1. Khám – Điều trị hiếm muộn nữ
ThS. Giang Huỳnh Như
H I NH
Như tất cả các cuộc khám bệnh thông thường, khám hiếm muộn luôn được bắt đầu bằng hỏi bệnh sử, góp phần
quan trọng trong chẩn đoán nguyên nhân gây hiếm muộn và tiên lượng điều trị. Trong lần khám đầu tiên, các
thông tin cần ghi nhận bao gồm: uổi tác, thời gian hiếm muộn, các biện pháp tránh thai đã áp dụng, số lần quan
hệ tình dục trong một tuần, đặc điểm chu kỳ kinh nguyệt ….
Các yếu tố về tiền căn mang thai như số lần sanh, sẩy thai, thai lưu, thai ngoài tử cung cũng được ghi nhận. Tiền
căn về phẫu thuật vùng chậu, viêm vùng chậu hay các xét nghiệm trong những lần điều trị hiếm muộn trước đây
đều giúp ích rất nhiều cho chẩn đoán và định hướng điều trị đúng đắn nhằm đem lại hiệu quả điều trị cao nhất.
KHÁM PHỤ KHOA
Khám phụ khoa để đánh giá vị trí, kích thước, tổn thương của cơ quan sinh dục ngoài, cơ quan sinh dục trong
và các cơ quan khác ở vùng chậu. Khám phụ khoa còn giúp phát hiện và xử trí kịp thời các viêm nhiễm sinh dục
như viêm âm đạo, cổ tử cung, các bệnh lây truyền qua đường tình dục… Ngoài ra, các đặc điểm sinh dục thứ
phát cũng được quan tâm khi tiến hành khám phụ khoa như sự phân bố lông ở bộ phân sinh dục, ở chân, sự phát
triển của vú.
XÉT NGHI M NỘI TIẾT
Xét nghiệm nội tiết là xét nghiệm định lượng nồng độ các loại nội tiết sinh dục trong máu như F H (Follicle-
Stimulation Hormone), LH (Luteinizing Hormone), estradiol, testosterone, SHBG (Sex-Hormone Binding
Globulin) nhằm đánh giá tình trạng nội tiết của buồng trứng và các cơ quan có liên quan đến hoạt động sinh sản.
Xét nghiệm nội tiết là một trong những xét nghiệm góp phần trong chẩn đoán số lượng trứng còn lại trong
buồng trứng cũng như tiên lượng đáp ứng buồng trứng với thuốc kích thích buồng trứng trong các trường hợp
sẽ làm thụ tinh trong ống nghiệm hay bơm tinh trùng vào buồng tử cung. Trong thời gian gần đây, AMH (anti-
Mullerian hormone) được xem là một xét nghiệm nội tiết chính xác hơn và có thể thay thế cho FSH, LH và
estradiol trong đánh giá dự trữ buồng trứng. Nếu như F H, LH và estradiol cần được xét nghiệm vào những
ngày đầu của chu kỳ kinh - từ ngày 1 đến ngày 5, AMH có thể được tiến hành vào bất kỳ thời điểm nào của chu
kỳ kinh. Xét nghiệm nội tiết thường được chỉ đinh cho những bệnh nhân lớn tuổi (>35 tuổi), kinh nguyệt không
đều, từng có phẫu thuật trên buồng trứng, hay những bệnh nhân chuẩn bị thực hiện các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.
XÉT NGHI M MÁU VỀ CÁC B NH LÂY TRUYỀN QUA ĐƯỜNG TÌNH DỤC
Thông thường, tất cả các bệnh nhân đến khám hiếm muộn đều được cho thực hiện các xét nghiệm máu về HIV,
viêm gan siêu vi B, giang mai và Chlamydia trachomatis. Chlamydia trachomatis là một loại vi khuẩn có thể
được lây truyền qua đường tình dục. Đối với đa số các phụ nữ, Chlamydia trachomatis tự khỏi và không để lại
di chứng. Tuy nhiên, với một số trường hợp khác, sự viêm nhiễm có thể lan lên tử cung và hai vòi trứng, làm
tăng nguy cơ hiếm muộn do tổn thương vòi trứng. Do đó, xét nghiệm tầm soát Chlamydia thường được phối
hợp với các xét nghiệm khác trong chẩn đoán các tổn thương do vòi trứng.
SIÊU ÂM PHỤ KHOA, ĐẾM NANG NOÃN TRÊN BUỒNG TRỨNG
2. Siêu âm phụ khoa qua ngã âm đạo giúp phát hiện các bất thường về phụ khoa như u xơ tử cung, u nang buồng
trứng, các bất thường bẩm sinh của đường sinh dục (tử cung đôi, tử cung 2 sừng, tử cung có vách ngăn, không
có tử cung,…), buồng trứng dạng đa nang. Trong khám hiếm muộn, siêu âm phụ khoa cũng nên được tiến hành
vào những ngày đầu của chu kỳ kinh không những để chẩn đoán các bất thường nêu trên mà còn giúp đếm số
nang noãn có trên buồng trứng. iêu âm đếm nang noãn cũng là một yếu tố cận lâm sàng giúp đánh giá số trứng
còn lại trên buồng trứng và tiên lượng đáp ứng buồng trứng với thuốc kích thích buồng trứng.
CHỤP HÌNH T CUNG - 2 VÒI TRỨNG CẢN QUANG (HSG) – NỘI SOI
Chụp hình tử cung - 2 vòi trứng cản quang là một thủ thuật có chụp X-Quang để đánh giá lòng tử cung và sự
thông thương của hai vòi trứng. Xét nghiệm này nên được thực hiện vào đầu chu kỳ kinh để tránh làm ảnh
hưởng nếu bệnh nhân đang có thai giai đoạn sớm. Vì chụp hình tử cung – 2 vòi trứng cản quang khá xâm lấn và
có tỉ lệ dương tính giả (trên kết quả chụp phim thấy 2 vòi trứng tắc nhưng khi mổ nội soi kiểm tra thì 2 ống dẫn
trứng vẫn thông bình thường), do đó xét nghiệm chỉ được chỉ đinh trong các trường hợp tiền căn viêm nhiễm
vùng chậu, tiền căn có can thiệp vào buồng tử cung (có nạo phá thai, đặt dụng cụ tử cung), nghi ngờ có bất
thường về hình thái của tử cung (nghi ngờ tử cung hai sừng, tử cung một sừng, có vách ngăn,…) hay khi bệnh
nhân lớn tuổi (>35 tuổi) có thời gian vô sinh kéo dài (>5 năm) để có định hướng điều trị kịp thời và hiệu quả.
Nội soi buồng tử cung và nội soi ổ bụng có thể giúp chẩn đoán và điều trị các nguyên nhân trong buồng tử cung
và vùng chậu.
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐIỀU TRỊ
Sau khi khám và làm xét nghiệm, bác sĩ sẽ có một cuộc thảo luận với vợ chồng bạn để cung cấp các thông tin về
chẩn đoán, các biện pháp điều trị, chi phí, nguy cơ và cơ hội có thai. Hiện tại, có khá nhiều biện pháp điều trị có
thể lựa chọn tạo cơ hội cho nhiều cặp vợ chồng với nhiều cơ hội thành công và chi phí khác nhau.
ĐIỀU TRỊ
Mục tiêu phần này chỉ đề cập sơ lược các hướng điều trị chung.
(1) Điều trị nội khoa
Điều trị viêm nhiễm
Kích thích phóng noãn
Hỗ trợ hoàng thể
Điều trị một số bệnh lý liên quan đến miễn dịch
…
(2) Điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật vòi trứng
Phẫu thuật lấy đi mô lạc nội mạc tử cung
Phẫu thuật bóc nhân xơ tử cung, cắt polype tử cung
…
(3) Kỹ thuật thụ tinh nhân tạo (bơm tinh trùng vào buồng tử cung)
(4) Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản: Đây là nhóm kỹ thuật điều trị hiệu quả và ngày càng phổ biến.
