng, bầm
 Đau: chi chống chân, khi ấn vào cổ chân
 Đi lại khó khăn, mất vững
Bong gân cổ chân

35. • Phân loại
• Độ I: tổn thương nhỏ, không kéo căng dây chằng,
sưng phù nhẹ và có ảnh hưởng ít lên chức năng.
• Độ II: có kéo căng dây chằng nhưng dây chằng còn
nguyên vẹn, sưng phù và ảnh hưởng chức năng
mức độ trung bình; giảm cảm giác bản thể, tầm vận
động và có cảm giác mất vững
• Độ III: Đứt hoàn toàn dây chằng, sưng phù lớn và
ảnh hưởng nhiều chức năng, mất vững rõ rệt.
Bong gân cổ chân

36. • Xử trí:
• Bong gân mức độ nhẹ
• Tự hết sau 14 ngày
• Băng dính và theo dõi tiến trình lành thương.
Bong gân cổ chân

37. • Xử trí:
• Bong gân mức độ nặng
• Băng băng thun
• Nguyên tắc PRICE (Bảo vệ, Nghỉ ngơi, Chườm đá, Băng ép, kê
chân cao)
• Dùng nạng nếu cần
www.wikknow.blogspot.com www.podlink.com
Bong gân cổ chân

38. www.aliexpress.com
www.healthpages.org
www.healthtap.com
www.bandager.info
Immobilisation with cast
Chịu lực một phần
Nẹp cổ chân
Băng thun

39. • Xử trí:
• Bong gân mức độ nặng
• Thực hiện các bài tập cho tầm vận động cổ chân, có giám sát
một phần
Bong gân cổ chân

40. • Xử trí:
• Bong gân mức độ nặng
• Thực hiện các bài tập thăng bằng để tăng cảm giác bản thể
Bong gân cổ chân

41. Bài tập tăng cảm thụ bản thể
(Eils & Rosenbaum 2001)

42. • Xử trí:
• Bong gân mức độ nặng
• Thực hiện các bài tập tăng sức bền cho cơ
Bong gân cổ chân

43. • Xử trí:
• Bong gân mức độ nặng
• Thực hiện các bài tập chức năng cho thể thao
Yêu cầu: không đau, tầm vận động bình thường, cơ đủ mạnh, cảm
thụ bản thể bình thường
Bong gân cổ chân

44. VIÊM CÂN CƠ GÂN CHÂN
(PLANTAR FASCIITIS)

45. Vai trò cân gan chân là gì?
 Viêm cân gan chân
(Plantar fasciitis) là
một trong những
nguyên nhân phổ
biến nhất của bệnh
đau gót chân.

46. Vai trò cân gan chân là gì?
 Bảo vệ mặt lòng
bàn chân, nâng đỡ
cung gan chân theo
chiều dọc, và giúp
giảm sốc khi đi lại,
chạy, nhảy…

47. Vai trò cân gan chân là gì?
 Trong những trường hợp bình thường, hấp thụ sốc,
hỗ trợ các cấu trúc của bàn chân.
 Nếu áp lực đè lên quá tải => tạo ra những vết rách
nhỏ trong cân gan chân.
 Lặp lại nhiều lần => tổn thương trở nên bị kích thích
hoặc viêm, gây thoái hóa mãn tính.

48. Nguyên nhân
 Nguyên nhân chính
xác chưa rõ.
 Giải thuyết: quá tải
lên cân lòng bàn
chân bằng những
hoạt động lặp đi lặp
lại quá gây nên
những tổn thương,
đặc biệt khi chạy bộ

49. Nguyên nhân
 Thường liên quan
đến thể thao va
chạm mạnh và
chạy bộ, đặt biệt là
liên quan đến chạy
tiếp đất trên ngón
chân hơn là cách
chạy

50. Yếu tố nguy cơ
 Tuổi: viêm cân gan chân(plantar fasciitis) phổ biến nhất
trong độ tuổi từ 40 và 60, nữ gấp đôi nam.
 Môn thể thao: như chạy đường dài, khiêu vũ và thể dục
nhịp điệu – có thể là 1 khởi đầu sớm cho viêm cân gan
chân (plantar fasciitis)
 Giày dép - Giày cũ hoặc không phù hợp.

51. Yếu tố nguy cơ
 Dị tật bàn chân: Tật bàn chân bẹt (bàn chân phẳng),
hay vòm bàn chân quá cao, hay cách đi đứng làm tăng
áp lực trên cân gan chân.
 Yếu các nhóm cơ: ở cung lòng bàn chân
 Béo phì: Trọng lượng dư thừa tạo áp lực trên cân gan
chân.
 Nghề nghiệp: Những việc buộc phải đứng hoặc đi bộ
nhiều trên bề mặt cứng, những người thường phải
mang vác nặng
 Bệnh lý: tiểu đường, viêm khớp…..

52. Biểu hiện lâm sàng
 Đau gót khi đi bộ, đứng và ngay cả khi nghỉ
ngơi.
 Cơn đau thường xảy ra vào sáng sớm khi bước
ra khỏi giường, đặt chân xuống sàn nhà.
 Đau giảm khi đi nhiều, nhưng bị lại sau thời gian
nghỉ ngơi.
 Bạn có thể không đau khi ngủ vì bàn chân ở tư
thế nghỉ cho phép cân gan chân ngắn lại và thư
giãn.

53. Tiến triển của bệnh
 Không điều trị sớm: hình thành canxi
(xương) trong cân lòng bàn chân, bên cạnh
xương gót, được gọi là gai gót chân (heel
spurs) => phục hồi lâu hơn.
 Bỏ qua Viêm cân gan chân gây đau gót
chân lâu ngày sẽ thành mãn tính và ảnh
hưởng hoạt động thường ngày.

54. Điều trị
 Giai đoạn cấp: Ngừng hoạt động gây đau
Protect + R.I.C.E = P.R.I.C.E

55. Điều trị
 Nẹp bàn chân ban đêm có
thể sử dụng với mục đích
làm giảm gập lòng bàn
chân thụ động trong lúc
ngủ và để phòng ngừa rút
ngắn mạc gan chân và
gân Achilles.

56. Phƣơng thức trị liệu
 Sóng xung kích (Extracorporeal Shock-Wave
Therapy: ESWT)
 Siêu âm điều trị
 Sóng ngắn
Điều trị

57. Bài tập trị liệu
 Bài tập mạnh cơ, đặc biệt là các cơ nội tại bàn chân.

58. Điều trị
 Kéo giãn cân gan chân và gân Achilles:

59. Làm thế nào có thể trở lại chạy bộ?
 Phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn
thương và tốc độ hồi phục
 Cân nhắc nguyên tắc 10%
 Tiếp tục kéo giãn ngay cả sau khi bạn đã phục
hồi để ngăn ngừa tránh tái phát