SUY THẬN MẠN

1. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
1
suy thËn m¹n
A. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh:
I. §Þnh nghÜa:
Suy thËn lµ sù gi¶m møc läc cÇu thËn (MLCT) d-íi 50% (60 ml/phót) so víi møc b×nh
th-êng (120ml/phót). Suy thËn (ST) ®-îc coi lµ m¹n tÝnh khi møc läc cÇu thËn gi¶m th-êng
xuyªn, cè ®Þnh, cã liªn quan ®Õn sù gi¶m vÒ sè l-îng nephron chøc n¨ng.
Suy thËn m¹n lµ 1 héi chøng l©m sµng vµ sinh ho¸ tiÕn triÓn m¹n tÝnh qua nhiÒu n¨m th¸ng,
hËu qu¶ cña sù x¬ ho¸ c¸c nephron chøc n¨ng, g©y gi¶m sót tõ tõ MLCT dÉn ®Õn t×nh tr¹ng t¨ng
nit¬ phi protein m¸u nh- ure, creatinin m¸u, acid uric…
§Æc tr-ng cña STM (suy thËn m¹n) lµ:
− Cã tiÒn sö bÖnh thËn tiÕt niÖu kÐo dµi.
− Møc läc cÇu thËn gi¶m dÇn.
− Nit¬ phi protein m¸u t¨ng dÇn.
− KÕt thóc trong héi chøng ure m¸u cao.
II. TriÖu chøng l©m sµng.
1. Phï.
− STM trong viªm thËn bÓ thËn th-êng kh«ng phï. Bn th-êng ®¸i nhiÒu do tæn th-¬ng nÆng
ë kÏ thËn. ë g® cuèi cã thÓ cã phï do kÌm THA vµ suy dinh d-ìng, suy tim.
− ë bn STM do viªm cÇu thËn th-êng lµ cã phï (trõ giai ®o¹n ®¸i nhiÒu). Phï ë ®©y cã thÓ
lµ do hËu qu¶ cña 1 héi chøng thËn h-, do suy tim kÕt hîp vµ do c¸c yÕu tè néi tiÕt kh¸c
g©y gi÷ muèi, gi÷ n-íc.
− §Æc ®iÓm trong phï thËn lµ phï mÒm, tr¾ng, Ên lâm. Phï l¾ng ®äng ë c¸c tæ chøc láng
lÎo, phï mÆt, phï mi m¾t tr-íc råi míi ®Õn n¬i kh¸c. ¨n nh¹t sÏ gi¶m phï.
2. ThiÕu m¸u.
− Th-êng gÆp, nÆng nhÑ tuú theo giai ®o¹n. Suy thËn cµng nÆng, thiÕu m¸u cµng t¨ng – lµ
1 dÊu hiÖu ®Ó chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi nh÷ng TH ure m¸u cao do nguyªn nh©n cÊp tÝnh.
− §a sè lµ thiÕu m¸u nh-îc s¾c hoÆc b×nh s¾c do s¾t huyÕt thanh gi¶m nhÑ hoÆc b×nh
th-êng. H×nh thÓ, kÝch th-íc hång cÇu b×nh th-êng, cã khi hång cÇu to nhá kh«ng ®Òu.
− Møc ®é thiÕu m¸u trong STM qua tõng giai ®o¹n cã thÓ tãm t¾t nh- sau:
Giai ®o¹n suy thËn Hång cÇu (triÖu/l) ThÓ tÝch khèi HC (%) Tû lÖ Hb (g/100ml)
1 3.5 33 8.8
2 3.1 26 8.3
3 2.3 17.5 6.1
4 1.9 16 4.8

2. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
2
− Bilirubin gi¸n tiÕp b×nh th-êng, men gluco-6 phosphat dehydrogenase b×n th-êng. Nöa
®êi sèng HC bÞ rót ng¾n.
− BiÓu hiÖn l©m sµng: da xanh, niªm m¹c m«i, m¾t, l-ìi nhît. ThiÕu m¸u m¹n tÝnh cã thÓ
thÊy tãc kh«, mãng tay khum. ThiÕu m¸u nÆng cã thÓ thÊy nhÞp tim nhanh, cã thÓ cã
tiÕng thæi t©m thu c¬ n¨ng, khã thë, nhøc ®Çu, cho¸ng v¸ng vµ mÖt mái.
− ThiÕu m¸u do suy thËn m¹n lµ thiÕu m¸u khã håi phôc do thËn kh«ng s¶n xuÊt ®ñ
erythropoietin, yÕu tè cÇn ®Ó biÖt ho¸ tiÒn hång cÇu.
3. T¨ng huyÕt ¸p.
− THA th-êng gÆp (80% tr-êng hîp). C¸ biÖt cã bn cã ®ît THA ¸c tÝnh lµm chøc n¨ng thËn
suy sôp nhanh chãng g©y tö vong nhanh.
− ST g©y THA theo nh÷ng c¬ chÕ chñ yÕu lµ gi÷ muèi vµ n-íc, t¨ng ho¹t tÝnh cña hÖ thèng
renin-angiotensin-aldosteron, hÖ TK phô thuéc catecholamin, hormon chèng bµi niÖu…,
t¨ng søc c¶n m¹ch ngo¹i biªn, gi¶m ho¹t tÝnh cña hÖ thèng gi¶m ¸p… THA ë bn STM vµ
suy thËn läc m¸u chu kú còng dÉn ®Õn hµng lo¹t c¸c biÕn chøng nÆng nÒ ë tim, n·o,
m¾t… lµm t¨ng tû lÖ tö vong ë nh÷ng bn nµy.
4. Ph× ®¹i thÊt tr¸i trong STM.
RÊt th-êng gÆp ë bn STM, 40% bn ST giai ®o¹n cuèi vµ 60-80% bn TNT chu kú. Cã thÓ ph×
®¹i ®ång t©m hoÆc lÖch t©m. C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn chøc n¨ng thÊt tr¸i:
+ T¨ng huyÕt ¸p.
+ ThiÕu m¸u
+ ø muèi vµ dÞch
+ Rß th«ng ®éng-tÜnh m¹ch
+ C-êng cËn gi¸p tr¹ng thø ph¸t.
+ RL hÖ thèng thÇn kinh tù ®éng.
5. Viªm ngo¹i t©m m¹c.
Viªm mµng ngoµi tim vµ trµn dÞch mµng ngoµi tim lµ biÓu hiÖn cña t¨ng ure m¸u. Cã 2 h×nh
th¸i bÖnh lý
− H×nh th¸i sím: th-êng x¶y ra vµo giai ®o¹n cuèi cña STM, tr-íc khi ure m¸u v-ît qu¸ 40
mmol/l, biÓu hiÖn b»ng TDMT vµ trµn dÞch ®a mµng. §iÒu trÞ b»ng läc m¸u sÏ nhanh
chãng gi¶m bít dÞch mµng ngoµi tim.
− H×nh th¸i muén: th-êng x¶y ra trªn nh÷ng bn ®-îc ch¹y thËn nh©n t¹o chu kú, Ýt gÆp h¬n
ë nh÷ng bn läc mµng bông chu kú. Nguyªn nh©n kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn HC ure
m¸u cao mµ do läc m¸u kh«ng hiÖu qu¶ lµm tÝch tô c¸c chÊt chuyÓn ho¸ ®éc h¹i cã ph©n
tö l-îng trung b×nh, c-êng cËn gi¸p, thõa n-íc, sö dông thuèc chèng ®«ng vµ nhiÔm
virus. TC lµ tiÕng cä mµng tim, sèt, ®au ngùc, gan to vµ RL nhÞp tim.

3. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
3
6. RL nhÞp tim.
Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do RL ®iÖn gi¶i (t¨ng kali m¸u), suy tim, bÖnh m¹ch vµnh… Rèi
lo¹n nhÞp tim cµng lµm nÆng thªm rèi lo¹n chøc n¨ng tim.
7. N«n, Øa ch¶y.
TC tiªu ho¸ ë STM giai ®o¹n ®Çu th-êng lµ ch¸n ¨n, ë giai ®o¹n 3 trë ®i th× cã buån n«n, n«n,
Øa ch¶y. Cã khi cã xuÊt huyÕt tiªu ho¸ cã loÐt hoÆc kh«ng loÐt. Viªm loÐt d¹ dµy cã xuÊt huyÕt
chiÕm gÇn 1/3 sè bn STM. C¬ chÕ bÖnh sinh rÊt phøc t¹p, 1 phÇn do c¸c ®éc tè g©y cho niªm
m¹c, 1 phÇn do RL ®«ng m¸u g©y ra. TiÕt gastrin t¨ng lªn ë nh÷ng bn cã creatinin m¸u cao > 300
µmol/l. Sù t¨ng tiÕt gastrin kh«ng ®-îc ®iÒu chØnh l¹i sau khi ch¹y TNT chu kú, nh-ng b×nh
th-êng trë l¹i sau khi ghÐp thËn.
8. BiÓu hiÖn h« hÊp.
STM g©y nhiÔm toan chuyÓn ho¸ lµm cho bn thë nhanh, s©u. Khi kÕt hîp víi t×nh tr¹ng khã
thë do thiÕu m¸u vµ suy tim cã thÓ lµm cho bn rèi lo¹n nhÞp thë.
9. XuÊt huyÕt.
Ch¶y m¸u mòi, ch¶y m¸u ch©n r¨ng, ch¶y m¸u d-íi da lµ th-êng gÆp. Nh÷ng thay ®æi vÒ
huyÕt häc rÊt phøc t¹p: cã thÓ do chøc n¨ng cña tiÓu cÇu bÞ rèi lo¹n nh- gi¶m kÕt dÝnh, gi¶m kÕt
tËp vµ gi¶m s¶n xuÊt yÕu tè III tiÓu cÇu; cã thÓ do c¸c yÕu tè øc chÕ sinh lý cña qu¸ tr×nh ®«ng
m¸u bÞ rèi lo¹n. XHTH nÕu cã th× rÊt nÆng, thóc ®Èy ure m¸u t¨ng nhanh.
10. Ngøa.
Lµ 1 biÓu hiÖn ngoµi da rÊt th-êng gÆp, do l¾ng ®äng calci trong da. §©y lµ triÖu chøng gîi ý
cña c-êng cËn gi¸p tr¹ng thø ph¸t.
11. Chuét rót.
Th-êng xuÊt hiÖn ban ®ªm, cã thÓ lµ do gi¶m natri vµ calci m¸u.
12. Viªm d©y TK ngo¹i biªn.
Viªm ®a TK xuÊt hiÖn khi MLCT < 10 ml/phót, gÆp ë 1 sè Ýt bn läc m¸u chu kú, biÓu hiÖn
b»ng tèc ®é dÉn truyÒn TK vËn ®éng vµ c¶m gi¸c gi¶m (< 40 m/gi©y). Bn mÖt mái toµn th©n, cã
c¶m gi¸c r¸t báng ë ch©n, kiÕn bß, chuét rót vµ teo c¬. C¸c TC nµy rÊt khã ®iÒu trÞ, kÓ c¶ läc m¸u
ngoµi thËn.
13. H«n mª.
H«n mª do ure m¸u cao lµ biÓu hiÖn l©m sµng cuèi cïng cña suy thËn m¹n. Bn cã thÓ cã co
giËt, RL t©m thÇn ë giai ®o¹n tiÒn h«n mª.
14. Rèi lo¹n néi tiÕt nh- lµ 1 biÕn chøng ë bn STM. Nam giíi cã thÓ bÊt th-êng vÒ t¹o tinh
trïng; n÷ giíi mÊt qu¸ tr×nh rông trøng dÉn ®Õn mÊt c©n b»ng hormon vµ g©y ra rong kinh,
®«i khi lµ HC buång trøng ®a nang.

4. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
4
III. CËn l©m sµng.
1. Gi¶m møc läc cÇu thËn.
Giai ®o¹n suy thËn
m¹n
Møc läc cÇu thËn
(ml/phót)
Ure m¸u
(mmol/l)
Creatinin m¸u
(µmol/l)
I 60-40 < 8 <130
II 40-20 8-16 130-299
IIIa 20-10 16-24 300-499
IIIb 10-5 24-30 500-900
IV <5 >30 >900
2. Nit¬ phi protein m¸u t¨ng cao.
− Ure m¸u > 8 mmol/l.
− Creatinin m¸u > 130 µmol/l
− Acid uric m¸u t¨ng (b×nh th-êng lµ 400 µmol/l).
− Ure m¸u vµ creatinin m¸u t¨ng song song lµ biÓu hiÖn cña suy thËn ®¬n thuÇn. Ure
m¸u t¨ng nhiÒu, creatinin m¸u t¨ng Ýt lµ biÓu hiÖn ure ngoµi thËn.
3. §iÖn gi¶i ®å.
− Natri b×nh th-êng hoÆc gi¶m do ¨n nh¹t, do bÞ pha lo·ng v× phï, do dïng lîi tiÓu.
− Kali m¸u b×nh th-êng hoÆc t¨ng. Kali m¸u t¨ng cao lµ biÓu hiÖn ®ît cÊp, cã kÌm
thiÓu niÖu, v« niÖu.
− Calci m¸u gi¶m, phospho m¸u t¨ng. Khi calci m¸u t¨ng, phospho m¸u gi¶m lµ cã
kh¶ n¨ng c-êng cËn gi¸p tr¹ng thø ph¸t.
4. pH m¸u gi¶m, d÷ tr÷ kiÒm gi¶m, kiÒm d- gi¶m biÓu hiÖn cña toan m¸u.
5. Rèi lo¹n lipid m¸u: chñ yÕu lµ t¨ng triglycerid, gi¶m HDL-C vµ tû lÖ HDL-C/LDL-C còng
gi¶m. T¨ng cholesterol th-êng hiÕm gÆp. Gi¶m HDL-C kÐo theo cïng lóc gi¶m HDL2 vµ
HDL3. Gi¶m HDL2 cã liªn quan ®Õn t¨ng tÇn su©t cña tû lÖ tö vong do tim m¹ch ë nh÷ng bn
ch¹y TNT chu kú. Sau khi ghÐp thËn th× ng-îc l¹i, cholesterol l¹i t¨ng vµ triglycerid l¹i gi¶m.
6. C«ng thøc m¸u:
Hång cÇu gi¶m, hematocrit gi¶m, hemoglobin gi¶m: møc ®é gi¶m t-¬ng øng víi møc ®é suy
thËn.
7. XÐt nghiÖm n-íc tiÓu.
− Protein niÖu: ë suy thËn giai ®o¹n 3, 4 bao giê còng cã nh-ng kh«ng cao. NÕu lµ viªm
thËn bÓ thËn th× chØ trªn d-íi 1g/24h. NÕu lµ viªm cÇu thËn m¹n th× protein niÖu th-êng lµ
2-3g/24h.
− Hång cÇu niÖu: nÕu cã ®¸i m¸u th× ph¶i nghÜ ®Õn sái thËn-tiÕt niÖu. Trong viªm cÇu thËn
m¹n còng cã HC trong n-íc tiÓu nh-ng khi ®· cã suy thËn m¹n do viªm cÇu thËn m¹n th×
Ýt gÆp ®¸i m¸u.

5. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
5
− B¹ch cÇu niÖu vµ vi khuÈn niÖu gÆp trong tr-êng hîp suy thËn do viªm bÓ thËn m¹n, cã
khi cã ®¸i mñ.
− Trô niÖu: trô h¹t hoÆc trô trong vµ to lµ dÊu hiÖu cña suy thËn m¹n.
− Ure niÖu: cµng suy thËn nÆng, ure niÖu cµng thÊp. ë giai ®o¹n cuèi th-êng chØ ®µo th¶i
®-îc trªn d-íi 6g/24h.
− ThÓ tÝch n-íc tiÓu: cã giai ®o¹n tiÓu nhiÒu 2-3l/ngµy, nhÊt lµ do viªm thËn bÓ thËn m¹n.
§¸i nhiÒu vÒ ®ªm lµ dÊu hiÖu cña suy thËn m¹n. STM nÆng, n-íc tiÓu vÉn ®-îc 500-
800ml/24h. Cã ®¸i Ýt, v« niÖu lµ cã ®ît cÊp hoÆc lµ suy thËn m¹n giai ®o¹n cuèi.
8. Siªu ©m 2 thËn: thËn teo nhá, t¨ng ©m, khã ph©n biÖt vá tuû.
9. XQ: bãng thËn teo nhá ®Òu 2 bªn.
IV. ChÈn ®o¸n.
1. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh.
− Phï hoÆc kh«ng phï tuú theo nguyªn nh©n.
− THA – thiÕu m¸u.
− Protein niÖu (+)
− Ure, creatinin m¸u t¨ng cao
− MLCT gi¶m
− Hai thËn cã thÓ bÞ teo nhá h¬n b×nh th-êng.
2. ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n.
2.1. BÖnh viªm cÇu thËn m¹n.
Th-êng hay gÆp nhÊt, chiÕm tû lÖ kho¶ng 40%.
− Do viªm cÇu thËn cÊp dÉn ®Õn.
− Do VCT ë bn SLE, §T§, Scholein-Henoch.
− Do bÖnh cÇu thËn cã HCTH.
2.2. BÖnh viªm thËn bÓ thËn m¹n.
ChiÕm tû lÖ kho¶ng 30%. Nguyªn nh©n lµ do NKTN m¹n tÝnh
2.3. BÖnh viªm thËn kÏ.
Th-êng do dïng thuèc gi¶m ®au chèng viªm l©u dµi nh- phenylbutazon, hoÆc do t¨ng acid
uric, t¨ng calci m¸u.
2.4. BÖnh m¹ch thËn.
− X¬ m¹ch thËn lµnh tÝnh hoÆc ¸c tÝnh (tøc THA, THA ¸c tÝnh).
− HuyÕt khèi vi m¹ch thËn
− Viªm quanh §M nót.
− T¾c tÜnh m¹ch thËn

6. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
6
2.5. BÖnh thËn bÈm sinh di truyÒn hoÆc kh«ng di truyÒn.
− ThËn ®a nang, lo¹n s¶n thËn
− Héi chøng Alport (viªm cÇu thËn cã ®iÕc).
− BÖnh thËn chuyÓn ho¸ (cystino, oxalo).
2.6. Kh«ng râ nguyªn nh©n hoÆc cã nguyªn nh©n phèi hîp.
3. ChÈn ®o¸n giai ®o¹n.
Cã 4 giai ®o¹n dùa vµo MLCT hoÆc creatinin vµ ure m¸u ®· nªu ë trªn.
4. ChÈn ®o¸n biÕn chøng.
5. ChÈn ®o¸n yÕu tè lµm nÆng bÖnh: THA, NK, XHTH, mÊt n-íc, t¾c ®-êng dÉn niÖu, ¨n qu¸
nhiÒu protid, dïng thuèc ®éc cho thËn.
B. §iÒu trÞ suy thËn m¹n.
Bªn c¹nh ®iÒu trÞ nguyªn nh©n (®iÒu trÞ sái, NT ®-êng niÖu, §T§, lupus…) cÇn cã chÕ ®é
®iÒu trÞ thÝch hîp STM theo tõng giai ®o¹n suy thËn bao gåm:
− §iÒu trÞ b¶o tån: ST giai ®o¹n I ®Õn IIIb.
− §iÒu trÞ thay thÕ: khi ST ë cuèi giai ®o¹n IIIb vµ giai ®o¹n IV. §iÒu trÞ thay thÕ cã thÓ
b»ng biÖn ph¸p läc m¸u chu kú (TNT, läc mµng bông) hoÆc ghÐp thËn.
1 §iÒu trÞ b¶o tån.
1.1. Chèng c¸c yÕu tè g©y nÆng bÖnh (g©y ®ît cÊp STM):
− Kh¾c phôc t×nh tr¹ng gi¶m KLTH nÕu cã: bï dÞch, m¸u.
− Kh«ng dïng c¸c thuèc, ho¸ chÊt ®éc cho thËn (c¸c KS ®éc cho thËn, thuèc nam..).
− T×m vµ ®iÒu trÞ c¸c nguyªn nh©n g©y t¾c ®-êng niÖu (sái, u x¬ TLT…).
− §iÒu trÞ chèng nhiÔm khuÈn nÕu cã.
2.1.§iÒu trÞ b»ng chÕ ®é ¨n UGG.
− Nguyªn t¾c: ®ñ hoÆc giµu n¨ng l-îng; ®ñ glucid; gi¶m protid; b×nh lipid; ®ñ hoÆc nhiÒu
n-íc; b×nh hoÆc gi¶m natri, ®ñ vitamin vµ c¸c yÕu tè vi l-îng.
− ChÕ ®é ¨n kiªng muèi chØ ¸p dông khi cã phï, cã THA. Khi phï to cÇn ¨n nh¹t hoµn toµn,
l-îng natri hµng ngµy cung cÊp kho¶ng 200-300 mg, t-¬ng ®-¬ng víi 0.5-0.7g muèi. NÕu
phï nhÑ, chØ cÇn ¨n chÕ ®é nh¹t võa (400-700 mg natri hay 1-1.5g muèi), hoÆc chÕ ®é ¨n
nh¹t Ýt (800-1200 mg natri hay 2-3g muèi). Kh«ng khuyªn ¨n nh¹t kÐo dµi, ®Æc biÖt trong
nh÷ng bÖnh lý th¶i trõ muèi nhiÒu (thËn ®a nang).
− C©n b»ng n-íc: b»ng l-îng n-íc tiÓu 24h +500ml. H¹n chÕ n-íc khi cã h¹ natri m¸u.
− Bæ sung thªm kali b»ng ¨n uèng nh-ng kh«ng nªn ¨n nhiÒu chuèi, chocolate, hoa qu¶
kh«…

7. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
7
− Bæ sung thªm kiÒm vµo: cÇn gi÷ cho møc kiÒm ë 20-24 mmol/l (uèng n-íc kho¸ng hoÆc
bicarbonat).
− ChÕ ®é ¨n ®¹m 0.4-0.8g/kg/ngµy. ¨n Ýt ®¹m vµ dïng ®¹m quý nh- thÞt, c¸, t«m n¹c,
trøng, s÷a.
− N¨ng l-îng: ®¶m b¶o 35-40 kcal/kg/ngµy b»ng c¸c chÊt bét Ýt ®¹m nh- khoai lang, khoai
sä, khoai t©y, bét s¾n, miÕn dong. Cã thÓ ¨n nhiÒu c¸c thø trªn theo kh¶ n¨ng, kÌm theo
®-êng, mËt ong, qu¶ ngät, b¸nh kÑo ngät (trõ khi cã kÌm §T§). C¬m, m× mçi b÷a chØ
nªn ¨n 1 b¸t ®Çy hoÆc 2 b¸t l-ng.
− DÇu, b¬, mì kh«ng kiªng, ¨n ®ñ ®Ó cung cÊp n¨ng l-îng.
1.3. §iÒu trÞ THA.
HA cao thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh x¬ ho¸ cuén mao m¹ch cÇu thËn. §iÒu trÞ THA sím vµ duy
tr× l©u dµi HA æn ®Þnh lµm gi¶m tèc ®é ST, bao gåm:
− ¨n nh¹t: l-îng muèi tõ 2-4 g/24h.
− Lîi tiÓu: furosemid vÉn lµ lîi tiÓu ®-îc lùa chän ë bn STM cã THA. LiÒu lîi tiÓu tuú theo
tõng bn (lasix 40 mg, 2-8 viªn/24h hoÆc h¬n) ®Ó duy tr× khèi l-îng n-íc tiÓu vµ ®Ó th¶i
natri.
− C¸c nhãm h¹ ¸p ®Òu dïng ®-îc. Khi cã suy thËn nÆng cÇn chó ý nhãm øc chÕ men
chuyÓn v× cã nguy c¬ lµm t¨ng kali m¸u vµ creatinin m¸u. Khi cã ST cÇn thËn träng víi
nhãm chÑn beta giao c¶m. LiÒu thuèc dïng tuú tõng TH nh»m môc ®Ých ®¹t ®-îc con sè
HA b×nh th-êng, æn ®Þnh.
− VÝ dô: Amlor 5mg, 1-2 viªn/24h, chia 2 lÇn
Logimax 5/50 1-2 viªn/24h
Renitec 5mg 1-2 viªn/24h
Cã thÓ phèi hîp 2-3 lo¹i thuèc h¹ ¸p nÕu ch-a ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ h¹ ¸p nh- mong muèn.
1.4. §iÒu trÞ rèi lo¹n n-íc-®iÖn gi¶i.
− Phï:
+ ChÕ ®é ¨n nh¹t, h¹n chÕ khèi l-îng n-íc ®-a vµo (nh- trªn).
+ Lîi tiÓu víi môc ®Ých lÊy ®i l-îng n-íc tiÓu 24h nh- mong muèn, th-êng mçi
ngµy lÊy ®i kho¶ng 2kg n-íc thõa lµ hîp lý.
− T¨ng Kali m¸u: th-êng lµ kÕt qu¶ cña thiÓu niÖu, v« niÖu ë giai ®o¹n STM nÆng. Kali
m¾u t¨ng nhÑ hoÆc trung b×nh (< 6.5 mmol/l) th× cã thÓ ®iÒu trÞ néi khoa cßn nÆng h¬n th×
lµ 1 chØ ®Þnh cña läc m¸u cÊp.
+ H¹n chÕ ®-a Kali vµo: kh«ng ¨n rau qu¶ nhiÒu kali, thuèc dÞch truyÒn cã Kali.
+ Lo¹i bá c¸c æ ho¹i tö, chèng nhiÔm khuÈn.

8. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
8
+ T¨ng kali m¸u cã kÌm c¸c dÊu hiÖu thay ®æi trªn §T§ ph¶i ®-îc coi lµ cÊp cøu vµ
cÇn ®-îc ®iÒu trÞ ngay b»ng c¸c biÖn ph¸p gi¶m Kali m¸u t¹m thêi:
C¬ chÕ t¸c dông Thuèc hoÆc biÖn
ph¸p ®iÒu trÞ
B¾t ®Çu/thêi gian
t¸c dông
LiÒu
I. æn ®Þnh mµng Calcium 1-3 phót/30-60 phót
Calcium gluconate 10%
10 ml, tiªm TM
II. ChuyÓn Kali
vµo trong tÕ bµo
Insulin 20 phót/4-6h
Insulin nhanh 10 UI pha
trong 50 ml Glc 20%
KÝch thÝch β2-
adrenergic
20 phót/4-6h Tuú thuèc
III. LÊy Kali ra
Resin trao ®æi ion 1-2h/4-6h
Resonium A, Kayexalat
15g uèng mçi 6h hoÆc
30-60g thôt ®¹i trµng
Läc m¸u
Ngay khi b¾t ®Çu
läc m¸u
Thêi gian läc 2-3h
+ TruyÒn Natribicarbonat: Khi cã 1 l-îng n-íc tiÓu nhÊt ®Þnh th× viÖc truyÒn dÞch sÏ
dÔ dµng h¬n. Cã thÓ truyÒn natribicarbonat 1,4% hoÆc 4.2% hoÆc tiªm TM
natribicarbonat 8.4% nÕu muèn h¹n chÕ l-îng n-íc ®-a vµo. Bï Natribicarbonat
gióp c¶i thiÖn t×nh tr¹ng toan ho¸ m¸u, nhê ®ã Kali kh«ng ®i tõ trong tÕ bµo ra
ngoµi tÕ bµo.
+ Lîi tiÓu: nªn dïng c¸c lo¹i th¶i kali nh- lîi tiÓu thiazid, lîi tiÓu quai nh»m ®µo
th¶i n-íc vµ ®iÖn gi¶i, ®Æc biÖt lµ Kali.
▪ ChØ ®Þnh khi kh«ng cã t¾c nghÏn sau thËn. HA§M > 80 mmHg.
▪ LiÒu dïng: dß liÒu. Cã thÓ cho 200-500 mg/24h hoÆc h¬n tuú vµo møc ®é ®¸p
øng bµi niÒu. Khëi ®Çu liÒu th-êng lµ 40-80 mg. LiÒu cao 1000 mg/24h cã thÓ
®-îc chØ ®Þnh.
− Natri m¸u h¹ chñ yÕu lµ do ø n-íc do ®ã tèt nhÊt lµ h¹n chÕ n-íc. Khi Natri m¸u h¹ nhiÒu
(th-êng > 125 mmol/l), bn cã biÓu hiÖn chñ yÕu lµ c¸c rèi lo¹n thÇn kinh TW do phï n·o:
n«n, buån n«n, ®au ®Çu, lÉn lén, u ¸m, mª s¶ng, h«n mª, co giËt. Khi ®ã ph¶i bï natri 1
c¸ch thËn träng vµ theo dâi th-êng xuyªn §G§:
+ Môc tiªu cô thÓ lµ ®-a natri m¸u lªn kho¶ng 130 mmol/l.
+ §iÒu chØnh Natri m¸u t¨ng kh«ng qu¸ 0.5 mmol/l/h vµ kh«ng nªn qu¸ 10
mmol/l24h (natri m¸u t¨ng qu¸ nhanh cã thÓ g©y mÊt myelin n·o).
+ TÝnh l-îng natri thiÕu = 0.6xc©n nÆng (kg)x(Na m¸u cÇn ®¹t-Na m¸u bn)
+ (natri m¸u cÇn ®¹t: giai ®o¹n ®Çu: 120 mmol/l trong TH h¹ natri m¸u < 120
mmol/l vµ cã triÖu chøng)
+ Thay ®æi natri m¸u khi truyÒn 1lÝt= (natri dÞch truyÒn-natri m¸u bn)/(0.6xc©n
nÆng+1).

9. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
9
+ TÝnh thÓ tÝch dÞch cÇn truyÒn theo l-îng natri thiÕu vµ l-îng natri cã trong dÞch
truyÒn.
+ Trong c¸c TH h¹ natri m¸u nÆng (<120 mmol/l) ®e do¹ truþ m¹ch, khã ®iÒu chØnh
vÒ néi khoa th× nªn chØ ®Þnh TNT cÊp.
1.5. §iÒu chØnh th¨ng b»ng toan-kiÒm.
Suy thËn giai ®o¹n III, IV cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng toan m¸u chuyÓn ho¸. Cã thÓ truyÒn
natribicarbonat 1,4% (6ml=1mmol) hoÆc 4.2% (2ml=1mmol) hoÆc tiªm TM natribicarbonat
8.4% (1ml=1mmol) nÕu muèn h¹n chÕ l-îng n-íc ®-a vµo. Tuy nhiªn chØ nªn dïng bicarbonat
khi toan ho¸ m¸u nÆng (pH < 7.20) vµ khi kh«ng cã ®iÒu kiÖn läc m¸u cÊp. øíc l-îng bicarbonat
thiÕu qua c«ng thøc = 0.5xPx(20-HCO3
-
bn), bï 50-100 mmol ®Çu tiªn trong vßng 15-30 phót. Tõ
20-25 mmol/l lµ chØ ®Þnh t-¬ng ®èi ®Ó bï natribicarbonat. Theo dâi chÆt chÏ khÝ m¸u vµ §G§.
1.6. §iÒu trÞ thiÕu m¸u.
− §iÒu chØnh c¸c yÕu tè tham gia vµo thiÕu m¸u nh- ch¶y m¸u, thiÕu s¾t, thiÕu acid folic,
vitamin B12…
− Cã thÓ truyÒn khèi HC khi thiÕu m¸u nÆng vµ mÊt m¸u cÊp.
− Tiªm erythrompoietin lµ biÖn ph¸p ®iÒu trÞ tèt nhÊt vµ hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ®iÒu trÞ thiÕu m¸u
trong STM. LiÒu tÊn c«ng: 2000 UI x 2-3 lÇn/tuÇn tiªm d-íi da hoÆc TM, tuú møc ®é
thiÕu m¸u. Môc ®Ých ®¹t ®-îc lµ duy tr× Hb 90-110 g/l.
1.7. §iÒu trÞ rèi lo¹n calci, phospho m¸u.
− Bæ sung calci ë ST cuèi ®é II: carbonat calci 4-5g/ngµy.
− ST cuèi ®é IIIa trë lªn, bæ sung D3: Rocaltrol 0.25 µgx1 viªn/ngµy.
− H¹n chÕ phospho: h¹n chÕ s÷a vµ phomat vµ c¸c thuèc chøa phospho. Cã thÓ dïng thuèc
®Ó h¹ phospho m¸u.
1.1. C¸c thuèc vµ biÖn ph¸p ®iÒu trÞ kh¸c.
− Viªn ketosteril 600 mg x 8-12 viªn/ngµy, tuú giai ®o¹n suy thËn. ë suy thËn giai ®o¹n
trung b×nh vµ nÆng, liÒu dïng lµ 1 viªn 600 mg cho mçi 5kg c©n nÆng c¬ thÓ. Viªn
ketosteril cã c«ng thøc ho¸ häc gièng c¸c acid amin c¬ b¶n nh-ng thiÕu nhãm amin, khi
vµo c¬ thÓ viªn ketosteril sÏ khö nhãm amin cña ure, t¹o ra acid amin c¬ b¶n cÇn thiÕt cho
c¬ thÓ. C¸c lîi Ých khi dïng thuèc:
+ Lµm gi¶m c¸c TC cña t¨ng ure huyÕt.
+ C¶i thiÖn c¸c dÊu hiÖu cña gi¶m calci
+ H¹n chÕ sù gi¸ng ho¸ cña chÝnh protein trong c¬ thÓ (tù thùc)
+ Lµm chËm tèc ®é tiÕn triÓn xÊu cña suy thËn
+ Lµm gi¶m protein niÖu
+ Lµm gi¶m nh÷ng chÊt g¾n phosphat chøa nh«m

10. _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
10
+ §iÒu chØnh RLCH hydrat carbon.
Ngoµi viªn ketosteril cßn cã c¸c dung dÞch acid amin truyÒn nh- Amiyu, Nephrosteril
còng chøa c¸c acid amin thiÕt yÕu.
− §iÒu trÞ chèng nhiÔm khuÈn vµ ®iÒu trÞ c¸c TC vµ biÕn chøng kh¸c, nÕu cã.
2. §iÒu trÞ thay thÕ.
ChØ ®Þnh khi ST ë cuèi giai ®o¹n IIIb vµ giai ®o¹n IV hay khi MLCT < 10 ml/phót
2.1. Läc m¸u chu kú: thËn nh©n t¹o, läc mµng bông.
Läc mµng bông ThËn nh©n t¹o
ChØ ®Þnh
1. Suy thËn cÊp víi ure m¸u > 30 mmol/l;
creatinin m¸u > 800mmol/l; Kali m¸u >
6.5 mmol/l; BE < -10 mmol/l.
2. Ngé ®éc cÊp
3. Suy thËn m¹n MLCT < 10%
nh- cña LMB
Chèng chØ
®Þnh (ko cã
CC§ tuyÖt
®èi)
1. Viªm phóc m¹c cã dÝnh
2. ChÊn th-¬ng ch¶y m¸u æ bông
3. Suy tim, suy h« hÊp nÆng
4. BÖnh thËn ®a nang, thËn qu¸ to
1. Tim m¹ch: truþ tim, RL nhÞp tim,
NMCT, suy tim toµn bé
2. RL ®«ng m¸u ch¶y m¸u: t-¬ng ®èi
3. Toµn tr¹ng: sèt cao, suy kiÖt do K...
BiÕn
chøng
1. §au, ch¶y m¸u
2. Thñng t¹ng
3. T¾c dÞch vµo, dÞch ra
4. NK: viªm phóc m¹c hoÆc NKH
5. Suy dinh d-ìng
6. Tim m¹ch: THA, suy tim,NMCT..
7. ThiÕu m¸u
8. Lo¹n d-ìng x-¬ng
9. NhiÔm bét do β2 microglobulin
10. TK, t©m thÇn biÕn lo¹n…
♦ BiÕn chøng cÊp trong mçi lÇn läc:
HC sö dông mµng läc lÇn ®Çu, h¹ HA,
co giËt, chuét rót, tan m¸u, t¾c h¬i,
ch¶y m¸u, tô m¸u n¬i chäc, NK, r¸ch
mµng…
♦ BC liªn quan víi läc m¸u kÐo dµi:
Tim m¹ch (NMCT, suy tim, THA,
TBMN); rèi lo¹n thÇn kinh, t©m thÇn;
thiÕu m¸u, tan m¸u; lo¹n d-ìng
x-¬ng…
2.2 GhÐp thËn:
- Lµ ph-¬ng ph¸p ®iÒu trÞ thay thÕ thËn suy giai ®o¹n cuèi tÝch cùc
- Cã thÓ ghÐp thËn cña ng-êi sèng hoÆc ng-êi chÕt mÊt n·o
- ThËn ghÐp ph¸t triÓn lµm ®-îc c¶ chøc n¨ng néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt cña thËn.