DA LIỄU

1. Tài liệu lưu hành nội bộ
HƯỚNG DẪN ĐIỀU TRỊ
MỤN TRỨNG CÁ
NĂM 2016
HỘI ĐỒNG KH&CN
Bệnh viện Da Liễu Tp.HCM

2. MỤC TIÊU XÂY DỰNG HƢỚNG DẪN
 Tính kế thừa (Hƣớng dẫn 2012)
 Dựa vào chứng cứ (Hƣớng dẫn quốc tế)
 Dễ áp dụng: Phân loại, áp dụng thực tế lâm sàng

3. PHÂN LOẠI

4. ĐIỀU TRỊ TẠI CHỖ
 Retinoid: Tiêu cồi mụn, ức chế quá trình viêm
 Tretinoin: Lựa chọn 1 cho tất cả các dạng mụn (PL thai kỳ: C)
 Adapalene: Lựa chọn thay thế ƣu tiên 1 cho tất cả các dạng mụn
(PL thai kỳ: C)
 Tazarotene: Lựa chọn 2 cho tất cả các loại mụn (PL thai kỳ: X)
 Salicylic acid: Tiêu cồi mụn, ức chế quá trình viêm
 Thuốc không kê toa
 Phân loại thai kỳ: Không khuyến cáo sử dụng
 Benzoyl peroxide (BPO):
 Diệt P. acnes, tiêu cồi mụn, tiêu sừng
 Lựa chọn 1 cho tất cả các loại mụn (PL thai kỳ: C)
 Azelaic acid:
 Chống P. acnes, điều hòa việc tạo sừng, giảm tăng sắc tố
 Phân loại thai kỳ: B

5. ĐIỀU TRỊ TẠI CHỖ
 Clindamycin phosphate, Erythromycin
 Thoa ngày 1 – 2 lần
 Chống vi khuẩn P. acnes, gián tiếp ức chế quá trình viêm
 Phân loại thai kỳ: B
 Dapsone
 Thoa ngày 1 – 2 lần
 Chống vi khuẩn P. acnes, gián tiếp ức chế quá trình viêm
 Phân loại thai kỳ: C
 Sulfur/sulfacetamide sodium
 Thoa ngày 1 – 2 lần
 Thuốc không kê toa
 Phân loại thai kỳ: C

6. ĐIỀU TRỊ TẠI CHỖ
Thuốc thoa kết hợp:
 Tác dụng: Tăng hiệu quả, giảm hiện tƣợng kháng thuốc
 Dạng bào chế:
 BPO và kháng sinh: Erythromycin 3%/BPO 5%,
Clindamycin 1%/BPO 5%, Clindamycin 1%/BPO 3.75%
 BPO và retinoid: Adapalene 0.1%/BPO 2.5% (≥ 9 tuổi)
 Retinoid và |kháng sinh: Clindamycin phosphate
1.2%/Tretinoin 0.025% gel (≥ 12 tuổi)
 BPO, retinoid và kháng sinh

7. ĐIỀU TRỊ TẠI CHỖ
 Retinoids:
 Đơn trị: Mụn cồi
 Kết hợp: Mụn viêm (KS thoa hay uống )
 BPO hạn chế P. acnes kháng thuốc
 KS thoa: Không khuyến cáo sử dụng đơn trị liệu
 Azelaic acid: Thay thế hay mụn có tăng sắc tố sau viêm
 Dapsone 5% gel: Mụn viêm, đặc biệt ở phụ nữ trƣởng thành
 Sulfur, nicotinamide, resorcinol, sodium sulfacetamide,
aluminum chloride, kẽm zinc: Chứng cứ yếu

8. XEM XÉT DÙNG THUỐC THOA ĐƠN CHẤT
 Retinoids: Lựa chọn đầu tiên/cồi mụn không viêm
 BPO: Lựa chọn đầu tiên/thƣơng tổn viêm và không viêm
 Axít azelaic: Thay thế cho BPO, retinoids, mụn thâm
 Thuốc kháng sinh thoa: tổn thƣơng viêm (sẩn và mụn mủ),
hiện không còn khuyến cáo
 Lƣu huỳnh hay axit salicylic: kém hiệu quả hơn. Axit
salicylic có thể là lựa chọn thay thế retinoids.
 Tazarotene: hiệu quả, chƣa đƣợc cấp phép rộng rãi, đắt tiền

9. XEM XÉT DÙNG THUỐC THOA PHỐI HỢP
 Thƣơng tổn sẩn, mụn mủ.
 Thuốc thoa đơn chất kém hiệu quả.
 BPO phối hợp với kháng sinh thoa là lựa chọn đầu tiên.
 Retinoid phối hợp với thuốc kháng sinh thoa:
 Là một lựa chọn khác
 Chú ý tình trạng đề kháng với kháng sinh trong thuốc thoa.
 BPO phối hợp với retinoid:
 Là một lựa chọn
 Có thể gây tăng kích ứng da.
 Azelaic acid đơn thuần có thể dùng thay thế trong trƣờng
hợp kích ứng da.

10. ĐIỀU TRỊ TẠI CHỖ
 Vai trò của lƣu huỳnh?

11. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG
Nhóm tetracycline:
 Doxycycline:
 Lựa chọn 1
 Tác dụng: Chống P. acnes, ức chế viêm gián tiếp
 Hàm lƣợng thuốc: 50, 75, 100 hay 150 mg
 Lƣu ý: Có thể gây nhạy cảm ánh sáng liên quan đến liều điều trị
 Không dùng cho trẻ dƣới 12 tuổi (hay dƣới 8 tuổi)
 Phân loại thai kỳ: D

12. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG
Nhóm tetracycline:
 Doxycycline
 Minocycline:
 Lựa chọn 1
 Tác dụng: Chống P. acnes, ức chế viêm gián tiếp
 Hàm lƣợng thuốc: 50, 75, hay 100 mg
 Lƣu ý: Gây phản ứng phụ nghiêm trọng hơn so với doxycycline,
lymecycline and tetracycline. Do vậy, không ƣu tiên lựa chọn
minocycline khi sử dụng nhóm tetracycline
 Không dùng cho trẻ dƣới 12 tuổi
 Phân loại thai kỳ: D

13. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG
Nhóm tetracycline:
 Doxycycline
 Minocycline
 Tetracycline:
 Tác dụng: Chống P. acnes, ức chế viêm gián tiếp
 Hàm lƣợng thuốc: 250, 500 mg
 Không dùng cho trẻ dƣới 12 tuổi
 Phân loại thai kỳ: D

14. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG
Nhóm tetracycline
Nhóm macrolide:
 Azithromycin:
 Lựa chọn 2, chỉ nên sử dụng trong trƣờng hợp chống chỉ định dùng
tetracycline (nhƣ phụ nữ mang thai hay trẻ nhỏ)
 Tác dụng: Chống P. acnes, ức chế viêm gián tiếp
 Hàm lƣợng thuốc: 250, 500 mg
 Có thể dùng cho trẻ em
 Phân loại thai kỳ: B

15. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG
Nhóm tetracycline
Nhóm macrolide:
 Azithromycin
 Erythromycin:
 P. acnes kháng nhiều
 Tác dụng: Chống P. acnes, ức chế viêm gián tiếp
 Hàm lƣợng thuốc: 250, 500 mg
 Có thể dùng cho trẻ em
 Phân loại thai kỳ: B

16. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG
Nhóm tetracycline
Nhóm macrolide
TMP/SMX và trimethoprim:
 Lựa chọn 2, chỉ nên sử dụng trong trƣờng hợp không dung
nạp tetracycline hoặc macrolide.
 Có thể dùng cho trẻ em (trên 2 tháng tuổi)
 Phân loại thai kỳ: C

17. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG
Nhóm tetracycline
Nhóm macrolide
TMP/SMX và trimethoprim
Các nhóm kháng sinh khác:
 Hạn chế sử dụng vì thiếu bằng chứng lâm sàng
 Một số thuốc:
 Clindamycin
 Cephalexin
 Amoxicilline

18. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG
 Chỉ nên dùng kháng sinh uống trong trƣờng hợp mụn trung
bình hay nặng hoặc không đáp ứng với thuốc thoa tại chỗ.
 Không khuyến cáo sử dụng kháng sinh đơn trị liệu: Kết hợp
với benzoyl peroxide hoặc retinoid thoa.
 Kháng sinh uống chỉ nên dùng trong thời gian ngắn nhất có
thể (tốt nhất khoảng 3 tháng).
 Đánh giá lại sau 3 tháng để hạn chế hiện tƣợng kháng thuốc.

19. LỰA CHỌN KHÁNG SINH ĐƢỜNG UỐNG?
 Doxycycline
 Minocycline
 Azithromycin
 Clindamycine
 TMP/SMX và trimethoprim

20. ĐIỀU TRỊ BẰNG ISOTRETINOIN
 Xem xét điều trị:
 Bệnh nhân ≥ 12 tuổi
 Mụn cục, nang
 Mụn kháng trị, gây sẹo hay tác động tâm lý-xã hội
 Bệnh nhân trong độ tuổi sinh sản phải đƣợc tƣ vấn đầy đủ
về phƣơng pháp điều trị bằng isotretinoin, đồng ý sử dụng
biện pháp tránh thai an toàn và ký bản thỏa thuận đồng ý
điều trị.

21. ĐIỀU TRỊ BẰNG ISOTRETINOIN
 Xem xét điều trị
 Liều điều trị:
 Có thể sử dụng liều thấp để hạn chế tần suất và độ nặng
của tác dụng phụ.
 Không khuyến cáo dùng liều ngắt quãng
 Khởi đầu: 0,5 mg/kg/ngày trong tháng đầu
 Tăng lên 1,0 mg/kg/ngày khi bệnh nhân đã dung nạp
 Đạt tổng liều 120 – 150 mg/kg

22. ĐIỀU TRỊ BẰNG ISOTRETINOIN
 Xem xét điều trị
 Liều điều trị
 Tái phát:
 Dùng liều 1,0 mg/kg/ngày ít tái phát hơn so với liều 0,5
mg/kg/ngày
 Tổng liều > 120 mg/kg ít tái phát hơn so với tổng liều <
120 mk/kg

23. ĐIỀU TRỊ BẰNG ISOTRETINOIN
 Xem xét điều trị
 Liều điều trị
 Tái phát
 Theo dõi điều trị:
 Triglycerides:
 Kiểm tra trƣớc điều trị, sau 2 – 3 tuần và mỗi 4 tuần
 Nồng độ trên 350-400 mg/dl: kiểm tra lại sau 2 – 3 tuần
 Nồng độ trên 700-800 mg/dl: ngƣng sử dụng thuốc
 Công thức máu: Kiểm tra trƣớc điều trị, sau 4 – 6 tuần
 Chức năng gan: Kiểm tra trƣớc điều trị, sau 4 – 6 tuần
 Thử thai nƣớc tiểu: Trƣớc điều trị 4 tuần và sau điều trị 4
tuần

24. ĐT BẰNG THUỐC TRÁNH THAI KẾT HỢP
 Viên tránh thai kết hợp estrogen/progestin đƣợc FDA chấp
thuận trong điều trị mụn trứng cá bao gồm:
 Ethinyl estradiol/norgestimate
 Ethinyl estradiol/norethindrone acetate/ferrous fumarate
 Ethinyl estradiol/drospirenone
 Ethinyl estradiol/drospirenone/levomefolate
 Bên cạnh việc ngừa thai, thuốc còn có tác dụng khác:
 Giảm mụn trứng cá do hiệu ứng kháng androgen
 Điều hòa kinh nguyệt
 Giảm rong kinh gây thiếu máu
 Giảm hình thành bƣớu lành buồng trứng
 Giảm nguy cơ ung thƣ đại trực tràng, buồng trứng, nội mạc
tử cung

25. ĐT BẰNG THUỐC TRÁNH THAI KẾT HỢP
 Xem xét điều trị: Có thể sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp
(đơn trị hay phối hợp thuốc khác) trên bệnh nhân nữ, mụn
trứng cá trung bình – nặng
 Không đáp điều trị thông thƣờng
 Có dấu hiệu liên quan nội tiết (bùng phát trƣớc kỳ kinh hay
rậm lông)
 Có triệu chứng cƣờng androgen (dựa trên lâm sàng hay cận
lâm sàng)
 Rong kinh (cần kết hợp điều trị sớm)
 Không dùng thuốc tránh thai kết hợp trong 2 năm đầu tiên sau
hành kinh và trên bệnh nhân dƣới 14 tuổi.

26. ĐIỀU TRỊ MỤN BẰNG NỘI TIẾT TỐ
 Estrogens (thuốc ngừa thai)
 Kháng androgen (Spironolactone, cyproterone acetate)
 Glucocorticoids (prednisone, dexamethasone)

36. XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CÔNG NGHỆ